Morgunblaðið - 05.08.1982, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. ÁGÚST 1982 2“1
allar vitni um vilja til að bæta
kjör aldraðra, gera þeim ellina
léttbærari með einhverskonar að-
hlynningu síðustu árin. Þetta er
allt góðs viti, og sýnir vilja til að
láta ekki ellihópinn geymdan í
skuggalegri ruslakompu þjóðfé-
lagsins. En raunar gripu fæstir á
vandamáli kynslóðabilsins. Kyn-
slóðirnar nálgast ekki við það eitt,
að reist séu vönduð elliheimili, þar
sem gamlingjarnir geta látið fara
vel um sig, ef þeir eru engu að
síður einangraðir frá samvistum
við yngra fólkið. Og börnin eða
unglingarnir færast undralítið
nær gömlu kynslóðinni, þó að þau
viti að vel fari um hana einhvers
staðar á stofnun eða i heimahúsi,
þar sem einsemdin verður ef til
vill yfirþyrmandi. Umræðurnar
snerust að mínu mati of mjög um
það að gamla fólkið væri einangr-
aður þjóðfélagshópur, sem hlynna
bæri að en ekki á það minnst að
auka tengsli hans við yngri kyn-
slóðirnar. Mér fannst þá, og finnst
raunar alltaf, að margt það, sem
rætt er og ritað um þessi efni,
minni á viðhorfin til aðstoðar við
þróunarlöndin eða einhverja eymd
úti í hinum fjarlæga heimi. Menn
eru almennt fúsir til að leggja
eitthvað af mörkum til að lina
þjáningar fólksins. En hvern fýsir
að nálgast það persónulega eða
deila við það geði, þótt þess v, .i
kostur. Þeir eru áreiðanlega sára-
fáir, eða jafnvel engir. Og er þessu
ekki í rauninni líkt farið með af-
stöðuna til gamla fólksins? Þykir
ekki mörgum svo að öllu réttlæti
og skyldum sé fullnægt, ef sæmi-
lega er að því búið, þar sem það
kúrir í sínu horni sem fjærst frá
erli athafnalífsins og ys æskunn-
„Ég hygg að ekki verði
um það deilt, að upphaf
kynslóðabilsins hefst með
upplausn heimilanna, eða
e.t.v. öllu heldur fjölskyld-
unnar, sem knúin er til að
sinna öllu öðru en börnun-
um, að ég ekki tali um
unglingunum þegar þeir
komast á gelgjuskeiðið,
bæði til framdráttar lífinu
og því að lifa í takt við
tímann, og því sem aldar-
andinn kennir og hvar-
vetna klingir í eyrum, aö
það sé lægri staða kon-
unnar að vera „bara hús-
móðir“ en vinna utan
heimilis, næstum sama
hvað það er. í því sé fólgið
frelsi, en hitt sé kúgun.“
ar. Og raunar skil ég það viðhorf.
Margir okkar gamlingjanna get-
um verið án hinna ungu, siðustu
fetin fram að grafarbakkanum án
þess að bíða tjón af. En hinir eru
þó fleiri, sem fengju meiri lífsfyll-
ingu, liði betur og bæru höfuðið
hærra, ef þeim væri gert kleift að
leggja einhvern lítinn skerf til at-
hafnalífs þjóðarinnar, svo sem
þeir hafa gert langa ævi, og þeim
er áreiðanlega ljúfara að hafa
eitthvað af æskunni kringum sig
en einungis jafnaldrana. Og hitt
verður naumast dregið í efa, að
æskan, sem á allt lífið framundan
getur varla verið án hinna eldri og
reynslu þeirra, ef vel á að fara.
Hætt er við að ef hún reisir bygg-
ingu lífs síns án þess hún hvíli á
grunni hins gamla, sé hún reist á
sandi og hrynji í rústir, þegar
stórviðri iífsins geysa.
I öllum áðurnefndum umræðum
hjó ég eftir einu atriði eins ræðu-
manna, sem mér þótti vert athug-
unar og umræðu, en ég held fæstir
hafi annars lagt að því eyru.
Ræðumaður stakk upp á því til
þess að leysa að einhverju leyti
skortinn, sem hvarvetna er á
dagvistunarheimilum fyrir bðrn,
að sveitarfélögin leituðu eftir að
gera það kleift að gamla fólkinu,
eftir- og ellilaunahópnum, yrði
fengið það hlutverk að fóstra smá-
börnin, í stað þess að bæta sífellt
við nýjum dagvistunarheimilum.
Þetta gæti verið ýmist með því
móti, að börnin yrðu á heimilum
gamla fólksins, eða bæjarfélögin
kæmu upp heimilum i þessu efni. í
stað þess sem nú er talað um
dagmæður, kæmu hér til dagömm-
ur og afar, enda efast ég ekki um
að karlarnir gætu veitt kerlum
sínum drjúga aðstoð í þessum efn-
um. Ég er þess fullviss, að með
þessum hætti mætti leysa vanda-
mál margra. Gamla fólkið fengi
viðfangsefni, sem því væri hug-
leikið, og fyndi að nýju að það
væri virkur þáttur í þjóðfélaginu
og lifði aftur þann tíma, er það
sjálft var að ala upp börn sín, en
krakkarnir aftur á móti kæmust í
nána snertingu við afa- og ömmu-
kynslóðina og lærðu af reynslu
1
þeirra. Þar myndu skapast varan-
leg tengsl væntumþykju á báða
bóga. Og foreldrarnir rifjuðu upp
forn kynni sín af eldri kynslóð-
inni, sem farið væri að fenna yfir.
