Morgunblaðið - 03.07.1985, Blaðsíða 29

28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. JÚLÍ 1985
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 3. JÚLl 1985
29

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar rltstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, simi 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 360 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 30 kr. eintakiö.
Samvinna við
Kanadamenn
Margoft hefur verið látið
að þvi liggja, að ættum
við íslendingar óvini á bandar-
íska fiskmarkaðnum væri þá
að finna i Kanada. Litið hefur
verið á þá sem hættulega
keppinauta ekki síst fyrir þá
sök, að þeir þyrftu ekki að
hugsa um markaðsverð heldur
gætu sótt það sem á vantaði,
seldu þeir fisk á lágu verði, í
vasa skattgreiðenda.
Hér i Morgunblaðinu hefur
þessari viðteknu skoðun verið
andmælt oftar en einu sinni og
á það bent, að það væri síður en
svo markmið Kanadamanna að
lækka fiskverð í Bandaríkjun-
um. Það sem einkum ylli því,
að kanadískur fiskur væri
ódýrari þar en íslenskur væru
ólík gæði. Staðreynd er að
stærsta fiskvinnslu- og útgerð-
arfyrirtækið á Nova Scotia,
National Sea, er einkafyrir-
tæki. Á Nýfundnalandi eru að-
stæður aðrar. Þar hefur það þó
alls ekki gefið góða raun að rík-
ið náði undirtökunum í stóra
útgerðar- og fiskvinnslufyrir-
tækinu þar, Fishery Products
International. Þetta fyrirtæki
er ekki hættulegur keppinaut-
ur vel rekinna sjávarútvegsfyr-
irtækja, þótt stórt sé.
Halldór Ásgrímsson, sjávar-
útvegsráðherra, ferðaðist ný-
lega um austurströnd Kanada
og kynnti sér starfsemi og
rekstur útgerðarfyrirtækja
þar. Þá ræddi hann við kanad-
íska ráðamenn um stefnu
þeirra í fiskveiðimálum. Hall-
dór Ásgrímsson sneri ekki aft-
ur til Islands með stóryrði um
að Kanadamenn væru óvinir
okkar, heldur þvert á móti.
Kveinstafir yfir því sem keppi-
nautarnir kunna að vera að
gera skila ekki neinu í aðra
hönd. Hið eina sem dugar er að
standast þeim snúning á mörk-
uðunum.
Ýmsir virðast fylgja þeirri
stefnu að hagkvæmt sé að hall-
mæla fiskveiðiþjóðunum
beggja vegna Atlantshafs
sýknt og heilagt og eiga í úti-
stöðum við þær á þeim forsend-
um að þær stundi óheiðarlega
samkeppni. Dregið skal í efa að
sú stefna reynist affarasæl til
lengdar. Halldór Ásgrímsson
sýnist hafa komist að þeirri
niðurstöðu að skynsamlegra sé
að starfa með Kanadamönnum
en á móti þeim. í Morgun-
blaðsviðtali í gær telur sjávar-
útvegsráðherra, að athuga
beri, „hvort íslenskir aðilar
gætu hugsað sér að eiga hlut í
fyrirtækjum þar (í Kanada,
innsk. Morgunblaðið), með það
í huga að selja vörur þeirra að
einhverju leyti á erlendum
mörkuðum, því ég tel að við
höfum yfir meiri markaðs-
þekkingu að ráða en mörg þess-
ara fyrirtækja í Kanada," sagði
Halldór Ásgrímsson.
Þegar litið er til sjávarút-
vegs og hvernig hann nýtist
þjóðarbúinu best í fjárhags-
legu tilliti ætti öllum að vera
ljóst, að það er ekki fiskurinn
einn sem gefur arð, þótt hann
sé undirstaðan. Ekkert ætti að
vera fjarlægara þjóð sjómanna
og bænda en að ná fótfestu á
alþjóðlegum flugmörkuðum.
Það hefur okkur þó tekist með
ágætum. Við þurfum að ein-
beita okkur jafn skipulega á
sviði fiskveiða og fisksölu á
heimsmælikvarða.
