Morgunblaðið - 04.06.1980, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ 1980
59
Elías
Davíðsson:
Nokkrar spurningar til
Sigurgeirs Jónssonar
aðstoðarseðlabankastjóra
að Þorskafjarðarheiði, en þar er
hann kunnugastur, væri búin til
úr grús.
Til stuðnings þessu vil ég benda
á það sem jarðfræðingurinn segir
í skýrslu sinni á bls. 19: „Hálendi
Vestfjarða er líka svo mjótt og
bratt niður til dala, að lítið
svigrúm var fyrir ísaskil að færa
sig til.“ Með tilliti til þessa atriðis
er ljóst að svigrúmið á austur-
svæðinu er miklu meira og tals-
vert, heldur en á Kollafjarðarheið-
inni, þar er snarbratt niður til
dala beggja vegna heiðar.
Varðandi jökulruðning sem
vegagerðarefni vil ég vitna til
skýrslu jarðfræðingsins, en þar
segir á bls. 4:
„Hér á landi hafa mjög litlar
rannsóknir verið gerðar á jökul-
ruðningi, sem er mjög miður, þar
eð á stórum svæðum er hann eini
lausamassinn ... Það er þó alls
ekki útilokað að fá frostfrítt efni
úr jökulruðningi, sem þar að auki
hefur oft kornakúrfu, sem bendir
til að efnið pakkist vel. Almennt
má telja að jökulruðningur sé vel
hæfur í undirbyggingu vegar. Til-
valið virðist að gera smá „mórenu-
stúdíu" fyrir og í sambandi við
væntanlega vegagerð í Djúpið".
Þetta er mjög athyglisvert og ég
er sannfærður um að jökulruðn-
ingur er mjög hæfur til vegagerð-
ar. Öruggasta sönnunin á þessu er
vegur sá sem lagður var fyrir 40
árum yfir Þorskafjarðarheiði.
Vegi þessum hefur ekkert verið
haldið við eða a.m.k. sáralítið.
Hann hefur verið heflaður stöku
sinnum og svo búið. Þrátt fyrir
þetta þá virðist jökulleirinn þarna
ekki sporast upp. Það myndast að
sjálfsögðu vatnsholur í veginn,
enda allur niðurgrafinn. Þó eru
stöku kaflar ofanjarðar og þar er
leir þessi eins og steypa. Og
vegurinn furðanlega sléttur eftir
öll þessi ár.
I niðurstöðum sínum segir jarð-
fræðingurinn: „Eftirtektarvert er,
að fínefna innihald jökulruðnings-
ins er strax mjög mikið og
breytingin í kornastærðum út frá
ísaskilum virðist aðallega sú að
grófasta efnið malast niður í sand
og malarstærðir. Þetta er þó lítt
rannsakað". Ég vil spyrja af
hverju var þetta ekki rannsakað,
var það ekki þetta, sem var verið
að leita að m.a., er það ekki
ákveðin kornastærð, sem nauðsyn-
legt er að hafa við byggingu á vegi.
Þarna sýnist mér vera stórt gat í
skýrslu þessa. Síðan segir á bls. 20
í skýrslunni: „í heild má segja, að
efnisleysi torveldi vegagerð aðeins
á stuttum köflum, þ.e. efni til
undirbyggingar. Frostfrítt burð-
arlagsefni verður víðast að flytja
úr aðliggjandi dölum, að öllum
líkindum mun bleyta valda meiri
vandræðum en efnisleysi.
Ég held að við hljótum að vera
sammála um eftir að hafa lesið
skýrslu þessa að hún er ekki
þannig unnin að hægt sé að byggja
á henni og slá því föstu að aka
þurfi öllu efni neðst neðan úr
dalabotnum og upp á heiði. Það
væri fróðlegt að vita hvaða tæki
jarðfræðingurinn hafði til afnota,
þegar hann var að kanna þessi
lausu efni. Er ekki nauðsynlegt að
hafa einhverjar gröfur eða önnur
stórvirk tæki, þegar þessar athug-
anir fara fram.
Hér er um það mikið fjármagn,
sem er í húfi að ekki er við það
unandi að hlutir sem þessir séu
ekki nægjanlega kannaðir.