Byrjað væri að skapa brýr yfir
gjána milli kynslóðanna. Og vafa-
lítið mundi þetta geta sparað bæj-
ar- og sveitarfélögum stórfé.
Ef til vill er ég of bjartsýnn í
þessu efni, en slíkt haggar því ekki
að hér er um athyglisverða tillögu
að ræða, sem ber að reyna og sjá
síðan hvað setur um árangurinn.
Það líður að lokum máls míns.
Ég hygg við séum öll sammála um
meginatriðið. Leita verður allra
hugsanlegra ráða til þess að
kynslóðabilið megi minnka. Það sé
öllum til góðs, hinum öldruðu
ánægja, æskunni lífsfylling í því
tómarúmi, sem hún er oft í, og
þjóðinni í heild hagur. En til þess
svo megi verða, verða kynslóðirn-
ar að leita hvor til annarrar. Þær
verða að finna þörfina, sem þær
hafa hvor fyrir aðra.
Mér flýgur í hug kvæðið Gamli
Stál, eftir finnska skáldið Rune-
berg er síra Matthías gaf oss í
snilldarþýðingu sinni í Svanhvít.
Vafalítið kannist þið öll við það.
Sögumaðurinn, skáldið, er ungur
yfirlætismikill stúdent, sem býr
við allsnægtir og lífið brosir við
með öllum sínum lystisemdum.
Hann býr í nábýli við gamlan upp-
gjafahermann, gamla Stál, hrum-
an og örvasa. Hvorugur skilur
annan, og eitt helsta gaman stúd-
entsins er að erta gamla manninn
og reita hann til reiði og gamna
sér viö geðofsa hans. Hann skildi
ekki að gamli maðurinn hefði átt
sér æskuvor, og lífið fært honum
erfiði og þrautir.
(>U vorkunn baeri og virðing há
ég var of lærður slíkt að sjá.
Ég var svo ör svo ungur þá
hans eymd svo stór, mín tign svo há.
Og hafa ekki fleiri sömu sögu að
segja.
En svo bar til að stúdentinn
ungi varð leiður á lífinu, glaðværð
þess og svalli og tók að lesa bók-
arhorn um „landvörn Finna“. En
bókin reyndist honum of stutt.
Hann varð að frétta meira, heyra
einhvern, sem þekkti viðburðina
af eigin reynslu segja frá þeim. Og
hann gekk á fund við gamla Stál,
þótt liðið væri á kvöld. Gamla
manninum hnykkti við, ef hann
ætti ekki að fá næturgrið. En nú
var sögumaðurinn breyttur og
skýrði frá erindi sínu. Og „ef herr-
ann fýsir fékk hann téð, ég frætt
hann get því ég var með“. Og frá-
sagnirnar entust til morguns, og
viðhorf þeirra beggja var breytt.
Ilann sá ei úr því sælan dag
ef séð mig hafði eigi.
Við deildum sorg og sjeldarhag,
og sama tóhakslegi.
Nú var hann gamall, ungur eg,
hann æðri kóngi, stúdent eg.
Sagan þarfnast ekki skýringar.
Þarna fundu kynslóðirnar hvor
aðra, báðum til ánægju og þroska.
Æskumaðurinn fann nýtt viðhorf
til ellinnar, og umfram allt lærði
hann að meta og skilja sögu þjóð-
ar sinnar, en öldungurinn lifði
æsku sína við upprifjan endur-
minninganna, og þó ef til vill
miklu fremur við að finna áhuga
þann og eldmóð, sem þær kveiktu í
æskumanninum. Þannig sýnir
skáldið oss, hvernig brúa má
kynslóðabilið, ef rétt er að unnið.
Bútasala
Verksmiöjugallaðar buxur á mjög vægu veröi
Mittisjakkar unglinga kr.29&eor kr. 199.00
peysur kr.l99re0r kr. 129.00
barna náttföt kr. -99r95- kr. 69.95
unglingaskyrtur kr. j69r95" kr. 49.95
sjóliðapeysur kr. J9r95r kr. 49.95
dömublússur kr.299e0r kr. 199.00
dömuanorakkar m/hettu kr.499e& kr. 359.00
pils kr .199e0r kr. 99.95
kjólar kr .329eor kr. 199.00
herrajakkar kr.á99e0r kr. 399.00
herranáttföt kr. 129e& kr. 79.95
pilotskyrtur kr.U9e& kr. 89.95
Verslanir í Reykjavíkeru í Skeifunni 15, Lækjargötu og
Kjörgarði og á Akureyri að Norðurgötu 62.
Sími póstverslunar er 30980.
4
HAGKAUP
Opið í kvöld til kl. 20 Hagkaup Skeifunni