Morgunblaðið - 12.08.1978, Síða 22

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 1978
21
mér þótt bæði Búnaðarþing og
Stéttarsamband bænda standa
yfir höfuð illa að málefnum bænda
að undanförnu. Þeir hafa rokið
upp til handa og fóta og hafa
viljað láta skattleggja bændur.
Það að ganga fram fyrir skjöldu
um slíkt hefur ekki tíðkast í okkar
baráttu sem stéttar og er ekki til
þess fallið að bæta stöðu okkar.
Hvernig getur líka ráðstöfun
eins og smjörútsalan komið
bændastéttinni til góða. Verðinu
er dembt niður og fólk getur birgt
sig upp og skömmu síðar er verðið
hækkað stórkostlega og niður-
greiðslur lækkaðar. Það segir sig
sjálft að slíkt hlýtur að loka fyrir
alla sölu.
Ég held hins vegar að það sé
gert of mikið úr vandamálum
landbúnaðarins. Það er sama
hvort um er að ræða kindakjötið
eða mjólkina. Þetta umframmagn
er ekki það mikið að ef t.d. kæmi
hér Kötlugos og aska legðist yfir
sunnanvert landið eða aðrar nátt-
úruhamfprir, þá er ég hræddur um
að fólki þætti gott að grípa til
þessara umframbirgða.
Persónulega þá er ég á móti
fóðurbætisskatti, því að ég tel að
hann eigi ekki rétt á sér og ég
hugsa helst að ég færi að gefa
meiri fóðurbæti til að mæta
auknum útgjöldum heldur en að
draga úr kjarnfóðurgjöfinni og
framleiðslunni, yrði hann settur á.
Kvótakerfið er að sumu leyti
betra, en ég er hræddur um að
menn kæmust fljótt upp á lagið
með að fara í kringum það og allar
undanþágur þýða yfirleitt endalok
kerfisins.
Vinnutíminn
14 til 18 tímar
á sólarhring
Oft er talað um langan vinnu-
tíma til sveita og að lítið sé um
frítíma?
— Vinnutíminn er vissulega
langur og maður setur það ekki
fyrir sig að vinna 14 til 18 tíma á
sólarhring. Hjá okkur sem erum
með kýr þýðir ekkert að tala um
frítíma en þetta er nokkuð sem
maður hefur orðið að sætta sig við,
hvað sem það verður lengi.
Það hefur verið rætt um að leysa
úr þessum málum og þá helst á
vegum búnaðarsambandanna, sem
stæðu þá fyrir skipulegri afleys-
ingaþjónustu. Til þess að svo gæti
orðið þyrfti að fá til þessara verka
hæfa menn, því það er ógjörningur
fyrir einstaka bændur að fá menn
til að hlaupa í skarðið fyrir sig og
það er líka kostnaðarsamt að ráða
mann, þjálfa hann fyrst og fara
svo í frí.
En hvað þá ef veikindi verða á
heimili og heimilisfólkið getur
ekki gengið til mjalta og gegn-
inga?
— Við megum hreinlega ekki
verða veik — það er hreinlega ekki
inni í dæminu. Sjálfur varð ég
fyrir því að meiða mig og var með
höndina í fatla og frá vinnu í
rúman mánuð. Ég var svo heppinn
að þegar ég kom út af Slysavarðs-
stofunni, datt mér í hug að leita til
frænda míns, sem hér hafði verið í
sveit og var nú að hætta á sjónum.
Hann reddaði mér í það skiptið en
þetta var bara tilviljun.
Brýnast aö fá
fyrr greiðslur fyrir
innlagöar afuröir
Hver eru að þínum dómi brýn-
ustu hagsmunamál bænda nú?
— Það sem mér er efst í huga er
að finna leið til þess að við fáum
fyrr greiðslur fyrir afurðir okkar.
Ég kaupi til dæmis áburð í vor og
ber hann á túnin, ég heyja og
kosta til olíu og vinnulaunum, gef
heyið í vetur og legg mjólk inn í
Mjólkurbúið. En fyrir þessa fram-
leiðslu fæ ég ekki gert upp fyrr en
í maí á næsta ári og þágetur verið
liðið meir en ár frá því að ég
keypti rekstrarvörurnar til þessar-
ar framleiðslu. Þetta fyrirkomulag
þolir bændastéttin ekki á þeim
dýrtíðartímum, sem í landinu er,
sagði Helgi að lokum.
Á Efri-Rauðalæk er notaður sjálfhleðsluvagn tit aö hirða baggana og tekur
búnaður vagnsins baggana upp af túninu, hleður peim á vagninn og setur
hjá á færiband heim við hlööuna, pegar pangað er komið.
„Heppilegast að reka
kúabú í Flóanum”
Að Geirakoti í Flóanum hefur
Ólafur Kristjánsson rekið kúabú
um nokkurra ára skeið. Bú þetta
er allvænt. telur um 30 kýr og
nokkra kálfa. en Ólafur tók við
því af föður sínum. Er okkur bar
að garði var Ólafur að fara yfir
heyhleðsluvagn sinn, en hann var
nýkominn frá Stekk. þar sem
hann hafði verið að aðstoða
bóndann við heyskapinn. Sjálfur
hafði Ólafur lokið við að hirða
allt sitt fyrir rúmri viku.
