Morgunblaðið - 01.05.1980, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. MAÍ1980
19
Ánægja með Muskie en
óvissa í utanríkismálum
Frá önnu Bjarnadóttur,
fréttaritara Mbl. i Washington.
ALMENN ánægja ríkir í Banda-
ríkjunum með ákvörðun Jimmy
Carters forseta að skipa Edmund
Muskie, öldungadeildarþing-
mann frá Maine, utanrikisráð-
herra í stað Cyrus Vance. Carter
þykir hafa verið klókur að velja
virtan mann úr liði þingsins, sem
nýtur vinsæida og verður því
væntanlega samþykktur í þing-
inu alveg hávaðalaust og getur
þannig hafið störf mjög fljótlega.
Misheppnuð tilraun Bandaríkj-
anna að bjarga gíslunum í Teher-
an með valdi sl. fimmtudag og
afsögn Vance vegna andstöðu hans
við hana hafa komið róti á utan-
ríkismál Bandaríkjanna. Það þyk-
ir mikilvægt að þar hægist um
sem allra fyrst og störf ráðuneyt-
isins geti haldið áfram eins og
ekkert hafi í skorizt sem fyrst.
Muskie þykir tilvalinn til að halda
starfi og stefnu Vance áfram.
Warren Christofer, aðstoðarut-
anríkisráðherra, mun gegna emb-
ætti ráðherra þangað til Muskie
tekur við. Það getur dregist í
nokkrar vikur, því Muskie vill
ljúka við störf sín í fjárlaganefnd
þingsins, áður en hann tekur við
embætti.
Margir telja, að ósamkomulag
milli Cyrus Vance og Zbigiew
Brzezinski, öryggisráðgjafa Cart-
ers, hafi haft áhrif á afsögn
Vance. Carter sagði á blaða-
mannafundi á þriðjudagskvöld, að
sá orðrómur ætti ekki við nein rök
að styðjast. Muskie sagði við
útnefningu sína á þriðjudag, að
hann hefði fullvissu fyrir því, að
hann yrði talsmaður utanríkisst-
efnu Bandaríkjanna. Vance var
helzti ráðgjafi Muskies í utan-
ríkismálum árið 1972, þegar hann
sottist eftir útnefningu demókrata
í forsetakosningunum. Þeir eru
sammála um flest, en Muskie
hefur stutt ákvörðun forsetans að
Carter forseti tekur í höndina á Edmund Muskie eftir tilnefningu
hans í embætti utanrikisráöherra. Á bak við þá eru Walter
Mondale varaforseti og Cyrus Vance fráfarandi utanríkisráðherra.
senda herlið eftir gíslunum í
Teheran.
Muskie hefur átt sæti í öldunga-
deild þingsins í 22 ár. Hann hefur
starfað samtals í 6 ár í utan-
ríkismálanefnd þingsins, en hefur
þó fyrst og fremst látið að sér
kveða í efnahags- og náttúru-
verndarmálum. Hann var varafor-
. setaefni Huberts Humphrey 1968
og bauð sig sjálfur fram til forseta
1972. Hann dró sig þá til baka,
eftir að hann brast í grát í New
Hampshire, þegar hann reyndi að- ’
hreinsa mannorð konu sinnar af
lágkúrulegum árásum Williams
Loeb ritstjóra í blaði hans The
Manchester Union Leader.
Muskie þykir harður í horn að
taka og talið er, að hann verði
meira áberandi en Vance sem
utanríkisráðherra. Hann þykir
frjálslyndur í utanríkismálum.
Hann varði Víetnam stríðið fram-
an af, en 1972 sagðist honum
þykja leitt að hafa ekki snúist
gegn því 6 árum fyrr. Hann hefur
mikinn áhuga á takmörkun
vopnavígbúnaðar stórveldanna.
Hann er hlynntur Salt samning-
unum, en óttast að Salt II sam-
ningurinn dragi lítið úr vopna-
byrgðum þjóðanna.
Muskie sagði, eftir innrás Sov-
étríkjanna inn í Afganistan í
janúar, að Sovétríkin hefðu svikið
þá, sem héldu að hægt væri að
komast að samkomulagi við sov-
ézka ráðamenn. Hann sagði að nú
þyrftu samningaviðræður land-
anna að byrja aftur frá grunni og
í framtíðinni gætu Bandaríkin
ekki treyst orðum og fullyrðingum
' Sovétríkjanna.
100 bandarískir út-
sendarar enn í Iran
ERLENT
Lundúnum — 30. apríl — AP.
