Morgunblaðið - 07.09.1982, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. SEPTEMBER 1982
37
Skipting veltu
1981
Rafeindatækni
+ stóriöja
Útvörp, video.
sjónvarpstæki
Heimilistæki
Skrifstofutækni
Annaö
iNom miMK 1276
Slæm starta á heimilistækjamark-
aðnum er aöalástæðan fyrir örðug-
leikunum.
Öll þau mistök, sem gerð voru
á þessum árum, hefðu tæplega
verið látin viðgangast, ef eftir-
litsráðið hefði tekið í taumana í
tæka tíð (hjá stórfyrirtækjum og
samsteypum er skipað eftirlits-
ráð, sem á að fylgjast með gerð-
um ráðamanna þeirra). Ástæðan
var vafalaust að miklu leyti sú,
að þrír hinna gæfulausu yfirfor-
stjóra voru skipaðir í eftirlitsráð
AEG, er þeir urðu að rýma for-
stjórastólana. Það var því ekki
við því að búast, að þeir gerðu
sér mikið far um að segja eftir-
mönnum sínum til syndanna eft-
ir að hafa leikið sama leikinn á
sinum tíma.
AEG-Telefunken er eitt
stærsta samsteypufyrirtæki
Mið-Evrópu. Ég verð að viður-
kenna, að mér var alls ekki
kunnugt um, yfir hversu stórt
svið framleiðslan nær, fyrr en
nú. Yfirleitt verður manni hugs-
að til hinna þekktu heimilis-
tækja og útvarps-, sjónvarps- og
myndsegulbanda, þegar á AEG-
Telefunken er minnst, en sá
hluti framleiðslunnar er aðeins
þriðjungur heildarframleiðsl-
unnar. 40% eru alls konar tæki
fyrir stóriðju og rafeindatækni,
7% eru skrifstofuvélar (undir
merkinu Olympia). Samt sem
áður var það aðallega heimilis-
tækjadeildin, sem olli baslinu.
Samkeppnin á þessu sviði er gíf-
urleg og einnig minnkaði eftir-
spurnin mikið miðað við mestu
uppgangsárin á sjötta og
sjöunda áratugnum. Aftur á
móti er AEG mjög framarlega í
framleiðslu stóriðjutækja, og
hefur ekki yfir verkefnaleysi að
kvarta. Þróunin á sviði skrif-
stofuvéla hefur dregist mjög aft-
ur úr, og sama er að segja um
útvarps-, sjónvarps- og mynd-
segulbönd, en þar eiga evrópskir
framleiðendur mjög í vök að
verjast gagnvart Japönum. Þeir
eru orðnir evrópskum iðnaði
þungir í skauti á flestum sviðum
tækninnar.
En jafnvel þótt AEG-Tele-
funken-samsteypan líði ekki
undir lok, mun ekki hjá því kom-
ist að grípa til róttækra ráðstaf-
ana til þess að ná sér aftur á
strik. Fyrst og fremst verður að
minnka mjög útþenslu fyrir-
tækja hennar, og það þýðir ekk-
ert annað en uppsagnir fjölda
starfsfólks. í viðtali við Heinz
Dúrr fyrir nokkrum dögum tal-
aði hann um að segja þyrfti upp
a.m.k. 12.000 manns, sem er ekk-
ert smáræði, jafnvel „á heims-
mælikvarða". En uppsagnirnar
einar mundu ekki nægja; aðrar
og meiri aðgerðir eru í bígerð.
Siðan verður tíminn að skera úr
um, hvort samsteypan heldur
velli, eða hvort endanlegt hrun
hafi aðeins verið dregið á lang-
inn.
Skömmu eftir að erfiðleikar
AEG-samsteypunnar voru gerð-
ir heyrum kunnir, hófust vanga-
veltur um stöðu slíkra stórfyr-
irtækja á markaðnum almennt.
Haft var eftir Manfred Lahn-
stein, fjármálaráðherra sam-
bandslýðveldisins, að þessir ris-
ar ættu ekki framtíð fyrir sér,
heldur væru það meðalstór
fyrirtæki. Þar koma afleiðingar
mistaka ráðamanna fyrr fram,
og möguleikarnir á leiðréttingu
eru betri.
