Morgunblaðið - 20.12.1983, Page 31

Morgunblaðið - 20.12.1983, Page 31
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 1983 39 Sjötugur: Jörundur Páls- son arkitekt Eitt af því er þeir upplifa, er komast á miðjan aldur er það, að nýjar kynslóðir koma. En svo und- arlega sem það hljómar, að þá virðast engar kynslóðir fara í viss- um skilningi, þótt orðanna hljóð- an segi að svo sé. Auðvitað deyr fólk, og þannig raskast fyrri kenn- ingin nokkuð, eða síðari hluti hennar. En það sem hér er við átt, er að svo virðist, sem hver kynslóð sitji uppi með sömu gamalmennin alla ævi. Ekkert gamalt fólk bæt- ist við, aðeins nýjar kynslóðir, Ungir guðir og skelfingin fer um okkur, sem ábyrgðina berum á þessum vitstolá heimi. Og við von- um að hinir ungu verði ekki mun- aði okkar og vesöld að bráð. Glundroðanum, er því fylgdi að taka við búi Njáls á Bergþórshvoli og Hákarla-Jörundar og skila svo af sér einhverju svartolíulýðveldi, sem á stórum stundum er nefnt velferðarþjóðfélag, þar sem heil- brigði er mæld á klukkur, eða á dagatali landlæknis og Hagstof- unnar, en þjáningin í verðbólgu, kjararýrnun og stálsmíði. Það kemur því talsvert á mann, þegar manni er sagt, að ljóshærð- ur maður sem maður hefur þekkt lengi, sé nú allt í einu kominn á áttræðisaldur, já og hefur þó lík- ast til ekki gert neitt minna til að missa heilsuna en aðrir, sem ég þekki. En svo undarlega bregður við, að mjög svipaða sögu virðist mega segja um aðra vini manns á líkum aldri. Þeir eru annaðhvort ungir — eða dauðir. Það er engin von til þess að undirritaður geti skilgreint þessar fullyrðingar, um það að engin gamalmenni hafi bæst við á ís- landi í mjög marga áratugi. Hvort þetta er regla, eða skynvilla? En svo sannarlega kom mér það á óvart, þegar því var skotið að mér að Jörundur Pálsson, arkitekt og myndlistarmaður yrði sjötugur undir haustvertíðarlok, eða 20. desember. Svona hratt hefur tím- inn flogið í storminum og svona hægt streymir það fljót er ber vordaginn til hafs, eins og skáldið upplýsti með öðrum orðum og betri. Við Jörundur Pálsson kynnt- umst fyrst í Lögbergsstrætó, að mig minnir, í þann mund er sveitasælan í Reykjavík tók við hjá Tungu, eða í Lækjarhvammi. Og síðan hefur haldist með okkur sá kunningsskapur er fær menn til að drekka saman kaffi, en á kaffi- húsum fer fram sú deiling niður á borð, er enginn getur skilið, eða reynir að skilja. Stöku sinnum var líka ræðst við í síma einkum þegar menn urðu reiðir og þá út af þeim þýðingar- miklu hlutum, sem fólk er svo búið að gleyma eftir tvo daga eða þrjá. Ef til vill er þetta þó nokkur einföldun. Ég vissi dálítið um hans fólk — og hann án efa um mitt. Og við bárum þjáninguna stöku sinnum saman. Líklega á stundum, -án þess að vita það; svona eftir á að h'yggja. Á hinn bóginn er ég ekki reiðu- búinn til þess að rita nothæfa æviskrá þessa góðkunningja úr Lögbergsvagninum er hófst með- an við vorum að taka við þessari undarlegu veröld, er við nefnum stundum samtíð. Þó veit ég að Jörundur Pálsson var fæddur á Ólafsfirði 20. des. 1913, en alinn upp í Hrísey. Sonur merkishjónanna Páls Bergssonar útgerðarmanns og kaupmanns í Hrísey og konu hans Svanhildar Jörundardóttur í Syðstabæ, eða Hákarla-Jörundar, Páll var hins- vegar ættaður úr Svarfaðardal, sonur Bergs á Atlastöðum. Þau Páll og Svanhildur eignuð- ust 13 börn, en eigi komust þau öll til fullorðinsára. Og þótt nú séu aðeins þrjú á lífi, þá mörkuðu þau flest einhver sérstök spor í lífinu. Urðu kunnir borgarar, athafna- menn og listamenn, er gjörðu garðinn frægan, þótt eigi yrðu þau langlíf. Og um allt þetta fólk var rætt á mínu æskuheimili, þannig að mér finnst ég þekkja það enn af góðu, þótt eigi kynntist ég því öllu. Af sjálfu leiðir, að ekki safnast á kaffihúsum sömu föng í greinar og með öðrum aðferðum vinátt- unnar. Jörundur lauk stúdents- prófi frá Akureyri árið 1935 og hóf síðan nám í listaháskólanum í Kaupmannahöfn. Hitler eyðilagði það, eða skaut heilu stríði inn á námsbrautina. En þegar því var lokið, fór Jörundur aftur utan, og lauk prófi í arkitektúr, en jafn- hliða hafði hann vinnu af auglýs- ingateikningu og