Morgunblaðið - 17.05.1979, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. MAÍ 1979
29
Verðmœti hitaréttinda met-
óvilhöllum mönnum
in af
Neðri deild Alþingis
sat á fundum í fyrra-
kvöld fram undir mið-
nætti og voru eftirtalin
mál afgreidd við aðra og
til þriðju umræðu: 1)
frumvarp um
afborgunarkaup (fyrri
deild), 2) frumvarp um
félagsheimili (síðari
deild), 3) frumvarp um
námsgagnastofnun (síð-
ari deild), 4) frumvarp
um kosningar til Alþing-
is (síðari deild) og 5)
frumvarp um tollheimtu
og tolleftirlit (síðari
deild).
Þriðja umræða um
stjórnarfrumvarp um
framhaldsskóla hófst og
voru margir á mælenda-
skrá og sýnt, að
frumvarpið mætir all-
nokkurri andstöðu,
einkum fjárhagshlið
þess, sem sveitarstjórnar-
menn hafa gert ýmsar
athugasemdir við. Verð-
ur nánar vikið að því
máli á þingsíðu Mbl.
Eignarnám á jarð-
hitaréttindum
í Deildartungu
Hjörleiíur Guttormsson
iðnaðarráðherra mælti fyrir
stjórnarfrumvarpi um eignar-
nám hluta jarðarinnar Deildar-
tungu í Borgarfirði, ásamt jarð-
hitaréttindum. Ráðherra sagði
eignarnám nauðsynlegt þar eð
ítrekaðar samningatilraunir um
kaup réttinda hefðu reynzt
árangurslausar og hagsmunir
mikils fjölda fólks í þéttbýlis-
stöðum Vesturlands yrðu að
ráða ferð í þessu máli.
Jósep Þorgrímsson (S) rakti í
ítarlegu máli aðdraganda og
undirbúning að hitaveitu í Akra-
neskaupstað og Borgarnesi, nýt-
ingarmöguleika og hagkvæmni
valkosta. Niðurstöður leiddu í
ljós að Deildartunguhver væri
hagkvæmastur valkosta. Því
miður hefði ekki reynzt unnt að
ná kaupsamningum á nauðsyn-
legum hitaréttindum, þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir. Því væri
þetta mál sótt að beiðni fólks í
þéttbýlisstöðum á Vesturlandi,
sem sæti við vaxandi hitunar-
kostnað vegna verðhækkana á
olíu. Að sjálfsögðu yrði greitt
fyrir þessi réttindi að mati
óvilhallra manna, þann veg að
verðmæti þeirra fengist fram.
JÞ lét í ljós þá von að mál þetta
fengi byr gegn um þingið og gott
samband mætti nást við
eigendur réttinda og íbúa Reyk-
holtsdalshrepps, en fyrirhugað-
ar framkvæmdir til nýtingar
jarðvarmans ættu að geta orðið
öllum til góðs.
Eiður Guðnason (A) sagði
þrautalendingu að taka réttindi
sem þessi eignarnámi. En vegna
þess sem undan væri gengið
bæri að fagna þessu frv. og veita
því forgang í afgreiðslu. Annars
væri það stefna Alþýðuflokksins
að réttindi af þessu tagi, hvar
sem væru, ættu að vera þjóðar-
eign.
Ilalldór E. Sigurðsson (F)
harmaði að ekki skyldi nást
kaupsamningur um þessi eignar-
réttindi. Hann þakkaði bæði
fyrrv. og núv. iðnað.arráðherrum
forgöngu þeirra og stuðning við
hitaveitumál Vestlendinga.
Taldi nauðsynlegt að afgreiða
frumvarpið fyrir þinglausnir,
enda mikið í húfi fyrir marga, að
málinu yrði hraðað.
Bjarnfríður Leósdóttir (Abl)
tók undir þakklæti til fyrrv. og
núv. iðnaðarráðherra vegna
þessa hagsmunamáls. Harmaði
hún að ekki hefði náðst sam-
komulag um nýtingu hversins,
því „meðan við virðum eignar-
réttinn er hann mikils virði“.
Slíkur réttur megi þó ekki
standa í vegi fyrir fjöldahags-
munum sem þeim að komast frá
ört hækkandi olíukostnaði við
húshitun, enda eignarnáms-
ákvæði lögheimild til að tryggja
hagsmuni fjöldans í uppákomu
sem þessari.
Einar Ágústsson (F) sagði
eignarnám þrautalendingu, sem
ekki ætti að grípa til nema aðrar
leiðir væru útilokaðar, en slíkt
væri ekki fullreynt. Það væri
sumra skoðun, en ekki sín, að
ríkið ætti að eiga allt. Hér hefði
verið betur við hæfi að taka
hverinn eða varmaréttindin
leigunámi. til að tryggja hags-
muni fólks á Akranesi og
Borgarnesi, en nýta síðan tíma-
nn til að ná samkomulagi eftir
viðteknum viðskiptavenjum. EÁ
sagði síðasta ræðumann hafa
verið hnyttinn í orðavali, er
hann sagði, að „meðan við
virðum eignarréttinn er hann
mikils virði“. Hins vegar væri
sumra vilji að ríkið ætti allt en
einstaklingurinn aðeins það, sem
honum væri skammtað af ríkinu.