YFIR hundrað sendiboðar Banda-
rikjanna eru nú í felum i íran, að
því er Lundúnablaðið The Daily
Telegraph skyrir frá í dag. í
hópnum eru íranir, sem stundað
hafa nám í Bandaríkjunum. CIA-
menn og „Green Beret“-liðar. Þeir
fyrstu komu til írans um jólaleytið
og létu það verða sitt fyrsta verk að
velja athafnasvæðið í eyðimörkinni
i námunda við Tabas, þar sem
ófarir björgunarleiðangursins urðu
á dögunum.
Að sögn gæta menn þessir þess
vandlega að tala aldrei ensku og bera
þeir flestir tyrknesk, egypzk og
pakistönsk skilríki. Þeir fengu ítar-
legar upplýsingar um hagi gíslanna
frá írönskum samverkamönnum, en
eitt mikilvægasta verkefni þeirra var
að stofna til öngþveitis um það leyti,
sem björgunin fyrirhugaða átti að
EBE:
Thatcher
ósveigjanleg
Lundúnum, 30. april. AP.
THATCHER forsætisráðherra
Bretlands segir að Bretar muni
hvorki fallast á hækkun landbún-
aðarafurða né samþykkja stefnu
EBE í fiskveiði- og orkumálum
þar til bandalagið hafi afgreitt
fjárhagsáætlun sína.
Mikill fögnuður varð í Neðri
málsstofu brezka þingsins þegar
ráðherrann kunngerði þessa af-
stöðu sína í dag, og er ljóst að
yfirgnæfandi meirihluti þing-
manna er sammála.
Thatcher er nýkomin af leiðtoga-
fundi EBE, en þar krafðist hún
þess afdráttarlaust, að framlag
Breta í sameiginlega sjóði banda-
lagsins lækkaði til muna, en upp-
hæðin sem farið er fram á er 1,1
milljarður sterlingspunda.
eiga sér stað, ekki aðeins í Teheran
heldur víðs vegar um landið. Áætlan-
ir voru um vegatálmanir í borgum,
en hinir ýmsu miðstéttarmenn höfðu
fallizt á að leggja bílum sínum, auk
þess sem áform voru um sprengju-
tilræði og íkveikjur, að því er segir í
þessari fregn, sem höfð er eftir
þekktum fréttaritara blaðsins, Clare
Hollingworth. í fréttinni kemur
ennfremur fram, að Iranir í hópi
aðkomumanna hafi lagt á ráðin um
að þeir níu gíslanna, sem sakaðir
hafa verið um njósnastarfsemi, yrðu
fluttir brott fyrstir, en flutningarnir
til Tabas hafi átt að fara fram með
írönskum herþyrlum, sem íranskir
flugmenn flygju.
Formaður bandarískrar þing-
nefndar sem kannar orsakir þess að
björgunartilraunin fór út um þúfur,
Samuel S. Stratton, kveðst sannfærð-
ur um að hrein og klár óheppni hafi
verið orsök slyssins. „Það lítur út
fyrir að almættið hafi verið hliðhollt
Irönum en ekki okkur," sagði Strat-
ton, sem telur nánast útilokað að
þyrlurnar þrjár hafi bilað vegna þess
að misbrestur hafi verið á viðhaldi
eða að vélar þeirra hafi verið þandar
um of.
Fimmtíu þeirra leiðangursmanna,
sem sluppu heilir á húfi komu til
Fort Bragg í dag. Þeir voru daufir í
dálkinn og neituðu flestir að svara
spurningum fréttamanns, sem komst
í tæri við þá. Einn var að því spurður
hvort þeir væru liðsmenn í Delta-
deildinni og svaraði hann með þjósti:
„Já, og hvað með það?“ Annar sagði
vonsvikinn: „Manni er falið verkefni,
sem maður veit að hægt er að leysa,
og svo kemur einhver og segir manni
að hætta við allt saman.“
Ekki er vitað hvenær leiðangurs-
menn komu til Bandaríkjanna, en
Jimmy Carter hitti þá að máli á
sunnudaginn. Mikil leynd hvílir yfir
öllu viðkomandi Delta-deildinni, en
eftir því sem næst verður komizt eru
í henni um 300 mánns. Þar af fóru 90
til írans. Deildin hefur bækistöðvar í
Fort Bragg í Norður-Karólínu, en
sagt er að hún sé undir beinni stjórn
bandaríska varnarmálaráðuneytis-
FRETTIR
j STUTTU MÁLI
Nýnazistar
ákærðir
Stuttgart. 30. aprll (AP).
