Morgunblaðið - 10.08.1982, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. ÁGÚST 1982
39
Minning:
Arinbjörn Þorkels-
son húsasmíðameistari
frá fornu fari og leituðu nú eftir
aðstoð hans; þá skorti vistir, sem
voru lítt eða ekki fáanlegar á
Englandi. Á stríðsárunum annað-
ist hann öflun birgða handa
danska verslunarflotanum, sem
sigldi milli íslands og Bretlands,
og þá var erilsamt hjá Kléin. Hjá
honum var ávallt opið hús fyrir
áhafnir danskra skipa, og veltan
óx í versluninni.
Árið 1947 ákvað Klein að létta
sér upp og gerast eyðslusamur.
Þau hjón höfðu naumast unnað
sér hvíldar í tvo áratugi, en héldu
nú til Danmerkur. Gjaldeyrinn
urðu þau að kaupa á svörtum
markaði, því að þeim hafði láðst
að stinga nokkru undan, þótt þau
hefðu átt mikil gjaldeyrisviðskipti
á stríðsárunum. Þetta var í fyrsta
og eina skiptið á ævinni, sem
Klein stundaði svarta markaðinn.
Þau voru þrjá mánuði ytra og létu
sér líða sem best.
Eftir þetta tóku að verða
hraðstígar breytingar á verslun-
arháttum Reykvíkinga. Neytenda-
umbúðir og sjálfagfreiðsla ruddi
sér til rúms, og sérverslanir með
matvörur hurfu úr sögunni. Klein
leit á kjötverslun sem persónlega
þjónustu við kaupandann, sem
vildi ekki án hennar vera. Þar
þekkti hann ekki sinn vitjunar-
tíma, og kaupmaðurinn á horninu
dagaði uppi þegjandi og hljóða-
laust. Tjald var dregið fyrir
nokkra glugga og hurð lokað; það
var allt og sumt sem sást.
Klein stóð í búð sinni á löngu
biluðum fótum til 1964, eða þang-
að til hann var orðinn 77 ára. Þá
gafst hann upp, en Jens sonur
hans hélt áfram kjötiðjunni á
Baldursgötu 14 og rekur hana enn
í dag.
Klein lifði hér á landi ævintýra-
legar breytingar á öllum sviðum
og hann barst sjálfur með okkur
til vaxandi velmegunar, en að lok-
um tók heldur að halla undir fæti.
Hann var mikill starfsmaður,
strangur við sjálfan sig og aðra,
en réttlátur húsbóndi, heiðarlegur
og tryggðatröll. Hann kvaðst
aldrei hafa iðrast þess að flytjast
til Islands. „Ef ég væri 25 ára,
mundi ég óhikað leggja á sömu
braut aftur", sagði hann eitt sinn
á gamals aldri. „Dani verð ég alla
ævi. Ég hef ekki lært að tala ís-
lensku og verð aldrei íslenskur
ríkisborgari, en ég á heima á ís-
landi og hvergi annars staðar."
Johannes Carl Klein vann hér
langan og strangan vinnudag, og
við eigum honum margir þakk-
arskuld að gjalda.
Börnum hans, Carli, Jens og
Huldu og Kristjáni Kristjánssyni,
stjúpsyni hans, og fjölskyldum
þeirra votta ég dýpstu samúð.
Björn Þorsteinsson.
í dag er kvaddur hinstu kveðju
Johannes Carl Klein og fer útför
hans fram frá Dómkirkjunni í
Reykjavík. Ungur að árum fluttist
hann til Islands og undi hag sín-
um vel hér á landi, enda var hann
duglegur og mikill mannkosta-
maður, heiðarlegur og kær öllum
er honum kynntust.
Fjölmörg störf vann Klein fyrir
föðurland sitt Danmörku þótt í
fjarlægu landi byggi. Árið 1945
var hann sæmdur Frelsisorðunni
dönsku og árið 1956 var hann
ennfremur sæmdur riddarakrossi
Dannebrogsorðunnar.
Sárt er Klein saknað af okkur
félögunum í Det Danske Selskab
og Foreningen Dannebrog í
Reykjavík, enda var hann góður
félagi og ávallt reiðubúinn til
starfa.
Formaður var Klein í Det
Danske Selskab á árunum
1961—69 og í þakklætisskyni fyrir
hin fjölmörgu störf, var hann ger-
ður að heiðursfélaga beggja
dönsku félaganna í Reykjavík.
Hér skal ekki rakin ævi látins
félaga, aðeins færðar þakkir að
leiðarlokum, en best er Klein lýst
með hans eigin orðum: Dani verð
ég alla ævi, en ég á heima á ís-
landi og hvergi annarsstaðar.
Þökk sé kærum félaga.
Det Danske Selskab,
Hilmar Fenger.
Koreningen Dannebrog,
Jes Jessen.
