Morgunblaðið - 14.01.1986, Qupperneq 42

v
" 42
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR14. JANÚAR1986
„ Éo H99 ondi/6ikA á nófc-tunni og
brýl hc’/lönn i/m pou5, bvetrng |?ú kemsi
ni&ur um 5irompínn cí' ío-^íra HjoU.
Ég skil þetta ekki: Hvert
skipti sem ég skelli kjúkl-
ing í grillofninn brenna
fjaðrirnar.
Með
morgunkaffínu
Þú mátt fara núna. Hún
var bara að forvitnast um
litinn á eldhúsinu.
Um endurholdgun og
hin fornu vísindi
Til Velvakanda.
Bókin „Á ystu nöf“ eftir Ieikkon-
una frægu Shirley MacLaine, sem
út kom núna fyrir jólin hefur vakið
verðskuldaða athygli og umtal
meðal manna. Höfundurinn hreyfír
þar nefnilega efni sem furðu sjaldan
er fært í tal — endurholdgunar-
kenninguna, þá kenningu sem segir
að við höfum fæðst áður á þessa
jörð og eigum eftir að gera það
aftur í framtíðinni. í bókinni er
fjallað um þetta efni á persónulegan
hátt og tekst höfundinum vel upp
— öll er frásögnin trúverðug og
margt er þar merkilegt og forvitni-
legt.
Endurminningar leikkonunnar
um fyrri líf eru þó hvergi nær eins-
dæmi. Margt fólk sem ég þekki
hefur slíkar minningar þó þær séu
ef til vill ekki eins skýrar og þær
sem Shirley greinir frá, enda hefur
hún greinilega lagt mikla rækt við
að rifja þær upp.
Á síðasta áratug kom út all
merkileg bók um þessi efni á Eng-
landi, sem bar nafnið „More lives
than one?“ eftir Jeffrey Iverson,
sem starfar hjá bresku sjónvarps-
stöðinni BBC. Hinn kunni íslend-
ingur Magnús Magnússon skráði
formálann fyrir bókinni, en ég
minnist þess þó ekki að hafa séð
hennar getið hér. í þessari bók er
Ú'allað um rannsóknir sálfræðings-
ins Amall Bloxham. á endurhóldg-
unum fólks og hljóta ýmsar grund-
vallarrannsóknir hans að teljast
stórmerkilegar þegar fram líða
stundir og menn fara að gefa þess-
um efnum meiri gaum. Þessi bók
er að vísu erfið aflestrar, enda
fræðilega unnin, en mikill fengur
yrði að fá hana þýdda.
Það er engum vafa undirorpið
að fólk á Vesturlöndum er nú farið
að gefa hinum fomu vísindum meiri
gaum og spyrja sjálft sig spuming-
anna: Hver er ég og hvert fer ég?
Og þá er auðvitað stutt í spuming-
una. Hvaðan kem ég? Viðtökumar
sem bók Shirley MacLaine hefur
fengið bera þess vott að áhugi
almennings er tekinn að vakna fyrir
alvöru á Vesturlöndum.
Efnishyggjan, sem kenndi að
maðurinn væri ekki annað en flókin
vél — sköðuð af ijölmörgum tilvilj-
unum í rás þróunarinnar, allt frá
hinni fyrstu tilviljun — hlýtur brátt
að renna skeið sitt á enda. Þessi
Shirley MacLaine, höfundur bók-
arinnar „Á ystu nöf “.
einfeldningslega kenning var
sprottin af takmarkaðri þekkingu
sem menn höfðu um sjálfa sig og
ummheiminn, en þekking manna
er þegar orðin meiri en svo að
skynsamlegt sé að aðhyllast hana.
Efnishyggjan sem slík mun aldrei
hafa átt uppá pallborð hjá íslend-
ingum, nema þá hjá einhveijum
minnihlutahópum eins og gengur,
því efnishyggja hefur aldrei náð að
setja svipmót sitt á hugsunarhátt
íslendinga. Þetta hefur víða komið
fram, og sést m.a. á því hve bækur
um dulræn efni eru mikið lesnar
og hversu mikil umræða er milli
manna um þessi mál.
Eins og sjá má í þjóðsögunum
hafa íslendingar alltaf vitað að lífi
mannsins er ekki lokið við líkams-
dauðann og hér hefur yfírleitt ekki
verið deilt um þá staðreynd. Um
hitt hafa menn hins vegar ekki
verið sammála; hvort endurfæðing-
arkenningin væri rétt og hefur
furðu lítið verið skrifað um hana
hér — væri gaman að sjá meira um
þau mál á prenti.
Hina almennu vissu um framlífið
eigum við íslendingar eflaust því
að þakka að hér hafa á hverri öld
komið fram nokkrir merkir ein-
staklingar sem hafa gaumgæft
þessi mál og frætt aðra um þessi
efni, sem þegar allt kemur til alls
varðar manninn mestu að kunna
skil á. Nú óttast sumir að þessi
gömlu vísindi gleymist í hávaða og
múgmennsku nútímans, en ekki er
ég hræddur um að svo verði. Þvert
á móti held ég að fólk fari almennt
að gefa því meiri gaum, hvað í
manninum býr. Dulsálarfræðilegar
rannsóknir, sem þegar hafa leitt
ýmislegt stórmerkilegt í ljós, eiga
eftir að færa okkur sönnur á að
maðurinn er andlegrar ættar en
ekki efnislegrar. Og þá fyrst er
mönnum verður þessi staðreynd að
fullu Ijós mun almennur áhugi
vakna um að kanna hin huldu lífs-
svið tilverunnar til hlítar og hagnýta
þá möguleika sem þar bíða okkar.
