Morgunblaðið - 17.02.1983, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1983 37
Minning:
Guðjón Magnússon
Ytri-Njarðvík
Svo hversdagslegt sem það er að
heilsast og kveðjast, getur svo far-
ið að manni vefjist tunga um tönn,
þegar ljóst er, að þetta er allra
síðasta kveðjan, sú kveðja, sem á
að sýna sem flestar minningar um
hinn brottflutta, sem nú er fluttur
á vit hins óþekkta.
Við slíka kveðju fyllumst við
stundum angurblíðum trega, eftir-
sjá, hinir nánustu harmi lostnir
vegna missisins, náinn ástvinur
horfinn á braut fyrir fullt og allt,
missir hans skilur eftir skarð í lífi
okkar, stundum svo stórt, að
okkur finnst það verði aldrei bætt
í þessari tilveru.
— Tíminn einn rennir óminni
yfir sárin, segir Laxness ein-
hversstaðar — eilífðin sannar
hitt, hvort þau gróa.
Þessar og þvílíkar hugrenningar
koma mér í hug, þegar ég hyggst
bera á torg mína allra síðustu
kveðju tl kunningja míns Guðjóns
Magnússonar, sem andaðist þann
6. þ.m. og var jarðsettur frá
Njarðvíkurkirkju þann 12. þ.m.
Leiðir okkar láu fyrst saman
fyrir rúmum 20 árum, er hann
sótti um starf sem húsvörður við
Barnaskóla Njarðvíkur. Áður en
hann hlaut það starf hafði ég eitt
sinn tekið í hönd hans, handtakið
þétt en þó milt, sálgreining hans i
einu andartaki, sem ekki brást
síðar.
Ég var þess strax fullviss, að
með tilkomu Guðjóns að skólanum
hafði ég fengið starfsmann, sem
ekki einungis mátti treysta og var
starfi sínu vaxinn, heldur einnig
félaga í daglegri umgengni, sem
hollt var að hafa skipti við í
amstri daganna. Við unnum sam-
an um það bil áratug, ég átti að
heita yfirmaður hans, en ekki var
það með öllu ótítt að mér fannst
sem við ættum að skipta um hlut-
verk: ég áttiað vera undirmaður-
inn.
Hann hafði nefnilega til að bera
þá eiginleika, sem mig skorti hvað
mest: umburðarlyndi og sálar-
jafnvægi, þótt eitthvað gengi úr-
skeiðis í daglegu starfi. Hann var
meira en húsvörður fyrir mig og
ég leyfi mér einnig að fullyrða
fyrir alla aðra starfsmenn skólans
og nemendurna.
Þegar orka mín var hvað minnst
til að sinna daglegum skyldustörf-
um, skeði það ósjaldan að honum
tókst með glettni sinni og gaman-
semi um menn og málefni að
endurrreisa mig til starfs.
Ég minnist setningar eins og
þessarar: Jæja, er það nú svona
andskoti erfitt! Og í augnakrókun-
um biikaði á þá einstöku glettni,
sem hann var svo ríkur af. Og þá
gat honum tekist að miðla mér
ekki aðeins þeirri einföldu stað-
reynd að maður er manns gaman,
heldur einnig þeim vísdómi al-
þýðumannsins, sem hafinn er yfir
allan skólalærdóm, að það sem
manni finnst e.t.v. óyfirstíganlegt,
er hégómi einn og hjóm.
Húsvörður. Orðið segir ekki
annað en það, að hlutaðeigandi
eigi einfaldlega að gæta síns húss,
sjá um að allt sé í því lagi, sem
nauðsynlegt er til þess að starf-
semi hússins geti gengið eðlilega.
En húsvörður barna- og ungl-
ingaskóla getur verið annað og
meira en starfsheiti hans bendir
til. Hann getur verið leiðtogi í um-
gengnismenningu ekki síður en
kennari.
Og þar stóð Guðjón fyrir sínu.
Ég held það hafi verið einskonar
óskráð samkomulag bara okkar á
milli að opna skólahúsið alllöngu
áður en kennsla hófst, sérstaklega,
ef veður var illt. Komið gat fyrir
að allt að hundrað nemendur væru
komnir inn í anddyri og ganga
skólans áður en kennsla hófst. Og
stundvísi brást aldrei hjá hús-
verði.
