Morgunblaðið - 04.06.1980, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ1980
49
Steingrímur Sigurðsson:
Ný bílaleiga á
Sauðárkróki
Sauðárkrókur var gerður að
kaupstað fyrir all-mörgum árum.
íbúatala hans hefur aukizt jafnt
og þétt undanfarið. Þar eru blóm-
legir atvinnuvegir, tvö útgerðarfé-
lög, tvö frystihús, þrír skuttogarar
og margir stærri og smærri bátar.
Þar er stór prjónastofa, sem
framleiðir vörur fyrir erlendan
markað; þar er stórt kaupfélag
með verkstæðum, og þar á Krókn-
um þrífast kaupmenn, sem verzla
með fjölbreytilegar vörur.
Ár er liðið sína Bílaleigan Blá-
fell komst á laggirnar. Ungur
maður Baldur Heiðdal af skag-
firzku bergi brotinn réðst í að
stofna þetta fyrirtæki af brýnni
nauðsyn og af félagslegri ástæðu
til að sýna fyrirgreiðslu og gefa
ferðalöngum og túristum og öðru
fólki þjónustu á stóru svæði, sem
spannar yfir Norðvesturland allar
götur frá Akureyri til Blönduóss.
Þetta svæði nær frá Akureyri eins
og áður segir (en þar á Ak. eru
þeir „Kennedy-bræður“ með
stærstu bílaleigu landsins og
m.a.s. flugvélar). Það er engin
bílaleiga á Sigló og engin á
Ólafsfirði og í öðrum plássum við
Eyjafjörð, en Akureyringurinn
Júlíus Fossdal, starfsmaður KH
og lögreglumaður og sjúkrabíl-
stjóri og umboðsmaður Arnar-
flugs m.m., rekur bílaleigu með
Hér sjást kven- og karlsöðlar sem eru meðai sýningarmuna á sýningunni „Kvensöðull með öllum búnaði“. Vinstra megin er Guðný
Guðmundsdóttir safnvörður og Nanna Hermannsson forstöðukona safnsins.
Kvensöðull með öllum búnaði
ÁRBÆJARSAFN hóf sína sumar-
starfsemi 3. júní. Auk hinna hefð-
bundnu sýningarmuna mun í
sumar verða sérstök sýning á
fornum íslenskum reiðtygjum og
nefnist hún „Kvensöðull með öllum
búnaði“. í bæklingi sem gefinn
verður út í tilefni sýningarinnar er
saga og þróun söðla rakin í stuttu
máli. Einnig eru á sýningunni
söðuláklæði
sýningunni,
skemmunni,
smiðir sem
fagurlega skreytt. Á
sem er í eimreiðar-
verða einnig söðla-
sýna handbrögð við
smíði reiðtygja.
Töluverð vinna hefur verið unnin
í vetur í tengslum við safnið og má
þar nefna að lokið var smíði
geymsluskemmu á safnsvæðinu,
einnig var unnið áfram að viðgerð á
„Prófessorsbústaðnum frá Kleppi“
sem fluttur var til safnsins sumar-
ið 78.
Safnið verður opið frá kl.
13.30—18.00 alla daga nema mánu-
daga til 1. september. í vetur sem
leið var safnið aðeins opið sam-
kvæmt umtali fyrir ferðamenn og
skólabörn o.fl.
Marteinn Skaftfells:
„Ginseng — alls ekki meinlaust“
Þáverandi forsætis- og atvinnu-
málaráðherra, Tryggvi Þór-
hallsson, segir svo er frumvarpið
var lagt fram á fundi efri d.
Alþingis 21. febr. 1931: „En þar
sem með frumvarpi þessu, að dómi
sérfræðinga, verða gerðar öflugar
ráðstafanir til þess að fyrirbyggja
þá hættu, er menn óttuðust áður
að mundi leiða af slíkum innflutn-
ingi, þá hefi ég ekki treyst mér til
að standa lengur á móti þessu
máli. og vil því fyrir mitt leyti
opna þann möguleika, sem ætla
má að leiði af sér aukinn arð fyrir
landbúnaðinn og horfi til mikilla
hagsbóta fyrir bændur landsins.“
Frumvarpið um sauðfjárinn-
flutninginn sömdu þeir Metúsal-
em Stefánsson þáv. búnaðarmála-
stjóri og Páll Zophaníasson
sauðfjárræktarráðunautur.
