Morgunblaðið - 08.05.1982, Page 28

Morgunblaðið - 08.05.1982, Page 28
28 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MAÍ1982 Kísilmálmverksmiðjan: Málið kemur til Al- þingis öðru sinni“ 99 — sagði Stefán Jónsson (Abl) I'etta mál, þ.e. kísilmálmverk- smidja á Reyðarfirði, kemur til kasta Alþingis öðru sinni, sagði Stefán Jónsson (Abl), er hann gerði grein fyrir jáyrði sínu við frumvarpið. Það er ekki meinfýsni heldur uggur sem býður mér í grun, að mér verði þeim mun léttara að segja þá nei sem mér er nú tregara að segja já. Gjörbreytt frumvarp Egill Jónsson (S) maelti fyrir meirihlutaáliti þingnefndar í efri deild, sem lagði til að frumvarpið, eins og því hafði verið breytt, yrði samþykkt. Hann sagði upphaf málsins þingsályktun, sem Sverrir Hermannsson hefði flutt 1973 og aftur 1975 og þá verið samþykkt, þess efnis, að fram skyldi fara könnun á virkjunarmöguleikum á Fljótsdalsheiði. Flutningsmaður hafi tengt þessa könnun hugsan- legri stóriðju á Reyðarfirði. Síðan hafi sveitarstjórnir eystra og sam- tök þeirra tekið málið upp og loks ríkisstjórnin og iðnaðarráðherra. Þakkaði hann öllum þessum aðil- um. Frumvarpi ríkisstjórnarinnar hafi þó verið breytt allverulega í meðferð þingsins. Nú er aðeins tal- að um undirbúningsfélag. Þingkjör- in stjórn þess fer með allan fram- haldsundirbúning og könnun, sem er mjög mikilvægt. Hlutafé er veru- lega skorið niður, enda verksvið undirbúningsfélagsins þrengra en fyrri frumvarpsgerð stóð til. Og málið þarf að koma aftur til Al- þingis þegar fullnaðarkönnun ligg- ur fyrir til endurmats og loka- ákvörðunar. Forkastanleg vinnubrögð Kjartan Jóhannsson (A) sagði að iðnaðarnefnd deildarinnar hefði nánast enginn tími gefizt til að fjalla um frumvarpið. Offorsið var slíkt að ailir þrír deildarfundir um málið vóru haldnir á einum degi. Kjartan sagði vansmíð á frumvarp- inu. I því er málsgrein, sem kveður svo á, að Alþingi skuli síðar sam- þykkja niðurstöður í skýrslu. I þingsköpum segir hinsvegar „um skýrslur má engar ályktanir gera“. Fjölmörgum spurningum varð- andi máiið er ósvarað. Tíundaði Sigurlaug Bjarnadóttir: Vanhugsað og illa undirbúið frumvarp Ég álít eðlilegt að innlánsstofnun- um verði gert að greiða skatta, sagði Sigurlaug Bjarnadóttir (S), er frum- varp um þetta efni kom til atkvæða á Alþingi sl. fóstudag, en þetta þing- mál er með sama marki brennt og svo mörg önnur frá núverandi ríkis- stjórn, að það er vanhugsað, illa undirbúið og felur auk þess i sér afturvirkni og mismunun á milli lánastofnana, sem ekki verður við unað. Þetta mál er aðeins angi í álögu- og skattafaraldri, sem gengur nú yfir íslenzkt atvinnulíf. Kröfur stjórnvalda um aukna rekstrar- hagkvæmni, hagræðingu og fram- leiðniaukningu atvinnuvega eru út í hött, þar sem slíku markmiði verður ekki náð nema með til- kostnaði, sem er ofsköttuðum at- vinnugreinum um megn. Slíkri hagkvæmni má og koma fyrir í ríkisbönkum en hún á að koma viðskiptamönnum þeirra til góða, ekki hinni óseðjandi ríkishít. Þetta frumvarp felur í sér hættu á lakari vaxtakjörum og þar með skerðingu á almannahagsmunum. Það er auk þess hraðsoðið — eða öllu heldur hrátt, og því óhjá- kvæmilegt að vísa því aftur til föðurhúsanna til endurvinnslu og lagfæringar. hann til sex atriði, sem á skorti: 1) könnun á jafnaðarafkomu