Morgunblaðið - 14.01.1982, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. JANÚAR 1982

Lltgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 100 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 6 kr. eintakiö.
Að falla á tveimur
prófum samtímis
Þrátt fyrir það að vinstri meirihluti borgarstjórnar Reykja-
víkur hafi hækkað allar álögur á borgarbúa, sem mögulegt
var að hækka, — og gjörnýtt alla tekjustofna — hafa erlendar
lántökur borgarinnar hækkað um 300% milli áranna 1980 og
1981, sagði Davíð Oddsson, formaður borgarstjórnarflokks
sjálfstæðismanna, við síðari umræðu um fjárhagsáætlun
Reykjavíkurborgar, sl. fimmtudag. Þetta er háskalegt fyrir fjár-
hagsstöðu borgarinnar, sagði Davíð, og borgarsjóður stendur
frammi fyrir miklum erfiðleikum að vori.
Þessi erlenda skuldaaukning Reykjavíkurborgar fellur inn í
ramma skuldasöfnunar ríkisstjórnarinnar, sem stefnir í meiri
erlenda skuldasöfnun þjóðarbúsins á næsta ári en dæmi eru um
áður, þrátt fyrir ráðgerðan verulegan samdrátt í framkvæmd-
um, m.a. á sviði virkjana og hitaveitna. Gert er ráð fyrir að
skuldastaða þjóðarbúsins út á við samsvari 39% af þjóðarfram-
leiðslu í árslok 1982 og að greiðslubyrði erlendra skulda nemi
18% af útflutningstekjum. Erlendar skuldir nema þá 46 þúsund
nýkrónum á hvert mannsbarn í landinu, barnið í vöggunni og
öldungurinn meðtalin.
Ibúatala Reykjavíkur hefur staðið í stað um árabil, enda
nokkurt streymi fólks og fyrirtækja frá borginni til nágranna-
byggða, ekki sízt þeirra, sem hafa farið hóflegar í skattheimtu
— bæði útsvara og fasteignagjalda. Samdráttur í lóðaúthlutun,
bæði til einstaklinga og atvinnurekstrar, á hér einnig drjúgan
hlut að máli. Meðaltekjur Reykjvíkinga hafa og hvergi nærri
haidið í við tekjuþróun í uppgangsplássum. Rýrnandi kaupmátt-
ur, m.a. vegna stjórnvaldsaðgerða, hefur því komið ver niður hér
en víða annars staðar.
Davíð Oddsson mælti við síðari umræðu fjárhagsáætlunar
fyrir tillögu sjálfstæðismanna um lækkun útsvara, til samræm-
is við útsvarsbyrði í sumum nágrannabyggðum, eða í 11% á
viðkomandi gjaldstofn. Samhliða lagði hann fram tillögur um
lækkun útgjalda, sem m.a. felast í því að leggja niður svokallað
framkvæmdaráð, sem talinn er óþarfa milliliður í borgarkerf-
inu, lækkun framlags til Borgarskipulags og fleiri rekstrar- og
framkvæmdaþátta.
Það hefur verið eyrnamark vinstri stjórna hjá borg og ríki að
eyða sjóðum og safna skuldum, bæði hjá innlendum og erlendum
lánastofnunum. Engu að síður verður gjarnan kyrkingur í sam-
félagslegum framkvæmdum í höndum þeirra, eins og dæmin
sanna. Og ekki er staða borgarfyrirtækja beysnari en borgar-
innar. Þessi skuldasöfnun er í raun ávísun á auknar skattaklyfj-
ar á aimenning — og væri þó synd að segja, að Alþýðubandalag-
ið, sem ráðið hefur skattastefnu borgar og ríkis undanfarin ár,
hafi ekki farið út á yztu nöf í skattpíningunni.
Alþýðubandalagið hefur gengið undir reynslupróf sem for-
ystuflokkur bæði í ríkisstjórn og borgarstjórn og kolfallið á
báðum. Það mun og uppskera eins og það hefur til sáð.