Fæddur 11. janúar 1901
Dáinn 28. júlí 1982
I dag verður kvaddur í Foss-
vogskirkju vinur minn og frændi,
Arinbjörn Þorkelsson, húsasmíða-
meistari í Reykjavík. Mér er ljúft
að minnast hans sem dugmikils
athafnamanns, auk þess sem hann
var sérstakur velgjörðamaður
minn, allt frá æskuárum mínum,
og tryggur vinur fjölskyldu minn-
ar, alla tíð frá því er ég man fyrst
eftir mér.
Arinbjörn var fæddur í Bú-
landsseli í Skaftártungu 11. janú-
ar 1901, og voru foreldrar hans
þau hjónin Þorkell Árnason frá
Snæbýli og Signý Bárðardóttir frá
Ljótarstöðum. Voru þau hjón bæði
Skaftfellingar í ættir fram og
dugnaðarfólk á sinni tíð.
Það hefur oft verið sagt um
Skaftafellssýslu, að hún hafi agað
börn sín hart, einkum á þetta við
um fyrri tíðar kynslóðir, meðan
búnaðarhættir voru allir frum-
stæðir og fátækt mikil, enda voru
samgöngur allar erfiðari í Skafta-
fellssýslu en víðast hvar annars
staðar í landinu.
Arinbjörn fluttist ungur með
foreldrum sínum að Skálmabæj-
arhraunum í Álftaveri 1904 og þar
bjuggu foreldrar hans til ársins
1913, er faðir hans lést og ári síðar
hætti móðir hans búskap og dvaldi
næstu ár með Arinbirni, bæði í
Kerlingardal og á Herjólfsstöðum.
Skálmabæjarhraun var lítil og
harðbýl jörð, og fór í eyði eftir
Kötlugosið 1918.
Arinbjörn var snemma þrek-
mikill unglingur og vann á búi for-
eldra sinna og sýndi í öllum störf-
um bæði dugnað og verklagni.
Árið 1920 flyst Arinbjörn með
móður sinni til Reykjavíkur, og
fljótlega eftir að hann kom hingað
suður, tók hann að læra húsasmíði
og þurfti oft að leggja hart að sér
á þessum árum, þar sem hann
hafði í æsku aðeins notið tak-
markaðrar skólagöngu. Að húsa-
smíðanámi loknu starfaði hann að
húsasmíðum í allmörg ár og öðlað-
ist meistararéttindi í húsasmíði
og tók að sér mörg verk, bæði í
Reykjavík og víðar.
Þá starfaði hann á teiknistofu
Sigmundar Halldórssonar, húsa-
meistara, og fékkst síðan mest við
teikningar húsa, og þótti mörgum
húsasmiðum gott að vinna eftir
teikningum hans. Hann var mikill
afkastamaður á því sviði sem öðr-
um, og sérstaklega lipur í öllum
samskiptum við það fólk, sem stóð
í byggingaframkvæmdum. Húsa-
teikningar voru aðalstarf Arin-
bjarnar hin síðari ár.
Arinbjörn kvæntist 7. júlí 1927
Ágústu Guðríði Ágústsdóttur, Jós-
efssonar, lengi heilbrigðisfulltrúa
í Reykjavík. Frú Agústa var
myndarkona í sjón og reynd.
Gestrisni og góðvild var ríkjandi á
heimili þeirra hjóna og nutu þess
margir, ekki hvað síst margir
Skaftfellingar, sveitungar Arin-
bjarnar. Tel ég þessi mætu hjón
meðal bestu velgjörðarmanna
minna, þar sem ég dvaldi um
tveggja ára skeið á heimili þeirra
og hafði náið samband við heimili
þeirra allt frá 1940.
Þau hjónin eignuðust tvö börn,
Pálínu Ágústu, húsfreyju í
Reykjavík, og Þóri Sigurð, yfir-
lækni í Svíþjóð.
Konu sína missti Arinbjörn
1967 og mun vart hafa borið sitt
barr eftir það, en dvaldi síðustu
árin á heimili Pálu, dóttur sinnar,
og fjölskyldu hennar.
Arinbjörn var alla tíð mikill
verkmaður, að hverju sem hann
gekk, hann var glaðlyndur og
hjálpsamur og vildi hvers manns
vanda leysa, hvort sem í hlut áttu
skyldir eða vandalausir. Móður
sinni var hann góður sonur og hún
lést á heimili þeirra hjóna haustið
1944. Af systkinunum frá Skálma-
bæjarhraunum er Sigrún, systir
hans, ein á lífi.
Örofa tryggð Arinbjarnar við
frændfólk og vini í V-Skaftafells-
sýslu mætti síst af öllu gleyma,
enda munu margir þar eystra
minnast hans með þakklátum
huga. Hin síðari ár fór Arinbjörn
næstum árlega austur í Álftaver
og dvaldi þá um tíma hjá frænd-
fólki og vinum.
