Morgunblaðið - 09.01.1982, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. JANÚAR 1982
HLAÐVARPINN
Sveinn Olafsson myndskeri sker út asklok á vinnustofu sinni á Skeggjagötunni. Til hægri má sjá tilbúinn ask frá
honum, og fjær þann er lokið á að fara á. Smíðaefnið er fura, en úr henni voru askar oftast gerðir áður fyrr, og þá úr
rekaviði væntanlega, en einnig var notað íslenskt birki.
Vinnur við að smíða
aska, spæni og trékönnur
Hagir menn á járn og tré hafa löng-
um verið virtir menn á íslandi, og frá
fyrri öldum eru til fjölmargir útskorn-
ir hlutir, er ekkert gefa eftir því besta
sem til er í listsköpun íslendinga. —
Hver kannast til dæmis ekki við stóla
þá er talið er að bórunn á Grund í
Eyjafirði, dóttir Jóns Arasonar, hafi
átt, og hver kannast ekki við hafa
heyrt talað um fagra muni eftir
Hjálmar skáld í Bólu?
Listamenn af þessu tagi eru enn
til hér á landi, og halda uppi
merkjum fyrirrennara sinna. Hlað-
varpinn frétti af einum þeirra,
Sveini Ólafssyni myndskera, og
heimsótti hann á vinnustofu hans
við Skeggjagötuna í Reykjavík fyrr
í vikunni, en Sveinn er ættaður frá
Lambavatni á Rauðasandi.
„Ég lærði myndskurð á sínum
tíma hjá Karli Guðmundssyni, og
einnig naut ég tilsagnar hjá Ás-
mundi Sveinssyni í tvo vetur í
leirmótun," sagði Sveinn er hann
var inntur eftir því hvar hann hefði
lært listina. „Við erum líklega fjór-
ir eða fimm myndskerar núna
starfandi," segir Sveinn ennfrem-
ur, „en það hefur enginn lært þessa
grein í 20 til 25 ár, enginn nemandi
verið í faginu. Það má því líklega
segja að þetta sé „deyjandi stétt",
þó vonandi verðum við nú ekki síð-
astir. En það eru vissir erfiðleikar
á því að læra þetta, það er talið að
nemandinn verði að læra í eitt til
eitt og hálft ár, áður en hann getur
farið að vinna fyrir sér, og augljóst
er að erfitt er fyrir myndskera að
gera hvorutveggja í senn; að kenna
nemanda, og vinna fyrir þeim báð-
um í einu! Rætt hefur verið um að
taka upp kennslu í þessu í iðnskóla,
en þá hefur mönnum þótt sem
nauðsynlegt væri að nemendur
væru það margir að næði heilli
bekkjardeild, en miðað við atvinnu-
horfur eða „markað" fyrir mynd-
skera, er augljóst að það er of mik-
ill fjöldi."
Sveinn kvaðst líta svo á, að starf
myndskera væri sambland af starfi
listamanns og iðnaðarmanns.
„Stundum er verið að vinna eftir
pöntun við húsgögn og stærri hluti,
og þá ber þetta mest keim af iðn-
aði, en einnig erum við að skera út
muni og hluti, sem byggjast ein-
göngu upp á okkur eigin hugmynd-
um, og þá er þetta orðið meira list
að mínu mati.“
Meðal þess sem Sveinn vinnur að
er gerð aska, spóna, kanna og kassa
ýmiskonar, fundarhamra og
skrautmuna, sem skornir eru út úr
alls kyns viði, beini og hvalskíði og
fleiri efnum. Mest segir Sveinn
þetta vera tækifærisgjafir, þar sem
fólk kemur og pantar ýmsa hluti til
að gefa.
Hlutir á borð við aska og horn-
spæni eru nú ekki lengur á hverju
strái, en marga fýsir að eiga slíka
hluti, og Sveinn vinnur að því að
koma til móts við þá þörf. Þá vinn-
ur hann einnig að gerð eftirlíkinga
af fornum munum, og er við heim-
sóttum Svein nú í vikunni gat til
dæmis hjá honum að líta gamlar
postulamyndir úr Þingeyrakirkju í
Húnaþingi, útskornar í Þýskalandi
fyrir ævalöngu. Postulamyndirnar
tólf, og Kristsmynd hin þrettánda,
eru nú á Þjóðminjasafni, en Sveinn
vinnur að gerð eftirlíkinga, sem
síðan er ætlunin að setja aftur upp
í Þingeyrakirkju. Starfið er því
fjölbreytt, en að meginstofni til
byggt á gamalli íslenskri útskurð-
arhefð, sem þróast hefur mann
fram af manni hér allt frá árdög-
um byggðar í landinu.
- AH
Til hægri getur að líta forna postulastyttu útskorna, úr Þingeyrarkirkju í
Húnaþingi, sem nú er varðveitt í Þjóðminjasafni, og til vinstri er útskorin
stytta er Sveinn hefur gert eftir öðrum postula úr Þingeyrarkirkju.
Arnar í versluninni Ástund: Hér má fá íslenska hnakka og reiðtygi og auk
þess hnakka frá Þýskalandi og fjölmörgum löndum öðrum, sérsniðna fyrir
íslenska hestinn. Hestamennsku segir hann vera í uppgangi, en þó ekki eins
örum og var á árunum 1978 og ’79 svo dæmi sé tekið. Ljó»m.: Ragnar Axcisson.
