Morgunblaðið - 21.12.1976, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. DESEMBER 1976

amunzr
frá Jfosta jBoc/ci
úlliinI
LAUGAVEGI 26

Skínandi klingjandi kristall í
JÓLA-PAKKANN
Verð kr.: 3360.—
Verð kr.: 2545.-
Verð kr.: 4070.—
Verð kr.: 2940.— 2150.—
,ÓRÓAR" KR.: 1285,—
ostaJÍBoda
Laugavegi 26 — Sími 13122
0
„Eg er svo
aldeilis hissa’ ’
Þórunn Elfa Magnúsdóttir:
Elfarniður.
Almenna bókafélagið, Reykjavlk
1976.
„Ég er svo aldeilis hissa.“ Það
var mín ágæta vinkona og hús-
móðir, fröken Hólmfrlður skóla-
stjóri Gísladóttir, s'em ærið öft
sagði þessi orð af svo ljóslifandi
undrun og einlægni, að þau urðu
mér jafnminnisstæð og hún Sjálf.
Svo hef ég oftar en ella tekið mér
þessi orð i munn, og þegar ég
hafði lesið mjög vandlega Elfar-
nið Þórunnar Elfu Magnúsdóttur,
stóð ég á fætur, sló á mitt lær og
sagði upphátt við sjálfan mig í
kyrrð morgunsins: ,jSg er svo al-
deilis hissa.“
Þess skal getið, að I bókinni eru
bæði rímuð og órfmuð ljóð, og
virðist skáldkonunni láta bezt að
sneiða hjá mjög fastbrundnum
háttum, en stuðla og ríma hér og
þar, þegar efni og orðgnótt segir
henni fyrir verkum.
Mér fannst ekki mikið koma til
fyrstu ljóðanna í bókinni, þó að
þau séu hugþekk og flest vel
formuð. En þegar ég kom að
kvæðunum Brúður ársins 1961 og
Konan má ekki vakna, fór ég að
verða hissa og verulega áhuga-
samur. Hið fyrra er hörð og skap-
heit og engan veginn ástríðulaus
ádeila á herradóm karlmannsins.
Þar er meðal annars skfrskotað til
Samsonar sálaða og Delilu og kon-
unni ráðlögð ísmeygileg og fljótt
á litið mjög skynsamleg aðferð til
að hafa einmitt á varhugaverð-
ustu stundum samskipta karls og
konu I öllum höndum við karl-
kynið, og er málfar og túlkun
efnisins vissulega skáldi sam-
boðið. I hinu ljóðinu er i bitrum
og oft hnitmiðuðum háðtón túlk-
uð hin margreynda harðleikna, en
samtámis lævlsa aðferð karlkyns-
ins til að halda velli, margt auð-
sjáanlega mælt af striðri lifs-
reynslu og skáldlegu innsæi. En
skýzt þótt skýrir séu: Skáldkonan
lætur undir lokin karlmanninn
harma það, sem vissulega veitir
honum aðstöðu til að skáka I óum-
flýjanlegu hróksvaldi;
„Vei, 6, vei,
ad ég, maðurinn,
meistarinn
kóróna sköpunarverksins,
herra himins og jarðar,
skuli eigi fær til að fæða
börn mfn sjálfur og einn.
Hvflfk böm hefðu það orðið,
vitur og veikleika firrð.“
Eins og þegar er gefið I skyn,
eru bæði þessi ljóð sérstæður og
athyglisverður skáldskapur fyrir
sakar skaphita nokkurrar rökvlsi
og kjarnmikillar orðgnóttar, en
samt tekst svo til , að þau sanna
engu slður en fjarstæðan I hinum
tilvitnuðu ljóðllnum, að engin
kynheilbrigð kona fær umflúið
Bökmenntlr
eftir GUÐMUND
G. HAGALÍN
það, að náin samskipti hennar við
karlkynið og hið undursamlega
hlutverk, sem er afleiðing þeirra
reynist henni eðlislæg og hjart-
fólgin Guðs gjöf . .. ,0g svo kem
ég þá að kvæðinu Marquis de
Sade. Það er svo þrungið átríðu-
æstum skapsmunum, að ég minn-
ist varla annars eins I ljóði. Og
það sýnir og sannar beinlfnis
átakanlega, að eðlisrík kona getur
orðið svo gagntekin af þearri full-
nægju, sem reyndur og vaskur
karlmaður veitir henni, að hún er
sem fjötruð jafnvel I himinhróp-
andi andstöðu við manndóm sinn
og og sjálfsvirðingu. I ljóðinu
segir meðal annars svo:
Lfney Jóhannesdóttir: KERL-
INGARSLÓÐIR, 88 bls. Heims-
kringla. Rvík 1976.
1ISLENZKU skáldatali má lesa
um æviatriði Llneyjar Jóhann-
esdóttur. Þar er og rakinn
skáldferill hennar, meðal ann-
ars getið að hún eigi I fórum
sinum ,,óprentuð“ leikrit. Slík
þjónusta við sannleikann getur
maður nú sagt að beri vott um
fyrirhyggju ef hliðsjón er höfð
af að stundum liggur fyrir því,
sem „óprentað" er, að
þrykkjast. Auk þess sem það
hlýtur að vera notalegt fyrir
fræðimann að vita á hverju
skáldkona kann að lúra. En
hvað um það — þarna sá undir-
ritaður fyrst nafn Líneyjar;
hafði ekki heyrt hennar getið
fyrr og þvi siður kynnst afrek-
um hennar á skáldskaparsvið-
inu. Síðan hefur henni skotið
hratt upp á frægðarhimininn.
Nú er hún búin að senda frá sér
bók, þó ekki áðurnefnd
„óprentuð" leikrit, heldur
skáldsögu, stutta mjög. Aðal-
söguhetjurnar eru kerling ein I
Kópavogi (söguþulur) og
drenghnokki sem eltir kerlingu
heim að húsi hennar með þeim
árangri að hún býður honum
inn og upp á trakteringar og
verða þau upp frá þvi góðkunn-
ingjar.
Upphafið er hversdagslegt
svo ekki sé meira sagt. En
nokkuð verður að bera til sögu
hverrar og notar Líney þá
gömlu góðu aðferð reyfarahöf-
unda að láta óvæntar upplýs-
ingar koma upp úr kafinu þeg-
ar á söguna líður.
Ekki er þetta ólipurlega
skrifuð saga. Einneginn leitast
skáldkonan við að gefa verki
sinu tilgang með því að setja á
oddinn þjóðfélagsvandamál
Drengur,
kerling
og hæna
Bókmenntir
eftir ERLEND
JÓNSSON
sem konum er jafnan hugstætt:
meðferð barna sem skjótast inn
I heiminn án þess nokkur sé
eiginlega tilbúinn að taka á
móti þeim og-síðan að veita
þeim þá aðhlynning og leiðsögn
sem þau þarfnast allt til full-
orðinsára. „Hvernig er það líka
að vera aðeins fjórtán fimmtán
ára og eiga von á barni?“
Sögupersónur og vandamál
— er það ekki nóg efni I skáld-
sögu? Að vísu ekki. „Skáldið er
dálítill Guð,“ segir Vicente
Huidobro. Leyfum okkur að
breyta orðunum og segja að
skáldið verði að vera dálitill
guð I þeim skilningi að það
verði að geta kveikt líf með
persónum sínum. Ég hygg að
Líneyju bresti getu fremur en
.góðan vilja. Börn eru smærri
vexti en fullorðnir — en er