Morgunblaðið - 21.06.1980, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. JÚNÍ1980
Ingólfur
í Útsýn:
Á hverjum tíma eru til menn sem með duKnaði. ráðdeildarsemi
«K áræði hrjótast úr viðjum meðalmennskunnar «k verða
fremstir meðal jafningja. Ginn slíkur maður er Ingólfur
Guðbrandsson, sem hóf atvinnurekstur með tvær hendur tómar
fyrir 25 árum. ug er nú eÍRandi <>g framkvæmdastjóri eins af
traustari fyrirtækjum landsins, Ferðaskrifstofunni Útsýn. Hinn
óri vöxtur Útsýnar er í raun skólabókardæmi um það hvernÍK
haK.smunir atvinnurekanda ok almenninKs fara saman. Ingólfur
hefur með fádæma dugnaði hagnast vel sjálfur, en þeir sem þó
hafa haxnast mest eru þúsundir íslcndinga sem hafa átt þess
kost að ferðast íyrir marufalt læjíra verð en ella væri raunin á ef
ferðaskrifstofur eins og Útsýn hefðu ekki með mikilli vinnu náð
að byKkja upp traust viðskiptasamhönd, sem hafa komið
þúsundum til Kóða.
Á þessu ári er ferðaskrifstofan Útsýn 25 ára, og í tilefni af
því ræddi Morxunblaðið við InKÓlf Guðbrandsson forstjóra um
aðdragandann að stofnun fyrirtækisins, þróun þess og stöðu
ferðamála á íslandi í dag.
Hver var aðdrag-
andinn að stofn-
un (Jtsýnar?
Það er engin nýlunda að fátæka
námsmenn vanti sumarstarf.
Þannig var ástatt með mig sumar-
ið 1952, þá nýkominn frá tónlist-
arnámi erlendis. Ég þóttist hafa
himin höndum tekið, þegar mér
bauðst fararstjórastarf hjá Ferða-
skrifstofu ríkisins, sem þá hélt
uppi nokkrum sumarferðum til
Bretlandseyja og Skandinavíu. í
þessu starfi entist ég í fjögur
sumur. Þetta var mjög lærdóms-
ríkur tími sem ég hef alltaf búið
að síðan. Þá gerði ég mér strax
ljóst, að ferðalög eru í aðalatrið-
um tvenns konar. Annars vegar
veldur rangt ferðaval og mis-
heppnað ferðalag farþegunum
meiri skapraun en orð fá lýst og er
óbætanlegt. Hins vegar eru vel
undirbúin ferðalög, sem farþeginn
nýtur út í ystu æsar og opnar
honum nýja sýn, oft með bestu
dögum ævinnar, og eru óborgan-
leg.
nýja og nýja staði, í leit að nýrri
reynslu og til þess að auka þekk-
ingu sína og kynnast heiminum.
Áður fyrr bjó fólk á hótelum,
helst með fullu fæði. Meiri hluti
Islendinga býr nú í íbúðum i
leyfum sínum, borðar hingað og
þangað og kynnist fjölbreyttri
matargerð. Á þann hátt verður
gistingin ódýrari, og að vissu
marki má segja að ferðafólkið
flytji heimili sitt um stundarsakir
í nýtt umhverfi. Þetta hentar vel
fjölskyldum, sem með þessu móti
tekst að eyða nokkrum dögum
ársins saman, en á því verður víða
misbrestur í heimahúsum vegna
annríkis og óróleika. Útsýn fór
fyrsta leiguflugið til Spánar 1958,
en þá var straumurinn ekki enn
byrjaður þangað. Leiguflugið olli
straumhvörfum í sögu ferðamála
á íslandi eins og víðast hvar
annars staðar. Fyrir utan Færey-
inga, erum við eina þjóðin í
Evrópu sem ekki er í tengslum við
samgöngukerfi meginlandsins,
„Svo uppsker hver sem sáir, og af ávöxtunum skuluð þér
þekkja þá.“ Ingólfi er kappsmál, að störf hans beri ávöxt. Hann
á stóra garðyrkjustöð austur i Hreppum, en þessi mynd er tekin i
garðgróðurhúsi við hús hans í Reykjavík. „Hér dútla ég i
tómstundum, því án grósku og fegurðar er ekkert líf.“
Vínberin mynda stóran klasa, og eru að verða fullþroska. Rikir
hér suðrænt andrúmsloft?
þeim viðskiptum, eins og öðrum,
ber allt að sama brunni. öllu máli
skiptir að staðið sé við orð,
samninga og greiðslur. Útsýn hef-
ur átt því láni að fagna að ná
bestu gistiaðstöðu fyrir farþega
sína á þeim stöðum sem í boði eru.
Fáum dettur í hug að litlu fyrir-
tæki norðan af íslandi sé vandi á
höndum að ná slíkri fótfestu í
samkeppni við öflug fyrirtæki
milljónaþjóða.
