Morgunblaðið - 06.11.1982, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. NÓVEMBER 1982
21
Bazar
Kvenfólagsins Heimaeyjar veröur í dag kl. 14.00 að
Hallveigarstööum.
Siesta Key Sarasota,
Florida, USA
Staðsett viö Mexíkóflóa í hinni fallegu og sólríku
Sarasota. 2 svefnherbergi, 2 baöherbergi. Smekk-
lega búiö húsgögnum. Hvítur sandur og strönd.
Sundlaug, tennisvellir. Frábærir veitingastaöir og
margir golfvellir í nágrenninu. Skrifiö SSVR, 5900
Midnight Pass Road, Sarasota, Fl. 33581, eöa hring-
iö í (813) 349-2200.
Fionsborg
Skolastjori
Jens Rahhek
Pedersan
Skrifiö eft r stundaskra.
SnogfMtf Foíkehatikok) or norraenn lýöháskóH sem ruef
yflr ýmts norraBn vlðfangsefnl t.d. getur þú valiö 6 mllll
margra tUboAa: hljómllst. bókmenntir, vefnaAur, kera-
mik. samfAiagsfrasAt. sátfraaAI o.fl.
Þú munt hitta marga nemendur frá hlnum
NorAurtöndunum. FartA verAur í kynnlsferAtr.
Námskeiðstímabil:
2. nóv. — 24. apríl
eöa
4. jan. — 24. apríl
SNOGH0J
NORDISK FOLKEH0JSKOLE
DK 7000 Fredericia
Höfum jafnan fyrirliggjaíidi Bridgestone
vetrarhjólbarða í flestum stærðum, bæði
venjulega (diagonal) og radial.
Öryggið í fyrimimi með
Bridge3tone unair fcílnum.
25 ára reynsla á íslandi.
Hjólbarðaþjöocs^un,
Fellsmúla 24, R.
Hjólbarða»9<5ó*n i.f.
Skeifunnl 1.
Hjólbarðaþj. Björna fk Þórðar,
Vatnsne3v. iá Ketlavík.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir SVEIN SIGURÐSSON
ÞING- og ríkisstjórakosningarnar í Bandaríkjunum í fyrri viku urðu ekki
sá ósigur fyrir Kepúblikanaflokkinn og stefnu Reagans sem spáð hafði
verið en þrátt fyrir það verða úrslitin að teljast nokkurt áfall. Að vísu má
það heita venja, að flokkur forsetans tapi í kosningum, sem fram fara á
milli forsetakosninga, en ekki þó jafn mikið og repúblikanar máttu setta
sig við að þessu sinni. Repúblikanar héldu meirihluta sínum i öldunga-
deildinni en hins vegar juku demókratar meirihluta sinn i fulltrúadcildinni
um 24 seti og unnu að auki sjö ríkisstjóraembætti úr höndum repúblikana.
Sá ósigur kann að verða repúblikönum mjög afdrifarikur á næsta ári því að
i forsetakosningum skiptir stuðningur ríkisstjóranna jafnan miklu máli.
Ikosningunum sl. þriðjudag var
fyrst og fremst tekist á um
efnahagsstefnu Reagans og
atvinnuleysið í landinu, sem nú er
um 10% af vinnufærum mönnum.
Það kom því ekki á óvart, að repú-
blikanar fóru helst halloka í þeim
ríkjum þar sem atvinnuleysið er
mest en þau eru jafnframt meðal
þeirra fjölmennustu. Með það í
huga er einnig Ijóst, að ósigur
repúblikana er í raun meiri en
breytingar á styrk flokkanna á
þingi gefa til kynna.
Opinberlega bera Reagan og
samstarfsmenn hans sig vel þrátt
fyrir kosningaúrslitin og segjast
staðráðnir í að hvika hvergi frá
settu marki. Á bak við tjöldin og í
liinkaviðræðum játa þeir hins veg-
ar, að erfiður tími sé framundan,
enda er vitað, að stjórnin hyggst
beita sér fyrir enn frekari niður-
skurði á fjárveitingum til félags-
mála en fara um leið fram á aukin
útgjöld til hersins. Fram til þessa
hefur Reagan tekist að sigla á
milli skers og báru í fulltrúadeild-
inni og notið við það fulltingis
hægrisinnaðra demókrata en nú
er jafn víst, að sú staða sé ekki
lengur fyrir hendi.
