Morgunblaðið - 18.01.1985, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 18. JANÚAR 1985
17
Orgelsjóður Hallgrímskirkju
eftir Guðrúnu
Helgadóttur
Fyrir nokkru var hrundið af stað
fjársöfnun til kaupa á orgeli í
Hallgrímskirkju í Reykjavík. Þeir
sem hófu söfnunina voru: Sigur-
björn Einarsson biskup, Knut Ode-
gaard, forstjóri Norræna hússins,
Ingólfur Guðbrandsson söngstjóri
og tveir alþingismenn, Salóme
Þorkelsdóttir og höfundur þessar-
ar greinar. Framkvæmdin er á
þann veg, að hver sá sem leggja
vill fram fé bendir á tvo menn, sem
einnig vilja styðja þetta málefni,
og þannig verður til keðja, sem
hver stuðningsmaður er hlekkur í.
Greiðslur skal ieggja inn á giró-
reikning nr. 19008 í Landsbanka
ísiands, en einnig geta menn snúið
sér beint til skrifstofunnar í Hall-
grímskirkju, og er símanúmer þar
10745.
Mikill fjöldi manna hefur þegar
brugðist stórmannlega við söfnun-
inni og er það vissulega merki um,
að enn finnist i landinu áhugi á
menningarverðmætum þjóðarinn-
ar og ást á fögrum listum. Og
hvaða skoðanir sem menn kunna
að hafa á guðdómi og kristni, hefur
kristin trú haft ómælanleg áhrif á
íslenska menningu og listsköpun.
Milli trúar og listar hafa ævinlega
verið náin tengsl, og nægir í þvi
tilliti að nefna evrópskar miðalda-
kirkjur, sem menn ferðast langa
vegu til að dást að, ellegar alla þá
undursamlegu tónlist sem orðið
hefur til í sambandi við trúariðk-
anir. Á þeim öldum þegar ítök
kristinnar trúar voru hvað sterk-
ust i hugum Evrópumanna, eyddu
auðugir konungar, furstar og
kirkjuhöfðingjar stórfelldum fjár-
munum til að reisa voldugar kirkj-
ur og fengu mestu listamenn sem
völ var á til að semja mvndverk og
tónlist til að njóta þar. íslendingar
áttu engan auð til að reisa þau
musteri, sem þreifað verður á. En
þeir áttu i fátækt sinni og niður-
lægingu þann auð, sem er öllu efni
dýrmætari: Menn með andlega
reisn, háleita hugsun, og þeir áttu
íslenska tungu. Ur þessu efni settu
þeir saman þau listaverk sem
standa munu meðan einhver kann
íslensku. Sá maður sem hæst ber
þar var séra Hallgrimur Péturs-
son. Skáldskapur hans er enn i dag
hluti af lífi sérhvers íslendings,
hvort sem allir gera sér það ljóst
eða ekki. Við syngjum ljóð hans á
glaðri stund, og við hlýðum hugg-
unarorð hans og trúarvissu á erfið-
ustu stundum lífs okkar, og ár
hvert eru þeir menn sem við met-
um mest fengnir til að lesa Passíu-
sálma hans fyrir þjóðina alla.
Við eigum séra Hallgrimi Pét-
urssyni stóra skuld að gjalda, og i
minningu hans er nú risin stærsta
kirkja landsins hér i Reykjavík.
Byggingarsaga hennar er orðin
æði löng eða rúm fjörutiu ár. Þeg-
ar litið er á þetta mikla mannvirki
er næsta ótrúlegt, að það skuli
hafa verið byggt að mestu fyrir
frjáls framlög velunnara kirkjunn-
ar og óbilandi elju safnaðarins.
Framlög ríkis og borgar eru ein-
ungis óverulegur hluti byggingar-
kostnaðarins. Oft hafa staðið um
þetta mikla mannvirki hatrammar
deilur, en nú er mál að linni. Áætl-
að er að ljúka byggingu hennar ár-
ið 1986, en þá er eftir að vinna það
stórvirki að gera kirkjuna þannig
úr garði að innan, að fullur sómi sé
að.
Minningu séra Hallgríms Pét-
urssonar væri vart meiri sómi
sýndur en með því að fela íslensk-
um listamönnum að gera kirkju
hans að musteri listar og fegurðar
í hjarta höfuðborgar landsins, þar
sem menn mega eiga griðastað til
að hlýða á það sem hann unni
mest, orð guðs, skáldskap og tón-
list. Hallgrímskirkja er lands-
kirkja, eign þjóðarinnar allrar, og
íslendingar eiga nú þann auð, sem
nægir til að gera hana sambæri-
lega hinum fegurstu kirkjum ann-
arra þjóða, bornum og óbornum til
friðar og gleði.
Skreyting og innrétting kirkj-
unnar er verk, sem nú þegar þarf
að skipuleggja. Það er verk fjöl-
margra listamanna um langan
tíma. Þar má ekki kasta til hönd-
unum. Þetta verk kostar mikið fé,
og fyrir Alþingi liggur nú tillaga
um fjárveitingu í þessu skyni. Þá
tillögu fluttum við Salóme Þor-
kelsdóttir, Stefán Benediktsson,
Haraldur Ólafsson, Svavar Gests-
son og Skúli Alexandersson.