Gromyko
á toppinn
Andrei Gromyko hefur kom-
ist á toppinn á sovéska
valdakerfinu, án þess þó að for-
setaembættinu fylgi nokkur
formleg völd. Með því að út-
deila Gromyko þessari tign-
arstöðu er Mikhail Gorbachev,
flokksleiðtogi, að heiðra þann
mann sem lengur en nokkur
annar hefur staðið í framvarð-
arlínu Sovétmanna á alþjóða-
vettvangi. Gromyko hefur
gegnt háum embættum í sov-
ésku utanríkisþjónustunni allt
frá dögum Stalíns og verið
ódeigur við að halda friðarvilja
Sovétmanna á loft á sama tíma
sem þeir hafa hervæðst og
vígbúist með kjarnorkuvopnum
meira en nokkurt annað ríki.
Mikhail Gorbachev er ef til
vill einnig að þakka Gromyko
stuðning í valdabaráttunni í
Kreml undanfarin ár. Þraut-
seigja Gromykos og þaulseta í
utanríkisráðherrastólnum er
einstök. Hann hefur verið eins
og klettur í hafróti, sem þýðir
auðvitað ekki annað innan hins
lokaða stjórnkerfis, en að hann
hefur verið búinn að ná sterk-
um valdaþráðum í sínar hend-
ur.
Með því að skipa Eduard
Shervardnadze, tiltölulega
ungan (á mælikvarða Kremlar)
uppgangs-mann í flokknum, í
embætti utanríkisráðherra
slær Gorbachev tvær flugur í
einu höggi. Menn geta bæði
ályktað sem svo að Gorbachev
sé að velja ráðherra sem hann
stjórni sjálfur og einnig á þann
veg að Gromyko hafi tögl og
hagldir í utanríkismálum
áfram. Sé sú skýring rétt, að
Gromyko ráði meiru innan
Kremlarmúra en sýnist þá er
afskiptum hans af sovéskum
utanríkismálum ekki lokið.
EINKASKÓLAR
HINN nýi Tjarnarskóli
í Reykjavík er að líkind-
um fyrsti einkaskóli hér
á landi fyrir unglinga á
aldrinum 13—15 ára.
Að því leyti felur hann í
sér nýbreytni í íslensku
skólalífí. Einkaskólar
eru hins vegar ekki ný-
lunda á íslandi og um
áratugaskeið hafa verið
ákvæði í lögum, er
heimila rekstur slíkra
skóla. Þau er nú að
fínna í grunnskólalög-
unum frá 1974.
Tveir einkaskólar fyrir bðrn á
forskólaaldri og I neðri bekkjum
grunnskóla, Skóli ísaks Jónssonar
og Landakotsskóli, eru starfræktir
í Reykjavík. Þá eru einnig reknir
tveir einkaskólar fyrir nemendur,
sem lokið hafa skyldunámi, Sam-
vinnuskólinn að Bifröst og Versl-
unarskólinn. Allir hafa þessir
skólar hlotið umtalsverða styrki
úr ríkissjóði. Einstaklingar reka
ennfremur margs konar sérskóla,
s.s. móðurmálsskóla, raungreina-
skóla, tungumálaskóla, tölvuskóla,
tómstundaskóla og tónlistarskóla.
Enn er að nefna, að nokkrir kenn-
arar í Reykjavík reka fyrirtækið
Leiðsögn sf., sem veitir nemendum
aukakennslu og það hefur lengi
tíðkast, að kennarar taki nemend-
ur í aukatíma í einstökum náms-
greinum fyrir sérstaka þóknun.
Með þetta f huga er ástæða til að
íhuga hvers vegna stofnun Tjarn-
arskóla hefur vakið svo ákafar
deilur, sem raun ber vitni.
Árásirnar á
Tjarnarskóla
Frá því tilkynnt var um stofnun
Tjarnarskóla í vikunni sem leið
hafa blöð vinstri manna birt dag-
lega árásargreinar á stofnendur
skólans, sem eru tvær ungar
kennslukonur, og þá ráðamenn,
sem greitt hafa götu þeirra. Þessi
skrif hafa satt að segja verið á
ákaflega „lágu plani“. Þau hafa
einkennst af gífuryrðum og svig-
urmælum og eru höfundum sínum
ekki til sóma. Össur Skarphéðins-
son segir t.d. í leiðara Þjóðviljana
á föstudag: „Hugsjónir samhjálp-
ar og jafnréttis eru aðstandendum
Tjarnarskólans og velunnurum
hans greinilega eins fjarri og
tungl sólu.“ Bjarni Pálsson segir í
ritstjórnargrein í Alþýðublaðinu á
laugardag: „Megin markmið stofn-
endanna er „business". Það á að
Einkaskólar fjölga kostum nemenda.
spila á strengi smáborgaraháttar
og snobbs.“ Baldur Kristjánsson
segir í NT á föstudag: „Alveg er
það makalaust hvernig sumt fólk
leyfir sér að fótum troða margt af
því sem kalla verður grundvallar-
þætti íslensks samfélags."
