Morgunblaðið - 09.04.1986, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, MIUVIKUDAGUR 9. APRÍL1986
Mynd4
Hve miklb drukkib venjulega
(I flaska af st«rku áfengi - 24 skammtar)
Hlutfall
■ Karlar 1974
1 Karlar 1984
E3 Konur 1974
□ Konur 1984
mebal-
fjöldi
skammta
10.9
9.5
3.4
4.7
6-10
Skammtafjöldt
saman við könnun, sem Guðrún
Briem gerði á árinu 1980, og kemur
þá í ljós að heldur fleiri höfðu
smakkað áfengi á svona ungum
aldri þá en á árinu 1984. Ekki
verður því sagt að allt hafi farið á
verri veg á síðustu árum. Sérstak-
lega vekur athygli hin mikla minnk-
un sem orðið hefur á reynslu ung-
menna af tóbaki. Er ekki að efa
að þar hefur fræðsla skóla og fjöl-
miðla komið að gagni. Ef þessir
aðilar beindu jafnsamstilltu átaki
gegn áfengi, er ekki vafi á að
nokkrum árangri mætti ná og fólk
mundi taka reglum og takmörkun-
um sem nauðsynlegar eru á notkun
áfengis jafn vel og tóbaksvamalög-
unum.
Afengisneyslukannanir
Fyrir tilstuðlan Áfengisvarnaáðs
hafa Geðrannsóknastofnun Háskóla
íslands og geðdeild Landspítalans
unnið að könnunum á áfengisneyslu
um nokkurt árabil. Með leyfi Hag-
stofu íslands og Tölvunamefndar
hafa verið tekin tilviljunarúrtök
fólks á aldrinum 20-49 ára úr þjóð-
skrá á ámnum 1974 og 1984. Fyrra
árið vom 3016 í úrtakinu, en 3473
í því síðara. Rannsóknirnar hafa
verið framkvæmdar meö því að
senda spumingalista til þessa fólks
og hafa fengist víðtækar upplýsing-
ar frá því um neysluvenjur, einkenni
um áfengismisnotkun og viðhorf til
áfengisnotkunar með þeim tak-
mörkunum sem slíkar kannanir em
háðar. Sérstaklega er ástæða til að
vekja athygli á tveim annmörkum,
annars vegar svarhlutfallinu, sem
hefur minnkað úr 80% á árinu 1974
í 60% á árinu 1984, og hins vegar
vantelja menn áfengisneyslu sína
við kannanir af þessu tagi, þegar
borið er saman við söluskýrslur.
Þrátt fyrir þessa annmarka gefa
kannanirnar ákveðnar vísbendingar
um áfengisneysluna og breytingar
á henni. Á þessum ámm hefur orðið
sú meginbreyting, að neytendum
áfengis hefur farið Qölgandi, sér-
staklega meðal kvenna. Á árinu
1974 sögðust 73,6% kvenna á aldr-
inum 20-49 ára neyta eða hafa
neytt áfengis, en á árinu 1984 var
þetta hlutfall komið upp í 82,4%.
Meðal karla hafði hlutfallslegur
flöldi neytenda vaxið úr 90,5% í
92,1%. Meðalaldur við byijun
áfengisneyslunnar í þessum aldurs-
hópi hafði einnig lækkað á þessu
tíu ára bili. Á árinu 1974 töldu
þeir sem neyttu áfengis sig hafa
byijað að neyta þess þegar þeir
vom 17,6_ ára (karlar) og 19,6 ára
(konur). Á árinu 1984 vom karlam-
ir hins vegar 16,1 árs þegar þeir
byijuðu að neyta áfengis, en kon-
umar 17,3 ára. Kannanir meðal
unglinga sem áður er vikið að benda
til þess, að meðalaldurinn við byijun
áfengisneyslunnar hafi enn lækkað
frá því sem er í þessum aldurshópi
sem neyslu kannanir okkar taka til.