Ronald Reagan lýsti því yfir
strax eftir forsetakosningarnar
1980, að hann vildi hafa gott sam-
starf við þingmenn beggja flokka
við úrlausn þýðingarmikilla mála
og eftir kosningarnar sl. þriðjudag
Atvinnuleysisvofan lagði sitt lóó
á metaskálarnar í kosningunum
sl. þriójudag og kann að ráða
úrslitum í forsetakosningunum á
næsta ári.
fiest atriðin í efnahagsmálapakka
forsetans, t.d. skattalækkun í þágu
iðnaðarins og niðurskurður á
framlögum til félagsmála, hafa
þegar verið samþykkt í þinginu.
Bandaríkjamenn og raunar öll
heimsbyggðin verða því enn um
sinn að bíða og vona, að Reagan
hafi haft rétt fyrir sér þegar hann
sagði í kosningabaráttunni á dög-
unum, að „fvrstu sólargeislarnir
hafa brotist í gegnum skýjabakk-
ann“ og að brátt verði aftur vor í
dal í bandarísku efnahagslífi.
Efnahagsmál og atvinnuleysið
voru eins og fyrr segir meginstefið
í kosningabaráttunni en í henni
var líka slegið á ýmsa aðra
strengi, sem ekki hefur kveðið
mikið að fram til þessa. Umhverf-
isverndarmenn, sem hafa með sér
skipuleg samtök eins og kollegar
þeirra í Evrópu, studdu nú í fyrsta
sinn ákveðna frambjóðendur og
undantekningalítið voru þeir i
hópi demókrata. Eftir kosningarn-
ar hreyktu talsmenn aukinnar
umhverfisverndar sér af því að
hafa náð 73—80% árangri hvað
varðaði þá frambjóðendur, sem
þeir studdu.
Eitt þeirra mála, sem hafa verið
ofarlega á baugi í Bandaríkjunum
en Reagan og hans menn minntust
hins vegar lítið á í kosningabar-
áttunni, er tillagan um að stór-
veldin stöðvi framleiðslu kjarn-
orkuvopna nú þegar. Efnt var til
allsherjaratkvæðagreiðslu um
þessa tillögu í níu ríkjum og í átta
var hún samþykkt. Talsmaður
Hvíta hússins vildi að vísu lítið
gera úr þeim niöurstöðum en aðrir
telja hana stefnumarkandi þar
sem demókratar séu tillögunni al-
mennt fylgjandi og líklegt sé að
þeir muni skipa næstu rikisstjórn
í Bandaríkjunum.
Svertingjar í Bandaríkjunum
hafa lengi átt undir högg aö sækja
Bandarísku kosning-
arnar áfall en ekki ósig-
ur fyrir stefnu Reagans
sagði Thomas O’Neill, talsmaður
demókrata í fulltrúadeildinni, að
f'okksmenn hans væru „fúsir til
samstarfs við forsetann". Það
samstarf mun þó verða enn frekar
en áður i anda demókrata sjálfra
og þeirra mála, sem þeir berjast
fyrir. Ágreiningur fiokkanna
s.lýst cinkum um tvö meginatriði,
sem eru útgjöldin til félagsmála,
en þau vilja demókratar auka eða
a.m k. halda óbreyttum, og fjár-
voitingar til varnarmála. Á valda-
tíma Reagans hafa fjárframlög til
hermála verið stóraukin og það er
fyrst og fremst því að kenna, að nú
stefnir í methalla á bandarísku
fjárlðgunum, 175—180 milljarða
dollara, þvert ofan i fyrri orð og
eiða Reagans sjálfs í kosningabar-
áttunni 1980. Þegar Reagan lagði
fram i fulltrúadeildinni fyrsta og
róttækasta frumvarpið um niður-
skurð á fjárveitingum til félags-
mála var það samþykkt með að-
eins sex atkvæða mun, 217 gegn
211, og rétt er einnig að minna á,
að frumvarp demókrata um að
stórveldin bæði yrðu hvött til að
hætta framleiðslu kjarnorku-
vopna var fellt með aðeins tveggja
atkvæða mun. Ef þessi mál eða
ðnnur koma til afgreiðslu nú, er
liklegt, að útkoinan verði með öðr-
um hætti.