En það eru ekki aðeins ofan-
greindir erfiðleikar AEG, sem
valda mönnum hugarangri sem
stendur. Fyrst og fremst má
ncfna „gasleiðslumálið". Banda-
ríkjamenn gerðu sitt besta til að
koma í veg fyrir, að V-Þjóðverj-
ar undirrituðu samning við
Rússa um kaup á gasi frá Síb-
eríu. Þegar þeir sáu, að allt kom
fyrir ekki, og að samningurinn
gekk í gildi þrátt fyrir mótmæli
og hótanir, gerðu þeir sér lítið
fyrir og lögðu blátt bann við að
bandarísk fyrirtæki og dóttur-
fyrirtæki þeirra í Evrópu seldu
Rússum þau tæki, sem nauðsyn-
leg eru til að leggja fyrirætlaðar
gasleiðslur og höfðu verið pönt-
uð. En í þessu máli virðast
samningsaðilar ætla að hafa
betur. Aðildarlönd Efnahags-
bandalagsins sýna mikla sam-
stöðu og skilning á málinu;
stjórnir Englands og Frakklands
hafa t.d. gefið út fyrirskipanir
um, að dótturfyrirtæki banda-
rískra fyrirtækja, sem staðsett
eru í löndum þeirra, standi við
staðfestingar sínar um afhend-
ingu tækja til framkvæmdanna.
Að öðrum kosti eiga fyrirtækin
refsingu á einn eða annan hátt
yfir höfði sér. En Bandaríkja-
menn grípa líka til sinna ráða,
svo að ekki er alveg útséð um,
hvernig fer.
Ennfremur er farið að bera á
alvarlegum ágreiningi á milli
Bandaríkjamanna og landa
Efnahagsbandalagsins í sam-
bandi við stáliðnaðinn. Um
nokkurra ára skeið hefur eftir-
spurn eftir stáli minnkað tilfinn-
anlega, svo að um offramleiðslu
hefur verið að ræða víðsvegar í
heiminum. Nokkur lönd Efna-
hagsbandalagsins (V-Þýskaland
er ekki þeirra á meðal) hafa
veitt niðurgreiðslur til þess að
bjarga eigin stáliðnaði, sem er
skiljanlega mjög illa séð, þar
sem slíkar ráðstafanir skerða
sölumöguleika annarra þjóða á
heimsmarkaðnum.
Bæði þessi mál geta haft al-
varleg áhrif á stjórnmálalegt
samband Evrópuþjóða — þ.e.
landa Vestur-Evrópu — og
Bandaríkjanna. Öllum er mikið í
mun að viðhalda vináttu þjóð-
anna, en aftur á móti er mikil-
vægt fyrir hvert land að gæta að
eigin hagsmunum efnahagslega
séð. Þegar er farið að kalla þessi
deilumál „viðskiptastríð", og
þarf sjálfsagt mikla lagni til að
koma samkomulagi á. Ósveigj-
anleiki og skilningsleysi Reag-
ans Bandaríkjaforseta á þörfum
Vestur-Evrópuþjóðanna mun
ekki auðvelda leiðina að því
takmarki.
Framlag þitt er okkar styrkur
eftir Tryggva Pál
Friðriksson
formann LHS
Um þessar mundir stendur yfir
fjársöfnun til styrktar björgun-
arsveitunum í landinu. Það er
Hjálparstofnun kirkjunnar, sem
stendur að söfnuninni í samvinnu
við björgunaraðilana þrjá, þ.e.
Slysavarnafélag íslands, Land-
samband hjálparsveita skáta og
Landsamband flugbjörgunar-
sveita. Hjálparstofnun kirkjunnar
er löngu þekkt fyrir störf sín bæði
hérlendis og erlendis og nýtur
mikils trausts landsmanna allra.
það voru því góð tíðindi fyrir
björgunarsveitirnar þegar Hjáip-
arstofnunin ákvað að efna til þess-
arar söfnunar.
