Morgunblaðið - 17.05.1979, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. MAÍ1979
17
verður þetta, ég fer vestur að
Flateyri haustið 1930. En svo
þegar Hafnarfjörður losnar aftur
eru Ásgeir og Jónas ekki neinir
vinir lengur og þá setur Jónas þar
sinn mann. Við því var ekkert að
gera, svo ég ílentist á Flateyri, og
var þar alla tíð á meðan ég
kenndi."
Rómantísk
saga um
ástir
Um haustið 1910, í september,
þegar Sveinn hóf kennslu á Pat-
reksfirði kvæntist hann unnustu
sinni, Sigríði Oddnýju Benedikts-
dóttur, ættaðri úr ‘Vatnsdal í
Húnavatnssýslu, sem hann kynnt-
ist Kennaraskólaveturinn í
Reykjavík. Þeirra hjónaband stóð
í um fjörutíu og sjö ár og lauk við
andlát Sigríðar árið 1957. Þau
eignuðust þrjú börn: Rögnu, sem
er gift Hirti Hjálmarssyni, sem
tók við skólastjórn á Flateyri
þegar Sveinn hætti. Embættið er
enn í ættinni, því sonur Rögnu og
Hjartar er skólastjóri á Flateyri
nú. Gunnlaugur Haukur var kenn-
ari, síðast í Hafnarfirði og er nú
dáinn, og Baldur kennari í Reykja-
vík, sem Sveinn er nú hjá. Árið
eftir að Sigríður dó kvæntist
Sveinn aftur, þá Önnu Ólafsdóttur
úr Hvallátrum á Breiðafirði. „Þá
langaði mig til að eiga mitt heim-
ili áfram og búa í mínu húsi og þá
vissi ég bara af einni manneskju í
veröldinni sem væri hægt að
hugsa til að fá til þess að vera hjá
mér og það lánaðist. Við fengum
að búa saman í nítján ár, hún dó
1977“. Þegar þau gengu í hjóna-
band var Sveinn sextíu og níu ára
gamall, en Anna sextíu og fimm,
og hafði ekki verið gift áður.
Fullorðið fólk á Breiðafirði segir
rómantíska sögu um ástir Önnu og
Sveins. Sagt er að þau hafi elskast
sem unglingar en örlög ekki verið
þeim hagstæð og hindrað þau í að
eigast. Ánna á að hafa sagt að
fyrst hún fengi ekki Svein, vildi
hún engan.
— Fólk segir að þú hefir verið
töluvert kvennakær sem ungur
maður í Flatey.
— Það held ég nú ekki, ég var
svoddan unglingur þá.
— Heldurðu að það sé bara
vitleysa?
— Já, það held ég. Ég held að ég
hafi aldrei komið í nein ástamál
eða þvíumlíkt á þeim árum, það
var ekki lenska.
— Ertu samt ekki búinn að
kynnast báðum konunum, sem
seinna verða eiginkonur þínar,
áður en þú ferð úr Flatey?
— Annarri. Við erum unglingar
saman við Anna í Hvallátrum, þar
er ég á sumrin og við erum börn
saman og erum kunnug. En hinni
konunni minni, sem fyrri var,
henni kynntist ég í Reykjavík á
skólaárunum. En Önnu þekkti ég
sem barn, hún var fjórum árum
yngri heldur en ég. Þegar ég var
kúasmali þarna í Hvallátrum,
ellefu ára gamall, þá vann ég það
til, að bera hana með mér á
bakinu, þegar þoka var, til að vera
ekki einn á ferðinni í þokunni. Það
var nú allur kvennakærinn þá.
— Það er þó sagt að kunnings-
skapur ykkar Önnu hafi verið
orðinn náinn og að hún hafi alla
tíð beðið eftir þér.
' — Það veit ég nú ekki. Sveinn
Silær svolítið. Það held ég nú
kannski ekki, en þó getur það vel
verið. En ekki vissi ég það fyrr en
löngu seinna, þá giftur maður.
Ólafur tók
af skarið
Sveinn var mjög virkur í félags-
og menningarmálum. Hann starf-
aði mikið í ungmennafélögum þar
sem hann bjó, vann að bindindis-
málum og leiklistin var honum
kær. Til dæmis stofnaði hann,
ásamt öðrum ungum mönnum á
Breiðafjarðareyjum, menningar-
félag, sem þeir kölluðu Árblik.
Þeir félagar unnu mikið að leiklist
og sköpuðu viðfangsefnin sjálfir,
bæði með frumsömdu efni, þýð-
ingum á verkum þekktra erlendra
leikritaskálda og þeir unnu leik-
þætti úr bókmenntum íslendinga.
— Þú minntist á það áðan að þú
hefðir alla tíð verið Alþýðuflokks-
maður. Tókstu þátt í stjórnmál-
um?
