Morgunblaðið - 06.09.1985, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. SEPTEMBER 1985
Flakið af Titanic, þar sem það liggur á hafsbotni. Myndin sýnir kinnung og borðstokk skipsins, en bráðabirgðakönn-
un hefur þegar leitt í Ijós, að enn er margt heillegt og jafnvel óskemmt í skipinu.
Eykur hætta á fímbul-
vetri lfkur á árás Rússa?
Washington, 5. sept. AP.
SÚ KENNING vísindamanna að jafnvel minniháttar kjarnorkustríð myndi
kalla „fimbulvetur“ yfir jörðina, takmarkar kosti Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna varðandi hernaðaraðgerðir, segir í nýrri skýrslu um þessi mál sem gerð
var fyrir bandarísku varnarmálaskrifstofuna af ráðgjafarskrifstofunni Palom-
ar. í skýrslunni segir að vangaveltur um siíkan fimbulvetur hljóti að fiækja
aðgerðir sem gerðar yrðu til að draga úr útbreiðslu eða stöðvun hugsanlegs
kjarnorkustríðs. „Þótt vitundin um slíkar afleiðingar hljóti að draga úr vilja
stórþjóðanna til að hefja kjarnorkustríð, þá veldur þessi kenning aukinni
óvissu fyrir þjóðhöfðingja og stjórnendur kjarnorkuvígbúnaðar," segir þar.
Það var ekki fyrr en í mars á sem leiða myndi til mikillar hita-
þessu ári sem Pentagon viður-
kenndi opinberlega að eitthvað
væri hæft í því að kjarnorkustríð
gæti valdið svo mikilli reykmyndun
og rykmekki að skyggði fyrir sólu,
stigslækkunar og þar með fimbul-
vetrar .um alla jörð. En höfundar
skýrslunnar benda á, að ef litið er
svo á að einungis allsherjarkjarn-
orkustríð þyrfti til að valda þessum
veðurfarsbreytingum, myndi kenn-
ing þessi breyta litlu um áætlanir
í hervæðingarmálum. Sé hins vegar
litið svo á að jal'nvel takmarkað
kjarnorkustríð gæti valdið miklum
veðurfarsbreytingum myndu flest-
ir, jafnvel allir, kostir í kjarnorku-
stríði verða úr sögunni. Svo dæmi
sé tekið, — telji Sovétmenn að
Bandaríkjamenn taki kenninguna
,um kjarnorkuvetur alvarlega, gæti
það komið þeim á þá skoðun að
innrás í Vestur-Evrópu þyrfti ekki
endilega að leiða til hernaðarátaka
við Bandaríkin.
Margt heillegt
í flaki Titanic
Woods Hok', Maksachusetts, 5. september. Al’.
DR. Robert Ballard, sem stjórnaði
rannsóknaleiöangrinum er fann hið
sokkna skip Titanic, sagði í dag, að
hann hygðist kanna og skoða skipiö
úr djúpsjávarkafbát. Skýrði hann svo
frá, að litmyndir, sem teknar hefðu
Gengi
gjaldmiðla
London, 5. september. AP.
GENGI dollarans var óstöðugt á gjald-
eyrismörkuðum í Evrópu í dag og ollu
því m.a. vandamál bandarískra stjórn-
valda í sambandi við lánamál land-
búnaðarins. Gull hækkaði lítillega I
verði.
Gjaldeyrissalar sögðu, að dollar-
inn hefði fallið, eftir að fregnir bár-
ust um það í gær, að lánakerfið
vantaði 74 milljarða dollara til að
greiða tap vegna lána.
I Tókýó fengust 239,45 jen (239,90)
fyrir dollarann um það leyti sem
gjaldeyrismarkaðir lokuðu.
I London kostaði sterlingspundið
1,3690 doliara í kvöld, en kostaði
1,3702 í gærkvöldi.
Gengi helstu gjaldmiðla var ann-
ars þannig, að fyrir dollarann feng-
ust 2,8525 vestur-þýsk mörk (2,8455),
2,3458 svissneskir frankar (2,3438),
8,6825 franskir frankar (sama),
3,1985 hollensk gyllini (3,2005),
1.901,75 ítalskar lírur (1.899,12),
1,3680 kandadískir dollarar (1,3675).
Gull kostaði 325,50 dollara únsan
(325,30).
, ERLENT,
verið af flaki skipsins, sýndu margt
mjög heillegt þar. Þannig hefði náðst
m.a. mynd af lítilli flaggstöng, sem
stæði þar „alveg óskemmd“.