„Sprettan var alveg sæmileg hjá
mér,“ sagði Ólafur er við inntum
hann eftir heyskaparhorfunum.
„Ég geri þó ráð fyrir að heyfengur-
inn í ár sé minni en í fyrra, en
samt er það ekkert til að kvarta
undan. I fyrra seldi ég hey til
bænda við Eyjafjörðinn, en ætli ég
geri mikið af því í ár,“ hélt hann
áfram.
„Ætli helmingurinn af mínu
heyi fari ekki í vothey og afgang-
urinn fer í þurrhey. Allt þurrheyið
er súgþurrkað og það gerir mikinn
mun,“ segir Ólafur og sýnir okkur
hvar súgþurrkarinn blæs inn
undir stokkana í hlöðunni.
„Votheyið fer hins vegar í
súrheysturnana tvo,“ bætir Ólafur
við um leið og við göngum inn í þá.
Niður úr loftinu hangir kló og
Ólafur útskýrir fyrir okkur að
klóin sé notuð til að ná í vothey
efst í turnunum. Hún er á braut,
sem er í lofti turnanna og hægt er
að láta klóna síga og hala hana
upp, allt eftir því sem þörf krefur.
„Ég næ í góðar tuggur úr turnun-
um með klónni og læt heyið í
hjólbörur og ek því síðan í þeim
inn í fjós,“ útskýrir hann og opnar
hurðina inn í fjós. Er við furðum
okkur á því hve hægt sé tæknivætt
í Geirakoti, glottir Ólafur aðeins
við og segir: „Þið ættuð að fara
austur í Landeyjar og sjá búskap
bændanna þar, þeir eru vanir að
hlæja að okkur hérna í Flóanum.“
„Ég er með 30 kýr alls hérna og
allt eru það mjólkurkýr heldur
Ólafur áfram, „ég hef ekkert gert
af því að vera með holdanaut.
Mjaltir taka um tvær klukku-
stundir og því fara fjórir tímar í
að mjólka á hverjum degi. Á
veturna er ég hins vegar allt upp í
átta stundir á dag í fjósinu, þá
þarf líka að gefa kúnum og sinna
þeim miklu meira en á sumrin.
Yfir vetrartímann er ég einn að
stússa í þessu, en núna eru mér til
aðstoðar tveir unglingar og það er
alveg feikinógur mannskapur.
Þegar heyskapurinn stendur yfir
komast til dæmis ekki nema þrír
að, tveir eru að moka inn í
blásarann og einn að slá,“ segir
Ólafur.
„Geirakot er eingöngu kúabú, ef
frá eru taldar þær 30 ær, sem faðir
minn er með. Ég tók við búinu af
honum, ekki svo að skilja að ég sé
einkabarn, heldur æxlaðist þetta
einhvern veginn þannig. Þá voru
hérna 10 til 12 kýr og nokkrir tugir
fjár, en ég seldi kindurnar. Ég tók
fljótlega til við að byggja ný
útihús, fjósið var byggt 1971 og
síðan hvert útihúsið á fætur öðru.
Núna síðast var vélageymslan
byggð, en það var verið að
múrhúða hana um daginn. Þegar
ég byggði útihúsin tók ég lán til 20
ára og skuldbatt mig um leið til að
vinna að mjólkurframleiðslu
næstu tvo áratugina. Nei, ég get
ekki sagt að mér þyki neitt
sérstaklega vænt um kýr,“ segir
Ólafur er við spyrjum hann að því
hvort honum þyki eitthvað meira
til kúa koma en annarra húsdýra.
„Það er bara langheppilegast að
reka kúabú hérna í Flóanum,
a.m.k. kemur ekki annað til greina
fyrir mig. Það hefur líka sína kosti
að vera með kýr, ég þarf hvorkf að
rýja né smala.“
Auðvitað er þetta bindandi
starf, ég get ekki stokkið frá þegar
ég vil, en ég fer þó stundum á
samkomur. Oftast fer ég á Selfoss,
en ég læt mig þó ekki muna um að
skreppa til Reykjavíkur. Það eru
ekki nema tæpir 00 kílómetrar og
það er ekki lengi verið að aka þá
leið.
Mér lízt í hreinskilni sagt ekkert
á framtíðina þessa stundina.
Almenningur er að breyta matar-
venjum sínum, landbúnaðaraf-
urðaneyzlan er að dragast saman
og þá safnast birgðirnar upp.
Þegar þannig horfir ekkert grín að
vera bóndi og ég mundi svo
sannarlega ekki ráðleggja neinum
að leggja búskap fyrir sig,“ segir
Ólafur að lokum.
Ólafur Kristjánsson og nokkur systkinabörn hans, sem voru í heimsókn,
talið frá vinstri: Kristján Einar Gunnarsson, Óiafur, Svanhildur Bjarnadóttir
og Anna ína Aagestad.