Morgunblaðið - 04.06.1980, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ 1980
47
undiralda, báturinn leið ofan í
öldudalina og ég fékk firðing í
magann. Allt var morandi í neta-
baujum hringinn í kringum sker-
ið, bambusstangir með flöggum á.
Á milli boðafallana sást í þara-
vaxna steina, líkt og þeir væru
með krullað hár. Hér og þar voru
trillur að draga.
Byrjað var á að leggja rauð-
magatrossuna sem var fjögur net.
Fiskifræðingurinn virtist þaul-
vanur og runnu netin áfallalaust
út. Fyrir tíu árum var byrjað að
hnoða blýhólka á neðri teininn í
stað netasteina. Nú hefur verið
fundið upp á því að vefja tein með
blýi innan í, svokallaður blýteinn,
og er mikil hagræðing að því.
Svo var stímað nær skerinu,
Björn klæddi sig í sjóblússu og
setti upp gúmmíhanska. Bauja var
tekin og Björn byrjaði að draga.
Aðeins efri teinninn var settur í
spilið og „farið með,“ eins og
kallað er. Vélin malaði í lausa-
gangi og er undiralda leið undir
bátinn erfiðaði spilið. í netinu var
slím sem Björn kallaði kerlinga-
hár. Með haka á lofti gægðist
hann út fyrir borðstokkinn. Brátt
sveiflaði hann spikfeitri grásleppu
innfyrir, húkkaði hana af goggn-
um og hélt áfram að draga.
Grásleppan var með rauða kúlu á
maganum og gleypti loft.
Fiskifræðingurinn mældi lengd
hennar, skar í sporðinn til að gá
hvort hún væri dröfnuð, risti á
kviðinn og lét hrognin renna í
mælikönnu. Einnig tók hann
kvarnir úr hausnum. Annar
drengurinn las af mælikönnunni,
hinn skráði. Hveljunni var fleygt í
sjóinn, of seint var að hengja hana
upp því varptími fiskiflugunnar er
byrjáður. Múkkar höfðu umkringt
bátinn og vögguðu á sjónum eins
og bréfbátar. Mávar flögruðu yfir,
nú steyptu þeir sér í sjóinn og
múkkarnir busluðu.
„Hvað er það þegar fiskurinn er
drafnaður?" spurði ég.
„Það er veiki sem mest hefur
orðið vart á Reykjavíkursvæðinu,
eins og þræðir í holdinu, það
skaðar ekki hrognin en rauðmag-
inn verður ekki góður.“
„Hefurðu syni þína oft með?“
„Ég hef þá stundum, þeir hafa
gaman af því og eru duglegir að
hjálpa til, verða betri með hverju
árinu.“
Drengirnir brostu feimnislega.
Fiskifræðingurinn sýndi okkur
smádýr sem slæddust inn með
netunum og sáust ef maður setti á
nögl sér. Grásleppurnar voru laus-
ar í netunum og ýmist reif Björn
þær úr með goggnum eða hann
hristi þær niður í bátinn. Hann
hélt sér vel að verki.
„Hvað hefur þú verið lengi í
þessu?" spurði ég.
„Þetta er fjórða vertíðin mín.
Ég byrjaði að fara með svona 8—9
ára. Hér hefur einhver verið að
skaka," sagði Björn og greiddi
öngul með rauðri gúmmíbeitu úr
netinu.
„Ætlarðu að verða grásleppu-
karl?“
„Ég fer á ýsuna í haust. Þetta er
þrælavinna, þarf að salta hrognin
í tunnur á morgnana áður en róið
er. Ætli það endi ekki svoleiðis.
Þetta er lífið."
„Er eitthvað upp úr þessu að
hafa?“
„Ef fiskast vel er sæmileg af-
koma. Stundum er maður búinn
3—4 á daginn, en í fiskiríi er
maður langt fram á kvöld. Þetta
er lúxus í góðu veðri."
Kominn var slatti af mislitum
hrognum í hvítan stamp. Það var
byrjað að kula, báturinn tók
dýfur, það ólgaði í maganum á
mér. Ég tók nokkrar myndir,
klöngraðist svo inn í stýrishús.
„Þú ert þó ekki sjóveikur, það er
ekki hægt að verða sjóveikur
núna, stafalogn,“ sagði Björn með
kátínu í röddinni.
„Nei, nei. Ég ætla bara að hlýja
mér aðeins," sagði ég.
í stýrishúsinu var ylur frá
vélinni, ég hnipraði mig saman,
fann svita spretta fram á enninu
og mér leið hræðilega. Stýrishjólið
titraði, það heyrðist skrölt í lausri
spýtu og ýldufýla var af blóðlituðu
vatni sem gutlaði undir vélinni. í
húsinu var dýptarmælir og komp-
ás.
„Fjörutíu sentimetrar, ekki
dröfnuð, fimmtán hundruð milli-
lítrar. Pabbi hvað er undiralda?"
ómaði utan af dekki og virtist í
órafjarlægð.
Loks var haldið heim á leið og
ég reyndi að halda niðri í mér.
Stórt fuglager elti bátinn. Inn í
Skerjafirði lentum við í brælu og
rigningu. Klukkan tvö komum við
í land. Upp úr krafsinu hafðist; 11
rauðmagar og 144 grásleppur,
hrognin náðu tæpri tunnu; höfð-
um vitjað um helming af netum í
sjó. Ég hjólaði heim með rauð-
maga í poka og rigningu í andlitið;
aldrei þessu vant þótti mér vænt
um fÓSturjörðina.