Nú er unnið að bráðabirgðakönn-
un á fiakinu með ómönnuðum kaf-
bát, sem tekur myndir af flakinu
frá öllum hliðum. Nákvæm rann-
sókn á fiakinu á hins vegar að fara
fram næsta sumar og þá úr þriggja
manna neðansjávarkafbát. Þær
myndir, sem þegar hefðu verið
teknar, sýna, að margt er enn
óskemmt í skipinu. Þannig má sjá
þar marga kassa af vínflöskum,
sem virðast heilar.
Titanic, sem átti að vera ósökkv-
andi, sökk 14. apríl 1912, eftir að
borgarísjaki reif 300 metra langt
gat í aðra skipshiiðina. Sjö hundruð
manns var bjargað, en 1.513 manns
fórust með skipinu.
Nýr leiðtogi
Frjálslynda
flokksins
('anberra, 5. september. AP.
JOHN Howard var í dag kjörinn leið-
togi Fjálslynda fiokksins í Ástralíu og
verður hann því nú jafnframt leiðtogi
stjórnarandstöðunnar á sambands-
þingi landsins. Tók hann við af And-
rew Peacock.
Kjör Howards náðist ekki átaka-
laust, en hann sigraði John Moore i
atkvæðagreiðslu um flokksleiðtoga-
embættið. Peacock hafði sjálfur
hins vegar valið þann síðarnefnda
til að taka við af sér.
Howard var fjármálaráðherra í
stjórn Maicoims Fraser, sem beið
lægri hlut fyrir Verkamanna-
flokknum í Ástralíu 1981.
Karpov er aftur
í krappri vörn
Skák
Margeir Pétursson
EFTIR slaka taflmennsku sína í
fyrstu skákinni fór Karpov sér að
engu óðslega í byrjun annarrar
einvígisskákarinnar sem tefld var
í Moskvu í gærkvöldi. Hann end-
urtók taflmennsku stna úr fyrra
einvígi þeirra Kasparovs, en í
miðtaflinu kom í Ijós að áskorand-
inn hafði undirbúið sig afar vel
fyrir þessa byrjun. Kasparov tefldi
af milum krafti, fórnaði liði fyrir
mjög sterka stöðu og aðstaða
Karpovs virtist versna með hverj-
um leik. Með því að taka á öllu
sínu tókst heimsmeistaranum þó
að finna leið til að halda í horfinu
og er skákin fór í bið átti hann
einhverja möguleika á jafntefli.
Skákskýrendur í Moskvu voru
sammála um að staða áskorand-
ans væri betri, en sumir stór-
meistaranna á einvíginu töldu
þó að Karpov ætti að geta haldið
jafntefli. Erfitt er að fullyrða
neitt um það, en ég ætla að leyfa
mér að spá Kasparov sigri vegna
hins öfluga fjarlæga frípeðs hans
á a-línunni, sem illa staösettir
léttir menn hvíts eiga erfitt með
að stöðva.
En hvernig svo sem skákin fer
var hún æsispennandi, margir
bjuggust við stuttu jafntefli, en
Kasparov ætlar greinilega að
hamra járnið á meðan það er
heitt. Taflmennska heimsmeist-
arans er hins vegar óstyrk, eftir
að hafa klórað sig út ur afar
erfiðri stöðu virtist taflmennska
hans í tímahraki vera afar óná-
kvæm.
2. einvígisskákin:
Hvítt: Anatoly Karpov.
Svart: Gary Kasparov
Sikileyjarvörn
1. e4 — c5, 2. Rf3 — d6, 3. d4 —
cxd4, 4. Rxd4 — Rf6, 5. Rc3 —
a6,6. Be2 — e6
Nú er komin upp þekkt staða
úr Scheveningen-afbrigðinu í
Sikileyjarvörn, en það var þrí-
vegis teflt í fyrra einvígi þeirra.
7. 0-0 — Be7, 8. f4 — 0-0, 9. Khl
— Dc7,10. a4
I 43. skák fyrra einvigisins lék
Karpov hér 10. Del sem eftir 10.
— b5 leiddi til algengustu leiðar
Scheveningen-afbrigðisins.
10. — Rc6,11. Be3 - He8,12. Bf3
í 5. skákinni sl. vetur lék
Karpov hér 12. Hel, en komst
ekkert áleiðis.
12. —Hb8,13. Dd2 — Bd7
Það er ljóst að Kasparov hlýt-
ur að hafa eytt ófáum stundum
í rannsóknir á þessari stöðu í
sumar. 1 45. skákinni lék hann
13. - Rxd4, 14. Bxd4 - e5, 15.
