Morgunblaðið - 16.02.1980, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 1980
13
Þvo 20—300
bíla á dag
Oft er gert grín að þeim
bileigendum, sem ganga hring-
inn í kringum eign sína, klappa
henni og strjúka og eru sífellt að
þvo og bóna. En það er bara hluti
að viðhaldi bilsins og ekki annað
að vita en þetta sé bara öf und hjá
þessum, sem „nenna„ kannski
ekki einu sinni að þvo nema
þrisvar á ári.
En þeir sem hafa ekki tíma til
að þvo sjálfir geta (í Reykjavík að
minnsta kosti) brugðið sér í bón-
og þvottastöðvar og fengið skúrað
og skrúbbað á nokkrum mínútum.
Hvað takið þið marga í gegn á
dag? spurðum við ögmund Árna-
son sem var í móttökunni hjá Bón-
og þvottastöðinni við Sigtún.
— Það er mjög misjafnt, allt
frá 20 upp í 300. Mest er að gera í
frosti og björtu veðri á vetrum, en
síðan dettur þetta alveg niður í
snjó eða rigningu.
Bíllinn fer í gegnum hin ýmsu
stig þvottarins á 12 mínútum,
fyrst er hann vættur uppleysan-
legu efni til að ná af tjöru og
skyldum óhreinindum, síðan er
hann skolaður, þveginn með vél-
burstum, þá handþveginn,
skolaður aftur og loks þurrkaður.
Er það ekki dálítið einhæft verk
að skrúbba bíla allan daginn?
— Nei, við skiptumst á um að
vinna þau verk sem hér þarf að
vinna. Erum við oftast 8—9 á
vetrum en 5 á sumrin enda minna
að gera þá. Tveir eru í móttöku,
3—4 í handþvottinum og 2 í
þurrkun og erum við einn og tvo
daga í hverju verki til skiptis.
Og þannig líða bílarnir í gegn og
verða smám saman hreinni og
hægt að lokum að sjá hvaða lit
þeir bera.
■
'■m
Flakarameistararnir voru búnir að flaka fullt af ýsu á borð
Reykvíkinga. „Ég borða fisk fjórum sinnum í viku, enda ódýrast,“
sagði annar þeirra, „hinn borðar einu sinni í mánuði, hann kann betur
við hamborgarana...“
Ý san gerir
menn syf jaða
Hrogn og lifur eru af mörgum
talin herramannsmatur og vist er
að þetta er eftirsótt vara um
þessar mundir, þær fáu vikur
sem von er til þess að hægt sé að
fá hana i soðið.
— Yfirleitt eru hrognin fáanleg
svona frá miðjum janúar og fram
undir lok febrúar, sögðu fisksal-
arnir hjá Sæbjörgu, er við litum
þangað einn morguninn í vikunni.
— Bezt eru hrognin einmitt núna
en upp úr þessu fara þau að verða
stærri og því ekki eins góð til
matar.
Þeir stóðu við að flaka og voru
reyndar að verða búnir. Sæbjörg
rekur tvær fiskbúðir í Reykjavík
fyrir utan aðalbækistöðina á
Granda. Frá þeim fer fiskurinn í
búðirnar og kváðu þeir mikið af
fiski sent á matsölustaði, mötu-
neyti fyrirtækja og spítala.
— Áðallega er þetta nú ýsa,
menn vilja ekki ennþá leggja sér
þorskinn til munns. Það er líklega
gamla sagan um ormana í þorsk-
inum, sem enn fælir fólk frá því að
sækjast eftir honum, sögðu þeir og
þótti miður, því þorskurinn væri
ekki síður almennileg fæða en
ýsan.
— Annars verða menn syfjaðir
af að borða of mikla ýsu.
Syfjaðir?
— Já, við höfum heyrt látið af
því að borði menn of mikið af ýsu
verði þeir þungir og syfjaðir, það
hafa læknar sagt. Kona, sem kom
til læknis með börn sín og sagði
þau vera hálf slöpp, fékk þá
skýringu á slappleikanum, að þau
ætu of mikla ýsu og því höldum
við fram að ýsan geri menn
syfjaða.
Þá hættum við kannski að borða
ýsuna og snúum okkur að þorskin-
um!
Byrjuðu tveir
en eru nu 125
— hjá Þorgeiri og Ellert á Akranesi
Hann hofur í meira en 60 ár starfaö viö skipaviögeröir og skipasmíöar. Fyrst sem nemi og síðar sem
eigandi og stjórnandi í þeirri iön. Býr á Akranesi, Skipaskaga, heitir Þorgeir Jósefsson og fyrirtaskió
heitir Þorgeir og Ellert hf. Hefur þaó nýlega hleypt af stokkunum nýju 400 tonna skipi, sem smíóaó er
fyrir Táiknfiróinga og á aö fasra þeim og Bílddslingum björg i bú.