myndlist, það er að segja, þar til hann hafði öðlast réttindi til húsagerðarlistar. Um byggingarlist Jörundar veit ég annars fátt, nema ég veit um eina góða kirkju austur í Hvera- gerði, og að hann hefur í launa- vinnu steypt gotik í Hallgríms- kirkju, eða gjört nauðsynlegar teikningar, svo þessi mikla kirkja séra Hallgríms og Guðjóns Sam- úelssonar kæmist undir þak. Um myndlist Jörundar veit ég meira. Strax sem barn dáðist ég að leikni hans og færni. Birkilauf- ið frá 1944, svanirnir og allt það. Og svo kom Esjan, fjallið eina, sem hann hefur gjört að sérgrein sinni og ástríðu. Því hefur verið haldið fram, að menn fari í rauninni aðeins einu sinni á ævi sinni í leikhús, og það er í fyrsta sinn. Heyri aðeins einu sinni réttan söng og aðeins eina hljómkviðu frá orrakistunni, eða synfóníunni. Aðrir sjá aðeins eitt fja.ll, eins og Jörundur Pálsson gjörði. í mörgum atriðum má rökstyðja það með nokkurri skynsemi, að eitt fjall gjöri menn að einhliða málurum. Og einnig hitt, að eitt fjall geti verið mönnum ofviða, þrátt fyrir guttorma, naglbíta og axir. En í vináttu við fjall og í góðu samstarfi við það, getur orðið til óþrjótandi uppspretta myndlistar- verka eins og er í vinnustofu Jör- undur Pálssonar, sem byggð er augliti til auglitis við fjallið eina, Esjuna. Þar glímir maður sem kominn er í blóðböndum úr hákarlalegum í Hrísey, úr kafgresinu á Atlastöð- um og Syðstabæ, þar sem allt var í svo föstum skorðum, öld eftir öld, við fjall, sem aldrei er eins, ef af því er litið andartak. Og málarinn verður að mála allt í senn. Ofsa þess í norðan, útsynn- inginn og hina mildu kyrrð, þegar almættinu hefur tekist að koma sér upp kvöldfegurð á haustin. Hann verður að mála hina hvítu vetrarmynd, líka kalt vorið og hið græna sumar. Og ekkert er eins. í tilefni af afmælinu heldur Jör- undur sýningu, og eins og ung stúlka gengur Esjan þar um beina, í Ásmundarsal. Og hún hefur gleymt að eldast eins og við. Tím- inn hefur staðið kyrr. Jónas Guömundsson, rithöfundur Utboð í nestispakka í skólana í Reykjavík: Tilboði Mjólkur- samsölunnar tekið FJÓRIR aöilar lögóu inn tilboð í sölu á skólanesti á vegum Reykja- víkurborgar; Mjólkursamsalan í Reykjavík, Nesti hf. ( Reykjavík, Veitingamaöurinn í Reykjavík og Nautið í Hafnarfiröi. Tilboó þessi bárust á grundvelli ákvörðunar fræösluráós borgarinnar frá 3. október, um að leita tilboöa í sölu á skólanesti fyrir skóla borgarinnar, aö því er Markús Örn Antonsson, formaöur fræösluráðs tjáði blaða- manni Morgunblaösins. Á fundi fræðsluráðs í síðustu viku var síðan ákveðið að taka til- boði Mjólkursamsölunnar, eftir að gerð hafði verið athugun á tilboð- unum og sérstök athugun hafði farið fram á næringargildi mat- vælanna, sem boðið var upp á. Um málið var gerð svohljóðandi álykt- un í fræðsluráði; „Með vísun til þessarar umsagn- ar er því mælt með að þeir grunn- skólar borgarinnar er hyggjast taka upp nestispakkasölu, leiti viðskipta við Mjólkursamsöluna, en það fyrirtæki hefir skilað inn hagstæðu tilboði og reynst traust í viðskiptum við skóla borgarinnar. Til álita sýnist þó koma að skólar reyni viðskipti við önnur fyrir- tæki, sem sendu inn tilboð, enda láni þau nauðsynlegan tækjabún- að og tryggi dreifingu. Samningar skulu miðast við lok þessa skóla- árs. Samþykkt samhljóða." Iæsefni istórnm skömmtum! Manneskjan —^leikkonan — baráttukonan JANE FONDA — brífandi saga litríkrar manneskju í mótlæti sem sigrutn. Hún átti öröuga bemsku en brást við áföllum æsku- áranna af óbugandi lífsþrótti. Sem leik- kona stóö hún fratnan af í skugga fööur síns, Henry Fonda, en tneö vaxandi reynslu hefur frægö hennar og fratni aukist tneö hverri kvikmynd. Ung aö árutn tók hún aö beita sér í stjómmálum, tók hatramma af- stööu gegti Víetnamstríöinu og haföi tiærri fórtiaö fratna sinutn setti leikkona fyrir lífs- skoöanir stnar. Jatte Fonda — heillatidi saga, heill- andi tnanneskju. Bræðraborgarstíg 16 Kr. 5#7.#5 AUK hf Auglysmgastola Kristmar 83.79 Simi 12923-19156 OPIO TIL SJÖ í KVÖLD Vdrumarkaðurinn hl. eiðistorgi n manudaga — þriöjudaga — miðvikudaga

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.