Morgunblaðið - 01.05.1980, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. MAÍ1980
31
orka til húshitunar í þeim sveit-
arfélögum sem ekki hafa jarð-
varma og við verðlagningu þeirr-
ar raforku tekið mið af hagstæð-
ustu kjörum við upphitun á
hitaveitusvæðum.
Þingið telur að skapa verði
verslun og þjónustu á Suðurlandi
eðlilega samkeppnisaðstöðu og
vaxtarskilyrði og bendir í því
sambandi á nauðsyn þess að
verðlagning símgjalda og flutn-
ingskostnaðar nauðsynjavöru sé
samræmd og jöfnuð.
Þingið leggur sérstaka áherslu
á, að hiklaust verði haldið áfram
uppbyggingu vegakerfisins á Suð-
urlandi, enda hafa íbúar í sunn-
lenskum héruðum ekki að öðru að
hverfa hvað samgöngur varðar.
Aherslu ber að leggja á, að staðið
verði við þau fyrirheit af hálfu
stjórnvalda, að hafist verði handa
við byggingu brúar á Ölfusárós
svo nýtingarmöguleikar hinnar
fullkomnu hafnar í Þorlákshöfn
og fiskvinnslustöðva austan Ölfus-
ár aukist.“ Tilvitnun lýkur.
V innumarkaðsnef nd
fyrir Suðurland
Þá samþykkti stjórn Alþýðu-
sambands Suðurlands 13. apríl sl.
ályktun um stefnu og vinnubrögð
varðandi þessi mál svo hljóðandi
með leyfi forseta:
„Fundur stjórnar Alþýðusam-
bands Suðurlands haldinn á Sel-
fossi sunnudaginn 13. apríl 1980
skorar á fulltrúa þjóðarinnar á
Alþingi íslendinga að þeir beiti
sér fyrir því að ríkisstjórnin skipi
vinnumarkaðsnefnd fyrir Suður-
land sem hafi að verkefni m.a.
eftirfarandi:
• a) Könnun á ástandi og horfum
varðandi vinnumarkaðsmál í
Suðurlandskjördæmi.
• b) Könnun á vinnumarkaðsupp-
byggingu í Suðurlandskjör-
dæmi m.a. með hliðsjón af
nýtingu landkosta og fiskimiða,
samgöngumálum og nýtingu
sveitarfélaga á lögbundnum
fjárframlögum til atvinnuupp-
byggingar og félagslegra fram-
kvæmda.
• c) Könnun á raforkuverði og
orkuverði almennt í kjördæm-
inu.
• d) Könnun á framkvæmd
vinnumiðlunar á vegum sveit-
arfélaga.
Nefndin starfi í samvinnu við
viðkomandi samtök aðila vinnu-
markaðarins á Suðurlandi og sam-
tök sveitarfélaga eftir því sem við
verður komið og ljúki störfum
fyrir 1. maí 1981. Þá skal nefndin
leggja fram skýrslu varðandi störf
sín og niðurstöður fyrir ríkis-
stjórn íslands." Tilvitnun lýkur.
Þá vil ég geta þess að Kjördæm-
isráð Sjálfstæðisflokksins í Suður- .
landskjördæmi samþykkti á aðal-
fundi sínum sem haldinn var í
Vestmannaeyjum 12. apríl sl.
ályktanir varðandi atvinnuupp-
byggingu, atvinnuþróun og orku-
mál í Suðurlandskjördæmi. I þeim
ályktunum er hvatt til að fram
fari á vegum stjórnvalda ítarleg
könnun þessara mála og með 1
hliðsjón af niðurstöðum verði gerð
atvinnuþróunaráætlun fyrir Suð-
urland.
Þá hafa sveitarstjórnir, sýslu-
nefndir og verkalýðsfélög á Suður-
landi einnig ályktað um þessi mál
og bent á nauðsyn aðgerða varð-
andi orkumál og atvinnumál á
Suðurlandi.
Þörf fyrir ný atvinnutækifæri á
Suðurlandi er mjög brýn og með
þessari þingsályktunartillögu er
brugðið á það ráð að samstilla
sunnlenskt átak í iðnþróun með
gerð áætlunar fyrir allan lands-
hlutann.
Þá er lagt til að áætlun þessi
verði unnin af byggðadeild Fram-
kvæmdastofnunar ríkisins, með
virkri og formlegri samvinnu við
aðila vinnumarkaðarins á Suður-
landi og samtök sveitarfélaga þar.