fram- leiðslugreinarinnar, 2) samanburð á stofnkostnaði í heild miðað við mismunandi staðsetningu, 3) lík- lega þróun afurðaverðs, 4) áhrif hugsanlegrar rafmagnsskömmtun- ar, 5) markaðsspár í tengslum við tímasetningu á starfrækslu og 6) uppsetning á heildargjaldeyrisút- gjöldum og gjaldeyristekjum miðað við 20 ára starfstíma. Hann taldi umsagnir bæði inn- lendra og erlendra fagaðila fela í sér viðvaranir varðandi kostnaðar- þætti. Hann vitnaði til ábendinga erlendra fagaðila um, hvern veg megi setja traustari stoðir undir fyrirtækið, t.d. um lágt raforku- verð, frestun á greiðslu afborgana fyrstu árin, með meira eigin fé en gert væri ráð fyrir, en í þessari um- sögn felist, að betur þurfi að treysta undirstöður. Undirbúningi á að halda áfram, sagði Kjartan, og fela hann sér- stakri undirbúningsstjórn. En mál- ið er hvergi nærri svo vel undirbúið í hendur Alþingis, að rétt sé að samþykkja lagafrumvarp varðandi það. Og hraðinn á málsmeðferð, einn dagur í efri deild, er vitaskuld forkastanlegur og hljóta þingdeild- armenn að hafa fyrirvara á ábyrgð sinni á frumvarpinu og afgreiðslu þess. Eignaraðild Stefán Jónsson og Þorvaldur Garðar Kristjánsson tóku og til máls. Stefán taldi það kost að ís- lendingar ættu kísilmálmfyrirtæk- ið alfarið. Hann hafði þó ýmsa fyrirvara á, sem bezt speglast í greinargerð með atkvæði, sem vitn- að var til hér að ofan. Þorvaldur Garðar sagði Stefán hreyfast í hina réttu áttina. Hann væri nýbúinn að samþykkja mikil fjárframlög til stóriðju (þ.e. járnblendiverksmiðj- unnar) og stæði nú að nefndaráliti, sem mælti með stofnun nýs stór- iðjufyrirtækis. Sjálfstæðismenn í efri deild fluttu breytingartillögur, sem m.a. fólu það í sér að eignarhluti ríkisins væri ekki tilgreindur, enda óþarft á þessu stigi málsins. Eftir að þessar tillögur vóru felldar gerðu þeir þá grein fyrir jáyrði sínu að málið kæmi aftur til Alþingis og þá mætti endurskoða þetta atriði. Kjartan Jóhannsson taldi og hyggilegt að fá erlendan sameignaraðila, enda vants fjármagns, ef íslendingar ætluðu að standa að fleiri orkuiðn- aðarkostum á næstu árum. Halldór Blöndal: Ólöglegir þungaskattar Halldór Blöndal (S) beindi þeirri fyrirspurn til Ragnars Am- alds, fjármálaráðherra, hvort hann hygðist halda áfram innheimtu þungaskatta af vinnutækjum flutningabílstjóra umfram löglegar heimildir, en slíkt hafi viðgengizt allar götur síðan 1978, en með grófari hætti hin síðari árin, að dómi flutningabílstjóra. Ragnar Arnalds, fjármálaráð- herra, taldi af og frá að of langt væri gengið í þessari skatt- heimtu né að til hennar skorti lagaheimildir. Fyrirspyrjandi taldi að við- komendur þyrftu þá að sækja rétt sinn á hendur fjármálaráð- herra fyrir dómstólum. Steinullin riðlaöi flokksböndum Tólf þingmenn Sjálfstæðisflokks- ins greiddu atkvæði gegn því að frumvarpinu um steinullarverk- smiðju yrði vísað til ríkisstjórnar- innar þar sem Hjörleifur Gutt- ormsson iðnaðarráðherra hefur v samþykki ríkisstjórnarinnar fyrir staösetningu steinullarverksmiðju á Sauðárkróki, átta sjálfstæðismenn greiddu atkvæði með tillögunni, einn var fjarverandi og einn sat hjá, en það var Ólafur Þórðarson (F) sem bar fram tillöguna um að mál- inu yrði vísað til ríkisstjórnarinnar í stað þess að frumvarpið um steinull- arverksmiðju yrði samþykkt án staðsetningar