Morgunblaðið - 09.12.1978, Síða 1

48 SIÐUR
283. tbl. 65. árg.
LAUGARDAGUR 9. DESEMBER 1978
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Mótmælaaðgerðir
heimilaðar í íran
Miðausturlönd:
Cyrus V ance gerir úr-
slitatilraun til sátta
Washington, Bern, Osló. 8. desember. AP. Reuter.
VANCE utanríkisráðherra Bandaríkjanna fékk í dag um það fyrirmæli frá forseta sínum aö gera síðustu tilraun
til að reyna að leiða ísraelsmenn ok Egypta til samkomulags fyrir 17. dcsember. en þá verða þrír mánuðir liðnir
frá því að samkomulag var gert í Camp David. Hélt Vance í kvöld áieiðis til Kaíró og Jerúsalem í þessu skyni.
i því
Dayan utanríkisráðherra Israels
sagði í dag í Bern í Sviss, að ekki
væri öll nótt úti, þótt samkomulag
næðist ekki fyrir 17. desember. „Við
munum gera allt sem við getum til
að samkomulag náist fyrir þennan
tíma,“ sagði Dayan, „en komi í ljós
að Egyptar vilji í einlægni ná
samningum og þessi frestur reynist
ekki nægur munum við ekki loka á
þá dyrunum." Hann sagði einnig að
það yrðu mikil mistök Egypta ef þeir
höfnuðu samningum.
Dayan hefur verið í þriggja daga
opinberri heimsókn í Sviss. Orðróm-
ur hefur verið á kreiki um að hann
hafi í hyggju að hitta Mustafa Khalil
forsætisráðherra Egyptalands í
þessari ferð, en hann er einnig á
ferðalagi í Vestur-Evrópu, en Dayan
sagði í dag, að engir fundir Israels-
manna og Egypta myndu eiga sér
stað fyrr en séð væri hvað Vance
hefði fram að færa.
Begin forsætisráðherra ísraels
kom í dag til Noregs og mun hann
veita viðtöku sínum hluta friðar-
verðlauna Nóbels á sunnudag. Sadat
Egyptalandsforseti hefur sent einn
nánasta aðstoðarmann sinn til að
vera við athöfnina í Akershus-kast-
ala á sunnudag, en nokkrir frétta-
menn veltu því fyrir sér í dag að
Sadat kynni sjálfur að skjóta upp
kollinum rétt áður en athöfnin á að
hefjast. Ekkert benti þó til þess í dag
og var forsetinn á ferðalagi innan
lands í Egyptalandi.
Miklar varúðarráðstafanir voru
við komu Begins til Noregs en
nokkur hópur fólks hafði safnast
saman til að mótmæla komu hans og
verðlaunaveitingunni til hans. Allt
fór þó friðsamlega fram og Begin
hélt í þyrlu til aðseturs síns í norsku
konungshöllinni, til að halda þar
hátíðlegan hvíldardag Gyðinga,
sabbatinn.
BEGIN í ÓSLÓ — Menachem Begin forsætisrádherra ísraels rædir við
norska fréttamenn við komuna til Óslóar í gær, en Begin er kominn tii
Noregs til að veita viðtöku sfnum hluta friðarverðlauna Nóbels.
(Símamynd AP).
Teheran, 8. desember. — AP — Rcuter
STJÓRNVÖLD í íran ákváðu í dag
að hcimila andstæðingum keisar
ans að efna til mótmælagöngu gegn
honum í Teheran á sunnudag, en
áður hafði blátt bann verið lagt við
hvers kyns útifundum og mótmæla-
aðgerðum næstu fjóra daga. en þeir
eru helgir í múhameðstrú. Segir í
yfirlýsingu stjórnarinnar að hún
hafi ákveðið að veita umrætt leyfi
til að koma í veg fyrir blóðug átök
á götum úti. Jafnframt var hætt við
að banna trúarlegar útiathafnir á
sunnudag og mánudag og útgöngu-
bann það sem í gildi er í Teheran
að nóttu til var stytt um tvo tíma
þessa daga.
