Morgunblaðið - 09.04.1986, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. APRÍL1986
43
Einara A. Jóns-
dóttir - Minning
Fædd 8. febrúar 1902
Dáin 27. mars 1986
Auðs þótt beinan akir veg
ævintreinistmeðan
þú flytur á einum eins og ég
allraseinasthéðan.
(Einar Andrésson í Bólu.)
Um síðustu aldamót bjuggu í
Kirkjubæ í Norðurárdal í A-Húna-
vatnssýslu Jón Jónsson, ættaður úr
Skagafirði, og Halldóra Einars-
dóttir Andréssonar í Bólu. Samleið
þeirra hjóna var með ágætum,
bæði voru þau greind og hagmælt,
eljan — vinnuþrekið — hagsýnin —
nýtnin — allt gekk þetta hönd í
hönd. Tímamir voru erfíðir og ekki
safnaðist þeim veraldarauður svo
nokkru næmi.
Samt glóði þeim gull í mundum.
í garði þeirra gréru rauðar rósir,
dætumar fjórar, þar lá auður þeirra
og yndi: Gunnfríður Margrét, Jón-
inna Ingibjörg, Þóra Aðalbjörg
(móðir gr.höf.), Einara Andrea
(heitin eftir móðurafa sínum).
Allar vora systumar vel af guði
gerðar, greindar og glæsilegar svo
orð fór af. Stakan var þeim innan
seilingar, Þóra sté feti framar, hún
átti sér ljóðalaut upp við blátæran
bæjarlækinn. Systumar lögðu for-
eldram sínum allt sitt lið við bú-
skapinn, en hleyptu ungar heim-
draganum.
Jóninna giftist ung og gerðist
mikil búsýslukona. Hinar þijár
héldu til Kaupmannahafnar og
lögðu stund á fatasaum, sem þá
þótti arðbær atvinnugrein. Gunn-
fríður varð meistari í herrafata-
saumi, Þóra og Einara í kjólasaumi.
Þessi Kaupmannahafnarár vora
þeim mikill gleðigjafi og víkkuðu
sjóndeildarhring blómarósa úr ís-
lenzkum afdal.
Nú era Kirkjubæjarsystur allar.
Sú yngsta þeirra, Einara Andrea,
er til moldar borin f dag. Hún „flutti
á einum" eins og afí hennar svo
spaklega mælti, en héma megin
grafar skildi hún eftir dýra sjóði,
minningu um góða, fórnfúsa, heil-
steypta konu, sem aldrei brást.
„Hin sterka eik í storma gný
hin stóra,göfgasál“.
Við norðlenzku frænkumar hitt-
umst fyrst að gagni einn sólardag
á Seyðisfírði, þegar Einara heim-
sótti foreldra mína ásamt Gunnfríði,
Hirti Kristmundssyni, verðandi eig-
inmanni sínum, og litlum syni frá
fyrra hjónabandi, Jóni Gunnari
(Billy) Kristinssyni, en þann mann
missti Einara eftir fárra ára sam-
búð.
Þessi fallegi frændi minn átti
heldur erfiða daga. Amor hafði
bragðið á leik. Einara og Hjörtur
kusu að ræða sín mál í einrúmi. Á
tröppunum á Sólbakka sat lítill
snáði og grét. Ég tók hann undir
minn 14 ára verndarvæng og taldi
mig upp frá því eiga í honum nokkur
ftök.
Einara hafði allt frá heimkomu
sinni frá Kaupmannahöfn rekið
saumastofu við góðan orðstír og
hélt því áfram eftir giftinguna.
Hjörtur var fyrst kennari við Laug-
amesskóla, síðar skólastjóri Breiða-
gerðisskóla. Margur átti glaðan dag
hjá þessum gestrisnu, fróðu og
skemmtilegu hjónum, sjálf átti ég
þar mitt annað heimili.
Einara var það bjarg, sem allir
byggðu á, einkasonurinn öðram
fremur, síðar bamabömin fjögur:
Hjörtur, fæddur utan hjónabands,
Einar Kristinn, Guðni Þór og Ingi-
björg Vala, böm Jóns og Sigríðar
Þórðardóttur, en þau slitu samvist-
ir^
Haustið varð Einöra hijúft og
kalt. Er eiginmaður hennar lá
banaleguna fékk hún heilablæðingu
og lamaðist vinstra megin, lágu þau
hjónin hvort á sinni hæðinni í
Landakoti. Þar andaðist Hjörtur 17.
júní 1983 og mátti kona hans
ekkert að honum hlynna.