Viðbrögð erlendis við kosninga-
úrslitunum í Bandaríkjunum eru
flest með sama hætti. Jafnt i
Vestur-Evrópu, meðal banda-
manna Bandaríkjanna, og i
kommúnistaríkjum Austur-
Evrópu eru þau afdráttarlaust
Flest bendir hins
vegar til öruggs
sigurs demókrata
í forsetakosning-
unum á næsta ári
túlkuð þannig, að bandarískur al-
menningur hafi sagt nei við þeirri
efnahagsstefnu, sem kennd er við
Ronald Reagan. Það er kannski
heldur ekki að undra því að
Bandaríkjamarkaður og ástand
efnahagsmála í landinu eru sá
burðarás, sem efnahagur annarra
þjóða hvílir að meira eða minna
Ieyti á. Gífurleg fjárframlög til
hermála í Bandaríkjunum eru eins
og fyrr segir helsta ástæðan fyrir
methalla á fjárlögum stjórnarinn-
ar, en hann segja margir hagfræö-
ingar að sé undirrótin að þeim háu
vöxtum, sem verið hafa í Banda-
ríkjunum sl. ár og flestar eða allar
aðrar þjóðir stynja undir. Af þess-
um sökum ekki síst binda menn
erlendis verulegar vonir við aukin
áhrif demókrata og liklega valda-
töku þeirra í forsetakosningunum
á næsta ári.
Óbreytt fjárframlög til varn-
armála eða jafnvel nokkur niður-
skurður eru líklegustu afleiðingar
kosninganna enda auðveldast að
koma þeim við. Að öðru leyti eru
ekki miklar breytingar fyrir-
sjáanlegar, hvorki í utanríkismál-
um né innanlandsmálum, þar sem
og því hafa margir furðað sig á því
hve sinnulausir þeir hafa verið um
samtakamátt sinn i kosningum.
Að þessu sinni varð á því nokkur
breyting. Kosningaþátttaka þeirra
var nú betri en oftast áður í sam-
bærilegum kosningum og er
ástæðan fyrir því augljós. Af ein-
stökum þjóðfélagshópum hafa
svertingjar orðið verst úti í
efnahagssamdrættinum; atvinnu-
leysið meðal þeirra er þrefalt það,
sem er hjá hvítum löndum þeirra,
eða meira, og niðurskurður á
framlögum til félagsmála hefur
bitnað hvað harðast á þeim. Af
þessum sökum geta demókratar
verið öruggir um almennan stuön-
ing þeirra í næstu forsetakosning-
um.
Að undanförnu hafa repúblik-
anar verið að láta sig dreyma um
sigurvissa samkomu í Texas á
næsta ári þar sem forsetafram-
bjóðandinn yrði valinn undir ör-
uggri handleiðslu William Clem-
ents, eins af eftirlætisrikisstjórum
Ronald Reagans. t kosningunum
sl. þriðjudag var Clements hins
vegar, ðllum að óvörum, felldur úr
embætti og nú horfa repúblikanar
með ugg til framtíðarinnar. Til
þess benda lika öll teikn að þeir
muni verða að sjá á eftir valda-
taumunum í hendur demókrötum
og í veg fyrir það virðist ekkert
geta komið nema veruleg umskipti
til hins betra í bandarísku
efnahagslífi. Hverjar sem skoðan-
ir Bandaríkjamanna eða annarra
eru á Ronald Reagan vildu trúlega
flestir, að sú yrði þróunin.