Morgunblaðið - 06.09.1985, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. SEPTEMBER 1985
Túlkun tónlistar er
alltaf persónuleg
Rætt við organistana Ann Toril Lindstad og Þröst Eiríksson
Kirkjutónlistin er að vísu oft alvarleg, en Ann Toril og Þröstur eru samt ekki
alltaf svona alvarleg. Þarna eru þau við orgelið í Laugarneskirkju og skoða
saman eitthvert verkið.
Hjónin Ann Toril Lindstad og Þröst-
ur Eiríksson hafa verið ráðin til að
gegna stöðu organista við Laugarnes-
kirkju í Reykjavík og hófu þau ný-
lega störf. Þá hafa KFUM og KFUK
í Reykjavík einnig ráðið Þröst í
hlutastarf að tónlistarmálum félag-
anna. Síðustu sex árin hafa þau
stundað tónlistarnám í heimalandi
Ann Toril, Noregi, og eru þau fyrst
beðin að segja nokkuð frá náminu:
— Við lukum bæði cand. mag.--
prófi í kirkjutónlist eftir fjögurra
ára nám við Tónlistarháskólann í
Osló. Það er hefðbundið nám í
orgelleik, kórstjórn og öðrum
kirkjutónlistargreinum, en síðan
tókum við bæði tvö ár til viðbótar
og lukum þá svokölluðu cand.
musicae-prófi.
Aðalgrein Ann Toril í fram-
haldsnáminu var orgelleikur og
Þröstur lagði stund á sálma- og
helgisiðafræði ásamt orgelleik og
hljómfræði:
— Já, ég tók fyrir Pétur Guð-
jónsson og starf hans á sviði
kirkjutónlistar, segir Þröstur. —
Pétur var fyrsti orgelleikarinn við
Dómkirkjuna í Reykjavík. Hann
lauk kennaranámi í Danmörku
1840 þar sem mikill hluti námsins
var stjórn kirkjusöngs og orgel-
leikur. Starf hans sem dómorgan-
isti og kennari við Lærða skólann
markaði miklar breytingar á
kirkjusöngnum, það miklar að fólk
kallaði kirkjusöng hans „nýja
sönginn" og var það notað sem
skammarheiti, en ritgerð mín um
Pétur heitir einmitt Nýi söngur-
inn.
En hvernig gengur þeim tveimur
að skipta með sér hálfri stöðu
organista og hvernig munu þau
haga störfum sínum?
— Það er náttúrlega ekki full-
mótað ennþá og við verðum að átta
okkur á því smám saman. Trúlega
eru ekki margir sem skipta með
sér starfi sem þessu, en starf org-
anista við Laugarneskirkju er eins
og hjá öðrum organistum, við spil-
um við messur og eigum að annast
tónlistarhliðina með kór og í
samráði við prestinn.
Þröstur kvaðst gera ráð fyrir að
hann myndi sennilega fremur hafa
á sinni könnu kórstjórn, Ann Toril
þá frekar sjá um tónleika og bæði

sjálfstýringar

Wagner-sjálfstýringar,
komplett með dælusettum
12 og 24 volt, kompás og
fjarstýringum fram á dekk,
ef óskað er, fyrir allar
stærðir fiskiskipa og allt
niöur í smá trillur. Sjálf-
stýringarnar eru traustar
og öruggar og auðveldar í
uppsetningu. Höfum einn-
ig á lager flestar stærðir
vökvastýrisvéla.
Hagstætt verð og
greiðsluskilmálar.
Atlas hf
Borgartún 24 — Sími 26755.
Pósthólf 493, Raykjavfk
myndu þau skiptast á að spila við
messur, en þessi verkskipting væri
ekki fastbundin.
— Það verður okkar hlutverk
að auka fjölbreytni tónlistar í
kirkjustarfinu eftir megni, sagði
Þröstur, og ég vona að við getum
til dæmis komið á fót kór sem vill
taka þátt í því. Þá hef ég í huga
að slíkur kór æfi ýmis kirkjuleg
verk til flutnings við sérstök tæki-
færi í guðsþjónustunni, mótettur
og fleira, en hinn hefðbundni
sálmasöngur kórsins í messunni
verði ekki fjórraddaður heldur
einraddaður forsöngur sem hvetur
hinn almenna kirkjugest til auk-
innar þátttöku.
Margt væri hægt að gera með
þannig kór eins og dæmin hafa
sýnt og það er engin hætta á að
erfitt verði að finna verkefni.
Ann Toril segir að fyrir utan
þetta starf muni þau reyna að efna
til sérstakra tónleika þar sem hún
taki til dæmis til flutnings einhver
orgelverk og hægt væri að hugsa
sér blandaða tónleika kórs og
orgels.
