Morgunblaðið - 26.08.1978, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. ÁGÚST 1978
Minning:
GuðlaugAndrésdótt-
ir frá Anastöðum
Fædd 2. janúar 1908
Dáin 18. ágúst 1978
Harpan er hljódnud, — Sumri hallar senn
ok sölna blóm.
— Hverí þú til duftsins. Skynja skulum enn
vorn skapadóm.
Varir um eilífð vorsins fyrirheit
aÖ vakni fræ í nýjum jfróöurreit.
Enn einu sinni hefur dauðinn
höggvið í knérunn hinnar öldruðu
sveitar um Borgarfjörð og Mýrar.
Frá síðustu áramótum hafa 18
manns fallið í valinn, sem allir, að
tveim undanskildum, hafa náð 70
ára aldri. Er þetta óvenjulega há
dánartala, í ekki lengri tíma, en þó
ekki með öllu óeðlileg, þegar tillit
er tekið til hins háa aldurs, sem
flestir náðu. — í raun og veru
hefur því ekkert annað hér gerst
en það, að eðlilegum skapadómi
hefur verið fullnægt með því, að
hinn aldraði hverfur aftur til
duftsins, svo að vér megum enn
skynja vorn eigin skapadóm. Þetta
er hið eilífa lögmál, sem enginn
getur undan komist. — Og stund-
um er svo komið fyrir hinum
aldraða einstaklingi, að dauðinn er
honum orðin eina líknin.
En mannleg kennd er nú löngum
með því markinu brennd, að vona
í lengstu lög eftir því, að ástvinir
nái aftur bata, þrátt fyrir aldur-
dóm sinn og erfið veikindi. — Svo
var og að þessu sinni. — Guðlaug
varð sjötug um síðustu áramót, en
búin að vera lengi vanheil, en þó
oftast heima. I vetur hrakaði
heilsu hennar svo, að hún var lögð
inn á sjúkrahús á Akranesi um
miðjan apríl. En mannleg læknis-
ráð og tækni réðu ekki við hinn
banvæna sjúkdóm, er dró hana að
lokum til dauða að kvöldi 18. ágúst
síðastliðinn. — löngu veikinda-
stríði var lokið.
Guðlaug Andrésdóttir var fædd
að Ánastöðum í Hraunhreppi 2.
janúar 1908. Hún var einbirni
hjónanna Andrésar Guðmunds-
sonar og Ingigerðar Jónsdóttur, er
hófu þar búskap upp úr aldamót-
unum. Andrés var borinn og
barnfæddur á Ánastöðum og hafði
tekið þar við búi af föður sínum —
mikill kjarnakarl, bæði í sjón og
raun, og minnisstæður öllum, sem
eitthvsð kynntust honum. — Ingi-
gerður, móðir Guðlaugar, var
mikil ágætiskona, sem öllum vildi
gott gera, enda var heimili þeirra
hjóna um margt til fyrirmyndar,
og annálað fyrir gestrisni og góða
fyrirgreiðslu, — ekki síst ef
smælingjar áttu í hlut. En þegar
Guðlaug var 18 ára, missti hún
móður sína og tók þá við búsfor-
ráðum með föður sínum, ásamt
frænku sinni Soffíu, er þar hafði
dvalið um skeið og alið önn fyrir
öldruðum föður sínum, Jóni
Bjarnasyni, fyrrum bónda á
Hamraendum, en þessi Jón var
móðurbróðir Ingigerðar á Ána-
stöðum. — Allt þetta fólk var
tengt sterkum ættar- og vinabönd-
um, sem ekki rofnuðu ævilangt.
Mætti nefna mörg dæmi um það,
þó ekki gefist rúm til þess hér.
En Guðlaug þurfti ekki lengi að
standa í ráðskonustöðu fyrir föður
sinn. — Svo var málum háttað, að
gamli maðurinn, Jón Bjarnason,
átti jörðina Skíðsholt, sem er
nágrannajörð við Ánastaði. Þessa
jörð höfðu um þetta leiti fengið til
ábúðar 3 bræður, ungir menn, sem
bjuggu þarna einskonar félagsbúi
með foreldrum sínum. Ekki höfðu
þeir lengi búið þar þegar eftir því
var tekið, að yngsti bróðirinn,
Þórarinn Sigurðsson að nafni,
varð einstaklega fús til allra ferða
suður á bóginn, t.d. í Borgarnes, en
leiðin þangað lá þá — og liggur
enn — framhjá Ánastöðum. En
þegar hann, á kyrrlátum haust-
kvöldum, þóttist þurfa að „skreppa
suður á bæi“, og það með skömmu
millibili, þótti þetta ekki einleikið,
— enda uppgötvaðist brátt, hvað á
seiði var; það var heimasætan á
Ánastöðum, sem heillað hafði
unga manninn, og þótti engum
undarlegt. Hún var gjafvaxta mær
og einkaerfingi bjargálna bónda.