Lögreglan í borginni skoraði í dag
á fólk að sýna stillingu næstu daga
og gera lögreglumönnum kleift að
iðka trú sína eins og öðrum.
Jafnframt var tilkynnt að bannað
yrði að aka á mótorhjólum og í
sendiferðabílum um borgina á
sunnudag og mánudag. Er þetta gert
til að minnka hættuna á ofbeldis-
verkum.
Carter Bandaríkjaforseti lét í dag
í ljós áhyggjur af því að blöð hafi
mistúlkað ummæli hans nýlega um
íranskeisara. Sagði talsmaður for-
setans, Jody Powell, í dag, að engin
breyting hefði orðið á stefnu
Bandaríkjanna gagnvart Iran.
Varnarmálaráðuneytið í Washing-
ton upplýsti einnig í dag að engar
tafir hefðu orðið á afhendingu vopna
til írans og væru send vopn til Irans
í samræmi við vopnakaupasamn-
inga landsins við bandaríska fram-
leiðendur.
Luns framkvæmdastjóri NATO:
„Ihlutun NATO til stuðnings
Rúmeníu er alveg óhugsandi”
Brtissel, 8. des. AP — Reuter
Utanríkisráðherrar Atlantshafs-
bandalagsrikjanna luku í dag fundi
si'num í Briissel og létu í fundarlok í
ljós vaxandi áhyggjur sínar vegna
aukins vopnabúnaðar Varsjár-
handalagslandanna. sem átt hefði
sér stað þrátt fyrir fögur fyrirheit
þessara landa. Ráðherrarnir ítrek-
uðu tillögur bandalagsrikjanna um
að fundum um gagnkvæma tak-
mörkun herafla í Evrópu verði
haldið áfram á ráðherrastigi til að
koma skriði á viðra'ðurnar að nýju,
en í yfirlýsingu þeirra er ekki
minnst á tillögu Owens utanríkis-
ráðherra Breta um utanríkisráð-
herrafund NATO-ríkja og Varsjár
bandalagsrikja um vi'ðtækari mál-
efni.
Utanríkisráðherrarnir eyddu
mestum hluta fundartíma síns í
umræður um mannréttindamál. Að
Sendiherra særður í Beirut
Boirut. 8. desombor. Routor
SENDIHERRA Saudi-Arabíu í
Líbanon særðist í dag, en sendi-
herra Kuwait slapp ómeiddur,
þegar skotárás var gerð á þyrlu
þeirra skammt frá Beirut, að því er
ríkisútvarpið í Beirut skýrði frá í
dag. Neyddist þyrlan til að lenda
og voru þeir sem í henni voru
fluttir í sjúkrahús.
Það voru kristnir hægri menn sem
skutu á þyrluna, en talsmenn þeirra
sögðu eftir á, að hér hafi verið um
mistök að ræða.
Sendiherrarnir tveir eiga sæti í
sáttanefnd, sem reynt hefur að
miðla málum í deilum kristinna
manna og palestínuaraba í landinu
og voru þeir að koma af fundi eins
leiðtoga kristinna manna í norður-
hluta landsins, þegar árásin var
gerð.
Þetta er í annað sinn á tveimur
vikum, sem gerð er árás af mis-
gáningi á flugvélar í Líbanon.
Palestínuskæruliðar skutu í síðasta
mánuði á tvær herþotur flughers
Líbanons í þeirri trú að þær væru
frá ísrael.
fundinum loknum sagði Luns fram-
kvæmdastjóri bandalagsins, að ríki
bandalagsins mættu ekki gera sig
sek um að gera ólíkar kröfur til
hinna ýmsu landa heims í þessu efni.
Heimildir herma að á ráðherra-
fundinum hafi komið fram sú skoðun
að vestræn ríki gætu ekki fordæmt
Sovétríkin og Chile ein sér fyrir
mannréttindabrot en látið t.d.
ástandið í íran átölulaust.
Luns framkvæmdastjóri sagði við
fréttamenn eftir fundinn í dag að
NATO-ríkin myndu aldrei hafa nein
afskipti af innanríkismálum í
Rúmeníu og það væri út í hött að
gefa til kynna að NATO myndi
skerast í leiKinn ef í bdda skærist
milli Rúmeníu og annarra Varsjár-
bandalagsríkja.