Efling eldri greina
— nýiðnaður
Byggðadeild hefur á undanförn-
um árum unnið að almennri áætl-
anagerð á Suðurlandi, m.a. gert
byggðaáætlun fyrir Vestmanna-
eyjar og iðnþróunaráætlun fyrir
Rangárvallasýslu. Hér er lagt til
að hinn mikilvægi þáttur iðnaðar í
framtíðarþróun á Suðurlandi
verði tekinn fyrir sérstaklega og
fyrir allan landshlutann til sam-
ræmingar og eflingar.
Það er alveg ljóst að við það
verður ekki unað að lífskjör í
þessum landshluta og framtíðar-
möguleikar ungs fólks þar séu með
þeim hætti að fólksflótti þaðan
verði nokkuð sem sjálfsagt og
eðlilegt sé talið, meira að segja á
þeim tímum sem orkuöflunar-
möguieikar þessa héraðs eru nýtt-
ir til þess að byggja upp vinnu-
markaði í öðrum landshlutum.
Vinnumarkaði sem byggjast á
sunnlenskri orku á lágu verði
meðan sunnlensk fyrirtæki og
einstaklingar búa við orkuokur.
í tillögu þessari er því lýst á
hvern hátt flutningsmenn hugsa
sér að áætlunin eigi að vera. Mörg
undanfarin ár hefur Alþingi
ályktað að gerðar skuli áætlanir
fyrir héruð eða atvinnugreinar, án
þess að ljóst sé til hvers er ætlast
eða hvaða hlutverki viðkomandi
áætlun er ætlað að gegna. Þá
hefur oft verið óljóst á hvern hátt
áætlanir skuli framkvæmdar,
hver sé staða þeirra gagnvart
framkvæmdavaldi, hver skuli
framkvæma þær og í hve miklum
mæli skuli tekið tillit til þeirra.
Svo áætlanagerð verði raunhæf
þarf að vera ljóst frá upphafi í hve
miklum mæli opinberar fram-
kvæmdir og útlán fjárfestingar-
lánasjóða skuli taka mið af því
sem í áætlunum stendur.
Við gerð þessarar áætlunar mun
Sunnlendingum gefast tækifæri
til að fá yfirsýn yfir þá atvinnu-
starfsemi, sem fyrir er á Suður-
landi og hvers hún er megnug til
vaxtar. Einnig verður að gera
grein fyrir helstu nýiðnaðarmögu-
leikum, þeim sem hægt er að sjá
fyrir. Þá er mikilvægt að fundnir
verði farvegir og aðgerðir til
eflingar iðnþróun.
Fólk á Suðurlandi vill setja
markið hátt um framtíð síns
landshluta og sættir sig ekki við
þróun undangenginna ára í vinnu-
markaðaruppbyggingu og vannýt-
ingu möguleika þessa landshluta
fyrir þá sem þar búa.
Við þær athuganir á möguleik-
um starfandi atvinnugreina til
vaxtar sem tillaga þessi gerir ráð
fyrir að framkvæma skuli, verður
óhjákvæmilega að fara fram ítar-
leg samanburðarkönnun orku-
verðs.
Sú mismunun á orkuverði sem
nú á sér stað milli einstakra
byggðarlaga á íslandi, er stórfelld
mismunun lífskjara. Alvarlegust
er þessi kjaraskerðing á þeim
landssvæðum þar sem jarðvarma-
orka er ekki fyrir hendi eða ekki
nýtanleg.
Orkukostnaður
Þegar ég held því fram hér úr
ræðustól á hæstvirtu Alþingi að
sunnlendingar búi við orkuokur á
sama tíma og vinnumarkaðir og
heimili annara landshluta njóta
ódýrrar raforku úr sunnlenskum
fallvötnum þá vil ég með leyfi
forseta nefna nokkur dæmi úr
samanburðarskýrslu sem Verka-
lýðsfélagið Rangæingur hefur lát-
ið gera á kyndingarkostnaði og er
dæmigerð fyrir það ástand sem
meginhluti Sunnlendinga býr við
í þeim efnum.
Þar kemur m.a. fram að kynd-
ing á 420 rúmm. einbýlishúsi
miðað við verðlag 1. febr. 1980 er
eftirfarandi: Ársnotkun: Með olíu
kr. 1.139.600.- og að frádregnum
olíustyrk m/v 4 manna fjölskyldu
í siðastliðinni viku var hér í blaðinu greinarkorn um
ofsóknir tékkneskra yfirvalda gegn heimspekingnum Julius
Tomin, sem hefur unnið sér það til óhelgis að efna til fyrirlestra
um heimspekiieg efni á heimili sínu, sem hafa verið furðuvel
sóttir, þegar tekið er tillit til þess að námsfólkið, sem hunsnar
þannig bannfæringu, stjórnvalda, er þar með sjálft komið á skrá
hjá lögreglunni sem óæskilegir þjóðféiagsþegnar. — Hér segir cnn
frá ofsóknunum á hendur hinum tékkneska heimspekingi og frá
afleiðingunum fyrir hans nánustu, sem að sjálfstöðu eru líka
lagðir í einelti eins og tiðkast þar eystra þegar um „pólitiska
glæpi“ er að ranla.