Ég vil þó benda á það að
jarðfræðingurinn talar um bleytu
upp á heiðum þessum. Eflaust er
þarna talsvert um bleytu, en þau
eru líka mörg þurru holtin og
hæðirnar á Þorskafjarðarheiði
eða þarna á austursvæðinu, sem
eru mjög álitleg til vegagerðar. Nú
ég vil benda á það að mér hefur
sýnst að Vegagerðin hikaði ekki
við að taka efni þó það væri
blautt, t.d. úr eða við árfarvegi,
þannig að vatnið hellist úr því
efni, sem er verið að flytja í
vegina. Mér sýndist það efni, sem
verið var að flytja í veg á
Öxnadalsheiði sl. sumar ekki vera
sérlega þurrt, tekið úr árbakka,
sama er að segja um efni í veginn
eftir Langadal í A-Hún.
Á bls. 21 er því slegið föstu að
varðandi vegalagningu yfir
Þorskafjarðarheiði og Steingríms-
fjarðarheiði, að þá fáist ekki
burðarlagsefni nema niður í Stað-
ardal, Langadal og Þorskafirði,
þrátt fyrir það sem segir á bls. 14
og 15 í tilvitnaðri skýrslu, sbr. það
sem segir á bls. 3 eins og ég gat
um áðan. Hér er því um fullyrð-
ingu að ræða hjá jarðfræðingnum,
sem ekki er hægt að byggja á.
Eiríkur Bjarnason, verkfræð-
ingur byggir svo niðurstöður sínar
á þessum nýju upplýsingum um
efnisleysi og fær því þá útkomu að
Kollafjarðarheiði sé ódýrust.
Þessi niðurstaða verkfræðingsins
er því byggð á algerlega röngum
forsendum og því ber að hafna
henni.
Snjóalög
Ekki fæ ég séð að nokkrar nýjar
upplýsingar um snjóalög liggi
frekar fyrir nú en 1976. Eiríkur
Bjarnason, verkfr. kemur aðallega
fram með það að Barðstrendingar,
sem telji sig vera kunnuga þarna á
heiðum uppi, segi að Kollafjarð-
arheiði sé snjóléttust. Það er líka
ljóst að ef vegur yrði lagður yfir
Kollafjarðarheiði, að þá yrði hann
skorinn inn í snarbrattar hlíðar
Fjarðarhornsdals og Húsadals, en
það hefur verið talinn mjög mikill
ókostur fram að þessu, sökum þess
að í skerðingar þessar sækir bæði
snjór, svell og vatn.
Ég ætla ekki að ræða um
skýrslu E. Bj. Henni hafa verið
gerð skil af öðrum. Ég vil þó lýsa
því yfir að ég er henni í flestum
atriðum ósammála og tel að verk-
fræðingurinn gefi sér ýmsar for-
sendur eða byggi niðurstöðu sína á
röngum forsendum. Ég vil þó
benda á eitt atriði varðandi
snjóalög á bls. 15 í skýrslu hans.
Efst á bls. er hann að fjalla um
Kollafjarðarheiði en þar segir:
„Reyndar yrði snjómokstur til-
tölulega auðveldur á slíkum
stöðum (þ.e. í bröttum hlíðum dala
beggja vegna Kollafjarðarheiðar,
innskot mitt) því að auðvelt er að
koma frá sér snjónum út fyrir
vegabrún."
Síðan fjallar verkfræðingurinn
um snjóalög í Norðdal á sömu bls.
Þar segir hann: „En það er mál
staðkunnugra manna, að Norðdal-
ur sé snjóþungur og mæla þeir
með því að veglínan verði flutt
sem lengst frá norðurhlíðum dals-
ins og upp fyrir símalínuna í
dalnum, en sú færsla gæti aftur á
móti leitt til skerðingar í
fjallshlíðina, sem hefur síðan
mjög líklega snjóasöfnun í för með
sér.“ Skv. þessu er ekki sama
hvort vegaskerðingin er í Fjarð-
arhornsdal eða í Norðdal.
Óþarflega víða kemur fram ósam-
ræmi sem þetta í skýrslu verk-
fræðingsins, sem dregur verulega
úr gildi hennar.
Arðsemissjónarmið
Um þetta atriði vil ég benda á
upphaf greinar minnar, þar sem
ég vitna til skýrslu Vegagerðar-
innar frá 1976, en þar kemur
greinilega út óhagkvæmni Kolla-
fjarðarheiðar.
í sambandi við arðsemi vil ég
benda á það, að ef það tekst að
koma vegi yfir Steingrímsfjarð-
arheiði og að hann haldist opinn
meirihluta ársins, þá er ljóst að
margir mundu óska eftir því að
geta tekið ferju á leið sinni til
kaupstaðanna við utanvert ísa-
fjarðardjúp. Ferja þessi yrði þá
tekin á hagkvæmum stað við
innanvert Djúpið og væri þá hægt
að spara sér um 200 km akstur.