Orgeltónleikar
— Þessi verkskipting stafar líka
af því, segir Ann Toril, að ég er
að undirbúa orgeltónleika, kannski
í haust og áreiðanlega í janúar. Ég
ætla að reyna að sækja námskeið
í Hollandi í haust og í janúar gefst
mér kostur á að spila í tónlistar-
höllinni í Osló. Ég býst við að geta
gefið íslendingum eitthvert sýnis-
horn af þeim tónleikum líka.
— Annars verður það líka að
ráðast af því hvað við komumst
yfir mikið, segja þau, - og vissulega
kostar allt svona starf peninga
fyrir utan laun organista. Þess
vegna byggist það upp á framlagi
sjálfboðaliða auk þeirra fjárveit-
inga sem fást til annars. Auðvitað
væri draumurinn sá að koma upp
barnakór og kannski unglingakór
og síðan gætu menn haldið áfram
í kórstarfi á fullorðinsárum. Þann-
ig fengist reynt fólk og vel þjálfað
í kórstarfi, en tíminn verður að
leiða það í ljós hvernig svona
draumar rætast.
Á námsárunum spilaði Þröstur
Háþrýstidælur, mótorar,
ventlar og stjórntæki í
vökvakerfi til sjós og
lands.
Elnkaumboð ó íslandi.
Atlas hf
Borgartún 24, sími 26755.
Pósthólf 493 — Reykjavík.
MetsökiHad á hverjum degi!
við kirkju í Osló og við spyrjum
hann hvort mikill munur sé á tón-
listarlífi í kirkjum þar og hér:
— Hann er talsverður og þá
einkum að því er varðar allar
aðstæður. Norðmenn eiga margar
og miklar kirkjur með góðum
hljóðfærum, vönduðum orgelum.
Starfsaðstaða safnaðanna er líka
betri en hér, því þar eru fleiri
starfsmenn en prestur og organisti
launaðir af ríkinu og bæjarfélög-
unum og ríkið tekur meiri beinan
þátt í hinum daglega rekstri kirkj-
unnar en hér. Það þýðir að auð-
veldara er til dæmis að reka fjöl-
breytt tónlistarlíf í kirkjunni.
Hins vegar held ég að áhugi á
kórstarfi sé meiri hérlendis en í
Noregi. Þar er mikil lúðrasveita-
menning ef svo má segja og annar
hver maður er meðlimur í lúðra-
sveit, rétt eins og að hér syngur
annar hver maður í kór. Þess vegna
held ég að við eigum auðvelt með
að koma upp góðum kórsöng í
kirkjunni, enda eru til hér margir
góðir kórar.
En hvað segið þið um aðstöðu
til orgeltónleikahalds hér?
— Aðstæður eru náttúrlega ekki
eins góðar og við helst vildum.
Vissulega á það eftir að breytast,
með nýjum orgelum í Dómkirkj-
unni og síðar í Hallgrímskirkju og
víðar, en hér í Laugarneskirkju
takmarkar hljóðfærið nokkuð það
sem mögulegt er að spila af kirkju-
tónlist. En með betri hljóðfærum
skapast líka aukin tækifæri og
vissulega verður það alltaf svo að
við munum að einhverju leyti nota
mismunandi kirkjur fyrir mis-
munandi tónlist.
Reynum hérlendis
Var það erfið ákvörðun hjá
ykkur að velja í hvoru landinu þið
vilduð starfa?
— Nei, eiginlega ekki. Við vorum
sammála um að reyna fyrir okkur
hér og það verður bara að koma í
ljós hversu lengi það verður. Ytri
aðstæður eru að mörgu leyti betri
í Noregi eins og áður gat, en við
vonum að þetta gangi allt vel.
Okkur fyndist auðvitað æskilegast
að fá hvort um sig sérstaka stöðu,
en við erum ekkert hrædd við að
vinna saman á þennan hátt.
Verður enginn ágreiningur um
túlkun og meðferð tónverka sem
þið eruð að æfa?
— Tónlistin er alltaf persónuleg
og hver tónlistarmaður túlkar
verkin eins og honum er lagið og
finnst réttast. Auðvitað erum við
ekki alltaf sammála, þetta er alltaf
matsatriði, en okkur finnst gott
að vera ekki að æfa sama verkið
á sama tíma. Það gæti valdið
óþarflega miklum skoðanaskiptum
og truflað heimilisfriðinn! En það
er líka ágætt að geta fengið við-
brögð á það sem við erum að gera
hjá hinum aðilanum.