Ekki minnist ég þess að þá hafi
nokkru sinni komið til hrindinga
eða pústra nemenda á þessum
tíma, þótt ekki væri yfir þeim
staðið með reiddan eða ógnandi
hnefa, heldur með glettni, gam-
ansemi og skírskotun til hins
besta í fari hvers og eins, þungar
undiröldur alvöru. Ég játa
hreinskilnislega að þar átti Guð-
jón húsvörður meiri hlutdeild að
en ég.
Og því er það, að ég kveð hann
með einna mestum söknuði þeirra
manna, sem ég hef átt einhver
samskipti við á lífsleiðinni.
Og Guðjón var meira en hús-
vörður, hann var þúsundþjala-
smiður skólans. Hvort sem biluð
var saumavél hjá handavinnu-
kennara, sýningarvél eða stóll og
hvaðeina, sem úr lagi fór, þá var
alltaf spurt: Hvar er Guðjón? Og
málið var leyst. Skipti þá ekki
máli, hvort um var að ræða ein-
hver tæknileg atriði eða bara sú
einfalda staðreynd að fyrir kom að
skólastjóri fann ekki gleraugun
sin!
Fyrir allt þetta vil ég fyrir hönd
allra þáverandi starfsmanna skól-
ans þakka alveg sérstaklega. Ekki
mun það samt hafa staðið í erind-
isbréfi hans (ef nokkurt var) að
honum bæri skylda til þessara
starfa. En hann tilheyrði þeirri
kynslóð, sem reiknar ekki allt í
mínútum og aurum. Frumhugsun
Guðjóns var fyrst og fremst sú að
leysa hvers manns vanda, eftir
því, sem í hans valdi stóð, án tillits
til þess hvort það taldist „skylda"
eða ekki.
Sumir, jafnvel margir, hafa þá
lífstrú, að þegar við kveðjum
þennan heim og göngum á vit hins
ókunna, þá séum við að sjálfsögðu
vanbúin þeim umskiptum. Hin
nýja tilvera reyndist villugjörn,
kannski áttum við okkur ekki á
því, hvernig komið er, hugrenn-
ingar okkar og þrár eru enn
bundnar við fortilveruna og okkur
kvað ganga miður vel að fóta
okkur á hinum nýja jarðvegi,
kannski höfum við ekki gert nógu
góða „forretningu" fyrir eilífðina
eins og meistari Þórbergur hefði
orðað það.
En séum við heppin eða höfum
til þess unnið að öðlast hand-
leiðslu og aðstoð þeirra, sem
þroskaðri eru en við sjálf, má svo^
vera að til liðs við okkur komi
framliðnir vinir eða ættingjar,
sem dvalið hafa það lengi í hinum
nýju og fullkomnari heimkynnum
að þeir skilja erfitt sálarástand
okkar hinna nýkomnu og eru til
þess fúsir að leiðbeina okkur á
hinni ókunnu strönd. Mér er þessi
trú ekki ógeðþekk. Og fari nú svo,
að það dragist enn um sinn að ég
gisti næsta tilverustig og hann
kunningi minn, hann Guðjón
Magnússon hafi þar með haft for-
skot fram yfir mig í skilningi á
hinni nýju tilveru á öðrum hnetti
eða hvar það nú er, þá gæti ég vel
hugsað mér að hann væri þess fús
að koma til móts við mig, hrösulan
óvita á hinu nýja tilverustigi,
heilsa mér með sínu alkunna
glettnisbrosi og hlýju augnaráði
og segja: Jæja, þá hittumst við
hér.
Og þá er ég kominn í var!
Sigurjón Ketilsson
Eggert Þ. Briem
lœknir — Kveðja
Það skal ekki efað að fjöl-
brautaskólakerfi hefur sína kosti.
Ég tel það þó gæfu mína að hafa
gengið í menntaskóla með bekkja-
kerfi þar sem árgangurinn hefur
nám samtímis og lýkur prófi sam-
tímis og er ekki stærri en það að
fólk þekkist innbyrðis.
Við Eggert Briem fylgdumst að
í fjögur ár í skóla en sátum ekki í
sama bekk. Við vissum hvor af
öðrum og umgengumst en áttum
aðra skólafélaga nánari úr bekkj-
um okkar og hverfum. Hálfum
öðrum áratugi síðar, árið 1971,
lágu leiðir okkar saman á ný, hann
þá héraðslæknir á Hofsósi, en ég
nýfluttur að Hólum í Hjaltadal.