Nokkrir forystumenn kennara
og stjórnmálamenn hafa líka látið
skoðun sína á Tjarnarskóla í ljós í
fjölmiðlum. Viðbrögð hinna fyrr-
nefndu eru sérlega athyglisverð
fyrir það hversu neikvæð þau eru.
Hér í blaðinu var á föstudag haft
eftir Sigrúnu Ásgeirsdóttur, for-
manni Kennarafélags Reykjavík-
ur, að Tjarnarskóli hijóti að fela í
sér að börnum sé mismunað eftir
efnahag foreldra. „Mér finnst að
þarna sé verið að ganga í berhögg
við stefnu grunnskólalaganna,
sem kveða á um að tryggja beri
börnum jafna aðstöðu til náms,“
segir hún ennfremur og gleymir
þá hinum skýru ákvæðum þessara
laga (75.gr.), sem heimila stofnun
og rekstur einkaskóla.
Fleiri andmælendur taka í sama
streng og Sigrún um að verið sé að
mismuna nemendum eftir efnahag
foreldra. „Þetta er sennilega af-
drifaríkasta skrefið sem stigið
hefur verið til stéttaskiptingar
hér á landi,“ skrifar Baldur
Kristjánsson í NT á föstudag. Og
um væntanlega nemendur Tjarn-
arskóla hefur hann þessi orð:
„Þetta verður alveg nýr þjóðflokk-
ur, sem hefur engan skilning á
kjörum venjulegrar alþýðu.“
Frelsi til að velja
Hér er að mörgu að hyggja. Vel
má vera, að til séu þeir sem eru
svo stjórnlyndir og trúaðir á ríkis-
forsjá, að þeir vilji að allt nám,
a.m.k. barna á skyldunámsstigi, sé
greitt úr sameiginlegum sjóðum
landsmanna. Foreldrum skóla-
barna verði beinlínis bannað að
greiða úr eigin vasa fyrir sér-
kennslu, s.s. nám í tölvuskólum
eða tungumálaskólum sem ein-
staklingar reka, eða aukatima i
ákveðnum námsgreinum, enda
stuðli allt slíkt að mismunun eftir
efnahag. Ég dreg hins vegar mjög
í efa, að formælendur kenn-
arasamtakanna og skriffinnar
vinstri blaðanna treysti sér til að
ganga svona langt. En ef þeir gera
það ekki hafa þeir heldur ekki
fylgt hugsun sinni til enda.
Tjarnarskólinn, sem slíkur, mark-
ar engin þáttaskil í skólalífi
okkar, og ef þeir sem leggjast gegn
honum með rökum um mismunun
vilja vera sjálfum sér samkvæmir,
hljóta þeir lfka að andmæla þeim
einkaskólum, sem þegar eru starf-
ræktir, og hvers kyns auka-
kennslu, sem einstaklingar bjóða
upp á utan hins opinbera skóla-
kerfis. Sumir gagnrýnendur
Tjarnarskóla virðast hafa óljóst
hugboð um þetta og reyna að
bjarga sér fyrir horn. Baldur
Kristjánsson segir í NT á laugar-
dag: „Að vísu eru til nokkrir
einkaskólar i landinu, en þeir
standa á gamalli og gróinni
hefð... “ Hvaða hefð er það má
spyrja. Er „mismunun“ í lagi ef
hún hefur viðgengist lengi?
Alkunna er, að foreldrar hafa
misjafnan áhuga á skólagöngu
barna sinna. Þeir eru hins vegar
ófáir, sem leggja metnað sinn i að
fylgjast með námi barnanna, að-
stoða þau heima og útvega auka-
kennslu ef ástæða er til eða áhugi
fyrir hendi. Til eru jafnvel þeir
foreldrar, sem neita sér um tóbak,
áfengi eða sólarlandaferðir, svo
tekin séu dæmi af handahófi, ef
nauðsynlegt reynist að spara til að
geta greitt fyrir góða menntun
barnanna. Er nokkuð réttlæti i
þvi, að banna þetta? í nafni hvaða
„hugsjóna" þykir ástæða til að
skerða valfrelsi manna i þessu
efni? Auðvitað leiðir mismunandi
nám til þess að ekki verða allir
eins. En er nokkur ástæða til þess
að steypa alla i sama mót? Ein-
staklingarnir eru ólikir og hæfi-
leikar þeirra liggja á mismunandi
sviðum. Sum börn hafa t.d. nátt-
úrugáfu á sviði stærðfræði eða
tónlistar. Sjálfsagt virðist að
rækta gáfur þeirra með því að
heimila foreldrum þeirra að
greiða aukalega fyrir sérkennslu.