— Þórarinn fluttist að Ánastöðum
vorið 1927 og þau Guðlaug gengu
í hjónaband þá um sumarið og
hófu búskap þar.
Þau Guðlaug og Þórarinn'
bjuggu snotru búi á Ánastöðum
um 10 ára skeið, en brugðu þá búi
og fluttu í borgarnes, með 3 ung
börn. Þórarinn er laginn verkmað-
ur og honum gekk vel að fá vinnu,
svo afkoman varð sæmileg. Andr-
és, faðir Guðlaugar, fylgdi þeim í
Borgarnes, og dvaldi í skjóli þeirra
hjóna þar, allt til æviloka, við
mikið ástríki allrar fjölskyldunn-
ar. Hann andaðist 28. nóv. 1956. —
Fyrstu árin bjuggu þau hjón í
leiguhúsnæði, oft svo þröngu að
undur var, að þau skyldu geta
komið sér þar fyrir. En það var
alveg sama þó húsakynni væru
þröng, alltaf var rúm fyrir gesti
þá, sem að garði bar, — og það var
eigi sjaldan, sem á það reyndi.
Vinir og frændur þeirra hjóna af
Mýrum vestur, voru aufúsugestir á
heimili þeirra, og það var sama
hvernig á stóð, alltaf var sama
hlýlega viðmótið og öllum boðið að
þigfja góðán beina. — Eftir
nokkur ár tókst þeim að fá keypt
húsið nr. 21 við Borgarbraut í
Borgarnesi. Þetta er litið hús, en
þó á tveim hæðum og stigagangur
því á milli hæða. Þetta þótti á
þeim árum ekkert tiltökumál —
gömlu húsin voru oftast svona —
en það gat verið þreytandi fyrir
húsmóðurina, að þurfa að vera á
sífelldum þeytingi upp og ofan
þröngan og brattan stiga. En
Guðlaug æðraðist ekki, en sinnti
sínum störfum með hógværð og
umhyggjusemi. Og vinsældir
hennar hér i þorpinu komu fljótt
í ljós. Hún var líka alltaf boðin og
búin til að rétta hjálparhönd, ef
einhversstaðar var aðstoðar þörf,
ekki síst ef sjúkleiki var annars
vegar. Nærvera hennar ein hafði
svo undur mikið að segja, ef
einhverjir fundu til vanmáttar
síns, hvort heldur var í sorgar- eða
sjúkdómstilfellum, því hughreyst-
ingarorð hennar voru öllum lyfj-
um betri. — Mér er minnisstætt
eitt atvik, af þessu tagi; einn af
sonum Guðlaugar og Þórarins,
lenti á unglingsárum sínum í
alvarlegu bílslysi, og hlaut svo
alvarlegt beinbrot, að lengi var
tvísýnt um, hvort hann fengi sig
heilan aftur. En úr því rættist svo
vel, sem best varð á kosið. Eftir að
hann var heill orðinn, henti það
annan unglingspilt, son vinnu-
félaga míns, að brotna illa á fæti.
Vesalings pilturinn barst lítt af, og
hélt að hann yrði örkumlamaður,
— Lauga frétti um þetta og fór —
ótilkvödd — á fund drengsins, og
talaði til hans hughreystingarorð-
um. Vinnufélagi minn sagði mér,
með mikilli gleði, frá þessari
heimsókn, og hvílík stakkaskipti
væru orðin á líðan drengsins, —
nú væri hann hress og vonglaður
um, að verða alheill aftur, sem og
síðar varð. — Svona var Guðlaug,
eins og sólargeisli, græðandi
margvísleg mein með kærleika
sínum og mildi, því líkast sem hún
væri gædd einhverjum þeim
undramætti, sem allt gæti betrað
og bætt. — Ég vil a.m.k. trúa því,
að svo hafi verið.