HESTAMENNSKA:
Allt frá hjálmi
niður í hóffjaðrir
ÁSTUND nefnist verslun í Austurveri við Háaleitisbraut í Reykjavík, sem
sérhæfir sig í hvers kyns vörum fyrir hestamenn, allt frá hóffjöðrum í skeifu
gæðingsins til hjálms á höfuð knapans — og alls þar á milli. Arnar Guð-
mundsson varð fyrir svörum er Hlaðvarpinn leit við til að forvitnast um hvað
sérverslun af þessu tagi hefði upp á að bjóða.
„Hér höfum við allt sem þarf til
að búa hest og knapa eins vel úr
garði og unnt er,“ sagði Arnar,
„reyðtygi og allan búnað á hesta-
manninn, hnakk og beisli, skeifur
og reiðstígvél, og hvað annað sem
nöfnum tjáir að nefna. Þá erum
við í tengslum við stækkun hús-
næðisins að koma hér upp kaffi-
stofu fyrir hestamenn, mynd-
segulbandi með hestamyndum og
fleira, til að gera þetta notalegra
hér og meira aðlaðandi fyrir menn
en gerist og gengur í kjörbúðum í
dag. — Hestamenn eru að vísu
margir og þeim fer fjölgandi, en
þó er þetta hópur sem þekkist til-
tölulega vel innbyrðis, og við höf-
um orðið varir við að hestamenn
vilja gjarna hittast hér og ræða
málin, um leið og þeir huga að
vörum fyrir sig eða gæðinga sína.
— Nei, það er ekki verið að gera
hestamennskuna að neinni tildur-
íþrótt með verslunum af þessu
tagi. Það sem mér er hins vegar
efst í huga er, að menn séu það vel
búnir á hestbaki, og að þeir búi
hesta sína það vel, að heildaryf-
irbragð verði gott, og ekki spilli
útliti fallegs hests slitin gúmmí-
stígvél eða skór og slitnar buxur.
Auðvitað geta menn farið á hest-
bak ef þeim sýnist án nokkurs
fyrirvara, en það er líka gott að
klæða sig uppá í þessu efni, eins og
við fjölmörg önnur tækifæri. —
Þá má og nefna, að sumt af þessu,
eins og t.d. hjálmur er beinlínis til
að auka öryggi knapans, og hlutir
á borð við reiðstígvél og hlífðar-
buxur auka á vellíðan hans á hest-
baki. Því ekki að nota sér það?“
Krá Sjglufirði í þá góðu, gömlu daga. Keykjarmökkur stígur uppaf Síldarverk-
smiðju ríkisins. Gamla verksmiðjan, sem reist var á fjórða áratugnum er horfin,
en enn er að vísu verksmiðja SR á staðnum, þar sem meðal annars er brædd
loðna af miklum krafti þegar hún veiðist.
Traustir skulu hornsteinar
- og þeim á hauga varpað!
„TRAUSTIK skulu hornsteinar...“ segir í frægu Ijóði, sem oft er vitnað til er ný
mannvirki eru byggð, ekki síst þar sem hið opinbera hefur hönd í bagga, og
ráðstafar fé skattborgaranna til byggingar hinna ýmsu stofnana og fyrirtækja er
ætla má að til þjóðarheilla horfi hverju sinni. Oft er við slík tækifæri lagður fyrsti
hornsteinn með mikilli viðhöfn, og þegar mikið skal við hafa er jafnvel settur
járnhnlkur í hornsteininn, þar sem inn í er pergamentkefli, er geymir upplýsingar
um viðkomandi framkva'mdir.
Þegar síldin var enn fyrir Norður-
landi, og „Sigló" hafði á sér ævin-
týraljóma þess staðar er uppgangur-
inn er hvað mestur, var reist mikil
síldarverksmiðja þar, hin fyrsta er
Síldarverksmiðjur ríkisins reistu.
Þetta þótti tímamótaviðburður, og
stórmenni kom norður við lagningu
hornsteins, sem hafði aðgeyma skjal
er greindi frá byggingunni og að-
draganda hennar.
Síðan liðu mörg ár, síldin hvarf og
dapurlegt var um tíma norður í
Siglufirði, og þangað komu ekki þús-
undir manna í atvinnuleit sem fyrr-
um. Jafnvægi komst þó á að nýju, og
nú er Siglufjörður ekki ýkja frá-
brugðinn öðrum sjávarkaupstöðum á
landinu, en gamli tíminn mun ekki
koma aftur, og sem rökrétt afleiðing
þess var, að nú síðustu misseri var
gamla síldarverksmiðjan rifin. Þá
minntust einhverjir gamlir Siglfirð-
ingar og fyrstu starfsmenn verk-
smiðjunnar þess, að hornsteinn var
lagður með pompi og pragt, og bentu
þeir niðurrifsmönnum á aö rétt
kynni að vera að halda steininum
góða til haga. — Ekki var það þó
gert, og honum kastað á hauga með
öðru drasli.
„Traustir skulu hornsteinar — og
þeim síðan á hauga varpað," varð
gömlum Siglfirðingi að orði, er hann
hitti tíðindamann Hlaðvarpans að
máli fyrir skemmstu, og mátti á
honum skilja að betur hefði skjalið
verið geymt á minjasafni eða á
skrifstofum SR.