Morgunblaðið - 17.02.1983, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1983
Menntaskólinn og nágrenni hans um 1899.
„Það er fram sem vér stefiium
en hugsum til baka“
Siguröur Sigurösson frá Arnarholti í kveðju til Framtíöarinnar
Framtíðin 100 ára
Nú er 100 ára afmæli Framtíðarinnar og heimsótti blm. Mbl. stjórn félagsins til
að forvitnast um núverandi starfshætti hins aldna félags, og hvað gera á til
hátíðabrigða. Stjórnin hefur aðsetur í „Kompu“, sem staðsett er í kjallara nýja
skólahússins Casa Nova. Stjórnin er skipuð fimm mönnum og er Helga Guðrún
Johnson forseti. Er það í annaö sinn í langri sögu félagsins að kona gegnir því
embætti. Önnur sæti stjórnar skipa þau Guðrún Helga Sigurðardóttir, Magnús
Gottfreðsson, Þórir Hallgrímsson og Karl Th. Birgisson. „Núverandi starfsemi er
þannig aö innan Framtíðarinnar, sem er sjálfstætt félag utan skólafélagsins, eru
fjögur félög, vísindafélag, skákfélag, bridgefélag og róðrafélag. Stjórn Fram-
tíðarinnar hefur með þeim yfirumsjón og fjárhagsleg tengsl. Aðalstarfsemi
Framtíðarinnar er að halda málfundi og sitthvað sem þeim tengist. í vetur hafa
verið haldnir almennir málfundir þar sem frummælendur eru fengnir og síðan er
orðið gefið laust. Eru það oft menn úr pólitíkinn: sem hefja umræður. Þá eru
rabbfundir sem eru mun óformlegri og mætti eiginlega kalla hringborðsumræö-
ur þar sem einhver fróður maður er fenginn til að fræða eða taka þátt í umræöum
um eitthvert mál. Þá heldur Framtíðin mælskunámskeið og höfum við þá
oftast fengið einhvern til að aðstoða okkur við það. Árleg mælskukeþpni er
haldin þar sem keppt er um titilinn orator scholae. Aðrar mælskukeppnir eru
líka háðar bæöi milli bekkjardeilda og við aðra skóla. Það er til dæmis árleg
keppni við Verslunarskólann og er þar í húfi farandbikar. Þá heldur Framtíðin
skemmtikvöld, og síðast en ekki síst heldur hún árshátíö sem hefst snemma
dags með skemmtun í Háskólabíói og svo er dansleikur um kvöldið. Blað
Framtíðarinnar, Skinfaxi, kemur út árlega og að þessu sinni verður gefið út
veglegt afmælisrit. í þeirri viku sem afmæli Framtíðarinnar er verður dagskrá á
vegum hennar á hverju kvöldi og verður árshátíðin haldin í þeirri viku. Meðal
annars er fyrirhugað að hafa mælskukeppni gamalla forseta Framtíðarinnar
sem gæti orðið mjög spennandi. Mundi líklegast veröa keppt um titilinn orator
presidentum ... (eða hvernig beygist þetta nú aftur á latínu?).“ Málfundafélag-
ið Framtíðin er nú með allra elstu félögum á íslandi og skipar veglegan sess í
félagsmálasögu íslendinga. Framtíöin hefur í gegnum árin fóstrað fjölmarga af
áhrifamönnum þjóðarinnar og hafa stjórnmálamenn, skáld, rithöfundar og fræði-
menn áratugum saman birt sín fyrstu ritverk í blöðum Framtíðarinnar. Hún hefur
stuðlað að þroska félagsmanna sinna með ýmsum hætti enda munu margir
hafa átt sínar bestu stundir á skólatímanum í Framtíðinni.
Málfundafélag Lærða
skólans í Reykja-
vík, Framtíðin var
stofnað 15. febrúar
1883. Tildrög voru
þau að tvö eldri félög Ingólfur og
Bandamannafélagið voru samein-
uð.
Á fyrsta aðalfundi élagsins voru
ný lög samin og Valtýr Guð-
mundsson kjörinn forseti.
Markmið starfs Framtíðarinnar
var bæði að veita piltum tækifæri
og hvatningu til ritstarfa og að
þjálfa þá í ræðumennsku og rök-
rænni hugsun. Miklum hluta
funda var varið í að lesa upp úr
verkum félagsmanna og voru veitt
verðlaun fyrir bestu ritsmíðarnar.
Umræðufundir voru þó nokkrir og
rædd þar ýmis innanskólamál svo
sem skólareglugerðin og trúar-
ástand í skólanum. En eftir því
sem lengra líður fara umræðuefn-
in að snúast meira að landsmálum
og er árið 1903 t.d. rætt um stjórn-
arskrármálið og þegnskylduvinnu
og tveim árum síðar er „social-
isme“ á dagskrá.