Eg er andvígur þessari stefnu og
á móti þessu frumvarpi, sagði
EÁ.
Lagaregn
á Alþingi
ALÞINGI bætti mörgum
lögum í lagasafn þjóðar-
innar í gær, þrátt fyrir
miklar annir í ölgerðar-
umræðu. Meðal þeirra
frumvarpa sem hlutu
lagagildi eru þessi:
• 1) Frumvarp til laga
um námsgagnastofnun.
• 2) Breyting á lögum
um kosningar til Alþingis
(um útbúnað fyrir blinda
til að nýta kosni.igarétt —
flm. Oddur Ólafsson (S)).
• 3) Breyting á verðgildi
íslenzks gjaldmiðils (ný-
króna með hundraðföldu
verðgildi frá 1. janúar
1981).
• 4) Breyting á lögum
um tollheimtu og toll-
eftirlit.
• 5) Breyting á lögum
um félagsheimili (laga-
skýring á félagsheimili
nái til fleiri samkomu-
húsa en nú er).
• 6) Lög um hvalveiðar
(br. í samræmi við útf.
fiskveiðilandhelgi).
• 7) Lög um framkvæmd
samnings um framtíðar-
samvinnu ríkja varðandi
fiskveiðar á Norðvest-
ur-Atlantshafi.
• 8) Lög um eftirlaun
aldraðra í stéttarfélögum.
• 9) Lánsfjárlög (láns-
fjáráætlun) 1979.
•10) Breyting á lögum
um almannatryggingar
(vegna ferða og lækninga
psoriasissjúklinga).
•11) Lög um breytingu á
lausaskuldum bænda í
föst lán.
Gefist upp við stefnumótun sérskóla:
Frumvarpið gengur þvert
á vilja sveitarfélaganna
STJÓRNARFRUMVARP um framhaldsskóla kom til framhalds-
umræðu í neðri deiid Alþingis í fyrrakvöld. ólafur G. Einarsson
andmælti frumvarpinu, einkum af tveimur ástæðum: 1) að það
gangi þvert á þá stefnu í verk- og kostnaðarskiptingu milli ríkis
og sveitarfélaga, sem sveitarfélögin hafi markað sér, og 2) að með
frv. sé gefist upp við stefnumótun um framtíð sérskóla f landinu.
Vitnaði ÓIGE til samþykktar fulltrúafundar Sambands fslenzkra
sveitarfélaga frá 29. marz sl. en sá fundur var gagngert haldinn
vegna þess máls. í samþykkt Samb. fsl. sveitarfélaga, sem er f 10
liðum, eru 7 liðir mótmæli eða viðvaranir við því að þetta
stjórnarfrumvarp verði samþykkt f núverandi mynd.
Bréí Framkvæmdastjóra
sveitarfélagasambandsins
ÓIGE sagði fram komnar efa-
semdir um, hvern veg beri að
túlka afstöðu fulltrúafundar
Samb. ísl. sveitarfélaga. Til að
taka af allan vafa í því sambandi
vilji hann lesa bréf frá formanni
þess, svohljóðandi:
„Á stjórnarfundi Sambands ísl.
sveitarfélaga í dag,“ þ.e. 11. maí,
„var rætt um frv. til 1. um
framhaldsskóla, sem nú er til
meðferðar á Alþ. í framhaldi af
þeim umr. samþykkti stjórnin
svofellda bókun:
Vegna tilvitnunar í áliti meiri
hl. menntmn. Nd. Alþ. um frv. til
laga um framhaldsskóla í ályktun
fundar fulltrúaráðs Sambands
ísl. sveitarfélaga 28. og 29. mars
s.l., vill stjórn Sambandsins
álykta, að megininntak ályktunar
fulltrúaráðsfundarins að því er
varðar samaðild ríkis og sveitar-
félaga að framhaldsskólanámi er
þess efnis, að fulltrúaráðið er
ekki reiðubúið til að fallast á, að
sveitarfélögin verði gerð að
rekstraraðila þessa skólastigs
ásamt ríkinu með þeim hætti,
sem frv. gerir ráð fyrir-og telur
það ekki horfa til gleggri verka-
skila milli þessara aðila. Stjórn
sambandsins túlkar afstöðu full-
trúaráðsins ótvírætt á þann veg,
að það hafi verið mótfallið fjár-
málaákvæðum frumvarpsins, en
önnur atriði ályktunarinnar séu
mörg sett fram til vara. Stjórn
Sambands ísl. sveitarfélaga
ítrekar tilmæli fulltrúaráðsins í
9. lið ályktunarinnar um, að hér
sé um svo veigamikið mál að
ræða, að það þurfi frekari athug-
unar við og mælist eindregið til
þess, að afgreiðslu þess verði ekki
hraðað nú á lokadögum þingsins."