LAXASEIÐI TIL NOREGS
Iscargo flutti um helgina nokkra tugi þúsunda laxaseiða til Noregs og i dag
var áætlað að flytja 40 hesta til Noregs. Þá flytur félagið á miðvikudag garn
til Júgóslaviu, en Júgóslavar hafa keypt garn frá Álafossi til að vinna úr
flikur. Á laugardag flutti Lockheed Electra-flugvél Iscargo 37 þúsund
laxaseiði til Molde i Noregi og var onnur ferð farin á sunnudag en það er
Tungulax sem selt hefur seiðin. Á myndinni má sjá hvar verið er að hlaða
Iscargovélina nú um helgina. Ljósm. Kristinn.
Björn G. Ólafsson:
Vegi fyrir
vegleysur
Framlag til varanlegrar vega-
gerðar á fjárlögum er í lágmarki í
ár. Hlýtur þetta að valda miklum
vonbrigðum meðal áhugamanna
um samgöngu- og byggðamál. Má
raunar segja að þessi áratugur
einkennist af fádæma dugleysi
hvað varðar varanlega vegagerð. í
þessu efni er ekki hægt að afsaka
dugleysi með fjárskorti. Mikluln
fjárhæðum hefur verið varið í
vafasamar framkvæmdir, meðan
sparnaður af umferð gerir lagn-
ingu bundins slitlags á vegi með
arðsömustu framkvæmdum.
Að mínu áliti endurspeglar
áhugaleysið um vegagerð almennt
stjórnmálaástand í landinu. Þetta
ástand á að talsverðu leyti rætur
að rekja til óeðlilegrar sam-
bræðslu löggjafar og fram-
kvæmdavalds sem kynt er undir
með óréttmætri kjördæmaskipt-
ingu. Virðast þeir ráðamenn fáir
sem taka ákvarðanir eða móta
stefnu í innanlandsmálum með
hagsmuni þjóðarinnar í heild að
leiðarljósi; en samgöngumál kalla
einmitt á slíka heildaryfirsýn.
Endurbætur á aðalvegum út-
heimta nefnilega mikinn stofn-
kostnað en skila ekki sýnilegum
afrakstri á einn stað, heldur
dreifist hann á marga notendur.
Stefnan í vegamálum ber einnig
merki þeirra úreltu byggðasjón-
armiða sem fylgt er. Þau birtast í
því að menn vilja halda í núver-
andi búsetumynstur hvað sem það
kostar; jafnframt má ekki blaka
við þeim atvinnuvegum sem þetta
búsetumynstur á að styðjast við. í
framkvæmd hafa þessar hug-
myndir verið dýrar og rýrt lífskjör
þjóðarinnar. í samræmi við þessi
stjónarmið hefur til dæmis verið
lagt í ýmsar sérframkvæmdir í
samgöngumálum, eða þeirra kraf-
ist, þótt þær séu ekki eins arðbær-
ar og lagning bundins slitlags á
vegi milli helstu staða.
Nútíma iðn- og tæknivæðing
hefur leitt til þess að byggðaþróun
þarf ekki lengur að vera háð
náttúrulegum aðstæðum. Arð-
vænleg iðnfyrirtæki á ýmsum
framleiðslusviðum má setja á fót
nær hvar sem er, ef vinnuafl fæst
á annað borð. Forsenda þess að
nýta megi þennan ávöxt tækni-
framfara og verkaskiptingar eru
greiðar samgöngur og samskipti.
Endurskipulagning frum-
vinnslugreina og efling iðnaðar á
þéttbýlisstöðum ætti að vera
kjarni nýrrar byggðastefnu.
Framgangur hennar og reyndar
framtíð byggðar í landinu öllu
byggist á hagkvæmu samgöngu-
kerfi. Átak í vegamálum er því
eitt brýnasta verkefni lands-
manna og þolir enga bið. Strax í _
sumar ætti að leggja bundið slit-
lag á svo sem 200 kílómetra af
þeim vegaköflum sem tilbúnir eru
og gefa mestan arð. Kostnaður
yrði á að giska 10 milljarðar. Þess
fjár er eðlilegt að afla með
erlendum lánum (a.m.k. til að
greiða innflutningskostnað vegna
framkvæmdanna) og innlendum
lántökum í formi verðtryggðra
spariskírteina. Sú leið gefur
mönnum kost á að sýna hug sinn
til framkvæmdanna og verja fé
Björn G. Ólafsson.
sínu til ákveðinna framkvæmda í
stað þess að eiga ráðstöfun þess
undir misvitrum stjórnmálaköpp-
um. Verðtrygging slíkra lána
myndi byggjast á raunverulegri
arðsemi og lánin mætti endur-
greiða að einhverju leyti með því
fé, sem sparaðist í viðhaldi eða
fengist með vegaskatti.
Þar sem hér er lagt til að
verulegum upphæðum verði varið
til framkvæmda er eðlilegt að
menn krefjist ábendinga um
sparnað á öðrum sviðum. Hér
verða þó ekki gerðar ákveðnar
tillögur í því efni. Aðalatriðið er
að varanleg vegagerð er með
arðbærustu framkvæmdum sem
hægt er að benda á. Það hvílir því
á herðum þeirra sem valið hafa
aðra ráðstöfun fjármuna, að rétt-
læta hvers vegna vegafram-
kvæmdir ganga ekki fyrir ýmsum
öðrum framkvæmdum.
Reykjavík 7. maí 1980.
Björn Ólafsson