Guðlaug og Þórarinn hafa átt
miklu barnaláni að fagna. Börn
þeirra eru 5. — öll hvert öðru
myndarlegra, og hafa í hvívetna
getið sér gott orð. Þau skulu nú
nafngreind, í aldursröð:
Lúðvík, fæddur 1930, bakara-
meistari í Ólafsvík. Hann er
kvæntur Sigríði Jónsdóttur, Pét-
urssonar í Borgarnesi. Þau eiga 5
börn, og barnabörn þeirra eru líka
orðin 5. Hulda, fædd 1931, hús-
móðir í Kópavogi. — Hulda giftist
Braga Jónassyni húsgagnasmið, og
átti með honum 2 börn. — Þau
slitu samvistum. Síðari maður
Huldu er Halldór Guðmundsson,
verkamaður, og eiga þau 1 barn.
Barnabörn Huldu eru 2. Andrés,
fæddur 1937, bifvélavirki, búsettur
í Svíþjóð. Hann er kvæntur Huldu
Ingadóttur Kröyer, og eiga þau 3
börn. Einn son eignaðist Andrés
áður en hann kvæntist. Sigurður,
fæddur 1940, trésmiður í Borgar-
nesi, kvæntur Sigurborgu Jóns-
dóttur, ættaðri úr Vestmannaeyj-
um. Þau eiga 2 syni. Axel fæddur
1943 málarameistari í Borgarnesi.
Han er kvæntur Sigríði Björns-
dóttur, Markússonar, sem nú er á
Akranesi. — Þau Axel og Sigríður
eiga 2 syni.
Þetta er fríður hópur og mikið
framlag til hins íslenska þjóðfé-
lags, Það er von okkar allra, að hér
megi saman fara gifta og gjörvu-
leiki, um alla framtíð.
Það átti fyrir gömlu hjónunum
að liggja, að komast í þægilegra
húsnæði en þau höfðu á Borgar-
braut 21. Þegar Sigurður, sonur
þeirra, reisti sitt myndarlega hús
við Þorsteinsgötu, fyrir nokkrum
árum, skapaðist aðstaða fyrir þau
að innrétta þægilega íbúð fyrir sig
í kjallara hússins, sem allur er
ofan jarðar þeim meginn, sem að
sólu snýr. Þarna er allt rýmið á
einum sléttum fleti, þar sem ganga
má alla leið út á götu, án þess að
stíga á þrep. Þetta er rúmgóð og
mjög björt íbúð, sem hentaði þeim
hjónum ákaflega vel, — og þess
nutu þau bæði. En líklega komu
þessi þægindi heldur seint, því
heilsu beggja var farið að hraka,
þegar þangað kom. — Og nú
drúpir þar allt, þessa dagana, í
dauðans þögn, því vonin um að
húsfreyjan komi heim aftur, er
brostin. En allsstaðar í þessari
íbúð, og í öllum hlutum, vakir
samt minningin, máttug og heið,
um þá hönd, sem hagræddi hér
öllu stóru og smáu, — um þann yl,
sem andaði á móti hverjum gesti,
— og um þá einlægu vináttu, sem
upptendraðist alla tíma, í alúð
húsfreyjunnar og fasi. Og það er
hughreystandi fyrir þá, sem nú
syrgja genginn ástvin, að sjá
verkin tala og bera vitni um
smekkvísi og hagleik hins látna
vinar, — þess vinar, sem nú hefur
„horfið til duftsins", að því er
sjúkan líkama snertir, en í andleg-
um skilningi upp vaknað til nýs
lífs, sem „fræ í nýjum gróðurreit".
Því að:
„Allt það sem lifir,
leitar afturhvarfs,
af leyndri þrá.
Hærra — æ hærra —
upp til æðra starfs,
vill andinn ná.
— Dauðinn er aðeins
þögn við þáttaskil,
á þroskans braut, sem hver
er vígður til.“
— I þessari trú gleðjumst við
yfir þeirri hvíld, sem hinn sjúki og
þjáði hefur fengið.
Guðlaug Andrésdóttir var í
sannleika góður fulltrúi síns tíma.
Hún ólst upp á góðu sveitaheimili,
þar sem eining og samhugur var
sett ofar öllu, — einmitt á þeim
árum, þegar ungmennafélögin
voru í mestum blóma, og þjóðin
var að ná sínum fyrsta áfanga til
fulls sjálfsstæðis. Hún lærði það
af samtíð sinni, og af eðlishvöt, að
gera fyrst kröfur til sjálfrar sin,
áður en leitað var hjálpar til
annarra. Af því leiddi að allt sitt
líf var hún fremur veitandi en
þiggjandi, — Veit ég að margir
nutu þess, og guldu henni vináttu
sína að launum.
