Morgunblaðið - 06.12.1980, Side 32

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 1980
32
Stefán Örn Stefánsson arkitekt.
Meira grjót
^hiand Æusa -
naudeynUyrar fndumyjanar rj nybygglngu
m
! 1 1 II!
_ n r
<’jr/ótaþorptb t fteyk/avit. . - a/j teSumynd mhr. /< Soo / /' fooo
te/trhnf Je.i. /fS, rto/o/O. 'Je/trristafan Jíofól, fieyk/aui t .
Hannes Davíðsson býður upp á
breiðsíðu í blaði allra landsmanna
8. nóv. sl. Varla er hægt að láta
það sem vind um eyrun þjóta, þó
tilfinningin sé ekki ólík. Breiðsíð-
unni er beint að könnun á húsum í
Grjótaþorpi 1976 og tillögu að
skipulagi Grjótaþorps, sem unnin
var 1980. Þar sem ég er einn
þeirra, sem vann að fyrra verkinu,
langar mig að svara stuttlega
þeim tiltölulega fáu atriðum í
grein Hannesar, sem beinlínis
snúast um þann þáttinn, þ.e.
húsakönnunina.
Mér hefði þó fundist eðlilegra,
að Hannes hefði birt þessa gagn-
rýni eða komið henni á framfæri
fyrr, t.d. 1977, þegar skýrslan kom
út.
Þá hefði honum jafnvel verið
enn skyldara að gera það, því á
þeim tíma sat hann í Húsafriðun-
arnefnd sem arkitekt og fulltrúi
Bandalags ísl. listamanna.
Öðrum fremur hefði honum þá
átt að vera það hagsmunamál, að
fjaMað væri um gömul hús, sér-
staklega byggingartæknilega hlið
þeirra, á skynsamlegan hátt.
En hvað um það — þó nokkur
tími sé nú um liðinn og hagsmun-
irnir hafi e.t.v. breyst, er engin
ástæða til að skorast undan svari.
Verkefnið var að meta ástand
húsanna 1976 en þó jafnframt að
mæla og teikna hvert hús í
Grjótaþorpi og gera þannig grein
fyrir ytri og inni gerð þeirra.
„Ákveðið var að teikna húsin
upp í mkv. 1:100, þar sem sá
mælikvarði var í bestu samræmi
við þá vinnu, sem mælingarnar
kröfðust og veitti einnig mögu-
leika á að sýna að nokkru fjöl-
breytni í gluggagerðum, hurðum
og tréverki öðru, án þess þó að um
óhóflega nákvæmni væri að ræða.
Myndirnar hafa verið smækkaðar
um helming (í skýrslunni, innsk.)
til hægðarauka, en frummyndir,
sem til eru í Árbæjarsafni, geta
komið hverjum og einum íbúa eða
eiganda að gagni, sem hyggur á
breytingar eða endurnýjun."
(Grjótaþorp 1976, bls. 40.)
Þetta var raunar meginverkefni
okkar og viðamesti hluti vinnunn-
ar, þar sem fyrir voru aðeins
sárafáar og ófuMkomnar teikn-
ingar.
Alls voru þannig mæld og teikn-
uð fjörutíu hús. Ekki sé ég þennan
hluta vinnunnar umtalaðan í
grein Hannesar.
Annað verkefni okkar var að
meta ástand húsanna. Við mats-
gerðina réðu einkum tvö sjónar-
mið. Hér var ekki um eitt einstakt
hús að ræða, heldur fjörutíu.
Ástandsmatið átti því að vera
sambærilegt miMi einstakra húsa,
og það átti að vera nothæft áfram,
jafnvel að nokkrum árum Mðnum.
Hinu fyrra var náð með því að
meta sömu byggingarhluta á sama
hátt, og þarf ekki fleiri orð um
það.
Hinu síðara má vafalaust ná á
margan hátt, en við völdum að
reyna að tengja það því kostnað-
arkerfi bygginga, sem til er í
landinu og unnið er af Rannsókn-
arstofnun byggingariðnaðarins
(Rb) og við þá stofnun kennt.
Rb-kostnaðarkerfið var þá nýlega
endurskipulagt en hafði aðeins
verið unnið fyrir eina gerð bygg-
inga, blokkaríbúð.
Við tókum því þann kostinn að
reyna að breyta áherslum miMi
einstakra byggingarhluta þannig,
að hlutfallsskiptingin yrði nær
sanni fyrir endurnýjun á timbur-
húsi, áð okkar mati. Þessar breyt-
ingar og aðhæfingar voru ræddar
við starfsmenn Rb og fleiri aðila,
sem reynslu höfðu af mati bygg-
ingarkostnaðar, svo sem fram
kemur í skýrslunni sjálfri.
Þetta er Hannesi auðvitað aMt
ljóst, en honum er samt í mun að
gera þessa vinnu tortryggilega, og
bregður þá ýmist fyrir sig faglegu
yfirbragði eða sundurslitnum til-
vitnunum.