Utanríkisráðherrarnir ákváðu á
fundi sínum í Brussel nú að reyna að
koma í auknum mæli til liðs við þau
bandalagsríki, sem höllustum fæti
standa efnahagslega, en það eru
Tyrkland, Portúgal og Grikkland.
Golda
Meir
látin
Jerúsalem. 8. desember.
Reuter. AP.
GOLDA MEIR, fyrrum forsætis-
ráðherra ísraels, lézt á sjúkra-
húsi í Jerúsalem í dag, áttræð að
aldri. Banamein hennar var
blóðkrabbi, en læknar hcnnar
upplýstu í dag að hún hefði
gengið með þann sfúkdóm í 13 ár
og verið undir stöðugri læknis-
hendi allan þann tíma. Golda
Meir var forsætisráðherra ísra-
els á árunum 1969—74. Hún var
utanríkisráðherra lands síns á
árunum 1956—66 og kom þá
m.a. til íslands.
Golda Meir hafði að mestu
verið á sjúkrahúsi undanfarna
þrjá mánuði, en hafði bannað
læknum að gefa upplýsingar um
líðan sína. Við dánarbeð hennar
voru börn hennar tvö og systir
hennar, sem búsett er í Banda-
ríkjunum. Útvarpið í ísrael rauf
dagskrá sína til að greina frá láti
frú Meir og lék síðan sorgarlög.
Var mikil hryggð ríkjandi víða í
Israel við þessi tíðindi.
Margir þjóðarleiðtogar hafa
minnzt frú Meir í dag og fariö um
hana lofsamlegum orðum. Sadat
Egyptalandsforseti sagði í dag, að
Golda Meir hefði verið „heiðarleg-
ur andstæðingur" og að hún hefði
gegnt mikilvægu hlutverki í
friðarviðleitni Israels og Egypta-
lands. Sagði Sadat að Meir hefði
óumdeilaniega sýnt að hún hefði
verið í fremstu röð stjórnmála-
leiðtoga.
Henry Kissinger fyrrverandi
utanríkisráðherra Bandaríkjanna
sagði um Goldu Meir að hún hefði
verið raunsæ hugsjónakona, frá-
bær samningamaður, sem hefði
barizt hart í leit að friði fyrir
þjóð, sem aldrei hefði fengið að
búa við frið.
Helmut Schmidt kanslari
V-Þýzkalands og Kurt Waldheim
framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna rómuðu báðir hugrekki
og ráðsnilld Goldu Meir í dag og
aðrir stjórnmálamenn, sem sendu
forseta ísraels samúðarskeyti
tóku mjög í sama streng.
Sjá grein um Goldu Meir á bls.
22-23.
Blumenthal
í Rúmeníu
Bukarest, 8. desembor. Reuter AP.
FJÁRMÁLARÁÐHERRA
Bandari'kjanna, W. Michael
Ðlumenthal. kom i dag í óvænta
heimsókn til Rúmeníu. Mun
ætlunin með heimsókninni að
leggja áherzlu á stuðning
Bandaríkjamanna við þá óháðu
stefnu í utanríkismálum, sem
Rúmcnar hafa fylgt gagnvart
Sovétríkjunum.
Blumenthal sagði við komuna
til Búkarest, að Carter forseti
Bandaríkjanna hefði sent sig í
þessa ferð til að sýna rúmensku
þjóðinni og Ceaúsescu forseta hve
Bandaríkjastjórn teldi sjálfstæði
Rúmeníu og gott samband land-
anna mikilvægt. Blumenthal er
fyrsti ráðherrann í stjórn Cart-
ers, sem fer í heimsókn til
Rúmeníu, en hann var fyrr í
vikunni í Moskvu, og hefur einnig
haft viðkomu í nokkrum Vest-
ur-Evrópu ríkjum.
Blöð í Rúmeníu veittu heim-
sókn Blumenthals mikið rúm í
dag og er það tekið til marks um
að stjórnvöld í landinu líti með
mikilli velþóknum á þessa heim-
sókn.