Ekki var raunum Einöra þar með
lokið. Enn skyldi að henni vegið.
Augasteinninn hennar, Jón Gunnar,
var einnig frá henni tekinn eftir
langt og kvalafullt dauðastríð. Síð-
ustu vikumar bjó hann í íbúð móður
sinnar, þar hittust þau í hinsta sinn
í hjólastólunum sínum og áttu sína
kveðjustund.
Erindi úr eftirmælum, er Þóra
orti um móður þeirra systra, fylgja
frænku minni inn á eilífðarbrautir.
„Ég höfði drýp hjá dufti því
erdylurþessigröf
meðan blik af bemskutrú
brúardauðanshöf.
Sú trú að látinn lifí
berljósígrafarhúm
hijóður andi öðlast sýn
yfír tíma og rúm.“
Brynhildur H. Jóhannsdóttir.
Við fæðumst í þennan heim við
misjafnar aðstæður og tökum þátt
í hringrás lífs og dauða — sumir
lengur, aðrir skemur. Sumir búa
við veikindi eða þungbæran harm
í skemmri eða lengri tíma, aðrir fá
notið æviskeiðsins við góða heilsu
og án mikilla sviptinga. Að bæði
harmur og veikindi fylgist að er
ekki heldur sjaldgæft, og sannast
þar máltækið: „Þegar ein bára rís
er önnur vís.“ í fljótu bragði virðist
þetta tilviljunum háð. í veikindum
Einöra og ástvinamissi varð mér
oft hugsað um hvers hún ætti að
gjalda — þessi góða og hjálpfúsa
kona sem vildi öllum vel.
Ég kynntist þeim hjónum Einöra
og Hirti gegnum eiginmann minn,
Jón Bjömsson rithöfund, en þeir
Hjörtur og Jón höfðu verið skóla-
bræður í lýðháskólanum í Askov
og héldu hópinn að námi loknu
ásamt fleiri íslenskum nemendum.
Tókst með okkur Einöra góð og
varanleg vinátta. Á heimili þeirra
hjóna ríkti glaðværð og þangað
komu oft góðir gestir, einkum skáld
og listamenn. Hjörtur Kristmunds-
son skólastjóri, maður Einöra, var
Birting afmælis-
og minningargreina
Morgunblaðið tekur afmælls- og minningargreinar til birting-
ar endurgjaldslaust. Tekið er við greinum & ritstjórn blaðsins
á 2. hæð í Aðalstræti 6, Reykjavík og á skrifstofu blaðsins í
Hafnarstræti 85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að
greinar verða að berast með góð-
um fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á
mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
í minningargreinum skal hinn
látni ekki ávarpaður. Ekki era
tekin til birtingar framort ljóð um
hinn látna. Leyfílegt er að birta
ljóð eftir þekkt skáld, 1—3 erindi
og skal þá höfundar getið. Sama
gildir ef sálmur er birtur. Megin-
regla er sú, að minningargreinar
birtist undir fullu nafni höfundar.
Við birtingu afinælisgreina
gildir sú regla, að aðeins era birtar
greinar um fólk sem er 70 ára
eða eldra. Hins vegar era birtar
afmælisfréttir með mynd í dagbók
um fólk sem er 50 ára eða eldra.
Mikil áhersla er á það lögð að
handrit séu vel frá gengin, vélrit-
uð og með góðu línubili.
þá hrókur alls fagnaðar og flugu
honum stökur úr munni án nokkurr-
ar fyrirhafnar, enda eldri bróðir
Steins Steinarr skálds.
En svo veiktist Hjörtur, síðan
Einara, og dvöldust þau hvort á
sinni deild í Landakotsspítala um
hríð. Hún lömuð, hann með dauða-
mein. Þau vora afar samrýnd og
margur hugði henni ekki líf við
andlát hans. í rúm tvö ár lá hún
þama í sjúkrahúsinu, að mestu
ósjálfbjarga en með fullri vitund án
þess að æðrast — þótt fyrir kæmi
að tár hiykki af hvarmi ef minnst
var á liðnar stundir. Þá reis hol-
skeflan: einkasonur hennar, Jón
Gunnar, féll frá á miðjum aldri. Og
nú, eftir u.þ.b. þriggja ára sjúkra-
legu, er hún horfín sjálf.