Ástæðan var sú, að fyrir dyrum
stendur og er reyndar þegar hafin
gagnger endurnýjun á fjarskipta-
búnaði björgunarsveitanna. Þessir
aðilar notuðu aðallega tvær gerðir
talstöðva. Til lengri fjarskipta
voru notaðar svokallaðar
HF-stöðvar. Af ýmsum tækni-
legum ástæðum var nauðsynlegt
að taka þessi tæki úr notkun og
var þar um alþjóðlega ákvörðun
íran:
Trúaðir minni-
hlutahópar fá
drykkjuleyfi
NicoNÍa, Kýpur, 2. september. AP.
TRÚAÐIR minnihlutahópar í fran
mega héðan í frá kaupa áfengi og
hafa í heimahúsum með því skilyrði
að þeir hvetji ekki múhameðstrú-
armenn til að gera slíkt hið sama, að
því er trúarleiötogi nokkur tilkynnti
í Teheran í gær.
Leiðtoginn sagði að nú væri í
uppsiglingu herferð gegn Múham-
eðstrúarmönnum er bragða áfengi
og myndu þeir fá nafnbótina „and-
lega lamað fólk“ og bætti því við
að ræða. Þetta var mikið fjár-
hagslegt tjón fyrir björgunar-
sveitirnar, sem flestar voru búnar
slíkum stöðvum. Stöðvarnar sem
koma í stað þeirra aflögðu, svo-
kallaðar einhliðabandstöðvar
(SSB) eru margfalt dýrari þeim
eldri. Hin gerðin sem notuð var
(og er enn að nokkru leyti) var
svokallaðar labb-rabb stöðvar.
Þær voru notaðar til skemmri
fjarskipta. Um tíma leit svo út, að
björgunarsveitirnar gætu haft
nokkurt gagn af slíkum stöðvum.
Aðeins var leyfð notkun á 6 rása
stöðvum hérlendis og sendiorka
þeirra takmörkuð.
Síðar var eins og flóðgáttir
opnuðust, fleiri og fleiri eignuðust
40 rása kristalstýrðar stöðvar sem
höfðu meiri sendiorku en eldri
stöðvarnar og nú er svo komið, að
það er vinsælt tómstundagaman
hjá almenningi að nota þessar
stöðvar. Og auðvitað er ekkert við
því að segja eða gera. Þessi geypi-
lega aukning á labb-rabb
talstöðvaeign landsmanna (stöðv-
arnar skipta þúsundum) gerði það
að verkum að björgunarsveitirnar
gátu ekki lengur treyst því að geta
notað sínar sértíðnir (rás 13 og 22)
óáreittar. Við þetta bættist svo að
á þessu tíðnisviði eru sífelldar
truflanir, t.d. frá erlendum stöðv-
um. Það var því komið í algjört
óefni í talstöðvarmálum björgun-
arsveitanna og hafði það m.a.
komið nokkrum sinnum í ljós við
björgunarstörf. Þess vegna var
ákveðið að björgunaraðilar í land-
inu réðust sameiginlega í að leysa
þennan vanda. Tekin var ákvörðun
um að hætta notkun á labb-rabb
stöðvunum og nota í þeirra stað
svokallaðar VHF-talstöðvar sem
eru mjög heppilegar til allra
skemmri fjarskipta. Keypt var
endurvarpsstöð og komið fyrir í
Bláfjöllum og nú þegar hafa
nokkrar sveitir eignast VHF-tal-
stöðvar og hefur reynslan af þessu
nýja kerfi verið afar góð. Má segja
að öruggt talstöðvasamband sé nú
um allt Suðvesturland á VHF-
kerfinu og víðar. Fleiri endurvarp-
ar hafa verið keyptir, m.a. einn
sem er færanlegur og því hægt að
nota hvar sem er á landinu ef þörf
krefur. M.a. er hægt að hafa hann
um borð í flugvélum og gefur slíkt
mikla möguleika.
Má því segja að hafin sé mark-
viss uppbygging fullkomins fjar-
skiptakerfis fyrir björgunarsveit-
irnar. En mikið er ógert. M.a. eru
aðeins örfáar sveitir sem hafa
haft bolmagn til að kaupa einhliða
bandstöðvar (SSB), en ákveðið er
að nota þær samhíiða VHF-stöðv-
unum. Þessi uppbygging er ákaf-
lega dýr og ljóst er, að það tekur
mörg ár að byggja upp sæmilega
öruggt kerfi á báðum sviðunum, ef
utanaðkomandi aðstoð berst ekki.
