Morgunblaðið - 16.02.1980, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 1980
Myndlistarsýningar
Hafnfirðingurinn Jón Gunnars-
son hefur lengi mundað pentskúf-
inn, en hann var samtíða mér í
Myndlista- og handíðaskólanum ár-
in 1948—50. Jón er Hafnfirðingur í
húð og hár, svo sem myndir hans
gefa til kynna, en þar ber mest á
viðfangsefnum tengdum sjávar-
síðunni. Skip, bátar, saltfiskþvottur
og hvers konar önnur vinna við
aðgerð fisks ásamt ýmsu öðru úr
atvinnulífi þjóðarinnar.
Jón hefur sýnt nokkrum sinnum
áður og ekki skortir hann frásagn-
argleðina, það væri helst hægt að
finna að myndbyggingunni og sam-
setningu myndheilda en hér er
hann æði mistækur.
Mætti gjarnan vísa hér til skil-
greiningar hugtakaorðabókar
myndlistarinnar en hún segir svo
„KOMPOSITION (myndbeyging) er
dregið af latneska orðinu compon-
ere, setja saman, — skipulag forma,
hlutfalla, rýmis, lína, lita o.s.frv.
Með því er athyglinni ekki beint að
lýsjngu á hlutum almennt og ei
heldur að einstökum línum eða
litum, heldur að víxlverkun þessara
þátta. — Skoðandinn skynjar
myndbygginguna að vissu marki
sem sjónræna samsvörun á eins
konar „abstrakt" grundvelli.
— Málverkið er flata-list margra
vídda sem menn tengja á hugrænan
hátt og gegna samsetningarlögmál-
in veigamiklu máli. Einingar sam-
setningarinnar verða að frumatrið-
um myndbyggingarinnar. Skipulag
þeirra og niðurröðun nefnast
myndbyggingarlögmál. Algild lög-
mál eru að vísu ekki til í ríki
þessara þátta og atriða, en þó eru
bæði til röð rökrænna og skynjan-
legra lögmála, sem hafa annað
hvort mannfræðilegan óbreytileika
eða sjónræna meðvitund í uppbygg-
ingu myndheilda, huglægra sem
hlutlægra, — sem að öllu saman-
lögðu skipta meginmáli."
Þetta er hér sett fram vegna þess
að undirrituðum þykir það megin-
ókostur sýningarinnar hve þessi
atriði eru oftlega vanrækt, en þó er
þetta tvímælalaust sterkasta fram-
lag Jóns Gunnarssonar til þessa og
myndir líkt og nr. 13 „Við aftur-
gálgann", 15 „Síðutogari" og 20
„Fárviðri" eru með áhrifamestu
málverkum, sem ég hef séð frá hans
hendi. Sömuleiðis hef ég vart séð
betri vatnslitamyndir en nr. 2
„Sjótjarnir" og 12 „Kvöldstemmn-
ing“, en þessar tvær myndir eru í
senn einfaldar og hrifmiklar í
uppbyggingu.
Hér er myndlistarmaður i ótví-
ræðri sókn.
Ásgeir Lárusson er kornungur
maður, sem hefur vakið athygli á
síðustu árum fyrir einfalda og
hreina myndbyggingu, í myndverk-
um sínum sem hafa þó ekki verið
lausar við ýmiss konar vafasamar
tilraunir í átt til nýlista. Hann
treður nú upp með allmargar
mínatúrmyndir í vatnslit, í Galeríe
Suðurgötu 7. Það er skemmst frá að
segja að þetta mun ótvírætt vera
kröftugasta framlag hans til mynd-
listar fram til þessa. Litirnir í
þessum litlu myndum eru í senn
djúpir, hreinir og magnaðir ásamt
því að formin eru ótrúlega fjöl-
skrúðug þótt um skylda myndaröð
sé að ræða. Hér er ekki síður á ferð
angi nýlistar en margt annað er
maður sér á þessum stað en öllu
malerískara, myndrænna og gætt
blæbrigðaríkum formrænum töfr-
um. Þá er þetta meiri nýlist en fyrri
tilraunir hans og hann afhjúpar
innstu kima sjálfs sín án þess að
þurfa að nota ljósmyndir af ytra
byrði sínu. Hressileg sýning er
þarfnast ekki margra orða en þeim
mun gaumgæfilegri skoðunar. Galli
á sýningunni er þó að sýningarskrá
skortir með öllu nema hvað blað-
snifsi með nöfnum og verði á
myndum hangir á vegg. En það er
hvergi nærri nóg nema fyrir sér-
vitringa. Verði myndanna er mjög
stillt í hóf. Þeir sem listum unna
ættu ekki að láta þessa látlausu og
þokkafullu sýningu fram hjá sér
fara.
Það er sjaldgæft, að maður er
varla nokkur hefur heyrt getið sem
málara eða myndlistarmanns opni
yfirlitssýningu á verkum sínum og
það sem meira er, þá er þetta fyrsta
sýning listamannsins.
