Morgunblaðið - 05.08.1982, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. ÁGÚST 1982
VIÐSKIPTI - EFNAHAGSMÁL - ATHAFNALÍF
— umsjón Sighvatur Blöndahl
Nýjar útflutnings-
lánareglur í gagnið
OECD-ríkin hafa nýverið komið sér saman um samræmd vaxtakjör og
lánstíma vegna útflutningslána. Felst í þessu nýja samkomulagi nokkur
vaxtahækkun og mun þetta fyrirkomulag gilda til maímánaðar á næsta ári.
Lántakendum er skipt í þrennt,
tiltöluiega ríkar þjóðir, meðalrík-
ar þjóðir og tiltölulega fátækar
þjóðir. Ef tiltölulega ríkar þjóðir
taka lán til 2—5 ára skulu þær
greiða 12,15% vexti, en greiddu
áður 11%. Meðalríkar þjóðir eiga
að greiða 10,85% vexti, en greiddu
10.50% áður. Tiltölulega fátækar
þjóðir greiða síðan 10% vexti, en
það er sama hlutfall og áður.
Ef lánstíminn er 5 ár eða lengri
greiða tiltölulega ríkar þjóðir
12,40% vexti, en greiddu áður
11,25%. Meðalríkar þjóðir greiða
11,35% og er það sama hlutfall og
áður og tiltölulega fátækar þjóðir
greiða 10% og er það ennfremur
sama hlutfall og áður.
Þess má geta, að hámarksláns-
tími tiltöiulega ríkrar þjóða er 5
ár, þeirra meðalríku er 8,5 ár og
lánstíminn hjá tiltölulega fátæk-
um þjóðum er 10 ár.
Löngum hafa ýmis lönd tengt
aðstoð við þróunarlöndin útflutn-
ingslánafyrirgreiðslunni og á
þann hátt hafa vextir af lánum oft
orðið mjög lágir. I nýja samkomu-
laginu felst, að aðstoð við þróun-
arlönd megi vera 20% eða minna
af útflutningslánafyrirgreiðslu í
heild hverju sinni. Fari aðstoðin
fram yfir það mark, verða stjórn-
völd viðkomandi ríkja, að „að-
vara“ önnur OECD-ríki um þetta
frávik frá reglunum.
I fréttabréfi Landssambands
iðnaðarmanna, þar sem fjallað er
um þessi mál segir, að þrátt fyrir
þessar samræmdu reglur virðist,
sem einstakir sjóðir ákveðinna
greina í ýmsum ríkjum geti boðið
lánafyrirgreiðslu með útflutnings-
framleiðslu á hagstæðari kjörum
en að ofan greinir. Nægi í því sam-
bandi að nefna lánafyrirgreiðslu,
sem sumar erlendar skipasmíða-
stöðvar bjóði viðsemjendum sín-
um.
Almennur verkefnaskort-
ur í verktakastarfsemi
KÖNNIIN I>andsambands iðnaó-
armanna á byggingarstarfsemi á
fyrsta ársfjóróungi þessa árs bendir
til þess, að atvinnuástand í bygg-
ingariónaói hafi á þessum tíma verið
gott og talsvert fleiri hafi verió starf-
andi í iónaðinum, en á sama tíma
undanfarin tvö ár. Þess ber þó að
geta að svör byggingarfyrirtækja á
Noróurlandi benda eindregió til
þess, aó þar hafi byggingarstarfsemi
dregizt verulega saman, enda stefnir
í atvinnuleysi fjölda byggingar-
manna þar næsta vetur.
Ef litið er á allar greinar bygg-
ingariðnaðarins, töldu fyrirtæki
með 31% mannaflans að starf-
semin hefði dregizt saman frá
fjórða ársfjórðungi 1981, vægi
þeirra sem töldu starfsemina hafa
aukizt var um 10%, en flestir, eða
um 59% töldu, að litlar breytingar
hefðu átt sér stað frá fjórða árs-
fjórðungi 1981.
Landsbanki Islands:
Hagnaður liðlega 25,6
milhonir króna í fyrra
Eiginfjárhlutfall lækkaði
Heildarinnlán jukust um 71%
Heildarútlán jukust um 76%
HAGNAÐUK af rekstri Landsbanka
Islands á síóasta ári varó 25.646 þús-
und krónur, en 27.838 þúsund krón-
ur árió 1980. Hafói þá verið tekió
tillit til 57.621 þúsund króna gjald-
færslu vegna verðbreytinga. Þessar
upplýsingar koma fram í nýútkom-
inni ársskýrslu hankans fyrir árió
1981.
Aukning eigin fjár bankans
varð 122.344 þúsund krónur, en í
árslok nam eigið fé Landsbanka
Islands 315.232 þúsund krónum og
jafngildir það um 13,6% af heild-
arinnlánum, en til samanburðar
má geta þess, að þetta hlutfall var
14,3% í árslok 1980. Eigið fé var
um 6,1% af niðurstöðutölum efna-
hagsreiknings, en þetta hlutfall
var 6,3% árið 1980.
