Morgunblaðið - 09.08.1985, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. ÁGÚST 1985
25
„Jólasveinar frá 17. ðld, einskonar trúðar eða jafnvel álfar, við vitum ekki
alveg bvað við erum en við skerum okkur úr frá hinum hópunum," sögðu
krakkarnir úr Fellahelli, sem voru í rauðum dulum með heimatilbúna hatta.
Hér eru Kolbrún, Hallgrímur bróðir hennar, Ingólfur og Róbert.
„Fyrst ætluöum við að vera beinagrindur en það var svo erfitt að búa til
gervið að við breyttumst { vasaþjófa, amma lánaði mér skyrtuna," skaut
Sæmundur Elísson inn í (Lv.). Við hlið hans er Brynjar Snær Þrastarson.
Það eykur matarlystina að hamast í
leikjum og sáu starfsmenn félags-
miðstöðvanna um að grilla pvl.sur
fyrir mannskapinn.
Melkorka Ágústsdóttir hafði notið
aðstoðar frænda síns við gerð mjólk-
urfernunnar.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir KARL BLÖNDAL
Súrar þrúgur, sæt vín:
• •
Oldur vínhneykslisins
teygja sig æ hærra
ORÐSTÍR léttra vína frá Austurríki hefur versnað svo um munar síðast-
liðnar vikur. Eftir að upp komst að austurrískir vínframleiðendur eitruðu
vín sitt með efninu diethylenglykol, til þess að auka sætleika þess, hafa
34 menn verið settir í gæsluvarðhald.
Austurrísk yfirvöld rannsaka
nú um 40 fyrirtæki vín-
kaupmanna og vínframleiðenda
fyrir að hafa blandað eiturefn-
inu í vín sitt og daglega bætast
fleiri við. Yfirvöld hafa lagt hald
á fimm milljónir lítra af eitruðu
víni.
Diethylenglykol hefur einnig
fundist í þýskum víntegundum
og sannar það að ekki segir
merkimiðinn allt um uppruna
víntegundar: þýskir vínframleið-
endur hafa orðið uppvísir að því
að blanda austurrísku víni við
eigið vín.
Heilbrigðisyfirvöld margra
landa í Evrópu hafa varað við
neyslu austurrísks víns og sala
þess hefur verið bönnuð í Japan
og Bandarikjunum.
Eitrið hefur fundist i um 400
vestur-þýskum og austurrískum
víntegundum og sló tegundin
„Beerenauslese Welschriesling"
öll met: 48 grömm diethyleng-
lykols voru í hverjum lítra og
getur það verið banvænn
skammtur.
óttast er að grunlaus almenn-
ingur hafi neytt eitraðs víns frá
Austurríki tæpan síðasta ára-
tug.
Upp komast svik...
Talið er að austurrískir vín-
framleiðendur hafi tekið að
blanda diethylenglykoli í vin er
þeir gerðu samninga við ýmsa
vestur-þýska stórmarkaði fyrir
tíu árum um að selja þeim mikið
magn sæts víns. Þegar uppsker-
an brást eða þrúgurnar voru of
súrar var brugðið á það ráð að
setja glykol í vínið til þess að
standa við gerða samninga.
Efnafræðingurinn Otto Nadr-
aski virðist vera lykilmaður í
hneykslinu. Austurrískir sér-
fræöingar telja að hann hafi
uppgötvað árið 1976 að diethyl-
englykol auki sætleika víns og
hækki áfengismagn þess.
Andstætt sykri er erfitt að
greina diethylenglykol í víni og
það gefur bragð sem villir fyrir
um gæði þess þannig að selja má
vínið dýrara.
En sá böggull fylgir skamm-
rifi að diethylenglykol er skað-
legt lifur, nýrum og miðtauga-
kerfi mannsins og getur valdið
dái. Efnið er helst notað í frost-
lög sem hafnar í umhverfinu; til
að afísa flugbrautir svo að dæmi
sé tekið.
Nadraski hefur verið borinn
Jæirn sökum að selja Josef Grill,
helsta vínútflytjanda í Austur-
ríki, leyndarmálið og Grill hefur
verið sakaður um að framleiða
vín sem innihélt 16 grömm diet-
hylenglykols á lítra.
Þeir sitja báðir í gæsiuvarð-
haldi og gætu átt yfir höfði sér
allt að 10 ára fangelsisdóm.
Ýmsar fiskisögur fljúga um
það hvernig upp hafi komist að
austurrískt vín væri blandað
frostlegi.