Og þá var eins og við hefðum alla
tíð þekkst náið. Við litum inn hvor
hjá öðrum og hann lét vel af sín-
um hag og bar hlýjan hug til íbúa
Hofsóslæknishéraðs, en samt
stefndi hann að því að flytja til
Dalvíkur. Þá voru breytingar á
skipulagi heilbrigðismála í Skaga-
firði á döfinni og ætlunin að lækn-
ar í héraðinu skyldu allir hafa að-
setur á Sauðárkróki, en móttaka
sjúklinga yrði á Hofsósi eftir sem
áður. Á Dalvík freistaði líka að
þar var heilsugæslustöð í upp-
siglingu og Eggert sótti stranga
með teikningum og breyddi út
fyrir mér og hlakkaði til að sjá þá
stöð rísa.
Vorið 1972 flutti svo Eggert með
fjölskyldu sína yfir Tröllaskagann
til Dah íkur og við sáumst ekki
eins oft og við gerðum meðan við
vorum samtíða í Skagafirði, en
tíðindi spurðust og mér bárust
fregnir af vinsældum Eggerts,
viðbragðsflýti þegar læknisköll
komu, miklum önnum sem hann
rækti samviskusamlega og hlýrri
og aðlaðandi framkomu. Menn
gerðu sér jafnvel gaman af að
segja sögu af Hríseyingum sem
áttu til læknis að sækja til Dalvík-
ur en þar í eyjunni var heilbrigðis-
ástand löngum gott. Eggert Briem
hafði þar hins vegar móttöku og
þá brá svo við að allt fylltist og
kunnu menn ekki aðra betri skýr-
ingu á þessu „hruni" í heilsufari
Hríseyinga en að nýi læknirinn
drægi svona að.
Og heilsugæslustöðin reis og
annir Eggerts héldust. Stundum
mátti hann bæta við sig Ólafs-
fjarðarhéraði, þegar læknislaust
var þar. Þegar Múlinn lokaðist
varð að ávísa lyf símleiðis. Þeirra
gætti um tíma á Ólafsfirði Ingi-
björg Einarsdóttir frá Runnum í
Reykholtsdal. Mér er minnisstætt
með hvílíkri hrifningu hún sagði
mér frá viðskiptum sínum við
Eggert. Einu sinni sjúkdóms-
greindu þau í sameiningu botn-
langakast í símanum og sjúkling-
urinn var sendur í skyndi sjóleiðis
eða flugleiðis til Akureyrar.
Svo kom vágesturinn, krabba-
meinið, og okkur sem þekktum
Eggert setti hljóða. Hvernig færi
þetta? Þessi „rúlletta", sem okkur
öllum er gert að taka þátt í í lífinu
um heilsu okkar, hún hafði valið
Eggert að fórnarlambi, en ekki
mig eða þig í þetta sinn. Oft er
hægt að bjóða dauðann velkom-
inn, þegar ellikröm eða mikil and-
leg fötlun er annars vegar, en hér
var dauðinn svo ótímabær sem
hugsast gat og þó endaði það með
því að við hugsuðum: Megi dauða-
stríð Eggerts senn taka enda.
f allri viðkynningu kom Eggert
fram sem sá er þjónustu veitir,
hógvær, hlédrægur og ótilætlun-
arsamur. Að baki þessarar fram-
komu bjó hins vegar sterkur vilji
hans sem fór þær brautir sem
hann vissi hæfa sér best. Ég veit
varla hvar hægt er að tala um
hjarta Reykjavíkur frekar en þar
sem Eggert ólst upp á vest-
urbakka Tjarnarinnar þar sem
Briemarnir hösluðu sér völl um og
eftir síðustu aldamót eins og vel er
sagt frá í ævisögu Sigurðar Briem
póstmeistara. Að Eggert stóðu
kjarnaættir, annars vegar
Briemsætt, sem „synger slet men
betaler godt“ eins og kráareigand-
inn danski sagði, og hins vegar
dugmiklir verslunarmenn og
brautryðjandi í afurðaverslun ís-
lendinga þar sem var afi hans,
Garðar Gíslason. Þessar ættir
fundu eins og aðrar viðnám krafta
sinna í þéttbýlinu.