Á þessum tíu ámm hafa orðið
talsverðar breytingar á neysluvenj-
um þeirra sem svara spumingalist-
unum og skal hér getið um nokkur
atriði. Á mynd 4 er sýnt hvemig
magnið, sem menn telja sig drekka
venjulega, hefur breyst. Fjöldi
þeirra sem telja sig drekka 1-5
skammta (sjússa) í hvert skipti
hefur heldur farið vaxandi, en fjöldi
þeirra sem drekka meira á hinn
bóginn minnkandi, nema þeirra
kvenna sem drekka meira en 11
skammta í hvert skipti. Karlar telja
sig drekka venjulega 9,5 áfengis-
skammta í hvert skipti á árinu
1984, en dmkku 10,9 árið 1974,
en konur hafa hins vegar aukið
neysluna, þannig að meðal-
skammtafjöldi kvenna í hvert skipti
sem þær drekka 1984 er 4,7 á móti
3,4 árið 1974. Á hinn bóginn hefur
drykkjuskiptunum farið fjölgandi,
þannig að heildameysla þessara
hópa hefur líklega ekki breyst.
Þá hefur einnig orðið sú breyting
á neysluvenjunum, að mun fleiri
hafa neytt léttra vína seinast þegar
þeir neyttu áfengis á árinu 1984
en raunin var á árinu 1974. Einnig
hefur komið til nokkur hópur sem
telur sig hafa neytt áfengs öls síðast
þegar þeir neyttu áfengis.
Til þess að bæta úr þeim tak-
mörkunum, sem spumingalista-
kannanimar em háðar, hafa verið
gerðar ýmsar frekari athuganir.
Þær benda til þess, að í hópi þeirra
sem svara ekki séu fleiri stórneyt-
endur og misnotendur. Einnig kann
að vera að í þeim hópi séu nokkm
fleiri sem alls ekki neyta áfengis
og telja þess vegna að þeim komi
kannanir af þessu tagi ekki við.
Til samanburðar við könnun
Geðrannsóknastofnunar á árinu
1984, þar sem fram kom að aðeins
13,1% neyttu ekki áfengis, má
benda á að í símakönnun sem gerð
Peniiigairiarkaðurinn
GENGIS-
SKRANING
Nr. 64. - 8. apríl 1986
Kr. Kr. Toll-
Ein.KL 09.15 Kaup Sala gengi
Dollari 42,300 42,420 41,720
SLpund 61,525 61,700 61,063
Kan.dollari 30,507 30,594 29,931
Dönskkr. 4,7783 4,7919 43465
Norskkr. 5,7085 5,7247 5,7335
Scnskkr. 5,6423 5,6583 5,6735
dmark 7,9273 7,9498 7,9931
Fr.fnnki 5,5263 5,5420 53191
Belg. frinki 0,8630 03654 0,8726
Sv.franki 21,0364 21,0961 21,3730
HolL gyllini 15,6394 15,6838 15,8360
y-þ. mark 17,5902 17,6401 173497
ÍLlíra 0,02572 0,02579 0,02626
Austurr.sch. 2,5078 2,5149 2,5449
PorL escudo 0,2652 0,2660 03763
Sp. peseti 0,2780 0^788 03844
Jap.yen 0,23322 033389 033346
Irsktpund 53,467 53,619 54,032
SDR(Sérst 47,2319 473668 473795
INNLÁNSVEXTIR:
Sparisjóðsbækur
Landsbankinn................. 9,00%
Útvegsbankinn................ 8,00%
Búnaðarbankinn...... ........ 8,50%
Iðnaöarbankinn............... 8,00%
Verzlunarbankinn............. 8,50%
Samvinnubankinn...... ....... 8,00%
Alþýðubankinn................ 8,00%
Sparisjóðir.................. 8,00%
Sparísjóðsreikningar
með 3ja mánaða uppsögn
Alþýöubankinn................ 10,00%
Búnaðarbankinn............... 9,00%
Iðnaðarbankinn............... 8,50%
Landsbankinn................. 10,00%
Samvinnubankinn.............. 8,50%
