Morgunblaðið - 19.09.1985, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR19. SEPTEMBER1985
25
ríkja, og Spánn, Frakkland og
Þýskaland hafa öll átt þar yfirráð.
Lega landsins er mikilvæg frá
hernaðariegu sjónarmiði og því
margir haft augastað á því. Hol-
lendingar urðu snemma miklir
sæfarar og kaupmenn, og eiga
marga landkönnuði innan sinna
raða.
Kotterdam, heimsins
stærsta höfn
Á 17. öldinni var Amsterdam
stærsta vörumiðstöð í heimi, í dag
fer meira vörumagn um Rotter-
dam en nokkra aðra höfn í heimi.
Velgengni hafnarinnar segja Hol-
lendingar byggjast á því að þar sé
alltaf laus polli fyrir hvert það
skip sem inn í höfnina kemur, og
öll afgreiðsla skipsins gengur því
hratt fyrir sig. Höfnin er stærsta
gámahöfn í Evrópu, og þar sem
afgreiðsla gengur fljótt og vel
fyrir sig er hægt að ferma og af-
ferma risastórt gámaskip á einum
degi. Frá höfninni liggja leiðir til
allra átta, auðvelt að sigla varn-
ingi niður stórfljót Evrópu og gott
vega og járnbrautakerfi liggur frá
höfninni í allar áttir.
Önnur samgöngulífæð liggur
varla eina einustu mynd. Kröller
Muller-safnið í Otterlo hýsir einn-
ig mörg frægustu málverk þessa
meistara, þó aðallega málverk sem
eru unnin á síðustu æviárum hans.
Kröller Miiller-safnið sérhæfir
sig í söfnun og varðveislu högg-
mynda af ýmsu tagi, sem eru stað-
sett á víð og dreif um garðinn í
kringum sýningarhúsið. Einna
eftirtektarverðast er tilbúinn
garður sem gestir eru beðnir um
að ganga inn í einir með sjálfum
sér og nota nokkrar mínútur til
hugleiðslu. f sýningarsalnum eru
nokkur verk eftir hinn sérkenni-
lega bandaríska listamann
Christo, og meðal annars sýndur
aðdragandi og þróun að einu viða-
mesta verki hans, er hann
strengdi bleikan plastdúk utan um
ellefu eyjar rétt utan við Florida,
en eyjunum ellefu var pakkað inn
í bleikan plastdúk í hálfan mánuð
áður en náttúran fékk að hafa
sinn gang á nýjan leik!
Hollendingar geta líka státað af
því að standa framarlega í vísind-
um. Heimsókn í Gist-brocades
leiddi í Ijós ýmsar nýjungar í líf-
efnaiðnaðinum, en þeir framleiða
enzym úr margskonar örverum,
nota m.a. bakteríuflóruna úr ís-
lenskum hverum í framleiðsluna.
Fyrirtækið er einnig einn helsti
penicillinframleiðandi heims,
framleiða mörg grunnefni fyrir
lyfjaiðnaðinn og þeir eru farnir að
gera merkilegar tilraunir með að
láta bakteríur hreinsa mengað
vatn og loft.
Holland er konungsríki og kon-
ungsfjölskyldan býr í Haag, en
þar er jafnframt aðsetur stjórnar-
innar. Beatrix drottning og kon-
ungsfjölskyldan koma fram sem
fulltrúar þjóðarinnar og hefur
drottningin takmörkuð völd, en
allar meiriháttar ákvarðanir eru
teknar í þinginu sem starfar í
tveim deildum, 150 þingmenn í
neðri deild og 75 í efri.
flatt. Stigagangar eru víða svo
þröngir í gamla bæjarhlutanum
að talíulyftur eru undir hverju
þakskeggi til að fólk geti flutt
búslóðir sinar. Aðalfarartækin
eru sporvagnar og reiðhjól, og oft
má sjá heilu fjölskyldurnar hjóla
saman, stundum þrír á sama hjóli.
Hjólreiðafólk er á öllum aldri, og
sjá má ömmur og afa á gömlum
um loftin blá, frá Schiphol-flug-
velli er flogið til 188 staða í 85
löndum og flugvöllurinn hefur tvö
ár í röð verið valinn flugvöllur
ársins af breska tímaritinu Busin-
ess Traveller. Fríhöfnin er auk
þess ein sú hagstæðasta í heimi.
Hollendingar hafa löngum þótt
með umburðarlyndustu þjóðum.
Holland var fyrsta landið sem
veitti svörtum þrælum frelsi, þeir
voru meðal hinna fyrstu til að af-
nema dauðarefsingu og galdra-
brennum var hætt þar heilli öld
fyrr en annars staðar. Minni-
hlutahópar eru nú um 10% þjóð-
arinnar og gert ráð fyrir að þeim
fari ört fjölgandi, verði um 20%
árið 2000. Flóttamenn hafa um
langan aldur fundið nýtt heimili í
Hollandi, og nú á síðustu árum
hefur Amsterdam verið Mekka
hippa og margir listamenn af er-
lendu bergi brotnir fest rætur þar.