Oddaveiji
Skrifið eða hringið
til Velvakanda
Velvakandi hvetur lesendur til að skrifa þættinum um hvaðeina,
sem hugur þeirra stendur til — eða hringja milli kl. 10 og 11.30,
mánudaga til föstudaga, ef þeir koma því ekki við að skrifa. Meðal
efnis, sem vel er þegið, eru ábendingar og orðaskipti, fyrirspúrnir
og frásagnir, auk pistla og stuttra greina. Bréf þurfa ekki að vera
vélrituð, en nöfn, nafnnúmer og heimilisföng verða að fylgja öllu
efni til þáttarins, þó að höfundar óski nafnleyndar.
Sérstaklega þykir ástæða til að beina því til lesenda blaðsins
utan höfuðborgarsvæðisins, að þeir láti sinn hlut ekki eftir liggja
hér í dálkunum.
I
!■
HÖGNI HREKKVÍSI
ALWEG ÓTpAUÐ."
1 .w iaiiiiw.«u»,ja:w -
Víkverji skrifar
á höfum við íslendingar eignast
fímmta stórmeistarann í skák
með sigri Margeirs Péturssonar í
Hastings. Oft hafa menn velt því fyrir
sér, hvers vegna við Islendingar erum
svo sterkir skákmenn, sem raun ber
vitni í samanburði við ýmsar aðrar
þjóðir. Margt kemur hér efalaust til,
en af einstökum atburðum er enginn
vafí á því, að árangur Friðriks Ólafs-
sonar og einvígi þeirra Fischers og
Spasskys um heimsmeistaratitilinn í
skák í Laugardalshöll hafa kynt hvað
mest undir áhuga ungra manna á
tafli. Og til að fylgja þessu eftir hafa
síðustu ár verið haldin mörg skákmót
hér á landi, sem hafa auðveldað skák-
mönnum okkar að ná árangri. Auk
taflfélaga og Skáksambands íslands
er í því sambandi rétt að nefna nafn
Jóhanns Þóris Jónssonar og helgar-
skákmótin, sem hann hefur gengist
fyrir víðs vegar um land.
Um leið og Víkverji samfagnar
Margeiri Péturssyni með þennan
árangur skal á það bent að fleiri skák-
menn standa til titla á þessu ári, ef
stríðsgæfan er þeim hliðholl. í þeim
hópi er .Jón L. Ámason. sem hefur
þegar, að því er Víkveiji bezt veit, náð
hluta af stórmeistaraárangri á helgar-
skákmóti á Húsavík.
XXX
Ekki skal tekið undir hugmyndir
manna um að leggja gjaldmiðil
okkar niður. En alltaf minnkar krónan
að verðgildi og núna um áramótin var
hún orðin innan við fimmtungur þess,
sem hún var, þegar hún leysti gömlu
krónunaafhólmi 1981.
Þessi þróun hlýtur að vekja spum-
ingar um tilvist minnstu peninganna,
þ.e. fímmeyringanna og tíeyringanna.
Samkvæmt þeim upplýsingum, sem
Víkveiji hefur, kosta þessir peningar
nú meira í framleiðslu en verðgildi
þeirra er, en raunverulegt hlutverk
þeirra í viðskiptum landsmanna er
hins vegar hverfandi. AHa vega verður
Víkveiji ekki var við notkun sína á
þessum aurum nú orðið. Það virðist
því vera spuming, hversu lengi þessir
peningar verða við lýði úr því sem
kftmiQjer. . •_ .....—
Astæða er til að hvetja fólk til að
leggja leið sína á Kjarvalsstaði
og taka þátt í Listahátíð unga fólksins.
Það sem þar ber fyrir augu er ís-
lenzkri æsku til sóma, þannig að efíst
einhver um táp æskufólksins ætti sá
hinn sami að eyða þeim efa með ferð
á Kjarvalsstaði.
XXX
Einar Pálssor. heldur áfram að
segja okkur af rannsóknum sín-
um á rótum íslenzkrar menningar.
Hann hefur nú gefið út sjöundu bókina
í ritsafni sínu um þetta efni og fjallar
í henni um rannsóknir sínar í Flórens
og þýðingu þeirra fyrir íslendinga.
Ekki er hægt annað en dást að
dugnaði Einars við rannsóknir hans
og útgáfu. í samtali við Einar, sem
birtist í menningar- og listablaði
Morgunblaðsins á sunnudaginn er
vikið að samskiptum hans við Háskóla
íslands. Reyndar segir Einar, að þögn
Háskólans skipti hann ekki máli leng-
ur. Það getur hins vegar ekki átt við
Jlá^ggni lesft bækur Einars,.........