Sparisjóðir.................. 9,00%
Útvegsbankinn................ 9,00%
Verzlunarbankinn............. 10,00%
með 6 mánaða uppsögn
Alþýðubankinn................ 12,50%
Búnaðarbankinn............... 9,50%
Iðnaðarbankinn............... 10,50%
Samvinnubankinn.............. 10,00%
Sparisjóðir.................. 10,00%
Útvegsbankinn................ 10,00%
Verzlunarbankinn............. 12,00%
með 12 mánaða uppsögn
Alþýðubankinn................ 14,00%
Landsbankinn................. 11,00%
Útvegsbankinn................ 12,00%
Verðtryggðir reikningar
miðað við lánskjaravísitölu
með 3ja mánaða uppsögn
Alþýðubankinn................. 1,00%
Búnaðarbankinn....... ..... 1,00%
Iðnaðarbankinn...... ........ 1,00%
Landsbankinn....... ....... 1,00%
Samvinnubankinn...... ....... 1,00%
Sparisjóðir.................. 1,00%
Útvegsbankinn................ 1,00%
Verzlunarbankinn............. 1,00%
með 6 mánaða uppsögn
Alþýðubankinn................ 2,50%
Búnaðarbankinn............... 2,50%
Iðnaðarbankinn............... 3,00%
Landsbankinn................. 3,50%
Samvinnubankinn...... ....... 2,50%
Sparisjóöir.................. 3,00%
Útvegsbankinn................ 3,00%
Verzlunarbankinn..... ..... 3,00%
með 18 mánaða uppsögn:
Samvinnubankinn.............. 7,50%
með 24 mánaða uppsögn:
Samvinnubankinn.............. 8,00%
Að loknum binditíma 18 mánaða og
24 mánaða verðtryggðra reikninga
Samvinnubankans er innstæða laus
tvisvar á ári eins og á 6 mánaða reikn-
ingum.
Ávísana- og hlaupareikningar:
Alþýöubankinn
- ávísanareikningar............6,00%
- hlaupareikningar............ 3,00%
Búnaðarbankinn............. 2,50%
Iðnaðarbankinn............... 3,00%
Landsbankinn................. 4,00%
Samvinnubankinn...... ........ 4,00%
Sparisjóðir................ 3,00%
Útvegsbankinn.............. 3,00%
Verzlunarbankinn1)......... 3, 00%
Eigendur ávísanareikninga í Verzlun-
arbankanum geta samið um ákveðna
lágmarksinnstæðu á reikningi sínum og
af henni eru reiknaðir almennir spari-
sjóðsvextir auk uppbótar.
Stjörnureikningar:
Alþýðubankinn')............8-9,00%
Alþýöubankinn býður þrjár tegundir
Stjörnureikninga og eru allir verð-
tryggðir. í fyrsta lagi eru reikningarfyrir
ungmenni yngri en 16 ára, með 8%
vöxtum. Reikningurinn er bundinn þar
til eigandinn hefur náð 16 ára aldri. í
öðru lagi eru reikningar fyrir aldraða —
lífeyrisþega — með 8% vöxtum. Upp-
sagnarfrestur er mismunandi eftir aldri
eiganda, 3 til 9 mánuðir. Vextír og
verðbætur eru lausar til útborgunar i
eitt ár. Þá eru þriggja Stjörnureikningar
með 9% vöxtum. Hver innþorgun er
bundin í tvö ár. Vextir og verðbætur
eru lausar til útborgunar í eitt ár.
Afmælisreikningur
Landsbankinn............... 7,25%
Afmælisreikningur Landsbankans er
bundinn í 15 mánuði og ber 7,25%
vexti og er verðtryggöur. Innstæða er
laus í tvo mánuði eftir að binditima lýk-
ur. Heimilt er að leggja inn á reikninginn
til31.desember1986.