Ein segir að vínútflytjandinn
Siegfried Tschida hafi sótt um
að fá niðurfelldan toll á inn-
fluttu diethylenglykoli til vín-
framleiðslu og furðu lostna toll-
gæslumenn hafi grunað Gvend.
Önnur segir að aukin fram-
leiðsla á fyrsta flokks víni hafi
vakið grunsemdir.
í vikuritinu „Die Zeit“ er haft
fyrir satt að ónafngreindur aðili
hafi afhent austurrískum vínyf-
irvöldum þrjú sýnishorn víns í
nóvember á síðasta ári með
þeirri ábendingu að í þau væri
blandað frostlegi.
... um síðir
Það tók efnafræðinga í Vín-
arborg fjóra mánuði að finna
nothæfa aðferð til þess að greina
eiturefnið í víni og 16. apríl var
lagt hald á 1000 lítra víns.
Heilbrigðisyfirvöld í Vestur-
Þýskalandi vöruðu almenning
fyrst við austurrísku vini 9. júli
og komst vínhneykslið þá í al-
þjóðlegt hámæli.
Heiner Geissler, heilbrigðis-
málaráðherra Vestur-Þýska-
lands, sagði að tilkynning um
diethylenglykol í austurrískum
víntegundum hefði borist frá
austurriska verslunarráðinu 5.
maí, en áreiðanlegar upplýs-
ingar um eiturefnið í austurrísk-
um víntegundum hefðu ekki
fengist fyrr en mánuði síðar.
Landbúnaðarráðuneyti Aust-
urríkis benti viðkomandi yfir-
völdum í Rheinland-Pfalz í
Vestur-Þýskalandi, en þar hafa
helstu víninnflytjendur í Vest-
ur-Þýskalandi aðsetur sitt, á að
austurrísk vín gætu verið blönd-
uð eiturefnum 24. apríl.
Landbúnaðarráðherra Rhein-
land-Pfalz segir aftur á móti að
hann hafi fyrst fengið vitneskju
um málið 17. maí og hafi lítið
verið gert úr mikilvægi þess.
Heilbrigðisyfiröld í Bonn gáfu
út yfirlýsingu til ríkisstjórna í
fylkjum Vestur-Þýskalands 13.
maí þess efnis að fólki stæði ekki
bráð hætta af því að drekka vín
sem innhéldu diethylenglykol.
Hafa stjórnvöld í Austurríki
og Vestur-Þýskalandi verið
gagnrýnd fyrir að bregðast seint
við i máli þessu og skella öldur
vínhneykslisins á máttarstólp-
um austurrisku ríkisstjórnar-
innar.
Fred Sinowatz, kanslari Aust-
urríkis, bað Gúnter Haiden,
landbúnaðarráðherra, að segja
af sér fyrir að gripa ekki til að-
gerða fyrr en mörgum mánuðum
eftir að ljóst var að diethylengl-
ykoli væri blandað í austurrískt
vín.
Hefur Sinowatz lýst því yfir
að hann muni flýta afgreiðslu
nýrra víngerðarlaga í þinginu og
lofað að þau verði þau ströng-
ustu í Evrópu.
Furðu gegnir að enginn viður-
kennir að eiga beinan þátt í máli
og er nokkuð til í ummælum
Bruno Kreisky, fyrrum kanslara
Austurríkis: „Það telur mér eng-
inn trú um annað en að fjöldi
manns hafi vitað hvað var á
seyði. En viðkomandi hafa að-
eins hugsað um eigin hagsmuni
og hundsað öll siðalögmál."
Mannorð vínsmakkara er
einnig í veði því að ýmsir sér-
fræðingar hafa lofað hinn
bragðmikla og góða keim vínteg-
unda sem nú hefur komið í Ijós
að væru blönduð. Diethylenglyk-
olblönduð vín hafa einnig unnið
til ýmissa verðlauna sakir
„ágætis" síns.
Annar hængur er á máli
þessu: Hvað á að gera við vínhaf-
ið sem hefur verið gert upptækt?
Ekki er hægt að steypa því í
vötn. Það reyndu vínkjallaraeig-
endur við Neusiedler See í Aust-
urriki með þeim afleiðingum að
fiskur í vatninu dó af eitrun.
Austurríkismenn velta því nú
fyrir sér hvort ekki sé hægt að
eima glykolið úr víninu og gera
úr því sterkt brennt vín.
Hcimildir: Der Spiegel, Die
Zeit, International Herald
Tribune og AP.