Ríkið getur ekki af fjárhagsleg-
um og skipulagslegum ástæðum
sinnt öllum sérþörfum, hæfileik-
um og áhugamálum skólabarna. í
fyrsta lagi má leiða að þvi sterkar
líkur, að opinber fjárframlög til
skólamála aukist ekki hlutfalls-
lega á næstu árum. Til þess liggja
ýmsar ástæður, sem ekki er unnt
að ræða hér, en ég geng að þvi visu
að um þetta séu flestir sammála.
Nýtt fjármagn verður að koma til
eftir öðrum leiðum. 1 annan stað
hefur komið i ljós, að ríkisskipu-
lag skólamála felur i sér hættu á
stöðnun. í þvi viðfangi eru tölvu-
skólarnir áminning, sem vert er að
gefa gaum, eins og bent hefur ver-
ið á i forystugreinum hér i blað-
inu. Ríkisskólarnir hafa reynst
ófærir um að bregðast við þeirri
nýjung, sem þar er á ferðinni.
Sambandsleysi rikisskólanna við
markaðinn og stirt stjórnkerfi
þeirra ræður þvi, að þeir eiga erf-
itt með að eiga frumkvæði að
raunhæfum nýmælum og framför-
um.
Fjörbrot ríkisskóla-
kerfísins?
Ef árásirnar á Tjarnarskóla
stafa ekki af því, að stofnun hans
sé nýlunda í skólamálum, hvernig
stendur þá á þeim? Hvers vegna
taka t.d. margir kennarar hug-
myndinni illa? Ég held, að tvö at-
riði, sem tengjast hvort öðru, ráði
þar mestu. í fyrsta lagi aðhyllast
margir kennarar, þ.á m. obbinn af
forystumönnum kennarasamtak-
anna, róttæka vinstri stefnu í
stjórnmálum. Henni fylgir einatt
kynleg andúð á framtaki og frum-
kvæði einstaklinga og öllu því er
lýtur að veruleika markaðsvið-
skipta. Henni fylgir líka jöfnunar-
hyggja, eða öllu heldur jöfnunar-
þráhyggja, sem birtist í andstöðu
við það, að einstaklingar fái að
njóta sérleika síns. Eitt dæmið um
þetta er hvernig sumir vinstri
sinnaðir kennarar hafa reynt að
leggja stein í götu sérkennslu fyrir
afburðagreind börn, svo sem Jón-
as Kristjánsson, ritstjóri, vakti
skilmerkilega athygli á I DV á
laugardaginn. í öðru lagi er senni-
legt, að gagnrýnendur Tjarnar-
skóla álíti að einkaskólahugmynd-
inni sé að vaxa fiskur um hrygg
hér á landi og stofnun skólans sé
jafnvel upphaf að fjörbrotum rík-
isskólakerfisins. Það veldur þeim
miklum áhyggjum, sumpart vegna
þess að þeir hafa eða halda sig
hafa hag af áframhaldandi ríkis-
forsjá, en ekki síst vegna þess, að
hugmyndir þeirra um einkaskóla
eru allar í skötulíki. Baldur
Kristjánsson talar fyrir þetta
viðhorf í NT i föstudaginn: „Þetta
byrjar smátt og sakleysis-
lega... “ , en „þróunin verður dýr-
ir og vandaðir einkaskólar og
lélegur almennur skóli.“
Hver gæti verið ástæðan fyrir
þvi, að hugmyndir um einkaskóla
hafa fengið byr undir vængi upp á
síðkastið? Að hluta til stafar það
væntanlega af breyttri afstöðu
fólks til einkaframtaks, sem ég
held að sé ekki nein ímyndun. Ég
held, að umræðurnar um náms-
efni og kennsluaðferðir i skólum i
fyrravetur og um kjör kennara i
vetur sem leið, skipti líka miklu
máli í þessu sambandi. Efasemdir
almennings um ágæti þess starfs,
sem fram fer í grunnskólum og
framhaldsskólum, hafa aukist, og
margir kennarar hafa gert sér
grein fyrir þvi, að launakjör
þeirra batna ekki nema gerð verði
breyting á fjárhagslegu skipulagi
skólamála og kennarar losaðir úr
þeirri sjálfheldu, sem núverandi
fyrirkomulag festir þá í.