Safnlán - heimilisián-IB-lán-plúslán
með 3ja til 5 mánaða bindlngu
Alþýðubankinn............... 10-13%
Iðnaöarbankinn............... 8,50%
Landsbankinn................ 10,00%
Sparisjóðir...................9,00%
Samvinnubankinn.............. 8,00%
Útvegsbankinn................ 9,00%
Verzlunarbankinn............ 10,00%
6 mánaða bindingu eða lengur
Alþýðubankinn............... 13,00%
Iðnaðarbankinn............... 9,00%
Landsbankinn................ 11,00%
Sparisjóðir................. 10,00%
Útvegsbankinn............... 10,00%
Innlendir gjaldeyrisreikningar:
Bandaríkjadollar
Alþýðubankinn................ 8,00%
Búnaðarbankinn............... 7,00%
lönaðarbankinn...... ........ 7,00%
Landsbankinn..........:.... 6,50%
Samvinnubankinn.............. 7,50%
Sparisjóðir.................. 7,50%
Útvegsbankinn................ 7,00%
Verzlunarbankinn..... ..... 7,00%
Steríingspund
Alþýðubankinn............... 11,50%
Búnaðarbankinn.............. 10,50%
Iðnaðarbankinn.............. 11,00%
Landsbankinn................ 11,50%
Samvinnubankinn............. 11,50%
Sparisjóðir................. 10,50%
Útvegsbankinn............... 11,50%
Verzlunarbankinn............ 11,50%
Vestur-þýsk mörk
Alþýðubankinn................ 4,50%
Búnaðarbankinn............... 3,50%
Iðnaðarbankinn............... 4,00%
Landsbankinn ................ 3,50%
Samvinnubankinn...... ....... 4,00%
Sparisjóöir.................. 4,00%
Útvegsbankinn................ 3,50%
Verzlunarbankinn..... ...... 3,50%
Danskarkrónur
Alþýðubankinn................ 9,50%
Búnaðarbankinn............... 7,00%
Iðnaðarbankinn............... 8,00%
Landsbankinn....... ....... 7,00%
Samvinnubankinn.............. 7,50%
Sparisjóðir................. 8,00%
Útvegsbankinn................ 7,00%
Verzlunarbankinn..... ...... 7,00%
ÚTLÁNSVEXTIR:
Almennir víxlar (forvextir). 15,25%
Alþýðubanki................. 15,00%
Skuldabréf, almenn............... 15,50%
Afurða- og rekstrartán
ííslenskumkrónum............ 15,00%
í bandaríkjadollurum....... 9,00%
í sterlingspundum........... 13,25%
í vestur-þýskum mörkum..... 5,75%
ÍSDR......................... 9,25%
Verðtryggð lán miðað við
lánskjaravisrtölu
í allt að 2’/z ár............... 4%
Ienguren2'/2ár.................. 5%
Vanskilavextir................. 27%
Óverðtryggð skuldabréf
útgefin fyrir 11.08. '84 ... 20,00%
Skýringar við sérboð
innlánsstofnana
Landsbankinn: Ársvextir af kjörbók að
13,0% — ávöxtun hækkar eftir því sem inn-
stæða er lengur óhreyfð. Á sex mánaða fresti
er ávöxtun Kjörbókar borin saman við ávöxtun
á sex mánaða verötryggðum reikningum og
sú ávöxtun valin sem reynist hærri. Vextir eru
reiknaðir tvisvar á ári á höfuðstól. Kjörbók er
óbundinn reikningur, en af hverri úttekt er
reiknað 1% gjald. Ef reikningur er eyðilagður
er úttektargjaldið 1,67%.
Útvegsbankinn: Ábót er óbundinn reikning-
ur. Borin er saman ávöxtun á óverðtryggðum
reikningum og þriggja mánaða verötryggöum
reikningum og hærri ávöxtunin valin. Ef inn-
stæða hefur verið hreyfð, reiknast almennir
sparisjóösvextir á reikninginn. Vextir eru færð-
ir einu sinni á ári á höfuðstól, en verðbætur
bætast við höfuðstól ef ávöxtun þriggja mán-
aðareikningaervalin.
Búnaðarbankinn: Sparíbók ber allt að
13,0% vexti á ári — vextir fara hækkandi eftir
þvi sem innstæða er lengur óhreyfð. Gerður
er samanburður við ávöxtun þriggja mánaða
verðtryggöra reikninga og ef hún er betri er
hún valin. Vextir eru færðir tvisvar á ári á
höfuðstól. Ef tekið er út af reikningnum er
reiknað 1% úttektargjald og er það dregið
frá áunnum vöxtum. Metbók Búnaðarbankans
er bundinn reikningur til 18 mánaða. Hverju
innleggi er hægt aö segja upp með 18 mánaða
fyrirvara. Vextir eru lausir til útborgunar í 6
rnánuði. Nafnvextireru 13,75% og höfuöstóls-
færslur vaxta tvisvar á ári. Gerður er saman-
burður á ávöxtun 6 mánaöa verðtryggðra
reikninga og Metbókar. Ávöxtun Metbókar er
aldrei lakari en ávöxtun 6 mánaða reikninga.