— Ég hef aldrei tekið þátt í
pólitísku kjaftæði. En þegar Al-
þýðuflokkurinn var stofnaður, þá
varð ég svo feginn, af því að ég sá
að hann kom í veg fyrir það sem
mér sárnaði mest af öllu og það
var hreppaflutningur og sundrung
heimila sem átti sér stað áður
fyrr. Mér er minnisstæður sér-
staklega einn dagur frá æskunni
um það. Það voru hjón í Bjarneyj-
um, Kristján Eyjólfsson og Heiga.
Þau voru flutt með börnin sín
vestur í Flatey, til þess að sundra
heimilinu. Og ég man að konan
með börnin, hún kom inn til
móður minnar og var hjá henni
þennan dag, sem var verið að
útgera um þetta á hreppsskilum.
Og hann var að koma gamli
maðurinn af og til heim og þá
kallaði hún: Fáum við að búa,
Kristján minn? Fáum við að vera
saman? Og svarið var alltaf það
sama: Ég veit það ekki efskan mín.
Svo loksins um kvöldið, mér er það
svo minnisstætt, að þá kallar
hann frammi í dyrum: Helga, við
fáum að búa saman, hann Olafur
tók af skarið, hann Ólafur tók af
skarið. Ég skildi ekki nokkurn
hlut hvað Ólafur í Hvallátrum
hafði gert, taka af skarið; ég
þekkti ekki skar nema á kerti. En
Ólafur tók af skarið því hann
sagði: Við rífum ekki heimilið upp,
hann baslar það sem hann getur
og það er betra að börnin njóti
móðurinnar og föðurins, það er
betra að hjálpa þeim að bjarga
sér. Hann tók af skarið, mér er
það svo minnisstætt að hann
Ólafur tók af skarið, það gerði
hann oftar.
Eg var
aldrei skáld
— Tókstu þátt í sveitarstjórn-
armálum á Flateyri?
— Nei. Ég sagði Ásgeiri þegar
ég fór fyrir hans bón vestur: Ég
fer ekki fyrir þig vestur á Flateyri
til að smala fyrir þig atkvæðum
eins og Snorri. Það er einmitt það
sem mig vantar, mann sem ekki
gerir það, sagði hann. Og það hef
ég aldrei gert. En Alþýðuflokkur-
inn, hann afnemur fyrst sveita-
flutninginn og það var það sem
mér þótti vænst um Alþýðuflokk-
inn fyrir.
— Þykir þér jafn vænt um hann
ennþá?
— Ég er alltaf Alþýðuflokks-
maður, eða vinstri maður.
— Og þú hefur fengist við
skáldskap, er það ekki? ’
— Jú, jú, ég hef rímað. Þegar
legið hefur á. Þegar konur héldu
skemmtun meö söng og gítarleik,
þá lagði ég til vísu, ef á því þurfti
að halda, ef einhver fór alfarinn,
þá vildi fólkið fá minningu,
rímaða og ég gerði það ef ég var
beðinn, en ég hef aldrei álitið mig
vera skáld.
— Ortir þú þér aldrei til
gamans?
— Ég gerði það stundum, jújú.
Þegar ég var beðinn um kvæði í
blöð og annað þvíumlíkt, jú ég
gerði það af gamni mínu. En ég
hef aldrei sett mig á svo háan hest
að fara að láta gefa út eftir mig.
Hingað og þangað, í blöðum og
tímaritum eru sjálfsagt kvæði
eftir mig, en ég var aldrei skáld.
Séra Halldór Kolbeins var prestur
í Flatey og hann bað mig að gera
ljóð við textann: Vakna þú sem
sefur og rís upp frá dauðum þá
mun Kristur lýsa þér. Ég gerði
það náttúrulega, ég var alltaf til i
tuskið. Og hann sagði mér það, að:
Ég hef byrjað hundrað og sextíu
sinnum ræðu með þessu ljóði. En
ég hirti ekki um mín ljóð og það
verður aldrei hirt um þau, þau
fara bara í eldinn.
Það er
lítið skjól
í Fálka-
orðunni
— Þú ert heiðursborgari í Flat-
eyrarhreppi.
— Já, þegar ég varð sjötugur og
hætti að kenna var ég gerður að
heiðursborgara þar. Ég var þarna
skólastjóri í tuttugu og níu ár.
Og meiri sómi hefur þér verið
sýndur. Þú varst líka sæmdur
Fálkaorðunni.
— Já, ég bað ekki um hana. Mér
var send hún, þegar ég varð
áttræður. Plaggið sem henni
fylgdi sagði að hún væri veitt fyrir
kennslu og félagsstörf.
— Er ekki góð tilfinning að
taka við slíkri viðurkenningu?
— Mér var nærri því sama. Það
var betri viðurkenning sem ég
fékk heima, að vera gerður þar að
heiðursborgara. Það er fallegt
plagg en það er lítið skjól í
Fálkaorðunni. Ég hef aldrei sett
hana upp, nema þegar Anna mín
sáluga varð áttræð.