Roland er ungur maður, fæddur
29. marz 1945, og ólst upp í
Reykjavík. Skólunar virðist hann
engrar hafa notið en hefur lagt
sterka áherzlu á að fara ejgin leiðir
frá upphafi, leitast við að rækta
með sér sterk persónueinkenni.
Satt að segja býst maður ekki við
miklu er slíkar yfirlýsingar birtast í
fjölmiðlum frá gersamlega óþekkt-
um listamönnum og það var með
hálfum hug ^ð ég nálgaðist Ás-
mundarsal, þar sem sýningin er til
húsa. En skemmst frá að segja,
margt kom mér mjög á óvart á
sýningunni þótt viðvaningsbragur
sé á mörgum myndanna, sem ber
vott um ónóga skólun. Máski er það
akkur sýningarinnar, að maður
bjóst ekki við miklu, en t.d. olíu-
myndir líkt og „Móðir og barn (II),“
„Biðstöðin" (15) og „Sjálfsmynd"
eru allt myndir sem að ósekju hefði
mátt sjást á haustsýningum FIM.
Vatnslitamyndin „Eyðibýlið“ er vel
gerð mynd er minnir þó sterklega á
Andrew Wyeth. Teikningarnar eru
mjög misjafnar en myndirnar fjór-
ar „Ein lína“ bera þó af sökum
léttleika og lífrænnar tjáningar.
— Ég skal viðurkenna, að ég
hafði gaman af innliti á sýningu
Rolands Símonarsonar og get ekki
annað en óskað honum alls góðs i
framtíðinni.
Jón Gunnarsson á sýningu sinni i Norræna húsinu.
Ásgeir Lárusson viA nokkrar mynda sinna að Suðurgötu 7.
Frá sýningu Alfreðs Flóka i Djúpinu
Sýning
Alfreðs Flóka
Roland Simonarson á sýningu sinni i Ásmundarsal.
Það er jafnan líf og fjör yfir
framtaki Alfreðs Flóka á sýn-
ingarvettvangi, sýningar hans
hefjast með pomp og prakt, enda
kann maðurinn á fjölmiðla líkt og
stafrófskverið. Þeir eru því fljótir
á vettvang og ósparir á viðtöl, enda
kemst Flóki ósjaldan hnittilega að
orði og er dæmigerður bóhem og
listamaður til orðs og æðis. Hann
er óspar við að útmála snilli sína
og notar þá gjarnan hástemmd-
ustu lýsingarorð orðabókarinnar
og minnir sem slíkur mjög á
Salvador Dali, eins og ég hef
reyndar áður bent á.
— Þannig er Flóki listamaður,
eins og fólkið vill hafa þá, og
stímir það á sýningar hans og telur
ekki eftir sér að festa sér myndir,
þótt verði sé síður en svo stillt í hóf
miðað við annað í myndlist á
hinum þrönga listmarkaði vorum.
Tali ég hreint út, álít ég myndir
hans rétt verðlagðar, en svo sem ég
hef oftlega áréttað, þá brenglar
verðbólgan allt verðmætaskyn og
verður þar myndlistin einna verst
úti. Gott myndlistarverk ætti að
kosta svipað og úrvals sjónvarps-
tæki, en sá er munurinn, að
málverkið glepur engan og gerir
eigendurna stöðugt efnaðri á and-
lega og veraldlega vísu og er að
auk enginn tínjaþjófur.
List Alfreðs Flóka tekur engum
stökkbreytingum og gaf hann enda
þá yfirlýsingu á blaðamannafundi,
að hann væri fastheldinn. Fyrir-
myndirnar eru að jafnaði mjög
keimlíkar, fagrar og dularfullar
konur, er leiða hugann að gjálífis-
drósum, heillandi og flærðarlegar í
bland. Þetta á við krítarmyndir
hans, en þar finnst undirrituðum
hann engu hafa bætt við sig. Máski
telur listamaðurinn hann hafa á
þessum vettvangi náð hámarki
snilligáfunnar, en þar er ég ekki á
sama máli, því að ég tel, að á
þessum vettvangi geti Flóki náð
mun betri árangri. Um penna^
teikningarnar á sýningunni „í
Djúpinu" gegnir öðru máli, því að
hér finnst mér Flóki í stöðugri
sókn tæknilega séð, útfærslan er
léttari og tjáningarríkari en hér
áður fyrr, auk þess sem vinnu-
brögðin eru fjölbreyttari.
Það er hárrétt hjá Flóka, að nú
séu aðrir tímar en þegar ekki mátti
einu sinni teikna eða mála bert
kvenmannsbrjóst án þess að stór-
hneyksli þótti, — nú er erfitt að
ofbjóða fólki, þakkað (eða van-
þakkað) veri fjölmiðlum. Fyrir
einum þrjátíu árum þurfti t.d.