Listasöfn eru mörg, sérstaklega
þó í Amsterdam, en þar er meðal
annars safn sem heitir eftir einum
frægasta hollenska málaranum,
Vincent Van Gogh. Á safninu eru
málverk er spanna hina tiltölulega
stuttu starfsævi þessa meistara
málverksins sem var þó ekki hátt
skrifaður meðan hann lifði, seldi
„Segðu þá Scheveningen!“
Haag er aðsetur stjórnar og
fulltrúa erlendra ríkja, tíguleg
borg með breiðgötum og stórum
almenningsgörðum. Ein útborg
Haag nefnist Scheveningen, nafn-
ið er erfitt í framburði og réð ör-
lögum margra Þjóðverja í seinni
heimsstyrjöldinni, því þeir voru
umsvifalaust skotnir ef þeir þótt-
ust vera hollenskir og gátu ekki
borið nafnið rétt fram. í Scheven-
ingen eru góðar strendur, farfugl-
arnir þó flestir komnir til sinna
heimkynna a þessum tíma árs, en
þetta er vinsæll sumarleyfisstaður
Hollendinga og nágranna þeirra,
svo sem Þjóðverja sem margir
hverjir eiga sér nú íbúðir eða
sumarhús á þessum slóðum. 1
Scheveningen er m.a. spilavíti sem
á 100 ára afmæli á þessu ári, en
þar standa menn í biðröðum til að
fá tækifæri til að spila út aurum
sínum.
Haag er skemmtilega ólík höf-
uðborginni Amsterdam, sem hefur
verið kölluð borg gimsteinanna,
eða Feneyjar norðursins. Skurðir
og sýki setja óneitanlega svip sinn
á Amsterdam, meðfram síkjunum
standa háreist hús, sum hver farin
að síga talsvert, eða halla undir
Götulíf í gimsteinaborginni.
hjólum sem nú eru orðin eftirsótt
af unga fólkinu og kölluð ömmu-
hjól eða hallelúja-hjól, ef til vill
vegna þess að fyrrum eigendur
þeirra eru horfnir á vit forfeðr-
anna. I miðborginni eru götu-
leikhús, og hópar tónlistarfólks
leika listir sínar fyrir vegfarendur
á kvöldin.
Fjölskyldulíf
fyrir opnum tjöldum
Hollendingar eru sagðir rækta
vel fjölskyldulífið, næstum dauða-
synd að gleyma afmælisdegi í fjöl-
skyldunni, og öllum umhugað um
að hafa heimili sín sem opnust. Ef
til vill þess vegna hafa þeir þann
sið að draga yfirleitt ekki fyrir
gluggatjöld, sagt er að með því
vilji þeir sýna að þeir hafi ekkert
að fela, og húsmæður leggja metn-
að sinn í að sýna að heimilisstörf-
in séu vel og samviskusamlega
unnin.
Hollendingar eru trúræknir en í
landinu eru ótal trúflokkar. Sagt
hefur verið um þá að ef einn Hol-
lendingur væri staddur á eyðieyju
leggðist hann óðara á bæn, en ef
þeir væru tveir eða fleiri, væri far-
ið að deila um trúmál í stað bæna-
gjarðarinnnar. Menntakerfið og
stjórnmálaflokkarnir draga dám
af þessu, í landinu eru ótal stjórn-
málaflokkar sem kenna sig við
mismunandi trúflokka og sama
má segja um skólana.
Þeir sem sækja Holland heim
mega ekki láta hjá líða að bragða
þjóðarréttinn, hráa síld með mikl-
um hráum lauk, og er hægt að
kaupa hana á öðru hverju götu-
horni, ótrúlegt lostæti. Ekki má
heldur gleyma hrísgrjónaborðinu,
rijsttafel, en það er sérréttur ind-
ónesísku matsölustaðanna, 20
mismunandi réttir, sem Hollend-
ingar panta gjarnan er þeir ætla
að sitja heilt kvöld með vinum og
kunningjum yfir matborðinu ...
Leigubíllinn rennir i hlað
Schiphol-flugvallar, „þú hefur
nógan tíma,“ segir bílstjórinn
hughreystandi um leið og hann
sveiflar töskunum upp í farang-
urskörfuna, og stuttri viðkynn-
ingu við duglega þjóð í harðbýlu
landi er lokið að þessu sinni. Á
leiðinni út í flugvél Arnarflugs
rifjast upp brandari sem Bretar
hafa sagt um frændur okkar fra,
„ef við flyttum íra til Hollands og
Hollendinga til Irlands myndu ír-
ar áreiðanlega drukkna í Hollandi
en Hollendingum tækist án efa að
lifa góðu lífi á Irlandi."
En ætli það myndu ekki fleiri
þjóðir drukkna í Hollandi...
texti: Valgerður Jónsdóttir
myndir: Ragnar Axelsson