Flestir eiga sér trú og hana átti
Einara í ríkum mæli. Ég efast ekki
um að síðasta stund hennar hafí
verið helguð látnum eiginmanni og
syni í von um endurfundi, og læt ég
hér fylgja með játningu Einsteins,
þess manns sem ætla mætti að
hefði haft trúna á vísindum að leið-
arljósi, en hún hljóðar svo: „Einlæg
og djúp sannfæring um návist há-
leitrar vitsmunavera, sem segir til
sín í óskiljanlegri veröld, mótar
hugmyndir mínar um guð.“
Við hjónin vottum aðstandendum
Einöra innilega samúð.
Gréta Sigfúsdóttir
Axel Jonsson fv.
alþingismaður
Fæddur 8. júní 1922
Dáinn 30. ágúst 1985
Ég sezt niður af því að mér er
órótt. Það er sektarkennd af því
að hafa ekki ritað á blað nokkur
minningarorð um þennan góða vin
er varð á leið minni á þingmannsár-
unum. Fyrztu kynni mín af Axel
vora þegar hann starfaði hjá Sjálf-
stæðisflokknum. Á þeim áram vora
héraðsmótin haldin um byggðir
landsins í mörg ár og Axel var þar
í fararbroddi með umsjón og ábyrgð
og gerði það af næmleik og prýði.
Þessar samkomur vora mjög vin-
sælar. Þar mætti oftast einhver
ráðherra flokksins með málefnalega
ræðu og svo hópur ungs fólks til
að skemmta. Staðimir vora valdir
t.d. á Austurlandi frá Miklagarði í
Vopnafírði nyrst til Sindrabæjar eða
Mánagarðs syðst. Dreift á mörgum
áram á félagsheimilin á Austur-
landi. Margt er minnisstætt frá
þessum áram og alúð og fyrir-
hyggja Axels var frábær með
umsjón á öllum farangri. í
Sindrabæ sat ég eitt sinn í gesta-
hópnum hjá Elíasi á Rauðabergi.
Ellý Vilhjálms var meðal þeirra er
skemmtu og heillaði alla með glæsi-
Ieik og silfurþýðu röddinni á öllum
tónsviðum. Fjóram sinnum kom hún
fram í dagskrá og var í nýjum kjól
í hvert skipti. Auðvitað heillaðist
Elías eins og aðrir af röddinni, en
fleira nam hann því að hann hvíslaði
að mén Hún á mikið af kjólum,
þama komnir fjórir. En kjólanna
gætti Axel eins og alls annars far-
angurs á milli staða, og eins konar
fataskápar vora vandmeðfamir.
Héraðsmótin og Axel vekja jafnan
hlýju í huga mér. Svo varð Axel
þingmaður. Hann var ótrúlega
skyldur mér á allan máta. Og ef
til vill stóð hann næst mér af öllum
þingmönnum. Návist hans var ótrú-
lega þægileg. Loftið varð hlýtt, það
hafði sál. Já, hveiju á þetta að lýsa?
Ég hefí nokkram sinnum komið í
Alþingi eftir að ég hvarf þaðan.
Til dæmis nokkram sinnum síðustu
árin. Og nú fór ég að kanna sjálfan
mig betur. Ég fínn enga sál í Al-
þingi, ekki í Alþingishúsinu. Allt
er þetta kaldara en á dögum okkar
Axels. Skyldu það vera hugsjónim-
ir, sem virðast horfnar úr þessu
virðulega húsi?
Ég sakna Axels Jónssonar; þess-
ara mennsku hlýinda. Á heimili
þeirra hjóna kom ég nokkram sinn-
um. Úr beggja fasi andaði þeirri
hlýju er segir satt um vináttuna. Ég
vonaði lengi að eiga eitt skipti eftir
enn að verma ellina með þessari
sælukennd. Allir lifa glötuð augna-
blik vona. Og þá er að taka því. Ég
sendi þér Guðrún, hjartanlega
samúðarkveðju og fjölskyidum. Það
er svo gott að minnast Áxels Jóns-
sonar.
Jónas Pétursson.
Fyrirliggjandi í birgðastöð
STANGA-
Fjölbreyttar stærðir og þykktir
Vinkiljárn L Ferkantað járn ■
Flatjárn _ Bakjárn m Sívalt járn •
SINDRAi rm .STÁLHF
Borgartúni 31 sími 27222