Menn hika ekki við að taka ferju
frá Reykjavík upp á Akranes til að
spara sér 100 km akstur eftir
yfirleitt þokkalegum vegi. Með
tilliti til þessa atriðis, þá væri
Kollafjarðarheiði enn þá óhag-
kvæmari fyrir þá, sem leið ættu í
Út-Djúpið.
Það er fráleitt að halda því fram
að forsendur þær sem lágu fyrir,
er arðsemin var reiknuð út 1976
hafi breyst á þessum fjórum
árum. En ef svo væri þá yrði það
frekar Kollafjarðarheiði í óhag
vegna hækkaðs olíu- og bensíns-
verðs.
Jóhann Þórðarson
frá Laugalandi.
í erindi, sem þú fluttir á aðal-
fundi Vinnuveitendasambands Is-
lands 6. maí sl. og birtist í
Morgunblaðinu stuttu síðar (10. og
13. maí), dregurðu upp „fram-
tíðarmynd" af því, sem þú nefnir
framfarir í íslensku efnahagslífi.
Að þínum dómi eru framfarir í
íslensku efnahagslífi óhugsandi
nema á grundvelli stórfellds áliðn-
aðar og annarrar orkufrekrar
stóriðju. Þessi skoðun er ekki ný.
Áður fyrr héldu menn að vegna
tilkomu ódýrrar kjarnorku yrðu
íslendingar að flýta sér að reisa
orkufrekan iðnað. Nú eiga íslend-
ingar að flýta sér að reisa slíkan
iðnað vegna þess að verð kjarn-
orku hefur hækkað mjög. Álltaf
finnast gildar röksemdir til að
sanna þetta mál!
Það er ekki ætlun undirritaðs að
pexa um pólitískar kenningar
Vinnuveitendasambandsins,
Verslunarráðs og Sjálfstæðis-
flokksins, sem embættismenn
Seðlabankans hafa gert að sínu
hjartans máli. Hér verða aðeins
settar fram nokkrar spurningar,
sem hljóta að vakna þegar þessi
mál eru skoðuð í víðara samhengi
en hagfræðingum er tamt.
1. Um pólitískar
afleiðingar þessarar
stefnu
í grein þinni telur þú hæfilegt
að miða við 10-földun álfram-
leiðslunnar á íslandi á næsta
aldarfjórðungi. Hve mikið af þess-
ari framleiðslugetu telur þú að
íslendingar hefðu bolmagn til að
reisa og reka, og hve mikið yrði í
raun í höndum erlendra hringa og
banka? Telur þú að sjálfstæði
landsins yrði engin hætta búin
þegar erlent fjármálavald væri
orðið ráðandi hérlendis, með til-
heyrandi aðgangi að félagasam-
tökum, fjölmiðlum og styrkveit-
ingum til að kaupa hollustu
manna í lykilstöðum?
2. Um lýðræði og
vinnugleði
I grein þinni segir þú: „Sem
betur fer eru íslendingar í þeirri
aðstöðu um þessar mundir að
þurfa ekki að fara smáiðnaðarl-
eiðina." Telur þú að stóriðjuleiðin
(sama hvort innlend eða erlend)
tryggi betur pólitísk markmið á
borð við lýðræði og valddreifingu
en smáiðnaður myndi gera? Telur
þú vinnu í málmbræðslum fjöl-
breyttari og ánægjulegri fyrir
afkomendur okkar en vinna í
smærri einingum, eins og smáiðn-
aði?
3. Um arðsemi áliðnaðar
Forstjóri íslenska Álfélagsins
(ÍSAL), Ragnar S. Halldórsson,
heldur því fram að eigandi ÍSAL,
þ.e. Swiss Aluminium Ltd., „(hafi)
ekki farið vel út úr þessum
rekstri" sínum á íslandi, og að
„reksturinn (hafi) barist í bökk-
um, stundum verið verulegt tap
eða í besta falli hefur reksturinn
staðið í járnum". (Mbl. 17.11.79)
Hér verður ekki lagt mat á
sannleiksgildi þessara yfirlýsinga.
Það hefur verið gert á öðrum tíma.
Hins vegar hljóta þær að kalla á
skýringar af þinni hálfu. Hvers
vegna telur þú t.d. að Islendingar
séu betur til þess fallnir að þéna á
slíkum rekstri en Swiss Alumin-
ium Ltd., sem er þó meðal sex
stærstu álhringa í heiminum?
4. Um óljósar
hagrænar forsendur
Þegar menn geisast fram og
benda á jafn róttækar leiðir til
„framfara", og þú gerir, skyldi
maður ætla, að vel ígrundaðar
forsendur liggi að baki tillögun-
um.