Vandinn er ekki síst sá, að
samið er um stórfellda lækkun
verðs, gegn því að ábyrgjast
greiðslur í lengri tíma, án tillits til
nýtingar.
Þessa nýtur síðan farþeginn í
stórlækkuðum gistikostnaði. Til
dæmis má nefna að ef miðað er við
gjaldskrá, þá myndi gistikostnað-
ur á sumum gististöðum Útsýnar
á Costa del Sol í 3 vikur vera
nálægt kr. 500.000 (25. þús. kr. á
dag). Almenna flugfargjaldið er
kr. 490.000, þannig að ef farþegi
ferðaðist á eigin spýtur myndi það
kosta hann nálægt einni milljón
króna. Við bjóðum hins vegar
farþegum sams konar ferðir fyrir
300.000—400.000 kr. með þjónustu
innifalinni.
Að vísu eru til lægri sérfargjöld,
en fullyrða má, að Útsýn spari
hverjum farþega í sólarlandaferð-
um um hálfa milljón króna. Samt
biður fólk um afslátt frá þessum
verðum, síðan vill það fá fargjald-
ið lánað í svo sem hálft ár, og
stundum er því líkast að farþeginn
ætlist til að maður sé honum
eilíflega þakklátur fyrir viðskipt-
in! En hinir eru fleiri, sem kunna
að meta sparnaðinn og þjónustuna
og sýna það í orði og verki.
Útsýn er eitt stærsta söluumboð
flugfarseðla hér á landi og hefur á
að skipa sérfræðingum í að velja
hagstæðustu fargjöldin í far-
gjaldafrumskóginum, sem svo hef-
ur verið nefndur. Samt sniðganga
margir Útsýn í fargjaldaviðskipt-
um sínum, af því að þeir telja sig
ekkert græða á að kaupa flugfar-
A þessu er reginmunur, og fyrir
tuttugu og fimm árum tók ég þá
ákvörðun að freista þess að gera
ferðir þannig úr garði að þær
væru meira en peninganna virði.
Hjartað er
í tónlistinni en heilinn sér um
Hvort það hefur tekist er ekki
mitt að segja um.
Hinu verður ekki mótmælt, að
Útsýn hefur verið brautryðjandi,
opnað Islendingum útsýn frá þess-
ari einangruðu tilveru, til menn-
ingar og lífshátta þjóða beggja
megin Atlantshafsins og raunar
miklu lengra.
í hverju er breytingin í ferða-
venjum íslendinga sérstaklega
fólgin, og hvað hefur verið
stersta stökkið?
Aukinn hraði samfara nýrri
tækni hafa gjörbreytt öllum sam-
göngum síðustu áratugina. Ferða-
iðnaðurinn hefur þróast í kjölfar
þess. Örlögin haga því þannig, að
ég fæðist inn í þetta tímabil, og ég
mun ætíð minnast þess með
ánægju að hafa tekið þátt í þeirri
þróun að opna Islendingum útsýn
út í heiminn. Útlönd voru í augum
Islendinga, Kaupmannahöfn áður
fyrr, en það er breytt.
Á liðnum aldarfjórðungi hefur
Útsýn kynnt íslendingum flest öll
Evrópulönd, Austurlönd nær,
nokkur ríki í Afríku, Ameríku og
jafnvel fjarlægari Austurlönd.
Ferðavenjurnar hafa einnig
breyst. Fólk ætlar sér ekki lengur
að skoða hálfan heiminn á nokkr-
um dögum. Ekki er lengur miðað
við að afgreiða ferðalög með einni
ferð, heldur fer fjöldi fólks árlega
erlendis til hvíldar og hressingar.
Sumir fara æ ofan í æ á sama
staðinn, þar sem þeir þekkja sig,
og eru svo ánægðir að þeim finnst
ekki á betra kosið. Aðrir fara á
nema í lofti. Það gera sér fáir
grein fyrir hvaða þýðingu leigu-
flugið hefur haft. Það styttir ekki
aðeins ferðatímann suður að Mið-
jarðarhafi úr 10—14 stundum í 4,
heldur lækkar það ferðakostnað-
inn að sama skapi, og sú viðmiðun
hefur haft áhrif á öll önnur
flugfargjöld.
Skrefi á undan
samtíðinni
Nú á Útsýn 25 ára starfsemi að
baki. Ert þú ekki orðinn þreyttur
á þessu?
Ég þreytist aldrei, og ég er
staðráðinn í að halda mínu striki
og vera ungur fram í andlátið!
Starfið er þess eðlis að það þolir
enga stöðnun. Hugurinn verður að
vera síopinn fyrir nýjungum og
fundvís á nýjar leiðir, sem sam-
lagast þróun þjóðfélagsins og
kröfum fólksins á hverjum tíma.