Treystum við því að þingmenn
þeirrar þjóðar í veröldinni, sem
hefur sjöttu hæstu tekjur á
mannsbarn í landinu, hafi yfirsýn
og menningarlegan metnað til að
samþykkja tillögu okkar.
Orgel í kirkjuna verður ekki að-
skilið frá skreytingu hennar. í
þessa miklu kirkju er talið að þurfi
70 radda orgel ef vel á að vera. Á
slíku hljóðfæri eru fjögur hljóm-
borð og yfir 5000 pípur. Slíka smíð
þarf að panta með áralöngum
fyrirvara, og því tímabært að gera
það nú innan tíðar. Til þess átaks
höfum við kallað landsmenn til
hjálpar, og erum þess fullviss að
þessu marki verði náð. Og við er-
um jafnviss um, að þeirrar aðstoð-
ar iðrast enginn, þegar kirkjan er
orðin glæsileg hljómleikahöíl, þar
sem flytja má ýmis þau verk sem
vart verða flutt á öðrum stað.
Þrjátíu árum áður en séra Hall-
grimur Pétursson fæddist réðst
frændi hans Guðbrandur Þorláks-
son biskup í það stórvirki að láta
Guðrún Helgadóttir
„Mikill fjöldi manna
hefur þegar brugðist
stórmannlega við söfn-
uninni og er það vissu-
lega merki um, að enn
fínnist í landinu áhugi á
menningarverðmætum
þjóðarinnar og ást á
fögrum listum.“
prenta Biblíuna á íslensku. Þess
minnast menn nú um þessar
mundir, að síðan eru liðin 400 ár.
Þetta stórvirki breytti þróun ís-
lenskrar tungu svo, að torvelt er að
gera sér í hugarlund hvað um hana
hefði orðið án hinnar islensku
biblíu. Og víst er að það velferðar-
þjóðfélag, sem við nú búum við og
er harla ólíkt sárfátæku samfélagi
Guðbrands biskups og séra Hall-
gríms, væri varla það sem það er á
okkar dögum, nema fyrir afrek
þessara forfeðra okkar. Hvað sem
menn hugsa eða hugsa ekki um is-
lenska menningu, er hún óumdeil-
anlega undirstaða þess mannlífs,
sem þrífst í landinu hverju sinni.
Víst er að margir Islendingar
dóu úr hungri meðan Guð-
brandsbiblía var í prentun. Nú
hafa allir íslendingar talsvert að
bíta og brenna, þó að því sé mis-
skipt. En þeir hafa efni á að leggja
sinn skerf til íslenskrar menningar
og íslenskrar listar, og þeir hafa
um leið efni á að aðstoða þau börn
jarðarinnar, sem nú búa við hörm-
ungar hungurs og kúgunar. Það
getur á engan hátt stangast á að
gera sitt til betra og auðugra
mannlífs í sinu eigin landi og að
leggja það sem unnt er af mörkum
til að lina þjáningar annarra, sem
einmitt eru til orðnar vegna þess
að menning þjóða var lögð i rúst,
svo að þær fengu ekki ráðið við þá
arðræningja sem ruddust af mis-
kunnarleysi yfir lönd þeirra án til-
lits til fólksins, sem lifað hafði I
löndum sínum um aldir. Það fólk
er nú að deyja fyrir augum okkar
eins og menning þeirra var drepin.
Menning þjóðar er ekki aðskiljan-
leg frá afkomu hennar. Hrynji
menning þjóðar í rúst, verður engu
mannlífi sem þolanlegt er haldið
uppi. Þess vegna verðum við að
standa vörð um list og menningu
þjóðarinnar. Minning séra Hall-
gríms Péturssonar leggur okkur þá
skyldu á herðar. Hafi séra Hall-
grímur haft efni á því, sem hann
gaf þjóð sinni til varðveislu um
aldur og ævi, höfum við svo sann-
arlega efni á því nú að koma upp
orgeli í kirkju hans. Það er aðeins
óveruleg greiðsla upp I mikla
skuld, sem aldrei verður greidd.
17. janúar 1985.
SKILMÁLARNIRI RL HRKIMR OG KLÁRIR
ENGIR LEYNDIR ENGIR LALSIR EKKERT SEM KEMUR ENGIN
VARNAGLAR ENDAR í BAKS) Á ÞÉR ÁHÆTTA
Kostimir við að kaupa spariskírteini ríkissjóðs bera af eins og gull af eir,
ætlir þú að ávaxta fé þitt til lengri eða skemmri tíma.

Lægstu voxtir sem ríkissjóður býður ofan á verðttyggingu er meðaltal vaxta af 6 mánaða verðtn ggöum reikningum
viðskiptabankanna
-I- 50% VAXTAALKI
Hæstu vextimir eru 9% ofan á gengistryggingu
Stystu bréfin eru til 18 mánaða og spariskírteinin ganga auðveldlega kaupum og sölum.
Hægt er að fá vexti greidda út misserislega o.fl. o.fl.
BÝÐUR EINHVER BETRIÁVÖXTUN ÁSAMT ALGJÖRU ÖRYGGI?
Söiustaðireru:
Seðlabanki íslands, viðskiptabankarnir, sparisjóðir og nokkrir verðbréfasalar.
RÍKISSJÓÐUR ÍSLANDS