Ba7 - Ha8, 16. Be3 - Bd7, 17.
a5 og Karpov hafði örlítið betri
stöðu.
14. Df2 — Rxd4, 15. Bxd4 — e5,
16. Be3 - Be6!? „
Djarfur leikur, því í fram-
haldinu verður þessi biskup i
stórhættu á c4 og um síðir varð
Kasparov að fórna honum. Flest-
ir stórmeistarar hefðu líklega
leikið 16. — exf4 án umhugsunar
í stöðunni.
17. f5 — Bc4, 18. Bb6 - Dc8, 19.
Hfcl
Dæmigerður leikur fyrir
Karpov og líklega hefur honum
liðið mjög vel í þessari stöðu,
ekki sizt vegna hinnar óþægilegu
hótunar 20. b3; Kasparov lumar
hins vegar á sterku og óvæntu
svari sem færir honum frum-
kvæðið eftir miklar sviptingar.
Það hefði hins vegar verið fróð-
legt að sjá hvað Kasparov hefði
haft í huga eftir 19. Hfdl, því
þá er 19. — d5 svarað með 20.
exd5 — Dxf5,21. d6.
19. — d5f! 20. b3 - Bb4, 21. Ra2
— Ba3.
í fljótu bragði gæti virst svo
sem svartur hafi leikið af sér
manni og berjist af örvæntingu,
en það kemur í ljós að um stór-
kostlega fléttu er að ræða.
22. bxc4 — Bxcl, 23. Rxcl —
Dxc4, 24. exd5 — e4, 25. Be2 —
Dxc2!
Drepur rétta peðið. Þarna
stendur svarta drottningin frá-
bærlega vel og bindur mestallt
hvita liðið niður. Fram að þessu
höfðu stórmeistararnir í blaða-
mannaherberginu talið Kaspar-
ov ramba á barmi glötunar, en
eftir þennan leik skiptu þeir um
skoðun.
26. Dd4 — Hbc8, 27. h3 — e3, 28.
d6 — Dd2!
29. Rd3!
Um annað var ekki að ræða.
Hvíta staðan er gjörtöpuð eftir
29. Kh2 - Rd7! eða 29. Bc5? -
b6.
29. — Dxe2
Það er ekki ólíklegt að hér
hafi Kasparov átt að leika 29. —
Rd7 eins og einn aðstoðarmanna
hans, stórmeistarinn Dorfman,
stakk upp á.
30. d7 — Rxd7, 31. Dxd7, — Dd2,
32. Hel — e2,33. Kgl
Hér kom ekki síður til greina
að leika 33. a5, enda svaraði
Kasparov að bragði með:
33. — a5!, 34. g3?!
Furðuleg veiking, svo virðist
helst sem Karpov hafi ekki séð
svar svarts, en hann var því sem
næst leiklaus í stöðunni. Allir
menn hans eru bundnir við að
valda hver annan, eða við að
hindra að e2-peðið verði að
drottningu.
34. — Dh6,35. Bd2-Dc6
Vafalaust rétt ákvörðun. 35. —
Dxh3? og 35. — Hcd8? mátti
auðvitað báðum svara með 36.
Hxe2! og 35. - Hed8, 36. Db5
virðist ekki færa svörtum mikið
í aðra hönd.
36. Dxc6 — Hxc6,37. Hbl — Hc4
Hér er teflt beint af augum
og ekki hirt um að valda veikleik-
ana.
38. Hxb7 — Ilxa4, 39. Bel —
Ha3,40. Hd7
Alls ekki 40. Rc5 - Hf3! og
vinnur.
40. — a4,41. Kf2
í þessari stöðu lék Kasparov,
svartur, biðleik. Hinum eðlilega
leik 41. — Hal er vel svarað með
42. Ha7! - a3, 43. Rb4, en 41. -
h5 eða 41. — Hb3! virðast gefa
svörtum góða vinningsmögu-
leika. A.m.k. er hvíta vörnin
mjög erfið. Tveir manna hans
verða bundnir við að valda svarta
frípeðið á e2 og a-peð svarts á
aðeins þrjá leiki eftir upp í borð.
Auk þess njóta svörtu hrókarnir
sín vel í stöðunni, því drottning-
arvængurinn er að mestu auður
og baráttan verður á báðum
vængjum.
Sovézki stórmeistarinn og
byrjanasérfræðingurinn Gufeld
sagði að báðir hefðu teflt svo vel
að skákin ætti skilið að verða
jafntefli. „E.t.v. bezta skákin sem
þessir meistarar hafa teflt inn-
byrðis,” bætti Gufeld við.