þekktur íslenzkur málari að mála
kjól á nakta konu, til að banki
nokkur keypti myndina og það
varð málarinn nauðugur viljugur
að gera, jafnvel þótt hann vissi, að
það myndi stórskemma listaverkið.
— Já, svona breytast tímarnir og
mennirnir, með því að það, sem
þótti harðsvírað lauslæti á árum
fyrr, tekur naumast nokkur eftir í
dag, menn nenna varla að tala um
það lengur nema þá elstu árgangar
saumaklúbba þjóðarinnar.
Einmitt þetta stóreykur kröf-
urnar um aukin vinnugæði, stór-
aukna listræna kröfu, og það er
mergurinn málsins um jákvæðu
hliðina. Trútt um talað eru þó
djarfar kynlífsmyndir langt frá
því að vera uppgötvun tuttugustu
aldarinnar, — þær eru jafngamlar
listinni, en hafa ekki á öllum
tímum verið svo mjög í sviðsljós-
inu sem á síðustu árum.
Ég tel, að það sé ekkert, sem
nefnist klám í myndum Flóka, ef
sú skilgreining fær staðist, að
ekkert sé klám, nema það sem
gerir fagra athöfn ljóta og ósið-
sama. Klúðursleg meðhöndlun á
erótískum atriðum og afbakað
málfar er ótvírætt gróft klám, en
þetta allt fært í listrænan búning
er einungis hluti af veruleikanum,
hugsunum og draumum fólksins,
mínum, þínum og allra, sem á
annað borð eru gæddir þeim
kenndum, er viðhalda mannkyn-
inu.
Gólfskrið, svif og veggskrið
Hallsteinn Sigurðsson, sem
undanfarnar tvær vikur hefur
verið með „skúlptúr“-sýningu í
FÍM-salnum við Laugarnesveg,
er einn af dugmestu og iðnustu
myndhöggvurum af yngri kyn-
slóð, er fram hafa komið á seinni
tímum. Á undanförnum árum
hefur þó verið frekar hljótt um
nýsköpun af hans hálfu, en því
meira um afsteypuframkvæmdir
af fyrri verkum enda stóð
maðurinn í stórræðum, hvað
húsbyggingar snertir. En vinnu-
stofa sú, er hann hefur byggt í
Breiðholtinu, mun eitt stærsta
gímald sinnar tegundar norðan
Alpafjalla, en form hennar er
síður en svo þesslegt, að það
gleðji augað og hefur margur
komið hér með hnyttilegar at-
hugasemdir. Aðalatriðið er þó,
að starfsaðstaðan sé þar góð og
uppörvandi andrúm fyrir skap-
andi listamann.
Sýningin í FÍM-salnum minn-
ir um margt á sýningu þá, er
listamaðurinn hélt á vinnustofu
sinni að Korpúlfsstöðum fyrir
fáeinum árum, en myndirnar eru
þó stærri og kröftugari í heild.
Heildin er oftast vel hugsuð og
sterk, en hins vegar freistast
Hallsteinn til að bruðla með
Myndllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
aukaatriði, sem veikja heildar-
myndina, og er það að sjálfsögðu
til lýta. En listamaðurinn er að
byrja aftur, þar sem frá var
horfið fyrir nokkrum árum, svo
að ósanngjarnt er að gera hér of
miklar kröfur. í einstaka mynd-
um svo sem nrT 5 og 6. „Vegg-
skrið“ hittir listamaðurinn aftur
á móti beint í mark, hvað
heildina áhrærir og hér eru
t
i
4»
Hallsteinn Sigurðsson við nokkur verka sinna.
engin aukaatriði til staðar, er
rugla skoðandann.
Mér þykja salarkynnin á
Laugarásvegi ekki bjóða upp á
nægilega möguleika, hvað
sveigjanlega lýsingu áhrærir
fyrir þessa tegund mynda, en
máski eru myndirnar of margar
og standa of þétt. Ég hef séð
stórkostlegar „skúlptúrsýn-
ingar" erlendis, þar sem einung-
is voru til sýnis örfá verk, en
snilldarleg lýsing lyfti þeim upp
í æðra veldi myndrænnar fag-
urðar. Flestar mynda Hallsteins
eru svartar en einnig eru þar
hárauðar myndir, gular, grænar
og bláar og allt þetta litaspil
hefði einmitt þurft meira rými
og fjölbreyttari möguleika í upp-
setningu til að hver og ein mynd
hefði komist til skila og notið sín
til fulls.
Þrátt fyrir allt þykir mér þessi
sýning frísklegasta sýning, er ég
hef séð hjá Hallsteini Sigurðs-
syni og hún verðskuldar vissu-
lega, að henni sé veitt fyllsta
athygli og fólk ætti að vera
óhrætt við að fjölmenna á hana
nú, er í hönd fer síðasta sýn-
ingarhelgin.