Eggert Briem átti ekki „stóru
sveifluna" föður síns, Gunnlaugs
Briem ráðuneytisstjóra, sem hann
notaði þegar hann barði í borðið ef
hann þurfti að segja við ágenga
frekjudalla: Hingað og ekki
lengra. Eggert kaus sér völl þar
sem hennar þurfti ekki við, annars
vegar sem hinn þjónandi líknari
og hins vegar í dreifbýli þar sem
menn eru ekki hver fyrir öðrum
heldur þurfa hver á öðrum að
halda. Mér finnst það engin tilvilj-
un að Eggert settist að á tiltölu-
lega fámennum stað. Ég held að
hann hafi fundið slíkt umhverfi
hæfa sér, þar sem starfið og per-
sónulegt líf renna út i eitt.
Fornsögur okkar kenndu að það
væri við hæfi að menn létu sér
ekki bregða við váleg tíðindi. Það
hefur alla tíð síðan þótt hreysti-
legt að bregða hvorki við sár né
bana. Um leið og ég flyt aðstand-
endum Eggerts dýpstu samúðar-
kveðjur mínar og fjölskyldu minn-
ar vil ég láta í ljósi að nú er mörg-
um brugðið og djúpur harmur er
kveðinn við fráfall Eggerts, bæði
sunnan og norðan heiða, í lækn-
ishéraði hans, og meðal félaga
hans og vina syðra.
En minningin lifir.
Matthías Eggertsson
Aðalbjörg Óladóttir
Minningarorð
Hinn 6. nóvember sl. andaðist í
Landspítalanum, langamma okk-
ar, Aðalbjörg Óladóttir, Ljósheim-
um 20 í Reykjavík. Hún var fædd
þ. 14. maí 1896 að Hjaltastað í
Hjaltastaðaþinghá. Hún var dótt-
ir hjónanna Steinunnar Jónsdótt-
ur og Óla Hallgrímssonar, en þau
eignuðust ellefu börn sem öll eru
látin nema Svanhvít sem dvelur á
Dvalarheimilinu v/Dalbraut. Að-
albjörg var barn að aldri, þegar
foreldrar hennar fluttu búferlum
til Seyðisfjarðar. Ung fór hún úr
foreldrahúsum og fluttist þá til
Hnífsdals, þar sem tvær eldri
systur hennar voru búsettar. í
Hnífsdal kynntist hún fyrri manni
sínum, Jóni Jóhannessyni sjó-
manni og eignuðust þau sex börn,
Jóhannes sem lést árið 1974,
Margréti, Steinunni, Jens, Guð-
rúnu og Unni Svövu.
Aðalbjörg varð fyrir því mikla
áfalli að missa mann sinn þ. 15.
sept. 1927, er hann fórst í aftaka-
veðri með vélbátnum Eggert
Ólafssyni.
Þá stóð hún ein uppi með barna-
hópinn, það elsta níu ára og það
yngsta sex mánaða. Guðrún systir
Aðalbjargar tók þá í fóstur yngsta
barnið, Unni Svövu, og ól hana
upp. Árið eftir að Aðalbjörg
missti mann sinn flutti hún til
ísafjarðar með tvö elstu börnin og
það næstyngsta en tvö urðu eftir
hjá góðu vinafólki í Hnífsdal. Á
tsafirði vann hún hörðum höndum
til að sjá börnum sínum farborða.
Aðalbjörg varð þeirrar miklu
hamingju aðnjótandi meðan hún
dvaldi á ísafirði, að kynnast seinni
manni sínum, Jóni Magnússyni
frá Króki á ísafirði. Þau gengu í
hjónaband þ. 28. september 1929.
Þau eignuðust saman eina dóttur,
Maggý Elísu. Jón var stjúpbörnum
sínum alla tíð sem hin besti faðir.
Aðalbjörg og Jón stofnuðu heimili
fyrst á Hrannarstíg 10 á ísafirði
og bjuggu þar þangað til þau
fluttu suður og bjuggu fyrsta árið
í Hafnarfirði þar sem þau settu á
stofn efnalaug. Eftir árið fluttu
þau til Reykjavíkur og settu á
stofn Fatapressunina Uðafoss og
ráku hana í 35 ár, en Jón lést í
ágúst 1962. Barnabörn Aðalbjarg-
ar eru nú 16 en barnabarnabörnin
eru 30.
Um leið og við þökkum lang-
ömmu samfylgdina, biðjum við
góðan guð að varðveita minningu
hennar.
Jónína, Jói, Magga og íris.
+
Innilegustu þakkir tyrir auösýnda samúö og hluttekningu við and-
lát og útför,
KRISTÍNAR JÓNSDÓTTUR,
Dútnahólum 2.
Sigríóur Vigfúsdóttir og fjölskylda.