— Nú fara fram ýmiss konar prófanir á skipinu, áóur en þaó getur fariö á veióar, þaó þarf að rétta
af véiina, stilla hitt og þetta og athuga hvort öll spil og tæki starfa rétt og hafa m.a. verió fengnir
erlendir sérfræóingar til að aóstoða viö prófanirnar, sagói Þorgeir Jósefsson er tíöindamaóur Mbl.
heimsótti hann í vikunni.
Hvaó tekur nú viö?
— Viö höfum tekiö aö okkur
smiöi skips fyrir mann í Grund-
arfirði og veröur þaö þriöja
skipiö, sem við smíöum fyrir
hann. Er þaö 450 smálesta
skuttogari, 50 metra langur. Ver-
iö er að brenna niöur efniö í hann
og veröur síðan hafist handa um
smíðina.
Hvaó tekur hún langan tíma?
— Viö gerum ráö fyrir að það
veröi kringum eitt og hálft ár.
Framundan er aö ijúka stækkun
stöðvarinnar um helming og fæst
þá mjög aukiö athafnarými, sem
auöveldar alla vinnu, en þegar
síöasta skip var smíöað, þá
uröum viö aö renna því eina 16
metra út úr húsinu eftir því sem
smíðinni miöaöi. Eftir stækkun-
ina á allt aö geta fariö fram
innanhúss.
Á skipasmíöi örugga framtfó
fyrir sér hérlendis?
— Ég tei engan vafa á því og
það er Ijóst að ekki geta allir
unniö viö fiskveiöar eöa land-
búnaö. Þaö er sffellt veriö aö
takmarka sókn f fiskinn, talaö er
um aö skera níöur framleiöslu
landbúnaöarvara og þaö eru
takmörk fyrir því hversu margir
komast aö í hinum ýmsu nefnd-
um og ráðum og þvf hlýtur
iðnaöur aö taka viö auknu vinnu-
afli á næstu árum. Markaöur er
nógur hér heima, en þaö veröur
aö gera skipasmföi aö stööugri
atvinnugrein til aö menn fáist til
aö vinna viö hana. Menn grípa
ekki í þetta starf og hverfa síðan
í annaö í ládeyöunni.
Gota íslenzkar skipasmíóa-
stöóvar annað allri nýsmföi?
— Meö hagræöingu og
ákveönu skipuiagi ætti svo aö
vera. Viö getum aö sjálfsögðu
ekki annaö eftirspurn þegar
menn kaupa skipin í stórum
„slumpum" eins og alltaf hefur
veriö gert, en ef menn létu smíöa
jafnt og þétt þá væri þaö áreiö-
anlega hægt. íslenzkar stöövar
hafa ekki getaö komiö viö neinni
hagræöingu sem nemur, því
skipin eru svo gjörótík hvert ööru
og ekki má nota sömu teikn-
ingarnar oftar en einu sinni.
Þetta eru ákveönir menn, útgerö-
armennirnir, sem vita hvaö þeir
vilja, eru vanir aö fá aö ráöa og
því hafa þeir allir sína sérstöku
skoöun á því hvernig þeirra skip
á aö vera. Meöal annars þess
vegna eru mjög sjaldan smíðuð
tvö skip, hvaö þá flefri eftir sömu
" B
I-
teikningunni. Væri þaö hægt
myndu sparast milljónir í teikni-
og undirbúningsvinnu. Hins veg-
ar hefur enginn sagt neitt ef
keypt hafa veriö nokkur skip
smíðuð erlendis og öll eins. Þá
geta menn notast viö sams
konar skip.
Hvernig mætti breyta þessum
vióhorfum?
— Þaö sem gera þarf til
framdráttar íslenzkum skipaiön-
aöi er aö gera stöövunum kieift
aö smíða á lager. Þá er hægt aö
halda fullri atvinnu og Öruggri, þá
er ekki veriö aö smíöa til að
standa vlö geröan samning í
kapphiaupi viö tímann og þá er
líka hægt aö annast viögeröír,
sem menn þurfa annars aö leita
með til útlanda. Þegar viö erum
aö smföa skip eftir fyrirfram
gerðum samningi veröur aö
standa við tímamörkin sem þýöir
að ekki er tími til aö sinna
viðgerðum. Þess vegna sjáum
við öll þessi skip hverfa til
útlanda til breytinga, véiarskipta
eöa annarra lagfæringa.