Af öðru starfi Framtíðarinnar
má geta um bréfaskriftir við er-
lend skólafélög sem stóðu þar með
miklum blóma.
50 aura sekt
við fjarvistum
Lengi framan af var skyldu-
mæting á fundi Framtíðarinnar
og fór drjúgur tími í að skrá fjar-
vistir af mikilli nákvæmni. Varð-
aði það 50 aura sekt ef félagsmenn
voru fjarverandi án leyfis tvo
fundi í röð.
1887 er hafið að gefa út Skin-
faxa, handskrifað blað þar sem
helst var að finna greinar um ým-
is efni og var með því ætlunin að
koma á jafnvægi milli ritgerða og
Ijóða. Ljóðin voru skráð í sérstakt
ljóðakver, fyrst Urði, þá Stella
Nova, Kolbrúnu og síðan Huldu.
Mörg bekkjarblöð voru í gangi
og stundum fjögur í einu. Þau
voru lesin á fundum framtíðarinn-
ar og áttu sinn þátt í að setja svip
á félagslífið.
Deilur milll rektors
og nemenda
Um aldamótii verða þáttaskil í
starfi Framtíðarinnar. Þannig var
að 1904 bar 17. janúar, 54 ára af-
mæli „pereatsins", upp á sunnu-
dag. Um þær mundir voru miklar
deilur í skólanum milli rgktors
sem var Björn M. Ólsen og nem-
enda, mun hann hafa óttast að
upp úr syði þennan dag og aflýsti
því sunnudagsbænum, og hafa
þær aldrei verið teknar upp síðan.
Þetta var hættulegt áfall fyrir
Framtíðina þar sem fundartími
félagsins var ávallt eftir þessar
bænir. Þar sem menn voru skyld-
ugir til að mæta til þeirra stuðl-
uðu þær að mjög góðri fundarsókn
í Framtíðinni enda fór fljótlega
eftir þetta að bera á því að fund-
arsókn varð stopulli.
Annað sem gerðist á þessu ári
var að ný skólareglugerð gekk í
gildi með róttækum breytingum.
Hinn Lærði skóli varð Hinn al-
menni menntaskóli og honum
skipt í gagnfræðadeild og lær-
dómsdeild.
Lærdómsdeildarmenn fengu þá
flugu í höfuðið að neðribekkingar
sem enga latínu lærðu væru ekki
tækir í félag eins og Framtíðina
og með lagabreytingum 1907 var
hún gerð að félagi lærdómsdeildar Núverandi stjórn Framtíðarinnar skipa talið f.v. Guðrún H. Sigurðardóttir,
eingöngu. Miklar deilur risu um Magnús Gottfreðsson, Helga Johnsson forseti, Þórir Hallgrímsson, Karl Th.
þetta mál og árið 1909 var stofnað Birgisson. Mynd mw./ Emíiía.
fyrsta málfundafélag gagnfræða-
deildar. Mikill rígur var á milli
félaganna og varð þessi skipting
að deilumáli næstu árin.
„Þarna fengu menn
eitthvað ærlegt
að rífast um“
— Kristján Albertsson rithöf-
undur sem er elsti núlifandi for-
seti félagsins átti mikinn þátt í
þessum deilum og segir svo frá:
„Ég kem í lærdómsdeild 1914 og
geng í Framtíðina. Þar læt ég
verða mitt fyrsta verk að flytja
tillögu um nauðsyn þess að Fram-
tíðin verði félag alls skólans. Ég
flutti þetta í löngu máli eins og
um stjórnarskrárbreytingu væri
að ræða og var þetta rætt af hita
en fellt tvö ár í röð.
Það má segja að þarna hafi
menn fengið eitthvað ærlegt að
rífast um.
Á þessum tíma var Framtíðin
lifandi og fjörugt félag. Ég var
kjörinn forseti þess 1916 og var
mótframbjóðandi minn Stefán Jó-
hann Stefánsson seinna forsætis-
ráðherra. Ég lenti skömmu síðar í
deilu við ritara vegna bókunar á
lærðu sem ég hélt um spiritisma,
ég reiddist fundarmönnum og
sagði af mér ... en var endurkos-
inn eftir nokkra daga. Ég man að
ég hélt stefnuskrárræðu að lokn-
um kosningum þar sem ég lýsti
hlutverki Framtíðarinnar, ég taldi
það eins nauðsynlegt hverri ann-
arri námsgrein að menntamenn og
verðandi forystumenn þjóðarinn-
ar þjóðlífsins ... eins og við vor-
um taldir því á þeim tíma voru
það forréttindi að vera í mennta-
skóla ... temdu sér snemma list
hins talaða orðs. Yrðu því færastir
að flytja mál sitt í heyranda hljóði