NIU meintir nýnazistar hafa verið
ákærðir í Stuttgart fyrir aðild að
hryðjuverkasamtökum. Þeir ætl-
uðu að taka gísla til að frelsa
Rudolf Hess, fyrrverandi stað-
gengil Hitlers, úr Spandau-fang-
elsi, og lögðu á ráðin um sprengju-
árásir á Berlínarmúrinn. Menn-
irnir eru rúmlega tvítugir en
foringi þeirra 54 ára gamall.
Samdráttur
í nánd
Washington. 30. april (AP).
BANDARÍSKA efnahagsvísitalan
lækkaði um 2,6 stig í marz og það
var þriðja mesta lækkun hennar í
sögunni og enn ein vísbendingin
um að bandaríska þjóðin stendur
frammi fyrir miklum samdrætti.
Þetta var áttunda lækkunin á tólf
mánuðum og sú mesta síðan í
september 1974 þegar hún lækkaði
um 3% og við tók samdrátturinn
1974-1975.
Christopher
hættir
Washington. 30. apríl (AP).
WARREN Christopher starfandi
utanríkisráðherra hyggst láta af
störfum í utanríkisráðuneytinu og
snúa sér aftur að lögfræðistörfum
í Los Angeles þegar hann hefur
hjálpað Edmund Muskie nógu
lengi til þess að komast inn í
starfið og koma sér upp liði
aðstoðarmanna. Christopher mun
leggja til að Muskie skipi vara-
mann sem hann þekki vel og geti
haft eins gott samband við og
Cyrus Vance fyrrverandi ráðherra
hafði við Christopher samkvæmt
heimildum í ráðuneytinu.
300 manns frá
Kúbu í dag
Key West — 30. apríl — AP.
EFTIR tveggja daga hlé vegna
veðurofsa hélt flóttamanna-
straumurinn frá Kúbu áfram í
dag. Tíu bátar með 300 manns
innanborðs komu til Key West í
Flórída, en síðan þessir flutningar
hófust fyrir tíu dögum hafa fjögur
þúsund manns komið þangað.
Bandaríkjamönnum ráð-
lagt að f ara frá Líberíu
BANDARÍKJASTJÖRN hefur ráð-
lagt öllum bandariskum rikisborg-
urum i Liberiu að yfirgefa landið og
fara ekki aftur fyrr en ástandið
færist i eðlilegt horf. Áherzla var á
það lögð að orðsendinguna bæri
ekki að skilja svo að ástandið i
Liberiu hefði versnað á siðustu
dögum enda væri ekki ætlunin að
hefja skipulega brottflutninga.
Um 6 þúsund Bandaríkjamenn,
flest tæknisérfræðingar, kaupsýslu-
menn og kristniboðar, ásamt fjöl-
skyldum, búa í Líberíu. í óeirðum í
kjölfar byltingar hersins 12. apríl s.l.
særðust tveir Bandaríkjamenn lítils-
háttar, auk þess sem hermannahópur
nauðgaði bandarískri konu, en um-
fram það hefur bandarísku fólki í
landinu ekki verið gert mein.
Carter
vondaufur
Washington — 30. apríl. — AP.
CARTER Bandaríkja-
forseti telur að því að-
eins sleppi íranir banda-
rísku sendiráðsgíslun-
um að Khomeini trúar-
leiðtogi, byltingarráð
landsins og öfgamenn-
irnir samþykki einum
rómi að gera það.
Af máli forsetans á
blaðamannafundi mátti
ráða að nær útilokað
væri að slík samstaða
næðist með hinum sund-
urlausu öflum í íran.
„Við getum ekki átt sam-
neyti við ómannúðlegt
fólk, sem hefur alþjóða-
lög að engu, sem þver-
brýtur eigin trúarlögmál
og ofsækir saklaust fólk,“
sagði Carter, um leið og
hann fordæmdi þann
„hryllilega vitnisburð um
mannúðarleysi" sem
fram kom þegar efnt var
til opinberrar sýningar á
líkum bandarísku her-
mannanna á sendiráðs-
lóðinni eftir hina mis-
heppnuðu björgunartil-
raun.
„Þetta hefur vakið við-
bjóð og fyrirlitningu um
allan heim, og sýnir ljós-
lega við hvers konar fólk
er að eiga þótt reynt sé
með friðsamlegum hætti
að tryggja lausn þessarar
deilu," sagði forsetinn.
Hann hvikaði ekki frá
því að rétt hefði verð að
reyna að bjarga gíslun-
um þótt svo illa hefði
farið og sagði að til væru
meiri mistök en þau að
ná ekki tilætluðum ár-
angri, og þau væru í því
fólgin að reyna ekki.
Carter hét því að reyna
enn allt sem nauðsynlegt
væri og vænlegt til ár-
angurs til að fá gíslana
lausa.