Þar á
ég heima
Ég hélt að ég mundi nú ekki verða
eilífur augnakarl á Flateyri, en
það hefur nú farið svona að þar
var ég skólastjóri í tuttugu og níu
ár og þar á ég heima ennþá og mér
leið þar ákaflega vel. Og hvern
einasta dag kunni ég vel við mig,
fjörðurinn tók mig fasta tökum.
Ég var svo heppinn með heimilin
sem sendu börnin, börnin sem
komu í skólann og samkennarana
alla. Ég hef verið svo mikill
heppnismaður að fá alltaf úrval.
—Ætlar þú að taka á móti
gestum á afmælinu þínu?
— Já, en ég verð ekki hér. Ég
hef hugsað helst, ef ég lifi og
kemst að vera vestur á Flateyri,
þar sem ég á heima.
Þegar þetta er skrifað veit
Sveinn enn ekki að Flateyrar-
hreppur hefur undirbúið að halda
honum afmælisveislu.
S.V.
Velta Toll-
vörugeymsl-
unnar hf. 12
milljarðar
í fyrra
AÐALFUNDUR Tollvöru-
geymslunnar h.f., Reykjavík, var
haldinn í kristalsal Hótels Loft-
leiða föstudaginn 20. apríl sl.
Fundarstjóri var kjörinn Óttarr
Möller forstjóri og fundarritari
Helgi K. Hjálmsson framkvæmda-
stjóri.
Stjórnarformaður Albert
Guðmundsson alþingismaður,
flutti skýrslu stjórnarinnar. Hann
skýrði frá að á árinu hefði bæst
við um 2000 m2 vöruskemma og
þjónusta við viðskiptavini fyrir-
tækisins aukist að sama skapi.
Hann kvað þó mikla þörf á áfram-
haidandi byggingarframkvæmd-
um, og hefði þegar verið hafist
handa um undirbúning frekari
framkvæmda.
Hann greindi frá að hugmyndir
hefðu verið uppi um stofnun
bankaútibús eða umboðsskrifstofu
frá gjaldeyrisbönkunum tengda
fyrirtækinu til hagræðingar fyrir
viðskiptavini, svo og að vinna að
því að fá tollafgreiðslur á sama
stað, og væri slíkri starfsemi
ætlaður staður í nýrri skrifstofu-
byggingu, sem rísa mundi við
Héðinsgötuna. Þá hefði verið tekið
upp vegabréfakerfi innan Toll-
vörugeymslunnar.
Helgi K. Hjálmsson fram-
kvæmdastjóri flutti skýrslu um
starfsemi fyrirtækisins og greindi
frá reikningum þess fyrir s.l. ár.
Stöðug aukning er á umsvifum
fyrirtækisins og skemmur nýttar
til hins ýtrasta öllum stundum.
Afgreiðslur út og inn urðu yfir
42000, og jókst vöruverðmæti þess
sem í gegnum Tollvörugeymsluna
fór á s.l. ári um 70% miðað við
árið á undan. Nam veltan um 12
milljörðum króna. Leigjendur eru
nú 254 innflytjendur.
Hluthafar Tollvörugeymslunnar
h.f. eru 429. Hlutafé er 120
milljónir kr. Reikningsleg afkoma
félagsins var nokkuð góð og var
samþykkt að greiða hluthöfum
10% arð af hlutafé. Ennfremur
var samþykkt að gefa út jöfnunar-
hlutabréf, 150% á núverandi
hlutafé, og jafnframt að bjóða til
sölu viðbótarhlutafé að upphæð
kr. 60.000.000. Heildarhlutfé fé-
lagsins verður þá aukið í kr.
360.000.000.
Stjórn félagsins og varastjórn
var öll endurkjörin en hana skipa:
Formaður, Albert Guðmundsson
alþingismaður, varaformaður
Hilmar Fenger forstjóri, féhirðir
Jón Þór Jóhannsson fram-
kvæmdastjóri, meðstjórnendur,
Einar Farestveit forstjóri og
Bjarni Björnsson forstjóri. Til
vara Þorsteinn Bernharðsson for-
stjóri og Óttarr Möller forstjóri.
Framkvæmdastjóri félagsins er
Helgi K. Hjálmsson og yfirverk-
stjóri Gústaf B. Einarsson.
Sanitas
og Sana
sameinast
FRÁ því er skýrt í Lögbirtinga-
blaðinu nýlega að ákveðið hafi
verið að sameina fyrirtækin
Sanitas hf. í Reykjavík og Sana hf.
á Akureyri í eitt félag undir
nafninu Sanitas. Félagið hefur
með höndum rekstur í Reykjavík
en einnig rekur það verksmiðju á
Akureyri, sem Sana rak áður.
Sameiningin gildir frá og með
áramótum.
Sveinn Gunnlaugsson var íhópiþeirra íyrstu, sem iuku prófi frá Kennaraskólanum íReykjavík. Síðan eru
sjötíu ár og þá var 6,0 hámarkseinkunn. Af þeim sem þá luku prófi munu tveir, Sveinn og Jörundur
Brynjólfsson, vera enn á lífi.