þúsundum barna, sem hefur ver-
ið meinuð menntun og hefur
verið ógnað á vinnustað af þeirri
einföldu ástæðu, að þau bera
nafn föður síns — nöfn þeirra, er
voru virkir í baráttunni 1968.
Jafnvel börnum þeirra, er skrif-
uðu undir Mannréttindaávarpið
1977, er synjað um menntun og
viðunandi atvinnu, og með þess-
um ofsóknum á hendur börnun-
um hefur stjórn Husaks tekizt
að móta almenningsálitið að
vissu marki. Spurningin er ein-
faldlega sú að semja sig að
háttum þjóðfélagsins, eða börnin
munu líða fyrir það.
Þau fá að finna fyrir jafnt á
líkama sínum sem í skrif-
finnskubákninu. Þegar handtak-
an átti sér stað, var Lukasi hent
í offorsi á útihurðina á íbúð
Tomin-fjölskyldunnar og síðan
ýtt út á götu, meðan faðir hans
var dreginn út að lögreglubif-
reiðinni.
Nemendurnir, sem sækja mál-
stofur Tomins reglulega, eru
látnir sæta ámóta ofsóknum.
Leynilögreglan ræðst inn á
umræðufundi, rannsakar
nafnskírteini og skrifar niður
nöfn. Einum pilti var tvisvar á
tíu dögum ógnað með því, að ef
hann héldi uppteknum hætti,
ætti hann á hættu að sæta
refsingu samkvæmt 98. grein
tékknesku stjórnarskrárinnar.
Hún nær yfir „niðurrifsstarf-
semi“ og „aðgerðir sem eru
ríkinu fjandsamlegar" og refs-
ingar hljóða upp á allt að þriggja
ára fangelsisdóma.
Tomin sjálfur reynir að leiða
þetta hjá sér. „Ég þekki ekki
nemendurna; ég veit ekki, hvað
þeir heita. Ég tala einungis við
þá um heimspeki. Þeir vita, að
þeir koma hingað á eigin
ábyrgð."
Hann aftekur að velta nokkuð
fyrir sér tilgangi og aðferðum
lögreglunnar. „Ég hef enga skýr-
ingu á því, hvers vegna þeir gera
mér þetta, syni mínum og nem-
endum. Ég vil ekki hugsa um
lögregluna. Um leið og ég fer að
gefa þeim rúm í hugskoti mínu,
er ég farinn að viðurkenna vald
þeirra.
Ég vil aðeins hafa frelsi og
frið til að halda kennslu minni
áfram. Það er allt og sumt. Ef
þeir byðu mér kennarastöðu við
sósíalska háskólann, myndi ég
þiggja hana. Ég hef sótt um, en
ekki fengið svar. Þar gæti ég að
minnsta kosti unnið í friði án
truflana frá lögreglunni." Hann
hefur nýlega lokið undirbúningi
lesefnis fyrir aðra málstofuröð í
apríl, maí og júní um frumspeki
Aristótelesar.
Ég hitti Lukas smástund.
„Mér líður ágætlega," sagði
hann. En yfirvöld hafa fram að
þessu haldið eftir launum hans
fyrir þennan eina stutta vinnu-
dag. Þegar hann ætlaði að vitja
þeirra, var hann afgreiddur með
viðbárum um ófullnægjandi
undirskriftir. Konurnar í mót-
tökunni virtust samt vingjarn-
legar. Ein þeirra sagði: „Veiztu,
ég hlustaði á tékknesku útsend-
inguna hjá BBC í útvarpinu í
gærkvöld. Hún var stórfín."
Lukas og hans líkar eiga sér
litla von. Eftirfarandi orð tékkn-
esks embættismanns í skólakerf-
inu túlka hina opinberu afstöðu:
„Val nemenda í framhaldsskól-
ana byggist mjög eindregið á
stjórnmálum. Það ræður úrslit-
um að vita í hvaða anda foreldr-
arnir hafa áhrif á börn sín,
hvort þau styðja núverandi
stefnu kommúnistaflokksins og
hver afstaða þeirra var á árun-
um 1968-1969.“
kr. 848.400.-. Með rafmagni á
RARIK-taxta 41 682.104.-. Sam-
bærileg orka á taxta Hitaveitu
Reykjavíkur kostar kr. 168.965.-
Varðandi orkukostnað vegna al-
mennrar heimilisnotkunar er
niðurstaða könnunar sú að í kaup-
túni á Suðurlandi sem býr við
RARIK taxta er árleg heimilis- ^
notkun kr. 189.198,- en sama orka
hjá Rafmagnsveitu Reykjavíkur
kostar 89.848.- krónur.