Hann birtir t.d. þrjár töflur,
sem sýna hlutfallslega skiptingu
kostnaðar milli byggingarhluta
fyrir fjölbýlishús (Rb), einbýlis-
hús (Rb) og þá, sem notuð var við
ástandsmat í Grjótaþorpi 1976.
Síðast nefndu töfluna birtir
hann með tveimur aukastöfum;
töflur Rb eru að vísu einnig
þannig uppbyggðar, þó Hannes
kjósi að birta þær öðruvísi. Hann
hefur ennfremur lagt saman töl-
urnar í töflunni og Grjótaþorpið
og komist að reikningsskekkju.
Og rétt er það, í öllum töflum
skýrslunnar er skekkja í einni
tölu. Á bls. 42 í Grjótaþorp 1976 er
hins vegar gerð nokkur grein fyrir
þessari töflu og þar er hún birt
rétt. Talan, sem um ræðir, er þar
önnur að ofan í aftasta dálki. Það
er sjálfsagt líka rétt hjá Hannesi,
að í slíku mati er e.t.v. villandi að
nota nákvæmni af þessu tagi. Ég
tel hins vegar lítið gagn að því í
blaðagrein að útskýra hvernig
einstakar prósentuskiptingar voru
fundnar, enda er hér um að ræða
vinnuaðferð en ekki niðurstöðu-
mat. Heildarmat á niðurstöðum er
nefnilega líka sett fram í skýrsl-
unni, bæði um hvert einstakt hús
og í heild á korti, sem hér er birt
til skýringar.
Hér er um gróft heildarmat að
ræða, þar sem húsin eru flokkuð í
fimm flokka eftir hlutfalli endur-
byKRÍngar af nýbyggingarkostn-
aði.
T.d. er þar sagt um 4. flokk:
„Hér flokkast undantekningarlítið
hús, sem vanrækt hafa verið árum
eða áratugum saman. Oft þarfnast
þau gagngerrar endurnýjunar á
klæðningu utan og innan, allar
lagnir ...“ o.s.frv.
Hlutfall nauðsynlegrar endur-
byggingar húsa í 4. flokki var talið
vera 50—80% af nýbyggingar-
kostnaði húsa af sömu stærð.
Ekki minnist Hannes á þessar
niðurstöður í grein sinni og eru
þær þó birtar á sérstöku korti um
mat á ástandi húsa — og eru
raunar einu endanlegu niðurstöð-
ur ástandsmatsins.
Á þessari flokkun tel ég hins
vegar stætt, en til þess að hún
væri framkvæmanleg og hefði við
rök að styðjast þurfti vinnumódel.
Til þess var Rb-kerfið notað og
aðlagað.
Við gerðum okkur ljóst, að
aðferðin var enginn endanlegur
sannleikur, heldur einungis nálg-
un, og völdum því að nota hana
einungis til grófrar flokkunar á
ástandi húsanna, í niðurstöðu-
mati.
Hannes vill hins vegar bara
sannleikann, endanlegan og í smá-
atriðum: „... mundi ég trúa meira
á leiðbeiningar reyndra hand-
verks- og framkvæmdamanna
heldur en áætlunartölur Rb um
byggingu fjölbýlishúsa. Auk þess
sem ég tel tölurnar ekki byggðar á
nægilegum rannsóknum."
Hér fer Hannes ekki rétt með.
Matið er ekki miðað við byggingu
fjölbýlishúsa eins og greint hefur
verið frá hér að framan. Matinu er
breytt og það aðlagað þessu við-
fangsefni. Hins vegar má alltaf
halda áfram rannsóknum og er
raunar gert. í fyllingu tímans
birtir Rb vafalaust hlutfallstölur
um timburhús og jafnvel um
endurbyggingu gamalla húsa.
Þegar þar að kemur er sjálf
matsgerðin hins vegar fyrir hendi
og hægt að fella hana að breyting-
um á vægi milli einstakra bygg-
ingarhluta. Matið var sem sé
framkvæmt sem mat á endurnýj-
unarþörf hvers byggingarhluta án
tillits til vægis í heildarkostnað-
arkerfi. Kostnaðarkerfið er áfram
breytileg stærð.
Mér er ekki alveg ljóst, hvort
Hannesi er þetta ljóst.
Undir lokin vil ég nefna, að ég
hef haft aðgang að nokkrum
tilboðum, sem gerð hafa verið í
viðgerðir og endurnýjun á ákveðn-
-um byggingarhlutum fjögurra
húsa í Grjótaþorpi undanfarin tvö
ár.
Séu þau tilboð borin saman við
endurnýjunarhlutfall sörnu bygg-
ingarhluta sömu húsa skv. mats-
gerð í Grjótaþorpi 1976, ber aðeins
á milli um 10—20%. Að baki
þessum tilboðum standa, að því er
ég best veit, „reyndir handverks-
og framkvæmdamenn“.