en á það látið reyna hvorir sunnanmanna eða norðan- manna yrðu dugmeiri við öflun hlutafjárloforöa eins og allir nema einn af 7 atvinnumálanefndar- mönnum Sameinaðs alþingis höfðu ná samkomulagi um. Ólafur Þórð- arson (F) var einn í minnihluta. Þrír af sautján þingmönnum Framsóknarflokksins voru fylgjandi steinullarverksmiðjunni i Þorláks- höfn, en 14 fylgdu stefnu Hjörleifs. Sjö þingmenn Alþýðuflokksins greiddu atkvæði gegn þvi að málinu yrði vísað til ríkisstjórnarinnar og þrir alþýðubandalagsmenn, en 6 voru á móti, einn sat hjá og einn var fjarverandi. Eftirtaldir þingmenn Sjálf- stæðisflokksins greiddu atkvæði gegn frávísun málsins til ríkis- stjórnarinnar: Albert Guð- mundsson, Eggert Haukdal, Frið- rik Sophusson, Geir Hallgríms- son, Guðmundur Karlsson, Sigur- laug Bjarnadóttir, Matthías Bjarnason, Matthías Á. Mathie- sen, Ólafur G. Einarsson, Ragn- hildur Helgadóttir, Steinþór Gestsson, og Sverrir Hermanns- son. Þeir sem voru með því að vísa málinu til ríkisstjórnarinnar úr hópi sjálfstæðismanna voru: Birg- ir ísleifur Gunnarsson, Eyjólfur Konráð Jónsson, Friðjón Þórðar- son, Gunnar Thoroddsen, Halldór Blöndal, Lárus Jónsson, Pálmi Jónsson og Egill Jónsson. Þor- valdur Garðar Kristjánsson var fjarverandi og Salome Þorkels- dóttir kvaðst ekki taka þátt í at- kvæðagreiðslunni þar sem hér væri um að ræða deilumál milli kjördæma sem hefði verið dregið inn í sali Alþingis og sér hugnað- ist ekki að taka þátt í slíku. Þrír þingmenn Framsóknar- flokksins greiddu atkvæði með frávísuninni til ríkisstjórnarinn- ar, þeir Jón Helgason, Þórarinn Sigurjónsson og Halldór Ás- grímsson, en fjórtán fylgdu stefnu Hjörleifs innan ríkisstjórnarinn- ar, þeir: Alexander Stefánsson, Davíð Aðalsteinsson, Guðmundur Bjarnason, Guðmundur G. Þórar- insson, Ingólfur Guðnason, Ingvar Gíslason, Jóhann Einvarðsson, Sigrún Magnúsdóttir, Ólafur Þórðarson, Páll Pétursson, Stefán Guðmundsson, Stefán Valgeirs- son og Steingrímur Hermanns- son, en Tómas Árnason var fjar- verandi. Sjö þingmenn Alþýðuflokksins samþykktu frávísunartillöguna, þeir: Benedikt Gröndal, Eiður Guðnason, Jóhanna Sigurðardótt- ir, Karvel Pálmason, Kjartan Jó- hannsson, Magnús H. Magnússon og Vilmundur Gylfason, en þrír vildu vísa málinu til ríkisstjórn- arinnar: Árni Gunnarsson, Karl Steinar Guðnason og Sighvatur Björgvinsson. Þrír þingmenn Alþýðubanda- lagsins greiddu atkvæði gegn því að málinu yrði vísað til ríkis- stjórnarinnar, þeir: Garðar Sig- urðsson, Geir Gunnarsson og Ólafur Ragnar Grímsson, en á öndverðum meiði voru Guðrún Helgadóttir, Hjörleifur Gutt- ormsson, Ragnar Arnalds, Skúli Alexandersson og Svavar Gests- son, en Helgi Seljan og Stefán Jónsson greiddu ekki atkvæði og Guðmundur J. Guðmundsson var fjarstaddur. Blanda: Niðurstaðan túlkuð í tvær áttir Stækka yfirráðasvæði sitt við Falklandseyjar og senda 4 tundurspilla og 20 Harrier-þotur Endanleg tillaga um fram- kvæmd Blönduvirkjunar var samþvkkt samhljóöa. Þing- menn, sem höfðu ólíka af- stöðu til málsins, túlka niður- stöðu á mismunandi vegu. Hér fara á eftir nokkrar greinargerðir með atkvæðum einstakra þingmanna við at- kvæðagreiöslu um breyt- ingartillögu, sem fól í sér lokaniðurstöðu málsins. • Páll 1'éturs.son (F) sagði: Við er- um hér á nokkrum vegamótum. Afgreiðslu vandasamra átaka- mála