Hafiö þiö talaó fyrir brayting-
um í þassa átt?
— Viö höfum margoft reynt
aö koma þessari hugmynd inn
hjá ráðamönnum jafnt sem pen-
ingamönnum, m.a. til aö afla
rekstrarfjár, en þeir hafa jafnan
séö eitthvað sem viö ekki sjáum,
sem talið er koma í veg fyrir
þetta skipulag. Aö vísu getur þaö
komiö fyrir og þaö hefur komiö
fyrir aö skipin eru þaö tengi í
smíðum aö þau eru ekki lengur
móöins og dæmi er til þess aö
skip var 6—7 ár í smíðum og
gekk því naumast út þegar til átti
aö taka. En þessi hætta er
hverfandi nú á dögum því ég held
aö á næstunni veröi ráöandi í
íslenzkrl skipasmíði 4—500
tonna skuttogarar. Loönan er að
hverfa og því halla menn sér
áreiöanlega aö minni skuttogur-
unum næstu árin.
En er hægt aö smíóa fleira en
fiakiskip hérlendis?
— Ég sé ekkert því til fyrir-
stööu aö byggja t.d. fragtskip og
er þaö (raun miklu einfaldara en
aö byggja fiskiskip, því þau eru
búin svo margbrotnum tækjum.
Ég held þó aö þaö sem e.t.v.
stæöi mest í vegi fyrir smíöi
þeirra væri vinnuafliö. Viö höfum
ekki nóg vinnuafl tii aö sinna
ööru en nýsmíöi og aö nokkru
leyti viögeröum. En ef komiö
væri á nokkurri verkaskiptingu
miili íslenzku skipasmíöastööv-
anna sé ég ekki betur en þær
ráöi vel viö þaö verkefni aö
smíða fragtskip, þ.e. þær sem
eru stærstar og hafa mest at-
hafnarými.
Hjá skipasmíðastöðinni Þor-
geir og Ellert starfa nú 125
manns, en milli 140 og 150 á
sumrin þegar mest er aö gera og
veriö er aö taka upp báta til aö
hreinsa og mála. Um þessar
mundir er unniö aö því aö taka
upp launahvetjandi kerfi í fyrir-
tækinu og var Þorgeir spurður
um reynsluna af því:
— Mér sýnist hún ætla aö
veröa góö. Viö erum rétt byrjaðir
að fikra okkur áfram meö þertta
og höfum haft sérfræöinga til aö
annast þetta fyrir okkur og tel ég
aö þaö geti oröiö nokkur launa-
hækkun hjá starfsmönnunum.
Mönnum er eölilegt aö vinna
mishratt og meö þessu kerfi er
lögð meiri ábyrgð á hendur hvers
starfsmanns, hann þarf aö hugsa
meira um þaö hvemig hann
vinnur verkiö. Tel ég mesta
kostinn við þetta kerfi fyrir
starfsmennlna ef það yröi til þess
að stytta vinnudaginn, því nú
vinnum viö 10 tíma daglega 5
daga vikunnar og er þaö óeöli-
lega langur vinnudagur i þessari
iön.
Þeir byrjuöu tveir bræöurnlr,
Þorgeir og Eilert, báöir vélvirkjar.
Frá árinu 1928 ráku þeir vél-
smiöju og tveimur árum eftir aö
Ellert féll frá á bezta aldri, 1937,
keypti Þorgeir gamlan slipp sem
útgeröarmenn höfðu átt og hélt
áfram uppbyggingu fyrirtækisins
viö skipaviögeröir og skipasmíö-
ar.
—Þessi bátur sem viö
hleyptum í sjóinn um daginn var
34. nýsmíöin okkar. Hefur þetta
þróast smám saman þessi ár,
fyrst voru 10—12 tonna bátar
algengastir, síöan 20—22, 35,
60—70, 100 og síöan 150 tonna
stálskip og þannig áfram þar til
loönuskipin eru kómin upp í
þúsund tonn. En sú þróun hefur
stöövast ( bili og eflaust veröa
einkum smíöaöir skuttogarar á
næstunni. Markaöurinn er stór
og þaö er kominn tími tii aö viö
smíöum skipin okkar sjálfir í staö
þess að kaupa þau frá útlöndum.
Auövitaö er kannski eölilegt aö
menn freistist til aö kaupa skip
frá ýmsum austantjaldslöndum,
sem gefa meö þeim, en ég tel þó
eölilegra aö viö gerum þetta
sjálfir.
í«
'lsson vló nýjustu smíói fyrirtækislns, Sðlva Bjarnaion sem Tálknffróingar hafa keypt.