Undanfarið hefir undirritaður
reynt að fá uppgefnar tölur um
rekstur stóriðju hérlendis til þess
m.a. að meta nettó gjaldeyristekj-
ur Islendinga af þessari starfsemi.
Það kom í ljós að ekkert stjórn-
sýsluembætti hefur í sínum fórum
ábyggilegar og sundurliðaðar töl-
ur um þennan rekstur. Þótt ýmsar
stofnanir fái einhverjar tölur frá
ISAL, ber tölunum ekki einu sinni
saman. Mikil leynd er að öðru
leyti yfr rekstrartölum ÍSAL og
annarrar stóriðju.
Því er spurt hvort þú hefur
verið „í náðinni" hjá forstjórum
þessara fyrirtækja hvað varðar
upplýsingagjöf, eða hvort óhlut-
dræg úttekt á þjóðhagslegum
áhrifum slíks reksturs, sé ein-
hvers staðar til? Hvar þá?
5. Um þróun áliónaðar
í heiminum
Er þér ljóst, að helstu báxit-
ríkin hafa talsvert af ónotaðri
vatns- og kolaorku og eru að hefja
eða huga að byggingu áliðnaðar í
sínum löndum? Einkum á sér stað
gifuleg uppbygging áliðnaðar í
Ástralíu um þessar mundir, en
þaðan kemur mestallt súrál til
álversins í Straumsvík.
Er líklegt að lítið land, sem
hefur hvorki hráefni til álfram-
leiðslu, eða fjármagn til að reisa
álver, eða úrvinnslugreinar sem
nota ál, eða markaðsítök, eða
bolmagn til að kosta hagnýta
rannsóknarstarfsemi í þessari
grein, geti keppt við þau lönd, sem
ráða yfir tveim og jafnvel þrem af
þessum þáttum, og hafa auk þess
talsverðar ónotaðar orkulindir?
6. Um samningsaðstöðu
íslendinga
Telur þú að íslendingar sem
trúa á ágæti fjölþjóðahringa, hafa
nána samvinnu við erlent fjár-
málavald, eru á launum hjá er-
lendum hringum hér, og hafa í
gegnum árin stuðlað að auknum
ítökum slíkra aðila hérlendis, séu
þess umkomnir að tryggja hags-
muni þjóðarinnar í heild í samn-
ingum við vini sína?
Virðingarfyllst,
Elías Davíðsson. Kópavogi.
16. 5.1980.
Brldge
Umsjón: ARNÓR
RAGNARSSON
Tafl- og bridge-
klúbburinn
Fimmtudaginn 29. maí var
spiluð síðasta umferð í 3ja
kvölda keppni hjá félaginu. Sig-
fús Árnason og Valur Sigurðs-
son sigruðu nokkuð örugglega.
Staða 12 efstu para eftir síðustu
umferð er þessi:
Sigfús Árnason
— Valur Sigurðsson 1166
Júlíus Guðmundsson
— Árni Guðmundsson 1056
Gestur Jónsson
— Sverrir Kristinsson 1046
Gísli Tryggvason
— Guðlugur Níelsson 1045
Orvelle Outley
— Ingvar Hauksson 989
Guðríður Guðmundsd.
— Sveinn Helgason 986
Hannesson Jónsson
— Páll yaldimarsson 977
Baldur Ásgeirsson
— Zóphanías Benediktsson 969
Guðmundur Aronsson
— Jóhann Jóelsson 964
Skafti Jónsson
— Gísli Torfason 959
Rafn Kristjánsson
— Þorsteinn Kristjánsson 953
Geirarður Geirarðsson
— Sigfús Sigurhjartarson 948
Sumarbridge
hefst á
fimmtudaginn
Á fimmtudaginn hefst í Dom-
us Medica sumarspilamennska á
vegum Bridgesambands Reykja-
víkur. Spilað verður með hefð-
bundnu sniði. Tvenn verðlaun
verða veitt þeim einstaklingum,
er stigahæstir verða í lok sumar-
spilamennsku. Keppnisstjórar
verða þeir Hermann og Ólafur
Lárussynir.
Spilamennska hefst kl. 19.30
stundvíslega. Þáttökugjald er kr.
1.800- pr. mann. Spilað er um
bronsstig.
Guðmundur Kr. Sigurðsson, er
stjórnað hefur þessum keppnum
síðustu árin, gaf ekki kost á sér
til áframhaldandi starfa. Eru
honum færðar bestu þakkir fyrir
allt hans framlag til bridge.
Það eru félögin í Reykjavík, er
standa að sumarkeppninni í
Domus Medica. Öllum er frjáls
þátttaka.