Einkarekstur í
skólakerfínu
Það er hins vegar mikill mis-
skilningur, að einkaskólahug-
myndin eigi mestu fylgi að fagna
hjá efnafólki og formælendur
hennar vilji stuðla að auknu mis-
rétti í þjóðfélaginu, eins og stað-
hæft hefur verið í blöðum vinstri
manna undanfarna daga. Stuðn-
ingsmenn einkaskóla koma úr öll-
um stéttum þjóðfélagsins og búa
við mismunandi efnaleg kjör. Það
sem sameinar þá er væntanlega
sannfæring þeirra um að einka-
rekstur bæti skólakerfið og fjölgi
kostum sem nemendur eiga. Hins
vegar er sennilegt, að þeir aðhyll-
ist ólíkar skoðanir um það hvers
konar skipulag einkaskólakerfis sé
hentugast og réttlátast. Hyggjum
nánar að þessu.
Skólagjöld i Tjarnarskóla eru
ekki há — það er út í hött að halda
slíku fram —, en ef fleiri einka-
skólar verða stofnaðir, sem ekki er
víst að geti allir fengið styrk úr
ríkissjóði, hljóta skólagjöld að
verða hærri þar en í Tjarnarskóla
og hugsanlega aðeins á færi fá-
menns hóps að kosta börn sín til
mennta í þeim. Það má líka segja,
að sú skipan sé ósanngjörn að for-
eldrar greiði há gjöld til einka-
skóla og að auki skatta til ríkisins,
sem notaðir eru til að kosta skóla-
göngu annarra barna en þeirra
eigin. Þessir foreldrar hljóta að
gera kröfu til þess að fá endur-
greidda, t.d. i formi skattaafslátt-
ar, sömu upphæð og ríkisskóla-
ganga barnanna er metin á.
Önnur mjög forvitnileg leið til
nýsköpunar í skólamálum, sem lít-
illega hefur verið kynnt hér á
landi, er einnig fyrir hendi. Til-
raunir með hana hafa borið góðan
árangur erlendis, að þvf best er
vitað. Þetta er hin svonefnda
„ávísanahugmynd", sem Guð-
mundur Heiðar Frímannsson,
kennari í Menntaskólanum á Ak-
ureyri, kom orðum að í grein hér í
blaðinu 21. mars sl., en hafði áður
rakið ítarlega í ritgerð f tfmarit-
inu Frelsinu (3. hefti, 1982). Guð-
mundur Heiðar telur það þessari
hugmynd einkum til gildis, að hún
sameini bæði kosti ríkisrekins
skólakerfis og einkaskóla. I fæst-
um orðum sagt felur hún i sér, að
ríkið kostar skólahald, en einkaað-
ilar reka skólana, alla eða suma.
í greininni i Morgunblaðinu
kemst Guðmundur Heiðar svo að
orði: „Við skulum gera ráð fyrir
því, að það kosti rikið nú um
40.000 kr. á ári að kenna einum
nemanda á framhaldsskólastigi.
Við skulum líka gera ráð fyrir því,
að ríkið greiði alla skólagöngu á
framhaldsskólastigi. Einnig ger-
um við ráð fyrir því að hver nem-
andi geti sótt i hvaða skóla sem
hann kýs. í stað þess að ákveða
hverjum skóla upphæð í fjárlög-
um, eins og nú er gert, yrði því fé,
sem á að fara til framhaldsskóla,
dreift eftir öðrum reglum.
Markmiðið ætti fyrst og fremst að
vera að skapa markað i skólakerf-
inu. Til að ná þvi markmiði mætti
dreifa fénu með að minnsta kosti
tvennum hætti. Það mætti dreifa
því til nemendanna með ávísunum
upp á 40.000 kr., sem þeir gætu
einungis framvísað i viðurkennd-
um skólastofnunum, sem inn-
leystu þær sjálfar hjá ríkinu.