Frumvarpið var samþykkt og
afgreitt sem lög frá Alþingi 10. ág.
1931.
IV. Ráðunautar og
búfræðikandidatar
Eins og áður hefir verið tekið
fram, var innflutningur á sauðfé
frá Bretlandi til sláturfjárbóta, til
umræðu á flestum eða öllum
Búnaðarþingum frá 1907. — Bún-
aðarþing er nánast aðalfundur
Búnaðarfélags íslands. — Búnað-
arþingi bárust ótal áskoranir frá
samtökum bænda víðs vegar um
land o.fl. T.d. Búnaðarþing 1917.
Erindi frá kennurum bændaskól-
ans á Hvanneyri um tilraunir með
kynblöndun á innlendu og erlendu
sauðfé í fyrsta lið (einblendings-
rækt). Búnaðarþing 1921. Búfjár-
ræktarnefnd lagði fram álit sitt
um einblendingsrækt, samþ. með
9 atkvæðum gegn 2. í búfjárrækt-
arnefnd áttu þá sæti: Halldór
Vilhjálmsson, form., Jón H. Þor-
bergsson, Tryggvi Þórhallsson,
Sigurður Einarsson Hlíðar og Kr.
Guðlaugsson.
Búnaðarþing kom saman 18.
marz 1933. Þar liggja fyrir áskor-
anir um tafarlausan innflutning á
karakúlfé, frá bændafundi á Eg-
ilsstöðunj 29. jan. 1933, frá Vest-
urdeild búnaðarsambands Húna-
vatnssýslu, frá búnaðarfél. Naut-
eyrarhrepps.
Neðan við frumvarp ríkisstjórn-
arinnar (1931) hafði svo verið
prjónað heimild um innflutning á
karakúlfé frá Þýskalandi, aðal-
lega fyrir tilmæli frá sauðfjár-
ræktarráðunaut Búnaðarfél.
Islands, að því er segir í greinar-
gerð búfjárræktarnefndar n.d. Al-
þingis (Alþingistíðindi 1931 —
Vetrarþing bls. 581—590).
Búnaðarfélag íslands ásamt
starfsliði þess, virðist hafa verið
einfært og sjálfbjarga um inn-
flutning á sauðfé og nautgripum
til íslands, að sjálfsögðu eftir
„pöntun" frá stórnvöldum (ríkis-
stjórn).
Hinir fáu „vanmenntuðu" ís-
lensku dýralæknar, eins og búnað-
armálastjóra dr. Halldóri Páls-
syni þóknast að titulera þá, voru
þar ekki tilkvaddir, nema ef vera
skyldi ráðunautur rikisstjórnar-
innar.
Hannes Jónsson, vatnsvirkjun-
arráðunautur Búnaðarfél. ísl. —
Ásgeir Jónsson, mjög mætur
maður, þýskmenntaður, var feng-
inn til að sækja karakúlféð til
Halle. Holdanautin skosku virðast
hafa verið keypt fyrir milligöngu
S.Í.S. (Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga) samkvæmt „pöntun".
Hallgrímur Þorbergsson sótti
sjálfur skoska féð og sá um
flutning á því til íslands.
Það er löng og hörmuleg saga,
sem fylgdi í kjölfar þessara
„bjargráða“ íslenskum landbún-
aði til handa, og verður sú saga
ekki rakin hér.
Að lokum: Það er leitt til þess að
vita að jafn mætur maður og
búnaðarmálastjórinn dr. Halldór
Pálsson er, skuli láta það eftir sér
að fara með staðleysur í þessum
málum, gegn betri vitund.
(Grein þessi er skrifuð í
árslok 1979).
Þetta er fyrirsögn greinar í Mbl.
í dag, 9. 5. 1980, og vitnað til
greinar í bandaríska læknaritinu
„Journal of the American Medical
Assosiation", þar sem sagt er, að
„lyfið, sem framleitt.er úr rótum
ginseng-jurtarinnar kínversku sé
fjarri því að vera skaðlaust".