Vítahringur víxlhækkana
Matthías Bjarnason, fyrverandi sjávarútvegsráðherra, segir
í viðtali við Mbl. í gær, að tilkostnaður í útflutningsfram-
leiðslu hafi hækkað um 50—60% á sl. ári, en tekjur útflutnings-
greina aðeins hækkað um 20—30%. Atvinnufyrirtækin hafi því
mátt sæta auknum rekstrarhalla — og haldið áfram að ganga á
eignir og safna skuldum. Það hafi því ekki komið heim og saman
við veruleikann þegar forsætisráðherra hafi staðhæft í þing-
ræðu 16. desember sl., að útgerðin í heild stæði betur nú en sl. 10
ár(!), enda hafi eftirleikurinn í sjávarútvegi, sem verið hefur í
brennidepli undanfarið, sýnt annað. Það er sýnt, sagði Matthías,
að sú stjórnarstefna, sem ráðið hefur ferð á sl. árum, hefur beðið
algjört skipbrot, eins og raunar flestir sjáandi menn vissu fyrir.
Matthías sagði þá gengislækkun, sem framundan væri, enga
allsherjarlausn á efnahagsvandanum, fremur afleiðingu af
efnahagsstjórn og þróun, þ.e. innlendum kostnaðarhækkunum
umfram verðþróun á sölumörkuðum okkar. Víxlhækkanir kaup-
gjalds og verðlags væru vítahringur, sem haldi áfram, ef ekki
verði höggvið á hnútinn. Það verði fyrst og fremst að gera með
því að draga úr umsvifum hins opinbera, lækka skattheimtu og
tollaálögur. Slíkar aðgerðir dragi úr verðbólgu, auki ráðstöfun-
arfé almennings og styrki stöðu atvinnuvega. Óþarfi sé og að
standa fyrir innflutningi fiskiskipa, eins og gert hafi verið, með
hliðsjón af veiðigetu skipastólsins og veiðiþoli nytjafiska.
„Ég vona að samkomulag sé í augsýn," sagði Matthías, „og
skipin fari til veiða og vinnsla hefjist sem fyrst, því ekki lifum
við lengi á því, að hafa þennan atvinnuveg óvirkan."
Fjármálastjóri rfkisútvarpsins:
Ríkisútvarpið getur ekki
tekið við skilyrtum gjöfum
„ÞAÐ er ekki vafi á því að þessum
peningum verður skilað aftur til gef-
andans. Stofnun eins og Ríkisút-
varpið getur ekki séð sér fært að
taka við skilvrtum gjöfum frá ein-
staklingum úti í bæ. Á hinn bóginn
verður sennilega þakkað fyrir góðan
hug til stofnunarinnar og að menn
vilji getu hennar sem mesta, þetta er
styrkjandi í stríðinu og vel meint,“
sagði Ilörður Vilhjálmsson, fjár
málastjóri Ríkisútvarpsins, í samtali
við Morgunblaðið, er hann var innt-
ur eftir því, hvað gert yrði við pen-
ingagjöf fyrirtækisins Securitas, sem
ætluð var til þess að létta á kostnaði
sjónvarpsins við beina útsendingu á
úrslitaleik ensku bikarkeppninnar í
knattspyrnu.
Hörður sagðist ennfremur vona
að hægt yrði að sinna þessu verk-
efni, vitað væri að fjöldi fólks
hefði áhuga á leiknum og það yki
vissulega möguleikana á beinni
útsendingu að leikurinn væri leik-
inn klukkan 3 á laugardegi að ís-
lenzkum tíma. Þá væri engin önn-
ur dagskrá í sjónvarpinu og auð-
velt að koma honum fyrir. Annars
væri staða málsins nú sú að, út-
varpsráð tæki endanlega ákvörð-
um um hvort af beinni útsendingu
yrði, því hefði verið kynnt staða
málsins og nú væri það þess að
taka ákvörðun.
Morgunblaðið hafði einnig sam-
band við gefandann, Jóhann Guð-
mundsson í Securitas, og innti
Vona ad umræða
um málið í víðari
skilningi skapist
vegna þessa, segir
Jóhann Guð-
mundsson
hann álits á þessum málalokum.
Hann sagðist í fyrstu vilja leið-
rétta þann misskilning, sem komið
hefði fram í fréttum Morgun-
blaðsins síðastliðinn miðvikudag.