Fénu mætti einnig dreifa til skól-
anna sjálfra eftir því hve margir
stunduðu nám við þá. Á þessum
tveimur leiðum er bitamunur en
ekki fjár. Báðar skapa þær mark-
að, sem gæti boðið upp á kennslu á
framhaldsskólastigi, ef hún upp-
fyllti skilyrði sem menntamála-
ráðuneytið setti.“
Guðmundur Heiðar segir enn-
fremur: „Það ber að leggja á það
sérstaka áherslu, að þessi breyt-
ing, sem hér er verið að ræða um,
nýtti bæði kosti markaðarins og
það velferðaröryggi, sem rfkis-
rekna skólakerfið veitir. Þessi
breyting myndi ekki á neinn hátt
auka ójöfnuð meðal landsmanna
umfram það, sem nú er, en hún
myndi áreiðanlega bæta skóla-
kerfið, auka framboð á menntun.”
Ávísanakerfið er svo hægt að
nota með ýmsum hætti. T.d. má
ímynda sér, að bannað verði að
bæta við þá upphæð, sem ríkið út-
hlutar hverjum nemanda, og er þá
kerfið öðrum þræði notað sem
jöfnunartæki, en hefur samt ýmsa
kosti markaðsskipulags. Frjáls-
lyndir menn telja hins vegar
heppilegra og réttlátara, að ein-
staklingum verði heimilað að
bæta við ríkisstyrkinn, en það
tryggir nýtt fjármagn til skóla-
kerfisins, sem aftur felur í sér
margs konar nýja möguleika {
skólastarfi, svo ekki sé minnst á
bætt kjör kennara.
Ávísanahugmyndin er vel
ígrunduð og fersk tillaga um
endurbætur á skipulagi skólam-
ála. Um hana og annað er lýtur að
einkarekstri skóla þurfa að fara
fram rökræður þeirra er vilja af
heilum hug og fordómaleysi vinna
íslensku skólakerfi heilla. Skrif af
því tagi, sem birst hafa i Alþýðu-
blaðinu, NT og Þjóðviljanum á
undanförnum dögum eru því mið-
ur ekki i þessum anda. Þar virðast
pólitískir hleypidómar og annar-
leg sjónarmið ráða ferðinni. Van-
hugsaðar yfirlýsingar nokkurra
forystumanna kennara eru heldur
ekki til þess fallnar að stuðla að
málefnalegum og uppbyggilegum
umræðum um framtiðarskipan
skólamála. Hér þarf að verða
hugarfarsbreyting.
Sérleyfið á Laugarvatnsleið:
VerÖur auglýst
síöar í sumar
SAMGÖNGURÁÐUNEYTIÐ hefur gefið út tilkynningu þess efnis, að sér-
leyfi á leiðinni Reykjavík-Laugarvatn-Gullfoss-Geysir, sé úr gildi fallið, í
framhaldi af dómi Hæstaréttar í fyrri viku, sem ógilti sérleyfi Ólafs Ketils-
sonar hf. á þessari leið, en það var útgefið af samgönguráðherra 1. mars
1982.
Ekkert sérleyfi er þvf í gildi á
þessari leið eins og er, en ólafi
Ketilssyni hf. var veitt sæta- og
hópferðaleyfi í sumar á föstudag-
inn var af samgöngumálaráðu-
neytinu. Samgöngumálaráðherra,
Matthías Bjarnason, sagði i gær f
samtali við Morgunblaðið að sér-
leyfið á þessari leið yrði auglýst á
nýjan leik seinna i sumar.
Sérleyfisbílar Selfoss hf. höfð-
uðu mál á sínum tíma vegna sér-
leyfisveitingarinnar til ólafs Ket-
ilssonar hf., en Sérleyfisbílar Sel-
foss hf. höfðu verið með sérleyfið
á leiðinni frá árinu 1976. Hæsta-
réttardómur gekk þeim i hag.
„Þetta er bara í samræmi við
það sem við reiknuðum með og
margir fleiri sem til þekktu, ann-
ars hefðum við ekki farið með
þetta fyrir Hæstarétt,* sagði Þór-
ir Jónsson, framkvæmdastjóri
Sérleyfisbíla Selfoss hf., er hann
var inntur álits á niðurstöðu
Hæstaréttar.