Og svo segir hér í lokin: „Fram-
angreind bókun sendist hér með
menntamn. beggja deilda Alþ.
Afrit sendast fulltrúum þing-
flokkanna.
Magnús E. Guðjónsson.“
Sérskólar
ÓIGE vék síðan að ýmsum
atriðum í kostnaðarskiptingu rík-
is og sveitarfélaga, m.a. varðandi
grunnskóla, sem ekki verða rakin
hér. Þá fjallaði hann um stefnu-
mótun varðandi sérskóla lands-
ins. Hann andmælti sjónarmið-
um, sem fram höfðu komið hjá
menntamálaráðherra, og vitnaði
til ákvæðis í frumvarpinu svo-
hljóðandi:
„Lög þessi öðlast þegar gildi og
koma til framkvæmda eins fljótt
og við verður komið að dómi
menntmálaráðuneytisx og eigi
síðar en að liðnum 5 árum frá
gildistöku, sbr. og 35.gr.
Jafnframt falla úr gildi laga-
ákvæði, er fara í bága við lög
þessi. Eftirtalin lög um skóla á
framhaldsskólastigi skulu gilda
til bráðabirgða þar til settar
verði reglugerðir um tilsvarandi
námsbrautir, skólagerðir eða
skólastofnanir með þeim hætti,
sem mælt er fyrir um í 36. gr.,
sbr. og lokamgr. þessarar gr.“
Síðan kemur löng upptalning á
þeim lagabálkum, sem nú eru í
gildi um hina ýmsu sérskóla í
landinu og sé ég ekki ástæðu til
þess að telja það allt saman upp.
En síðan segir: „Menntamála-
ráðuneyti skal þegar hefja undir-
búning að framkvæmdum 1., m.a.
með samningu námsskrár og
öðrum ráðstöfunum. er miða að
samhæfingu náms á framhalds-
skólastigi."
Ég veit ekki hvað á að kalla
þetta, ef hér er ekki mörkuð
stefnan um framtíð sérskólanna í
landinu. En svo segir hæstv.
ráðherra, að það hafi bara aldrei
staðið til að taka ákvörðun um
framtíð þeirra með samþykkt
þessa frumvarps. Ég skil ekki
svona málflutning.
Nú er að vísu svo, að þessari gr.
hefur verið breytt, henni var
breytt hér við 2. umr. málsins,
þ.e. greinin, sem nú er orðin 38.
gr. og hún gerir einmitt þessa
stefnumótun að engu. Henni er
allri slegið á frest þegar ákvæði í
gr. er orðið svo hljóðandi með
leyfi hæstv. forseta:
„Éftirtalin lög um skóla á
framhaldsskólastigi skulu gilda
til bráðabirgða, þar til settar
hafa verið reglugerðir um
tilsvarandi námsbrautir, skóla-
gerðir eða skólastofnanir með
þeim hætti, sem mælt er fyrir um
í 37. gr. en hafi Alþingi áður
gefist kostur á að maka stefnuna
með samþykkt þál. um meginefni
viðkomandi reglugerða sbr. loka-
mgr. þessarar gr. Með þessu móti
telur meiri hlutinn að komist sé
framhjá þessum vanda, sem
meiri hlutinn óhjákvæmilega
varð var við, þegar tók að rigna
yfir nm. mótmælum frá hinum
ýmsu aðilum, sem ýmist stunda
nám eða kenna við hina ýmsu
sérskóla í landinu.
Ég þarf ekki í sjálfu sér að hafa
um þetta mikið fleiri orð. Öll
meðferð þessa máls nú í þinginu
er dæmigerð fyrir það, að verið er
að þvinga málið í gegn, allir eru
óánægðir, það sáum við mætavel
á atkvæðagreiðslu hér við 2.
umræðu hún var einstök í sinni
röð. Það þurfti að gera margar
tilraunir til þess að atkvæða-
greiðsla gæti farið fram. .Fyrst
var fundi reyndar slitið í miðri
atkvæðagreiðslu s.l. föstudag og
síðan eins og ég segi, þurfti að
margendurtaka atkvæðagreiðsl-
una. Bestur árangur náðist við þá
gr., sem er bráðabirgðaákvæði og
er það kannske dæmigert fyrir
alla afgreiðsluna. Þá náðust 23
atkvæði, og var hæstv. forseti
býsna ánægður með þann
árangur.
Ég ætla ekki að orðlengja þetta
frekar. Það hafa reyndar verið
lagðar hér fram brtt. eftir að 2.
umr. fór fram um málið, 2. að því
er varðar menntaskólana og get
ég út af fyrir sig stutt þá till. og
svo enn önnur að því er varðar
m.a. stjórnunarákvæði frv., sem
eru í 21. gr. og mér er nær að
halda, að hvað sem er, sem væri
lagt til til þess að greiða úr þessi
flækju, hljóti að vera til bóta.