Verzlunarbankinn: Kaskóreikningur. Þá
ársfjórðunga (jan.-mars o.s.frv.) sem inn-
stæða er óhreyfð eða einungis ein úttekt (eftir
að lausir vextir hafa verið teknir út) fylgja
vextir þeim sparifjárreikningum bankans sem
hæsta ávöxtun gefa. Af úttekinni fjárhæð
reiknast almennir sparisjóðsvextir. Innstæða
á Kaskóreikningi, sem stofnaður er í síðasta
lagi á öðrum degi ársfjórðungs og stendur
óhreyfð út ársfjórðunginn nýtur Kaskókjara
með sama hætti og innstæða á Kaskóreikningi
sem til hefur verið heilan ársfjórðung og fær
hlutfallslegar verðbætur m.v. dagafjölda í
innleggsmánuði. Stofninnlegg síðar á ársfjórð-
ungi fær hæstu ávöxtun í lok þess næsta á
eftir sé reikningurinn i samræmi við reglur um
Kaskókjör. Ef fleiri en ein úttekt er á ársfjórð-
ungi, eftir að lausir vextir hafa verið teknir út,
fær reikningurinn almenna sparisjóðsvexti.
Vextir og verðbætur leggjast við höfuðstól i
lok hvers ársfjórðungs hafi reikningurinn notið
Kaskókjara. Vextir eru ávallt lausir og úttekt
vaxta skerðir aldrei Kaskókjör.
Samvinnubankinn: Hávaxtareikningur. Eftir
þvi sem innstæða er lengur óhreyfð reiknast
hærri vextir. Eftir tvo mánuði 12% vextir, eftir
þrjá mánuði 13% o.s.frv. uns innstaeða hefur
verið óhreyfð í 6 mánuði þá reiknast 18%
vextir. Áunnar vaxtahækkanir reiknast alltaf
frá því að lagt var inn. Vaxtafærsla á höfuð-
stól ereinu sinniáári.
Alþýðubankinn: Sérbók ber allt að 16%
vexti en vextir hækka eftir þvi sem innstæða
er lengur. Hver innstæða er meðhöndluð sér-
staklega. Höfuðstólsfærslur vaxta eru fjórum
sinnum á ári. Þá er einnig gerður samanburður
á ávöxtun Sérbókar og þriggja mánaða verð-
tryggðra reikninga og sú hagstæðari valin.
Sparisjóðir: Trompreikningar eru verð-
tryggöir og bera auk þess grunnvexti 6 mán-
aða verötryggðra reikninga. Vextir eru færðir
á höfuðstól fjórum sinnum á ári. Hreyfðar
innstæður innan mánaðar bera sérstaka
Trompvexti 12,5% ef innstæða hefur verið
óhreyfð i þrjá mánuði eða lengur, en annars
almenna sparisjóðsbókarvexti. Sparisjóður
vélstjóra er einnig með Sparibók, sem er
bundin í 12 mánuði og eru vextir 15,5%.
Ávöxtun er borin saman við ávöxtun á sex
mánaða verðtryggðum reikningum og sú
hagstæðari valin. Þá bjóða Sparisjóður
Reykjavíkur og nágrennis, og Sparisjóðir
Kópavogs, Hafnarfjarðar, Sparisjóður Mýrar-
sýslu og Sparisjóðurinn í Keflavík svokallaða
toppbók. Þetta er bundinn reikningur i 18
mánuði og er þá laus í einn mánuð, þá binst
innistæðan á ný og er laus til útborgunar í
einn mánuð á sex mánaða fresti. Vextir eru
19% og eru færðir á höfuðstól tvisvar á ári.
Ávöxtun Toppbókar er borin saman við ávöxt-
un sex mánaða verðtryggðra reikninga og sú
hagstæðari valin.