Er ekki starf brautryðjandans
alltaf fólgið í þessu, og því, að vera
skrefi á undan samtíðinni? Sem
dæmi má nefna að þegar hótel-
gisting var ófáanleg fyrir farþega
mína á Spáni, fyrir nærri 20 árum,
tók ég íbúðir á leigu í staðinn.
Síðan hafa allar íslenskar ferða-
skrifstofur fylgt í fótsporið, og svo
hefur einnig orðið raunin á ferða-
markaði stórþjóðanna.
Verðhrun íslensku krónunnar
hefur verið fyrirtækinu þyngst í
skauti, og þar getum við litlu um
ráðið. Frá mínu sjónarmiði er þó
viðskiptin
hinn dæmalausi skattur á ferða-
gjaldeyri landsmanna verstur af
öllu illu. Skattur þessi á sér ekki
hliðstæðu í nokkru vestrænu ríki.
Ég er staðráðinn í að berjast
fyrir afnámi þessa skatts, sem
nálgast það, að vera brot á
mannréttindum, og er refsing af
hálfu hins opinbera, sem kemur
harðast niður á þeim sem síst
skyldi, þ.e. fólkinu sem dregur
saman af sparifé sínu á löngum
tíma til þess að eiga fyrir utan-
landsferð.
Fjölbreytt ferða-
val — millj-
arða sparnaður
Hvert liggur straumur ferða-
manna i ár, og er um aukningu
eða samdrátt að ræða?
Costa del Sol á Spáni er enn sem
fyrr vinsælasti áfangastaður ís-
lendinga í sumarleyfum og ekkert
lát er á aðsókn þangað. Þessa
dagana er unnið að því að bæta við
ferðum til Torremolinos í ágúst og
september. Ferðir til Lignano á
Ítalíu eru einnig geysivinsælar og
því nær uppseldar allt sumarið. Þá
hefur mikil aukning verið í pönt-
unum í ferðir til Júgóslavíu upp á
síðkastið, enda er landið fagurt og
aðstaða Útsýnar í Portoroz nýtur
vinsælda og viðurkenningar þeirra
sem reynt hafa.
Svo virtist sem fólk óttaðist
ástandið í landinu eftir lát Titos,
en sá ótti er nú horfinn, enda allt
með kyrrum kjörum í landinu, og
verðlag hefur meira að segja
lækkað í kjölfar gengisfellingar
dinarsins, sem sjálfsagt á eftir að
örva ferðamannastrauminn þang-
að til muna.
Florida vinnur á jafnt og þétt á
íslenska ferðamannamarkaðinum,
enda er verðlag þar hagstætt og
aðstaða ferðamanna frábær. Út-
sýn hefur haldið uppi vikulegum
ferðum til St. Petersburg frá
byrjun maímánaðar, en þátttakan
þangað er aðeins brot af þeim
fjölda sem enn leitar til Miðjarð-
arhafslandanna, enda löng leið að
fara og fargjald mun hærra.
Nú er það staðreynd að almenn
fargjöld flugfélaga og gistikostn-
aður er margfalt hærri en sá sem
fyrirtæki eins og Útsýn býður
uppá. Hver er galdurinn á bak
við þetta, og er engum annmörk-
um háð að ná slikum samning-
um?
Ef þú vilt kalla þetta galdur, þá
er hann fólginn í því að byggja
upp traust viðskiptasambönd á
eftirsóttum stöðum erlendis. í
seðla sína þar. Umsvifin í sölu
almennra farseðla eru samt mikil
og vaxandi, enda vinna 10 manns
nú eingöngu í því, en að öllu
samanlögðu er starfsliðið um 100
manns, við störf hér og erlendis,
auk umboðsmanna sem nú eru
komnir víða um land.
Það liggur mikil vinna i þvi að
breyta þvi, sem eitt sinn var
sumarstarf eins manns í eitt
traustasta atvinnufyrirtæki
landsins, auk' þess sem þú ert
mikilvirkur í listalifi íslendinga.
Hvernig skipuleggur þú starfs-
tima þinn?
Baráttan við klukkuna er oft
hörð, en ég reyni að vinna verkin í
réttri röð og af fullri einbeitingu,
meðan unnið er. Annars er tími
minn ekki eins þaulskipulagður og
margir virðast halda. En mér
finnst gaman að öllu, sem ég geri,
og það hjálpar til að koma verkum
áfram. Mér finnst gott að vinna í
skorpum og safna þreki á milli, en
mér tekst aldrei að koma öllu í
framkvæmd, sem mér dettur í hug
og langar að fitja upp á. Frelsi er
mér jafnnauðsynlegt og lífsloftið,
og ég tel athafnafrelsi mikilvægan
hvata góðra verka.
Til styrktar
listum og menn-
ingarmálum
Nú hefur þú lýst því yfir, að bú
hygðist breyta rekstrarformi Ut-
1 *