Morgunblaðið - 04.06.1980, Blaðsíða 24

56
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ 1980
Sverrir Runólfsson:
Hver er ábyrgur?
Eitt mesta hagsmunamál ungs
.fólks er að eignast þak yfir
höfuðið, með hagkvæmum kjörum.
Nú það eru nokkrar leiðir til að ná
þessu fram en allar eru þær
nokkuð erfiðar, því lánakerfið
stendur víst í þeirri meiningu að
fólk hafi lítið annað að gera en að
standa upp fyrir haus í steypu-
vinnu og öðru sem tilheyrir bygg-
ingariðnaðinum, þegar það hefur
smástund frá brauðstritinu, þó að
allir viti, að fyrir venjulega laun-
þega þyrfti sólarhringurinn að
vera 36 klukkustundir eða lengri,
til að vinna sér inn fyrir nauð-
þurftum. Þessi þrældómur bitnar
svo mest á heilbrigðU fjölskyldu-
lífi. Nú látum það vera að ungt
fólk leggi á sig smá aukavinnu til
að ná takmarkinu til svokallaðra
lífsgæða, þ.á m. eigið húsnæði. En
svo kemur vandamálið ef valin
hefur verið steinsteypa til bygg-
ingarinnar, því það er auðséð að
enginn er tryggður fyrir því að
þurfa ekki að byggja annað hús
utan um það fyrra, vegna þeirra
„alkali" (krabbameins) skemmda
sem orsakast hafa frá því að
fylgja ekki settum reglum við
framleiðslu á steinsteypu. Það er
bara happa- og glappaaðferðin,
sem sker úr því hvort húsið
hrynur eða ekki. Þessar steypu-
skemmdir sem eru að koma í ljós,
eru eitt stærsta hneyksli hér á
landi, þó af mörgu sé að taka. Og
þar með verður það eitt kostnað-
arsamasta mál þjóðarinnar.
Kemur þá að spurningunni:
Hver er ábyrgur? Nr. 1) er það
byggingameistari ríkisins fyrir
það að heimila sölu á ónýtri
steypu? Nr. 2) eru það steypu-
stöðvarnar fyrir það að selja
ónýta steypu? Nr. 3) er það
byggingarmeistarinn fyrir að
kaupa ónýta steypu? Nr. 4) er það
byggingareftirlitið fyrir að láta
ekki rífa niður þá steypu sem ekki
hefur verið framleidd samkvæmt
reglum? Nr. 5) eða er það aura-
ingja íbúðarkaupandinn og þar
með byggingarfélög þ.á m. verka-
mannabústaðafélög, sem í sakleysi
sínu héldu að þeir væru að versla
við fagmenn?
Þau yfir tuttugu ár sem ég vann
í samvinnu við fyrirtækið sem
framleiðir steypu m.a. í skýja-
kljúfana í Los Angeles, sem er eitt
mesta jarðskjálftasvæði í heimi,
sá ég aldrei staðið að steypufram-
leiðslu eins og gert er hér á landi.
Forvitnin kom upp í mér að vita
hvort framleiðendur hefðu heim-
ild til að selja þá steypu sem þeir
voru að framleiða til íbúða (class
A concrete). Allir sögðu það sama,
að þetta væri allt í lagi hér á
landi.
Þetta kom mér vitaskuld ein-
kennilega fyrir sjónir, því ég hafði
einu sinni ekki séð þannig að
staðið við byggingu útihúsa. Það
var engin ástæða fyrir mig að
rengja þessa menn. Enda var þá
nóg á minni könnu, eins og margir
vita. Nú hefur heyrst að pólitíkus-
arnir séu að hugsa um að
skemmdirnar borgist með al-
mannafé, með því að hækka sölu-
skattinn enn einu sinni, og ég spyr
þess vegna: Hvar á þetta að enda?
Það er af og frá, að það fólk sem á
ekki og hefur aldrei átt húsnæði,
borgi fyrir þessi mistök. Því
óhappa fólki sem hefur lent og
mun lenda í skemmdunum ætti að
hjálpa með lánum frá bjargræð-
issjóði t.d. til allt að þrjátíu ára
sem væru frádraganleg frá skatti,
eins og fólkið borgaði lánin til
baka. Það er sagt að eftir hausun-
um dansi limirnir og þess vegna er
hægt að kenna hinu óábyrga
pólitíska kerfi um mistökin. Það
er breytingar þörf.
Skólaslit í Skálholti
VETRARSTARFI lýðháskóla
í Skálholti lauk fimmtudag-
inn 1. maí s.l. Hófst skóla-
slitaathöfn með guðsþjónustu
í sal, en að henni lokinni
fluttu nemendur samfellda
dagskrá. er þeir nefndu „Vor
í ljóðum“. Þessu næst talaði
formaður Skálholtsskólafé-
lagsins. Þórarinn Þórarins-
son, fyrrum skólastjóri. Árn-
aði hann nemendum heilla og
færði Skálholtsskóla að gjöf
nýtt kennslutæki, myndvarpa
af sérstakri gerð. Þá fluttu
nemendur ávörp og afhentu
skólanum gjafir að skilnaði.
í skólaslitaræðu drap rektor
á helstu viðburði vetrarins og
orðfærði stuttlega þau sér-
kenni lýðháskóla, sem kapp-
kostað er að hafa í heiðri í
Skálholti. Nemendur skólans
urðu á vetrinum 44 talsins, þar
af 26 í lýðháskóladeild á
aldrinum 17 til 46 ára. Fastir
kennarar eru þrír, en stunda-
kennarar fjórir. Fjöldi fyrir-
lesara sótti skólann heim á
vetrinum, enda eru fyrirlestr-
ar um ýmis efni fastur liður á
stundaskrá skólans..