er að ljúka hér á Alþingi. Við landverndarmenn fyrir norðan komum hins vegar til með að fylgjast nákvæmlega, mjög ná- kvæmlega, með virkjun Blöndu. Ég treysti því að samskipti okkar v-ið Landsvirkjun verði góð og okkur verði sýnd kurteisi, lipurð og samkomulagsvilji — og við hlökkum til þeirra umskipta, sem í því felast, að Landsvirkjun taki við samningagerð og framkvæmd- um við Blöndu sem virkjunaraðili og væntum hins bezta af þeirri breytingu og siðmannlegra sam- skipta Landsvirkjunar við Húna- þing, Húnvetninga og Skagfirð- inga. Ég tel að niðurstaða nefndar af athuguðum bókunum, ályktun ríkisstjórnar og þingflokks Fram- sóknarflokks leiði til farsællar niðurstöðu, þeirrar, að við Blöndu rísi ^jcynsamleg virkjun. Því er slegið föstu, að mínum dómi, að miðlunarrými verði 220 gígalítrar í upphafi. Ég kann nefndinni þakkir fyrir viturlegt orðalag og þingmönnum mörgum fyrir góð- vild í garð landsins og skilning á því, að það beri að umgangast það með virðingu. Ég vona svo að Húnvetningar beri gæfu til að bregðast við með þeim hætti að virkjunarumsvifin ríði ekki öðru atvinnulífi í hérað- inu að fullu og ég segi já við þess- ari breytingartillögu. • Pálmi Jónsson landbúnaðarráð- herra sagði: Fyrirvari einstakra þingmanna í atkvæðagreiðslu breytir ekki niðurstöðu þessa máls. Með vísun til þess er fram kemur í nefndaráliti atvinnumála- nefndar segi ég já. • Þorv. Garðar Kristjánsson (S) sagði: Með skírskotun til þess að felld hefur verið breytingartillaga á þingskjali nr. 877 um orkunýt- ingu og ekkert segir um í þeirri tillögu, sem nú er til afgreiðslu, að samræmi skuli vera á milli mark- aðsöflunar fyrir orku og virkjun- arframkvæmdir, greiði ég ekki at- kvæði. • Árni Gunnarsson (A): Með tilvís- un til bókunar Magnúsar H. Magnússonar í atvinnumálanefnd og þess skilnings, sem þar kemur fram, og þess, að sú virkjunarleið verði valin sem hagkvæmust er og ódýrust fyrir þjóðina, og í trausti þess, að skattpeningum fólksins í landinu verði ekki fleygt út um gluggann, þá segi ég já. • Gunnar Thoroddsen forsætisráð- herra sagði: Það fer ekki leynt, að nokkuð mismunandi skilning leggja menn í það, sem hér verður væntanlega samþykkt. Ég vil taka það skýrt fram, að þegar farið verður að skýra það, sem kann að vera ágreiningur um, þá verður auðvitað fyrst að líta á lögin um raforkuver frá sl. ári, þá kemur þingsályktun, sem við erum hér og nú að fjalla um. í þriðja lagi það svo sem segir í nefndaráliti at- vinnumálanefndar og í fjórða lagi þær bókanir, sem nefndarmenn hafa gert án þess að það sé sett í sjálft nefndarálitið, þar sem ann- ars vegar er bókun sem 6 nefnd- armenn hafa samþykkt og sú bók- un, sem einn nefndarmaður stend- ur að. Ég er aðeins að benda hlut- laust á þessi túlkunaratriði, þar sem þarf að hafa þau gögn til hliðsjónar sem ég nú rakti og hlýt- ur að gilda við sérhverja túlkun. Það eru núna liðin þessa dagana rétt um 7 ár síðan þáverandi iðn- aðarráðherra boðaði til fundar á Blönduósi til þess að kynna hug- myndir um Blönduvirkjun, sem lágu þá fyrir í öllum meginatrið- um, eins og nú stendur til að fram- kvæma þær nú. Ég lýsi sérstakri ánægju yfir því að þetta mál skuli nú komast í höfn, þótt það hafi tekið 7 ár að ná þessari niðurstöðu og segi já.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.