Eitt þessara tilboða er sett fram
á þessu hausti, fjórum árum eftir
að matsgerðin fór fram. Slíkur
samanburður færir a.m.k. mér
heim sanninn um, að matsgerðin
hafi ekki verið mjög fjarri réttu
lagi.
Þegar á heildina er litið má því
e.t.v. leyfa sér að áætla að endur-
nýja megi núverandi húsakost
Grjótaþorps fyrir helming eða tvo
þriðju hluta af nýbyggingarkostn-
aði. Mestur hluti þessarar endur-
nýjunarþarfar nú er að sjálfsögðu
vegna margra ára viðhaldsskorts.
Það ætti að vera hverjum manni
augljóst hvaða tækifæri felast í
þessu fyrir okkur öll — byggingar-
lega, skipulagslega og samfélags-
lega.
Mér er með öllu óskiljanlegt,
hvers vegna Hannes er svo brúna-
þungur yfir þessum niðurstöðum
— og það svo, að hann þurfi að
vitna í sálmaskáldið sér til hjálp-
ar.
Ef um truarlegt atriði er að
ræða, hvaða máli skiptir þá pró-
sentureikningur
18.11.’80
Stefán Örn Stefánsson,
arkitekt.
Kirkjudagur Árbæjarsafnaðar
Sunnudaginp 7. desember, 2.
sunnudag í aðventu verður hinn
árlegi kirkjudagur Árbæjarsafn-
aðar hátíðlegur haldinn í Safn-
aðarheimili Árbæjarsóknar og í
hátíðasal Árbæjarskóla. Sú hefð
hefur komist á að halda sérstak-
an kirkjudag í aðventubyrjun og
safnaðarfólk jafnan fjölmennt á
samkomur þessa dags, og notið
þess sem fyrr, að fólk sæki vel
dagskrárliði þessa kirkjudags.
Aðventan er undirbúningstími
okkar fyrir jólin, trúarhátíðina
miklu, er boðskapinn flytur um
föðurást Guðs á barnahjörð með
svo áhrifaríkum hætti, að fáa
lætur ósnortna. Oft er rætt um,
að innri undirbúningur okkar
fyrir jólin sé takmarkaður borið
saman við allt ytra annríkið.
Kirkjudagur í aðventu er tilvalið
tækifæri til þe»s að búa sinn
andlega mann undir hátíðina
miklu, sem boðar okkur dauðleg-
um mönnum ljós og líf í frelsar-
anurn Jesú Kristi, jólagestinum
góða. Heitið er því á alla safnað-
armenn yngri sem eldri að
leggja leið sína í Safnaðarheim-
ilið og Árbæjarskóla á sunnu-
daginn sér til líkamlegrar upp-
byggingar og andlegs undirbún-
ings og rétta um leið örvandi
hjálparhönd til styrktar safnað-
arstarfinu.
Dagskrá kirkjudagsins verð-
ur á þessa leið:
KI. 10.30 árdegis: Karna-
samkoma í Safnaðarheimili Ár-
bæjarsóknar. Föreldrar boðnir
velkomnir með börnum sínum.
Kl. 2. e.h. Guðsþjónusta fyrir
alla fjölskylduna í safnaðar-
heimilin'u. Kirkjukór Árbæjar-
safnaðar syngur undir stjórn
Geirlaugs Arnasonar, Þóra Ein-
arsdóttir syngur einsöng í mess-
unni. Sérstaklega er vænst
þátttöku fermingarbarna og for-
eldra þeirra.
Ki. 3—6 e.h. Kaffisaia á
vegum kirkjunefndar Kvenfé-
lags Árba jarsóknar í hátíðarsal
Árbæjarskóla. Þar munu borð
svigna undan gomsætu veislu-
brauði kvenfélagskvenna og ann-
arra safnaðarkvenna. Undir
borðum flytja ungmenni stuttan
leikþátt. Jafnframt kaffisölunni
verður efnt til glæsilegs skyndi
happdrættis með um eða yfir
100 vinningum, góðum og gágn-
legum. Ýmsir hljóta því að hafa
heppnina með sér. MeDal vinn-
inga má nefna listaverk og
handþeytara sem Bræðrafélag
Árbæjarsafnaðar hefur gefið í
happdrættið.
Árbæingar! Komum saman í
húsi Guðs á aðventunni. Búum
hugi okkar undir komu jólanna
með mikilli þátttöku í kirkjuhá-
tíð safnaðarins.
Verið hjartanlega velkomin!
Guðmundur Þorsteinsson
Nemendur Tón-
liatarskóJawg í
Háteigskirkju
Á MORGUN sunnudag 7. desember
kl. 2 e.h. syngja nemendur og kór
Tóirlistarskólans I Reykjavik við
messu í Háteigskirkju.
Messusöngurinn verður með greg-
oriönskum hætti. Stjórnandi og
orgelleikari er Marteinn H. Frið-
riksson. Sr. Arngrímur Jónsson
messar. Stundarfjórðungi fyrir
messu flytja nemendur Tónlistar-
skólans aðventu- og jólatónlist.