Iðnaðarbankinn: Bónusreikningur er óverð-
tryggður reikningur og ber 3% vexti. Óverð
tryggð Bónuskjör eru 10,5% á ári. Mánaðar-
lega eru borin saman verðtryggð og óverð-
tryggð bónuskjör og ávöxtun miðuð við þau
kjör sem eru hærri á hverjum tíma. Hreyföar
innstæður bera sérstaka vexti. Vextir eru
færðir á höfuðstól tvisvar á ári. Heimilt er að
taka út tvisvar á hverju sex mánaða tímabili.
Lífeyrissjóðslán:
Ltfeyrissjóður starfsmanna ríkisins:
Lánsupphæð er nú 500 þúsund krónur og er
lánið vísitölubundið með lánskjaravísitölu, en
ársvextir eru 5%. Lánstími er allt að 25 ár,
en getur veríð skemmri, óski lántakandi þess,
og eins ef eign sú, sem veð er í er lítilfjöríeg,
þá getur sjóðurinn stytt lánstímann.
Greiðandi sjóðsfélagar geta sótt um lán úr
lífeyrissjóðnum ef þeir hafa greitt iðgjöld til
sjóðsins í tvö ár og tvo mánuði, miðað við
fullt starf. Biðtimi eftir láni er fjórir mánuðir
frá þvi umsókn berst sjóðnum.
Lífeyrissjóður verzlunarmanna:
Lánsupphæð er nú, eftir 3ja ára aðild að lífeyr-
issjóðnum, 216.000 krónur, en fyrir hvern árs-
fjórðung umfram 3 ár bætast við lánið 18.000
krónur, unz sjóðsfélagi hefur náð 5 ára aðild
að sjóðnum. A tímabilinu frá 5 til 10 ára sjóðs-
aðild bætast við höfuðstól leyfilegar lánsupp-
hæðar 9.000 krónur á hverjum ársfjórðungi,
en eftir 10 ára sjóðsaðild er lánsupphæðin
orðin 540.000 krónur. Eftir 10 ára aðild bætast
við 4.500 krónur fyrir hvem ársfjórðung sem
líður. Því er i raun ekkert hámarkslán í sjóðn-
um.
Höfuðstóll lánsins er tryggður með láns-
kjaravísitölu, en lánsupphæðin ber nú 5%
ársvexti. Lánstíminn er 10 til 32 ár að vali
lántakanda.
Þá lánar sjóðurinn með skilyrðum sérstök
lán til þeirra, sem eru eignast sína fyrstu
fasteign og hafa greitt til sjóðsins samfellt í
5 ár, kr. 590.000 til 37 ára.
Lánskjaravísitala fyrir apríl 1986 er 1425
stig en var 1428 stig fyrir mars 1986. Lækkun
milli mánaðanna er 0,2%. Miðað er við vísi-
töluna 100 íjúní 1979.
Byggingavísitala fyrir apríl til júní 1986 er
265 stig og er þá miðaö við 100 í janúar 1983.
Handhafaskuldabréf í fasteignaviðskipt-
um. Algengustu ársvextir eru nú 18-20%.
Sérboð Nafnvextir m.v. Höfuðstóls
óverðtr. verðtr. Verðtrygg. færsl.
ÓbundiSfó kjör kjör tfmabil vaxta á ári
Landsbanki, Kjörbók: 1) ?t13,0 1,0 6mán. 2
Útvegsbanki, Ábót: 8-12,4 1,0 1 mán. 1
Búnaðarb., Sparib.: 1) ?—13,0 1,0 3mán. 2
Verzlunarb., Kaskóreikn: 8,5-12,0 3,5 3mán. 4
Samvinnub., Hávaxtareikn: 8-13,0 1-3,5 3mán. 1
Alþýðub., Sérvaxtabók: 10-16,0 1,5 4
Sparisjóðir, Trompreikn: Bundiðfé: 12,5 3,0 1 mán. 2
Búnaðarb., Metbók: 13,75 3,5 6mán. 2
Iðnaðarbanki, Bónus: 10,5 3,0 1 mán. 2
Sparisj. vélstj: :: 1) Vaxtaleiðrétting (úttektargjald) er 1,0% 15,5 3,0 6mán. 1