Morgunblaðið - 09.02.1985, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. FEBRÚAR 1985
15
Sínfóníutónleikar
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Fyrstu tónleikar Sinfóníu-
hljómsveitar íslands á seinna
starfsmisseri starfsársins
1984—85 hófust með tón-
verkinu En Saga eftir Sibelíus.
Verkið er aldamótabarn og
varð eitt af fyrstu verkum tón-
skáldsins til að ná vinsældum,
þó að ekki horfði byrlega í
fyrstu, því frumuppfærsla þess
1893 var misheppnuð. Sibelíus
var svo óánægður með verkið
að hann tók það úr „umferð"
og endursamdi það, þó aðal-
lega hljómsveitargerðina og í
Anna Áslaug Ragnarsdóttir
lék íslensk píanóverk á Kjar-
valsstöðum sl. miðvikudags-
kvðld og voru þessir tónleikar
fimmtu í röð þeirri er Tón-
skáldafélag íslands stendur
fyrir undir nafninu Myrkir
músíkdagar. Á efnisskránni
voru Der Wohltemperierte Pi-
anist eftir Þorkel Sigur-
björnsson, Sónata eftir Leif
Þórarinsson, tvær sónötur,
Sónata VIII og Sónata XV, eft-
ir Jónas Tómasson. Gloría eft-
ir Atla Heimi Sveinsson og
Fimm prelúdíur eftir Hjálmar
H. Ragnarsson. Þrjú af þess-
um verkum voru flutt í fyrsta
sinn, en það voru Sónata XV
eftir Jónas og önnur og fjórða
prelúdían eftir Hjálmar. Um
nýju gerð sinni var verkið upp-
fært árið 1901. Verkið er fyllt
upp með fallega gerðum „hlut-
um“, sem nauðsynlegt er að
dekra við og „leggja" sig að-
eins ef við þá er staldrað með
réttri andagt, eins og Óskar
Ingólfsson gerði í vel leikinni
klarinettusóló.
Aðalviðburður kvöldsins var
„debut" Þorsteins Gauta Sig-
urðssonar í öðrum píanókon-
sertinum eftir Prókoffieff.
Konsert þessi er saminn 1913,
frumfluttur af höfundi og var
sá atburður meiriháttar
„skandal", því áheyrendur
þustu til dyra og tæmdist sal-
urinn nærri því, en þeir sem
eftir voru, létu óánægju sína í
eldri verkin er það að segja að
flutningur þeirra var frábær,
einkum í Der Wohltemperierte
Pianist Þorkels, sónötu Leifs
og Sónötu VIII eftir Jónas.
Sónatan eftir Leif er níðerfið
og gott verk, sem Anna Áslaug
undirstrikaði með frábærum
leik sínum. Þá vakti leikur
hennar í Sónötu VIII eftir Jón-
as mikla athygli. Verk þetta er
á köflum mjög hægferðugt og
þar tókst Onnu Áslaugu að
gæða það undarlegri hljómfeg-
urð og í rauninni endurskóp
allt verkið. Nýju verkin voru,
eins og fyrr sagði, eftir Jónas
og Hjálmar. Sónata XV eftir
Jónast hefst á „stækkuðum"
þríhljómi og að efnisinnihaldi
er verkið í raun mjög hefð-
ljósi með ýmsum hætti. Hand-
rit þessa verks glataðist í bylt-
ingunni í Rússlandi en frum-
skissur verksins fundust og úr
þeim endurvann Prókoffieff
verkið tíu árum síðar, eða
1923. Það er ekki erfitt að setja
sig í spor þeirra sem brugðust
illa við rétt eftir aldamótin og
víst er, að ef konsertinn hefur
þá verið líkur seinni gerðinni,
hefur hann verð meiriháttar
bylting á tónlistarsviðinu.
Þetta kraftmikla verk flutti
Þorsteinn Gauti með miklum
glæsibrag og öryggi. Honum
lætur vel að flytja tónlist Pró-
koffieff, sem gerir bæði kröfur
til tækni og tóntúlkunar flytj-
enda. Þessi konsert er að yfir-
Anna Áslaug Ragnarsdóttir
Porsteinn Gauti Sigurósson
bundið og svona til að tengja
saman upphaf og endi lýkur
sónötunni á sömu hljómgerð.
Verkið er átaksmeira en gerst
hefur hjá Jónasi og það er eins
með hann og kolbítana, að er
þeir risu úr öskustónni voru
þeir menn stórra verka. Són-
ata XV kom á óvart, sem vel
má vera að nokkru leyti fyrir
frábæran flutning Önnu Ás-
laugar. Önnur prelúdían eftir
Hjálmar er glettilega
skemmtileg, kraftmikil og
teknísk, en sú fjórða var aftur
á móti mun mýkri í gerð. Það
sem einkennir prelúdíurnar er
einföld tónskipan tónhug-
mynda og endurtekning þeirra
á sömu tónsætum og verður
þessi staðbundna tónskipan
bragði kraftmikil tónsmíð en
einnig má þar heyra fíngerðar
línur eins og t.d. í fyrsta kafla
verksins. Skersó-kaflinn er
einskonar „hreyfisamfella"
með „þyrlandi blossum" í pí-
anóröddinni. Þriðji þátturinn,
„Intermezzo“, hefst með
sterkri tónhugmynd í bassa-
röddunum, tónhugmynd sem
varð eins konar vörumerki
Prókoffieff og kemur fyrir í
mörgum verka hans síðar. Síð-
asti kaflinn er „virtúósaverk";
sem Þorsteinn Gauti lék mjög
vel og er óhætt að segja, að
með þessum konsert hafi Þor-
steinn skipað sér til sætis í
fremstu röð píanista hérlendis
vinnist honum vel í framtíð-
inni og deyi hann ekki inn í
sjálfsánægju meðalmennsk-
unnar, má listelskur fslend-
ingur eiga von í „stóru“ frá
Þorsteini Gauta Sigurðssyni.
oftlega tilað trufla framvindu
verksins.
í þriðju prelúdíunni t.d. er
mikil áhersla lögð á tónröðina
4321 og í fjórðu er stefið gert
úr tveimur þríundum, frá
5.-7. og 4.-6. tóns, en þar á
móti var skemmtilega leikið
með breytilegar mótraddir,
sem að nokkru komu í staðinn
fyrir „statíska" skipan aðal-
stefsins. Þrátt fyrir að endur-
tekning tónhugmynda skapi
með hlustanda biðkennd eftir
breytingum í of ríkum mæli,
eru breytingarnar það hress-
andi þegar þær heyrast, að
þær fá eins konar „loksins"
andsvar hjá hlustandanum.
Fyrir utan frábæran leik Önnu
Áslaugar Ragnarsdóttur voru
þessir tónleikar skemmtilegir
og bestu atriðin nýju prelúdí-
urnar eftir Hjálmar, sónatan
eftir Leif og sónöturnar eftir
Jónas.
Fimmtu tónleikar Myrkra músíkdaga