Það árabil sem ég hef lítillega
skyggnst eftir upplýsingum um
holl efni hef ég ekki komist hjá að
rekast á nokkurn fjölda greina um
ginseng. Og ég hef hvergi séð þess
getið, að ginseng, sem vex í sínum
heimahögum, hafi nein skaðleg
áhrif, þvert á móti. Og í grein í
Reform-Runcschau, maí 1958, eft-
ir dr. med Weiss, mjög kunnan
þýskan lækni, sem einnig las
grasafræði og hefur skrifað mikið
um lækningajurtir, segir, að gin-
seng sé „örugglega óskaðlegt".
Og í bók sinni „Moderne Pflanz-
enheilkunde" segir Weiss frá
ýmsu um þessa „lífsins rót“ og allt
að því helgu jurt og allra meina
bót Austurlanda um árþúsundir,
„panax ginseng", sem vex villt í
frumskógum Mansjúríu, vissu
svæði í Kína og Kóreu. Og hafi
hún verið mikils metin og meðal
elstu lækningajurta í Kína og
Kóreu og talin lækna fjölda sjúk-
dóma og tryggja heilbrigði upp í
háa elli.
Tengdamæður gáfu tengdasyni
ginsengrót á brúðkaupsdaginn. Og
konur fengu ginsengrót, er þær
fæddu, svo að fæðingin yrði auð-
veldari. Og er keisarinn vildi
auðsýna háttsettum sérstakan
heiður gaf hann þeim ginsengrót.
Skógarnir fullnægðu ekki gin-
Baldur Heiðdal með Lada Sport
við Hestinn.
tveim átta sílindra Scout-jeppum,
sem útlendingar hér á ferðalagi
taka gjarnan í þarfir sínar að
sumrinu, oftast nær til öræfa-
ferða.
Heiðdal á Króknum er með
fjóra bíla, tvo Lada Sport og tvo
japanska Charade Daihatsu, sem
eru neyzlugrannir, en heppilegir
fyrir sumarkeyrslu.
Jafnframt bílaleigunni Bláfelli
rekur Heiðdal dag-, kvöld- og
helgarsölu, og selur hann þar
hamborgara meðal annars, „ham-
burghers a la Americaine“), sem
eru tilbúnir á nóinu“. Auk þess eru
á boðstólum gjafavörur og algeng-
ustu ferðamannavörur. Oft er
mikil umferð um Sauðárkrók,
einkum að sumrinu.
Baldur Heiðdal starfaði sjö ár sem
framleiðslumaður á Hótel Sögu
undir stjórn Konráðs.Hann er
lærður í þeirri listgrein, en meist-
ari hans var sá kunni Valur
Jónsson. Eftir að hann hvarf til
sinna upprunalegu heimkynna
fyrir 3—4 árum starfaði hann sem
kokkur á einum skuttogaranum og
einnig vann hann við pípulögn og
sitthvað fleira, en fyrir tveim
árum hóf hann sinn sjálfstæða
atvinnurekstur, sem er til húsa við
Skagfirðingabraut, beint á móti
nýja safnhúsinu og steinsnar frá
höggmyndinni Hestinum eftir
Ragnar Kjartansson.
sengþörfinni. Það er því langt
síðan farið var að rækta ginseng í
Kóreu og Mansjúríu. Og fyrir
síðari heimsstyrjöld var hún flutt
til Norður-Ameríku, sérstaklega
Kanada, þó ekki „panax ginseng“,
heldur „panax quadrifolius".
Ginseng er orðin stórfelld versl-
unarvara. Það þarf því engum að
koma á óvart, þótt hún sé 1
Bandaríkjunum og víðar, ræktuð
við tilbúinn áburð og drýgð með
öðrum efnum og svikin. Framboð-
ið sannar að svo hlýtur að vera,
svo að engin ástæða er til að efast
um upplýsingarnar í bandaríska
tímaritinu. En þar er ekki um
hina austurlensku „allra meina
bót“ að ræða. Hollustugildi henn-
ar er viðurkennt, þótt ekki sé hún
„allra meina bót“.
M.Sk.