Umfangsmesta félagslegt
viðfangsefni Skálhyltinga á
vetrinum var að vanda skóla-
leikurinn, en að þessu sinni
var þar um að ræða gaman-
leikinn „Fjötur um fót“ eftir
norska skáldið Oskar Braaten.
Sjónleikur þessi var frum-
sýndur á hinu árlega móti
Nemendasambands Skálholts-
skóla, er haldið var í marslok,
en síðar var leikurinn fluttur í
félagsheimilinu Aratungu. Að
öðru leyti dafnaði félagslíf —
eða heimilislíf, eins og lýð-
háskólamenn kjósa að nefna
það — dável á vetrinum.
Fjölbreyttar tónlistariðkanir
voru í frammi hafðar, skóla-
blöð gefin út, málfundir tíðir,
ekki síst í tengslum við hið
árlega félagsmálanámskeið
skólans, og ferðir margar
farnar. Vetrarlangt unnu
nemendur undir forystu Guð-
mundar Yngvasonar, skóla-
umsjónarmanns, að gerð
heimildakvikmyndar um lýð-
háskólahald í Skálholti, og er
kvikmynd sú nær fullgerð nú.
Tvívegis komu nemendur fram
í útvarpsþáttum á vetrinum,
og fleira mætti telja.
Sumarstarf í Skálholtsskóla
verður pieð áþekkum hætti og
verið hefur. Miðskóladeild
starfar til 23. maí, en úr því
hefjast ýmiss konar námskeið,
fundir og ráðstefnur. Raunar
hefur hin fyrsta samvist þegar
átt sér stað, en skáld og
rithöfundar dvöldu í Skál-
holtsskóla dagana 2. til 4. maí,
ásamt ritstjórum dagblaða og
nokkrum guðfræðingum. Var
þá fjallað um trúarleg við-
fangsefni í íslenskum nútíma-
bókmenntum. Að ráðstefnu
þessari stóð ritstjórn Kirkju-
ritsins.
Helztu fiskveiði-
þjóðir heims 1978
Japan 10.752.163 1 10.763.358 1
Sovétríkin 8.929.754 2 9.352.204 2
Kína 4.660.000 3 4.700.000 3
Bandaríkin 3.511.719 4 3.085.211 5
Perú 3.364.843 5 2.540.675 7
Noregur 2.647.074 6 3.460.013 4
Indland 2.367.852 7 2.311.869 6
Suður-Kórea 2.350.778 8 2.419.019 8
Thailand 2.264.000 9 2.189.907 9
Danmörk 1.745.474 10 1.806.612 10
Chile 1.698.484 11 1.398.953 16
Indónesía 1.655.000 12 1.571.852 12
Norður-Kórea 1.600.000* 13 1.600.000* 11
ísland 1.579.019 14 1.378.182 15
Filipseyjar 1.558.383 15 1.510.789 13
Kanada 1.406.757 16 1.270.027 17
Spánn 1.379.882 17 1.393.793 14
S-Afríka og Namibía 1.035.444 18 1.007.230 19
Bretland 1.027.330 19 992.710 20
Víetnam 1.013.500* 20 1.013.500* 18
Formósa 900.000 21 854.784 21
Brazilía 857.971 22 748.487 24
Frakkland 795.581 23 760.323 23
Mexíkó 752.490 24 670.096 25
Bangladesh 640.000 25 835.000 22
Pólland 571.397 26 654.828 26
Malasía 565.995 27 499.148 29
Burma 540.500 28 518.700 27
Argentína 537.323 29 392.466 32
Nígería 518.567 30 504.024 28
Ecuador 475.500* 31 475.500* 30
V-Þýskaland 411.918 32 432.089 31
Ítalía 401.958 33 380.028 32
Senegal 345.772 34 288.843 36
Holland 324.436 35 313.044 34
Færeyjar 318.142 36 310.281 35
Pakistan 293.029 37 269.958 37
Marokkó 292.185 38 260.617 40
Tanzanía 287.150 39 261.025 39
Ghana 264.029 40 268.143 38
Alls veitt í heiminum 72.379.500 71.212.900
Á ÞESSARI töflu eru 40 helztu
fiskveiðiþjóðir heims, sé miðað
við heildarafla allra fiskteg-
unda, sem bárust á land i
viðkomandi riki á árinu 1978.
Samsvarandi tölur fylgja einn-
ig fyrir 1977, og má þannig sjá
innbyrðis breytingar á röðun
landanna milli ára. Upplýs-
ingarnar í töflunni eru fengnar
úr aflaskýrslum Matvælastofn-
unar Sameinuðu þjóðanna
(FAO).
Eins og lesa má af töflunni eru
íslendingar í 14. sæti 1978, en
voru í 15. sæti 1977. Aflaaukn-
ingin er 20.000 tonn, en árið 1978
heimsaflinn einni milljón smá-
lesta meiri en 1977. Greinilega
kemur fram hversu fiskafli
Rússa og Norðmanna hefur
dregist saman 1978, og hversu
mikii aukningin er hjá Banda-
ríkjamönnum og Kanada-
mönnum. Fiskafli Englendinga,
Skota og Norður-íra er ekki
sundurgreindur í skýrslu FAO
og því birt á listanum ein
safntala fyrir Bretland.