„En það var ein og hún
gæfi ætíð af gnægð,
og gerði ei mun á
umkomuleysi — og frægð,
því auðlegð hjartans var
fjársjóður hennar og forði“,
eins og undirritaður komst að orði,
í ofurlitlu afmælisljóði, er hann
færði henni á síðasta afmælisdegi
hennar. — Og í framhaldi af þessu
varð naumast fram hjá því komist,
að líta til samtímans:
„Ef þjóðin hefði, alla tíð,
gefið því gaum,
, sem göfug kona lagði
í sinn óska-draum,
og miðlaði samtíð sinni
á langri ævi,
— þá væri hún, núna,
betur búin í stakk,
og byði minna í lystisemdir
— og flakk,
en stillti lífsnautnakröfum
heldur við hæfi.“
Þó Guðlaug Andrésdóttir gengi
ekki um dagana út á opinn
vinnumarkað, og tæki laun i
krónum talin, eftir hverja viku,
var framlag hennar til íslenskrar
þjóðmenningar engu minna fyrir
það. Hún vissi það, að vinna
húsmóður við heimilisstörf og
barnauppeldi, er engu þýðingar-
minna fyrir þjóðfélagið en hver
önnur sú vinna, sem greidd er
beint með peningum. Þetta hefur
e.t.v. ekki ætíð verið skoðað sem
skyldi, í blindri baráttu fyrir
auknum kvenréttindum — svo
kölluðum. Guðlaug var svo mikill
unnandi æskunnar, og bar svo
mikla umhyggju fyrir henni, að
hún hefði aldrei getað hugsað sér
uppeldisstarfið, sem eins konar
verksmiðjuvinnu, sem greidd væri
eftir ákvæðisvinnutaxta einhvers
+ * Systir okkar ANNA SIGURBJÖRG ARADÓTTIR Hamrahlíð 9, lézt fimmtudaginn 24. ágúst. Patra Aradóttlr Ragnheióur Aradóttir Guórún Aradóttir. + Þökkum innilega auösýnda samúö og vinarhug viö andlát og jaröarför mannsins míns, fööur okkar, tengdafööur og afa, INGVA JÓNSSONAR frá Ljárskógum. Guórún Jóelsdóttir, Halldór Jóel Ingvason, Helga Emilsdóttir, Jón Ingvi Ingvason, Ingibjörg Björnsdóttir, Bragi Ingvason, Bylgja Guómundsdóttir, og barnabörn.

t Eiginmaöur minn og faöir okkar GUDJÓN ÓLAFUR JÓNSSON, tróamióur, Skaftahlíð 25, andaöist aöfararnótt 22. ágúst. Jaröarförin fer fram frá Fossvogskirkju þriöjudaginn 29. ágúst kl. 10.30. Guórún Jónsdóttir, Guófinna Guójónsdóttir, Guómundur Guójónsson, Markús H. Guójónsson, Kristbergur Guójónsson, Ásta H. Guójónsdóttir. + Hjartanlegar þakkir til allra er sýndu okkur samúö og vináttu viö fráfall og jaröarför SIGURDAR ÞÓRDARSONAR Bröttugötu 12A, Vestmannaeyjum Margrát Stefánsdóttir Sigurgeir Sguróason Sigurbjörg Siguróardóttir Magnús Sigurósson Hávaróur Sigurösson Geir Kristjánsson barnabörn og bamabarnabðrn.
+ Maöurinn minn, faöir okkar, tenadafaöir og afi KRISTJAN HANNESSON lasknir, Barmahlíó 28 veröur jarösunginn frá Háteigskirkju þriöjudaginn 29. ágúst kl. 13.30. Blóm vinsamlega afþökkuö, en þeim sem vildu minnast hans er bent á Styrktarfélag lamaöra og fatlaöra Anna M. Siguröardóttir, Guórún Hanna Kristjánsdóttir, Magnús Guójónsson, Margrét Kristjánadóttir, Jón S. Friójónsson, Sigurður örn Kristjánsson og barnabörn. + Þökkum af alhug auösýnda samúö og vlnáttu viö andlát og útför eiginmanns mfns, fööur okkar, tengdafööur og afa KARLS ÞORSTEINSSONAR bakara Hátúni 8 Guö blessi ykkur. Ólöf Markúsdóttir, Örn Kartsson, Kalla Lóa Karlsdóttir, IngÞór Björnsson Óskar Karlsson, Guóbjörg Kristjánsdóttir, Ester Karlsdóttir, Guðmundur Sveinsson, Guófinna Karlsdóttir, Geir Kristjánsson Siguróur Karlsson, Alda Ólatsdóttir og barnabörn.