I þessari samanburðarkönnun
kemur fram að verkamaður á 3ja
taxta verkamannalauna ver 5,3%
árslauna til kyndingar með hita-
veitu, búi hann við olíukyndingu
eyðir hann 26,6% árslauna sinna
til þessa og með rafkyndingu
21.4%.
Sé siðan tekið tillit til hærri
stofnkostnaðar olíukyndingar og
annara tengdra þátta þá jafngild-
ir þessi aðstöðumismunur því að
taxtar verkafolks sem við þetfa
ástand býr á Suðurlandi þurfa að
hækka um 26,6% svo kjarajöfnuð-
ur vegna þessa náist. Er þá ekkert
tillit tekið til þeirra skattahækk-
ana og útsvarshækkana sem slíkt
hefði í för með sér.
Það er ljóst að þetta ástand er
ekki einskorðað við Suðurland og
því hlýtur það að vera eðlilegt og
sjálfsagt að gerð verði heildar
könnun á orkuverði á landinu öllu
og þar komi fram skýrt hver
kjaramismunun felst í mismunun
á orkuverði.
Það getur ekki verið nein heilög
kenning eða sjálfsagt og eðlilegt
að einstakir landshlutar eða stór-
áhrifasvæði fleyti rjómann af auð-
lindum þessa lands. Meðan verð-
lagning raforku er með þeim
hætti sem nú er og á meðan þeir
sem verða að nota hana til hús-
kyndingar vegna þess þeir eiga
ekki annarra kosta völ nema þá
olíu, greiða 4 sinnum hærra verð
en þeir sem nota jarðvarma þá
verður ekki mikilla framfara og
hagsældar að vænta á þeim land-
svæðum þar sem slíkt ástand
ríkir.
Það er einnig hætt við að slíkt
ástand kalli á ófrið á vinnumark-
aði og illleysanlegar deilur vegna
lélegra lífskjara einstaklinga og
lélegrar afkomu atvinnufyrir-
tækja ekki síst á bökkum þeirra
fallvatna sem nær öll raforka á
íslandi er framleidd úr.
Svo má velta vöngum yfir því
hvort sú ósk sunnlendinga að fá
steinullarverksmiðju staðsetta á
Suðurlandi er ósanngjörn eða
óeðlileg í atvinnulegri og kjara-
legri vannæringu þessa lands-
hluta.
Suðurland verður ekki lengur
rekið sem eins konar nýlenda í
þessu landi. Nýlenda sem fram-
leiðir ungt fólk inn á vinnumarkað
annarra landshluta. Nýlenda sem
framleiðir ódýra raforku fyrir
aðra landshluta og lítt eða óunnar
landbúnaðarafurðir.
Því er óhjákvæmilegt að þegar í
stað verði hafist handa og stefna
tekin í átt að markmiðum með
skipulegum vinnubrögðum. Hina
ýmsu þætti þarf að samhæfa svo
sem kostur er og gera grein fyrir
leiðum að markinu.
Sunnlendingar hafa ekki trú á
að þá reki að réttu marki.
STJORNUNARFRÆÐSLAN
Stjórnun III
Dagana 8.—9. og 12.—13. maí gengst Stjórnun-
arfélag íslands fyrir námskeiði í stjórnun III.
Námskeiöid verður haldið í fyrirlestrar-
sal félgasins að Síðumúla 23 og stendur
yfir frá kl. 14—18.30 dag hvern eða alls í
18 klst.
Stjórnun III er ætlaö fyrir þá sem lokið
hafa stjórnun I og II og er eðlilegt
framhald af þeim námskeiðum.
Nánari uppl. og skráning þátttakenda hjá
Stjórnunarfélaginu, sími 82930.
Leiöbeinandi:
Þórir Einarsson
prófessor
A STJðBNUNABFElAG
ISLANDS
Síöumúla 23 - Sfmi 82930
VIÐTALSTfMI
Alþingismanna og
borgarfulltrúa
Sjálfstæöisflokksins
í Reykjavík
Alþingismenn og borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksinb
verða til viðtals í Valhöll, Háaleitisbraut 1 á laugardögum
frá klukkan 14.00 til 16.00. Er þar tekið á móti hvers kyns
fyrirspurnum og ábendingum og er öllum borgarbúum
boðið að notfasra sér viðtalstíma þessa.
Laugardaginn 3. maí veröa til viðtals Friörik
Sóphusson alþingismaöur og Sveinn Björnsson, í
varaborgarfulltrúi. Sveinn er í íþróttaráöi Reykja- í
víkurborgar. ^