„Þetta samræmdist ekki lögum
að okkar mati, heldur var um
hreppapólitík að ræða og vonandi
eru hlutaðeigandi aðilar búnir að
læra eitthvað af þessum mála-
rekstri. Og úrslitin eru alveg skýr,
allir hæstaréttardómararnir, sem
dæmdu í málinu, voru á einu máli.
Ég er á því að þetta sé fyrst og
fremst sigur fyrir sérleyfishafa-
stéttina í heild. Það var ekkert
upp á okkur að klaga meðan við
höfðum sérleyfið og ráðherra hlýt-
ur að meðhöndla þetta mál með
hliðsjón af úrskurði Hæstaréttar,”
sagði Þórir ennfremur.
Þórir sagði að það væri ekki rétt
að hreppsfélögin á svæðinu væru
aðaleigendur Olafs Ketilssonar hf.
Stærstu eigendurnir væru i
Reykjavík samkvæmt hans vitn-
eskju.
„Niðurstaða Hæstaréttar kom
okkur á óvart,“ sagði Kjartan Lár-
usson, framkvæmdastjóri ólafs
Ketilssonar hf., aðspurður. Hann
sagði að þeir héldu áfram uppi
daglegum ferðum á þessari leið.
Þeir væru með sæta- og hópferða-
leyfi, sem þeir hefðu fengið á
föstudaginn var og gerði það þeim
kleift að halda uppi áður auglýst-
um áætlunarferðum. „Við munum
sækja um sérleyfið er það verður
auglýst á nýjan leik, sem hlýtur að
verða,“ sagði Kjartan.
„Þetta er rangt og á ekki við rök
að styðjast," sagði Kjartan að-
spurður um fullyrðingu Þóris, að
einstaklingar í Reykjavík ættu
meirihlutann í fyrirtækinu. „Það
eru sveitarfélögin, Laugardals-,
Biskupstungna-, Þingvalla-, og
Grímsneshreppur og einstakl-
ingar fyrir austan, sem eiga meiri-
hlutann í fyrirtækinu,“ sagði
Kjartan að lokum.
Nýju landbúnaðarlögin taka gildi:
Æ’
Ovissa með tilnefn-
ingu fulltrúa neytenda
í verðlagsnefndir
Um mánaðamótin toku gildi lög „um framleiðslu, verðlagningu og sölu á
búvörum" og leysa þau af bólmi lögin um Framleiðsluráð landbúnaðarins
ofi. Ýmsar greinar laganna taka þó ekki gildi fyrr en síðar á árinu og á næsta
árí. Ovissa ríkir um það hvort ASÍ og BSRB tilnefna fulltrúa neytenda í þær
nefndir sem verðleggja eiga búvörur til bænda og í heildsölu.
Verðlagsnefnd búvara, sem
skipuð skal sex mönnum tilnefnd-
um af samtökum framleiðenda og
neytenda, tekur við að sexmanna-
nefndinni svokölluðu og ákveður
nýtt afurðaverð til búvörufram-
leiðenda, er taki gildi 1. september
nk. Ákvarðanir sexmannanefndar
þeirrar sem verðlagt hefur búvör-
urnar gilda þar til nýjar ákvarð-
anir hafa verið teknar. Þær breyt-
ingar hafa orðið að nefndin ákveð-
ur aðeins verð til bænda, en önnur
nefnd sem skipuð verður full-
trúum vinnslustöðva og neytenda
mun ákveða heildsöluverðið en
smásöluálagning verður frjáls.
Ætlast er til að Alþýðusamband
íslands tilnefni tvo fulltrúa neyt-
enda og Bandalag starfsmanna
ríkis og bæja einn en stjórn Stétt-
arsambands bænda tilnefnir alla
þrjá fulltrúa framleiðenda.
Engan veginn er ljóst hvort ASÍ
og BSRB tilnefna fulltrúa í þessar
nefndir. Biörn Þórhallsson vara-
forseti ASI sagði í gær að umsögn
ASl um frumvarp þessara laga
hefði verið neikvæð, enda væru
þetta hin verstu lög. Sagði hann
að ekki hefði verið tekin afstaða
til tilnefningar i nefndirnar en
jafn líklegt væri að það yrði huns-
að. Kristján Thorlacius sagði að
stjórn BSRB hefði ekki tekið af-
stöðu til hugsanlegrar tilnefn-
ingar í verðlagningarnefndirnar.
Félagsmála- og viðskiptaráðherr-
ar munu tilnefna i nefndirnar ef
ofangreind samtök nýta ekki til-
nefningarrétt sinn.