Oft er vísað til þessara mæli-
kvarða, þegar bolmagn eða tapþol
banka er metið. Þriðji mælikvarð-
inn er e.t.v. marktækastur, en það
er hlutfall eigin fjár af skuldbind-
ingum bankans. Er þá átt við
heildarskuldir án eigin fjár en að
meðtöldum ábyrgðum utan efna-
hags. Þetta hlutfall var 5,3% í
árslok 1981, en til samanburðar
var það 5,9% í árslok 1980.
Heildarinnlán bankans jukust
um 71% á síðasta ári, samanborið
við 65% á árinu 1980, en til heild-
arinnlána teljast spariinnlán,
veltiinnlán og innlán á gjaldeyr-
isreikningum. í árslok voru heild-
arinnlán bankans 2.312 milljónir
króna og skiptust þannig, að 1.710
milljónir króna voru spariinnlán,
492 milljónir króna veltiinnlán og
110 milljónir á gjaldeyrisreikning-
um.
Aukning spariinnlána varð 731
milljón króna, eða 75% samanbor-
ið við 63% árið á undan. Aukning
veltiinnlána varð 173 milljónir
1980. Hins vegar ef miðað er við
almenn útlán hækkaði hlutfallið í
37,1% úr 35,6%.
I ársskýrslunni segir, að athygl-
isvert sé og jafnframt áhyggjuefni
hve miklar byrðar bankinn hefur
þurft að axla í fjármögnun helztu
útflutningsatvinnugreina þjóðar-
innar. Ef litið er áratug aftur í
tímann, eða til ársloka 1971, má
sjá að Landsbankinn annaðist þá
um 55% af heildarútlánum inn-
lánsstofnana til sjávarútvegs, en
um síðustu áramót sá Landsbank-
inn um rúmlega 72% þessara út-
lána.
í byrjun ársins 1981 var lausa-
fjárstaða Landsbankans um 113
milljónir króna, sem jafngilti þá
rúmlega 8% af heildarinnlánum.
Á árinu lækkaði lausafjárstaðan
um 75 milljónir króna og var því
um 38 milljónir í árslok, sem er
óviðunandi staða.
% M t andsbanki
100
IAonr v»osKipiaDar>Kaf og spar«|00ir
OOwöank*
l^nd.sbankinn og aðrir.
króna árið 1981, eða 54% saman-
borið við 61% árið 1980. Innistæð-
ur á gjaldeyrisreikningum tvö-
földuðust á liðnu ári og námu í
árslok 110 milljónum króna, eða
5% af heildarinnlánum bankans.
Aukning heildarútlána Lands-
bankans var 1.144 milljónir króna
árið 1981, eða 76% samanborið við
58% árið 1980, en þegar rætt er
um heildarútlán bankans er átt
við almenn útlán, að viðbættum
afurða- og rekstrarlánum, sem
endurseld eru Seðlabankanum.
Endurlánað erlent lánsfé er hins
vegar ekki talið með í heildarút-
lánum bankans.
Vegna yfirtöku útlána hækkaði
hlutdeild Landsbankans í heildar-
útlánum innlánsstofnana í árslok
1981 í 43,3%, en var 42,8% árið
Svör þátttakenda benda til þess,
að starfsemin á fyrsta ársfjórð-
ungi þessa árs hafi verið ívið
minni en á sama tíma í fyrra. Er
vægi þeirra, sem sýndu minnkun
umfram þá, sem sýndu aukningu,
um 13% mannafla þátttakenda.
Þessu ber hins vegar ekki saman
við upplýsingar úr könnuninni um
mannafla í byggingariðnaði, sem
sýnir, að í lok marzmánaðar sl.
hafi starfsmenn í byggingariðnaði
verið um 500 fleiri, en á sama tíma
í fyrra. Reynslan hefur sýnt, að
síðarnefndi mælikvarðinn er ná-
kvæmari. Að svo miklu leyti sem
breytingar hafa orðið á umfangi
starfseminnar miðað við sama
tíma í fyrra, er því talið líkiegt, að
fremur hafi verið um aukningu en
samdrátt að ræða.
Sé litið á allar greinar bygg-
ingariðnaðarins, töldu fyrirtæki
með 45% mannaflans, að starf-
semin á öðrum ársfjórðungi yrði
meiri en á næsta ársfjórðungi á
undan, fyrirtæki með 49% mann-
aflans áttu von á óbreyttri starf-
semi, en vægi þeirra sem bjuggust
við samdrætti er 6%.
Þess má geta, að á sama tíma
undanfarin ár hefur vægi þeirra,
sem vænst hafa aukningar, yfir-
leitt verið 65—70%. Virðist því
hafa gætt nokkurra svartsýni um
verkefni í sumar, einkanlega í
verktakastarfsemi. Auk þess er
skýringin á því, hve lítillar aukn-
ingar var vænst, sennilega að
hiuta fólgin í því, hve umsvif við
byggingarstarfsemi voru þegar
orðin mikil við lok marzmánaðar.
Um fyrirliggjandi verkefni
töldu fyrirtæki með 40% mann-
aflans þau vera of fá, um 49%
töldu þau hæfileg og 11% töldu
verkefni vera of mörg. Samkvæmt
þessu var um talsvert almennan
verkefnaskort að ræða, einkum í
verktakastarfsemi.