Það hefði komið skýrt fram í
gjafabréfi, sem gjöfinni fylgdi, að
upphæðin ætti að duga til að
greiða fyrir hlut Pósts og síma, en
ekki fyrir erlenda kostnaðinum,
enda þyrfti sjónvarpið að greiða
hann þó sýnt yrði frá leiknum af
spólum. |
„Þá segir í viðtali við Bjarna
Felixson í sama blaði að ekki verði
tekið við gjöfinni. Þó Bjarni sé
ekki fjármálastjóri sjónvarpsins,
ætti hann að vera fær um að taka
við sendingum til sinna yfirmanna
enda er ávísunin stíluð á Ríkisút-
varp, sjónvarp, en ekki íþrótta-
þáttinn eða Bjarna sjálfan. Það er
þess vegna furðuleg athugasemd
hjá honum, sem segir sig ekki
fjármálastjóra, að hafa uppi ein-
hliða getgátur um að peningunum
verði skilað," sagði Jóhannt
„Þó megintilgangur gjafarinnar
sé stuðningur við tiltekið efni er
ekki síður ætlazt til þess að al-
menn umræða skapist um málið í
víðari skilningi.þ.e. þá staðreynd
að landsmenn, hinn almenni
skattgreiðandi og neytandi,
standa undir rekstri stofnana,
sem búnar eru fullkominni tækni
til góðrar þjónustu, fái ekki notið
möguleika eigna sinna. Þá hlýtur
það að vekja spurningar um
hvernig komið sé í okkar ríkis-
rekna þjóðfélagi, þegar við blasir
að opinberar stofnanir landsins
geta ekki átt viðskipti sín á milli
vegna þess að þjónusta einnar er
of dýr fyrir aðra. Hvernig má þá
búast við því að hinn almenni
borgari hafi efni á slíku?
Varðandi ummæli Péturs Guð-
finnssonar í útvarpinu á miðviku-
dagsmorguninn um að fólk úti í
bæ geti í krafti fjármagns haft
áhrif á gerð dagskrár vil ég segja
það, að meiningin með þessu var
að stuðla að því að sjónvarpið gæti
boðið upp á dagskrá, sem það hef-
ur lýst sig hafa áhuga á að sýna,
en ekki talið sér það fært vegna
peningaskorts. Hefur þar gjarnan
verið kennt um „okri“ Pósts og
síma og var upphæðin hugsuð,
sem greiðsla til Pósts og síma,“
sagði Jóhann.
Brynjólfur Gíslason og besti vinur hans Viktor Jónsson.
„Líður ágætlega núna“
- segir Brynjólfur Gíslason, sem skreið
fótbrotinn tveggja kflómetra leið
„MÉR LÍÐUR ágætlega núna, en það eru
nokkrir verkir ennþá,“ sagði Brynjólfur Gísla-
son þegar Morgunblaðsmenn litu inn til hans í
gærkvöldi þar sem hann liggur á Borgarspítal-
anum. Brynjólfur er 15 ára og skreið í fyrradag
fótbrotinn tveggja kílómetra leið áður en hon-
um var komið til hjálpar.
Hjá honum á stofunni sat besti vinur hans,
Viktor Jónsson, sem er eins og Brynjólfur frá
Grindavík. Brynjólfur sýndi eindæma hug-
rekki og viljakraft þegar hann skreið fótbrot-
inn tveggja kílómetra leið frá þeim stað sem
slysið henti í hlíðum Bæjarfells fyrir austan
býlið Hraun í Grindavík, að gatnamótunum
við Stafholt. Var hægt að rekja blóðferilinn
eftir veginum.
„Það var agalega sárt að skríða þessa leið,“
sagði Brynjólfur, „en ég var með fulla hugsun
og vissi hvert átti að fara. Ég var að leika
mér á mótorhjóli í hlíðum Bæjarfells — ég
geri það stundum — þegar ég datt svona illa
á hjólinu. Þá fór ég að skríða að næsta bæ,
Hrauni, en þegar ég kom þangað var enginn
þar í húsinu. Þá var ekkert fyrir mig að gera
annað en skríða eftir veginum að Stafholti
þar sem ég ætlaði að leita hjálpar. En áður
en ég kom þangað mætti mér bíll, sem ók mér
að næsta síma og bílstjórinn hringdi á
sjúkrabíl. Svo var ég fluttur til Reykjavíkur.
Það var ýmislegt sem ég hugsaði á meðan
ég skreið og sársaukinn var mikill og hann
var enn mikill eftir aðgerðina," sagði Brynj-
ólfur að lokum. En nú líður honum ágætlega
en ekki vissi hann hvenær hann myndi út-
skrifast af spítalanum.