Þó að Skálmabæjarhraun væru
nú komin í eyði ogþó að fólki hafi
fækkað nokkuð í Álftaverinu hin
síðari ár, þá hlýnaði honum alltaf
um hjartaræturnar, þegar hann
hafði vitjað æskustöðva sinna þar
eystra.
Á heimili foreldra minna í Vík
var Arinbjörn alltaf mikill au-
fúsugestur. Faðir minn, Guðlaug-
ur Jónsson, og Arinbjörn voru
systrasynir og aldavinir og vin-
átta hans við mig og fjölskyldu
mína verður mér ógleymanleg.
Skömmu áður en hann lést var
hann nýlega kominn úr ferð aust-
ur í Álftaver, þar sem hann sá
æskustöðvar sínar og hitti frænd-
ur og vini í síðasta sinn.
Ég kveð þennan frænda minn og
velgjörðamann með innilegasta
þakklæti. í mínum huga er bjart
yfir minningu hans. Góðum vinum
fylgir góður hugur. Með samúð-
arkveðju til barna og ástvina.
Jón Guðlaugsson frá Vík
í dag er til moldar borinn vinur
minn Arinbjörn Þorkelsson, húsa-
smíðameistari, en hann varð bráð-
kvaddur á heimili sínu miðviku-
daginn 28. júlí sl.
Um ætt og uppruna Arinbjarn-
ar er fjallað af öðrum sem kunn-
ugri eru, en Skaftfellingur var
hann í báðar ættir. Sá, sem þessi
fátæklegu kveðjuorð ritar, kynnist
ekki Arinbirni fyrr en löngu eftir
að hann hefur dregið sig í hlé frá
dagsins önn.
Arinbjörn Þorkelsson tilheyrði
hinni svokölluðu aldamótakyn-
slóð, þeirri kynslóð sem gerði ekki
kröfur til þjóðfélagsins heldur
spurði, hvað get ég gert fyrir land-
ið mitt? Sú kynslóð lifði og mótaði
velmegunarþjóðfélag nútímans
frá fátæku bændaþjóðfélagi. Lifði
báðar heimsstyrjaldirnar og
kreppuárin. Okkur, sem yngri er-
um, væri hollt að minnast þeirra
fórna sem færa þurfti til að ná
settu marki. Arinbjörn braust til
náms á þessum erfiðleikatímum.
Þegar húsasmíðanámi var lokið
var það honum ekki nóg, hann
vildi skapa sjálfur, það sem
byggja átti. Lærði hann húsa-
teikningar, sem hann helgaði
starfskrafta sína.
Þjóðkunnur maður lýsir Skaft-
fellingum svo, í endurminningum
sínum frá ferðum um sveitir
landsins, að háttvísi og látleysi sé
þessu fólki í blóð borið, en þá
miklu mannkosti hafði Arinbjörn
í ríkum mæli ásamt næmri kímni-
gáfu sem grunnt var á. Góðvild í
garð manna og málleysingja var
aðalsmerki hans, aldrei heyrði ég
Arinbjörn hallmæla nokkrum
manni. Slíkt var fjarri skapgerð
hans.
Við Arinbjörn áttum margar
ánægjustundir saman í heimahús-
um, á keyrslu um bæinn, þar sem
hann benti mér á húsin sín eða í
hesthúsinu, en þangað fannst hon-
um gott að koma. Hæst ber ferðir
okkar austur í Skaftafellssýslu, nú
síðast nokkrum dögum áður en
kallið kom. Ógleymanlegt var að
hlusta á þá vinina og frændurna
Arinbjörn og Guðlaug Jónsson í
Vík rifja upp liðna atburði, bland-
aðist þar saman bæði gaman og
alvara.
Öll hin síðari ár bjó Arinbjörn á
fyrirmyndarheimili dóttur sinnar
Pálu, heimili þar sem kynslóðabil
þekkist ekki en samheldni og sam-
hugur ræður ríkjum.
Arinbjörn Þorkelsson reisti sér
minnismerki sem standa munu
um ókomna tíð í landinu, verða
athvarf margra í gleði og sorg eins
og gengur, en minningin um heil-
an og góðan dreng ásamt þakklæti
fyrir samveruna er efst í hugum
þeirra sem hann þekktu, nú þegar
leiðir skilur í bili.
Handan móðunnar miklu hverf-
ur hann í faðm ástkærrar eigin-
konu, sem hann saknaði svo mjög,
ásamt miklum fjölda ættingja og
vina.
Pálu og heimilisfólkinu í Búða-
gerði, svo og öðrum ættingjum og
vinum, sendi ég mínar dýpstu
samúðarkveðjur.
Hallgrímur Jónasson
ÞAK3ARN
í hvcrita lengd
semer
„Standard” lengdir eða sérlengdir, allt eftir óskum kaupandans.
Að auki þakpappi, pappasaumur, þaksaumur, kjöljárn, rennu-
bönd og rennur.
RR
BYGGINGAVÖRUR HE
SUÐURLANDSBRAUT 4. SÍMI 33331.