Það má líka minna á að túlkun
manna er oft breytileg. Nú spiia
menn Bach til dæmis allt öðruvísi
en var fyrir 20 árum. Nú er reynt
að afla sem gleggstra upplýsinga
um það hvernig gömlu meistararn-
ir vildu að spilað væri og með betri
heimildum um það breyta tónlist-
armenn túlkun sinni og reyna sem
mest að líkja eftir því sem var um
þeirra daga.
Tónlist hjá KFUM ogK
Þröstur er að lokum spurður í
hverju starf hans hjá KFUM og
KFUK verður fólgið:
— Það snýst um hvaðeina er
lýtur að tónlistarmálum, sem hafa
verið fjölbreytt hjá félögunum
gegnum árin. Þar hafa starfað
sönghópar og kórar og það þarf
að annast undirleik, útgáfu söng-
bóka og kanna nótur og ný lög og
sjá um þjálfun þeirra er vilja
leggja liðsinni sitt til söngmála.
Það þýðir samt ekki að ég vinni
sjálfur alla hluti heldur er þetta
starf meira í því fólgið að virkja
sem mest hinn almenna félags-
mann og sjá til þess að tónlistarlíf-
ið þar geti verið með sem mestum
blóma. Þarna er ég kannski eitt-
hvað að keppa við sjálfan mig með
því að sinna svo hliðstæðum störf-
um, en þó held ég að þetta eigi að
geta gengið og að gott samræmi
verði þarna á milli.
Afmælisboð Pinters
Myndbönd
Árni Þórarinsson
Þegar fyrsta leikrit Harolds
Pinter í fullri lengd, The Birthday
Party, var frumsýnt í London ár-
ið 1958 botnuðu gagnrýnendur
hvorki upp né niður í því og sýn-
ingum var hætt eftir þrjá daga.
Áratug síðar var þetta leikrit
kvikmyndað og mér er til efs að
þeim hafi fjölgað sem skildu til
hlítar hvað höfundur er að fara.
Nú er þessi kvikmynd komin á
spólur á myndbandaleigunum
hér og svo mikið er víst að leig-
urnar hafa ekki fundið haus eða
sporð á verkinu, því óvíða er
myndin flokkuð sem „spennu-
mynd“.
Það er að vísu nokkur spenna í
því rafmagnaða andrúmslofti
sem Pinter skapar með samtala-
kúnst sinni. En sú spenna er ekki
af viðtekinni sort. The Birthday
Party er dæmi um þá sérkenni-
legu mixtúru fáránleika og
raunsæis sem Pinter innleiddi í
breska leikritagerð og náði há-
marki á sjöunda áratugnum.
Leikvettvangurinn er niður-
drabbað gistiheimili á suður-
strönd Englands sem rekið er af
rosknum hjónum. Hjá þeim
dvelst einn gestur. Tveir dular-
fullir menn úr fortíð hans sækja
hann heim á afmælisdegi hans
og eftir undarlegt afmælisboð
. fara þeir með hann burt. Þetta
er nú atburðarásin í hnotskurn.
Persónusköpun er heldur ekki
matarmikil í hefðbundnum
skilningi; viðbrögð fólksins og
innbyrðis sambönd þess eru ein-
att órökrétt, óútreiknanlegt. En
hið næma eyra höfundar fyrir
hljómfalli vors daglega þvaðurs
magnar upp sérstæða orðræðu
verksins; lágkúra og flatneskja
fær ekki aðeins kómíska vídd
heldur nánast kosmíska
merkingu.
t kvikmyndinni The Birthday
Party er ekki veikan hlekk að
finna í leikhópnum; einkum er
Dandy Michels dásamleg sem
hin tornæma húsfrú, Robert
Shaw sem manískur og hræddur
gesturinn og Sidney Tafler og
Patrick Magee sem „skuggar for-
tíðarinnar". En myndin er allt of
löng og valið á leikstjóranum,
bandaríska hasarmyndastjóran-
um William Friedkin (The
French Connection I, The Exor-
cist I) í meira lagi misráðið.
Friedkin virðist ekki hafa fattað
eðli verkefnisins og grípur til
Harold Pinter — meistari innan-
tómrar samræðulistar.
þess að rjúfa einangrun persón-
anna með tilgangslausum úti-
atriðum sem dregur úr þeirri
innilokunarkennd sem mettar
verkið. Hann er líka hallur und-
ur fáranlega linsunotkun og val
sjónarhorna sem eru út í hött.
The Birthday Party er for-
vitnileg fyrir þá sem vilja kynn-
ast Pinter og breskum úrvals-
leik. En þetta er leikrit sem á
heima í leikhúsi eða sjónvarpi.
Stjörnugjöf: The Birthday
Party * ★