Björgunarsveitirnar eru ákaflega
misvel settar hvað tekjumöguleika
snertir. Sumar þeirra hafa svo til
enga fjáröflunarmöguleika. Aðrar
eru skár settar, hvað þetta varðar.
Styrkir frá opinberum aðilum, ríki
og sveitarfélögum, eru ekki háir
og nánast litið á þá sem nokkurs
konar viðurkenningu hins opin-
bera á þessu starfi, en ekki styrki.
Og þrátt fyrir, að öll störf félaga
sveitanna séu unnin í sjálfboða-
vinnu, þá kostar reksturinn stórfé
árlega. Öll aðstoð er því vel þegin,
hvaðan sem hún berst.
Með þessari söfnun gefst al-
menningi tækifæri til að styðja
við bakið á björgunarsveitunum.
Með sameiginlegu átaki, þar sem
allir, sem vettlingi geta valdið,
leggja eitthvað fram, hver maður
eftir efni og ástæðum, er hægt að
leysa þennan vanda. Það þarf ekki
ýkja stóra upphæð frá hverju
heimili landsins til að byggja upp
þessa öryggiskeðju, sem allir eru
sammála um, að sé nauðsynleg.
í huga þeirra, sem að söfnun-
inni standa, er það ekki endilega
upphæðin sem gefin er, sem máli
skiptir. Fjöldi þátttakenda er
okkur miklu meira virði. Sá stuðn-
ingur, sem fælist í því að sem
flestir landsmenn létu eitthvað af
höndum rakna, væri björgunar-
sveitunum ómetanlegur. Höfum
það í huga, að enginn veit, hvenær
næst liggur líf við að fjarskipti
björgunarsveitanna gangi snurðu-
laust fyrir sig. Enginn veit heldur,
hvern þá er verið að aðstoða. Tök-
um nú höndum saman, leggjum öll
eitthvað af mörkum í þessa söfnun
Hjálparstofnunar kirkjunnar.
að settir hefðu verið á stofn í land-
inu sérstakir dómstólar er hafa
umsjón með málefnum sem þess-
um og hliðstæðum málefnum svo
sem vændi og drykkju. Hlutverk
þessara dómstóla er að „stýra
fólki inn á réttar brautir frekar en
hegna og pynda".
Ný tegund hljómplatna á markað
# Tókíó, 1. Heptember. AP.
ÁTTA japönsk fyrirtæki og eitt
hollenskt tilkynntu í dag, að þau
myndu innan tíðar setja á markað
plötuspilara, sem væntanlega
myndi leysa plötuspilara nútimans
af hólmi. Á sama tíma hafa nokkur
plötufyrirtæki tilkynnt að þau
hyggist hefja framleiðslu platna
fyrir þessa plötuspilara.
Plötur þessar eru úr áli og að-
eins 12 sentimetrar í þvermál (til
glöggvunar má geta þess, að
venjulegar plötur eru 30 sm í
þvermál). Er hægt að koma allt
að 60 mínútum af uppteknu efni
fyrir á hvorri hlið slíkrar plötu.
Hljóðmerkjum er breytt yfir í
tölur, sem greyptar eru í plötuna.
Laser-geisli nemur síðan táknin
án þess að snerta nokkru sinni
yfirborð plötunnar, sem er plast-
húðað.
Kerfi þetta, sem hannað er af
stórfyrirtækjunum Sony og Phil-
ips í sameiningu, verður fram-
leitt af 31 fyrirtæki, sem fengið
hefur tilskilin leyfi til þess. Er
gert ráð fyrir að plötuspilararnir
verði komnir á markað í Japan í
byrjun nóvember.
NOATUNI 17 SÍMAR 29830 og 29930
Fenner
Reimar og
reimskífur
Fenner Ástengi
Vald
Poulsen
Suöurlandsbraut 10,
aími 86499.