Morgunblaðið - 09.04.1986, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. APRÍL1986
Erlend sendiráð á íslandi:
Hafa ekki svarað fyrirspurn-
um utanríkisráðuneytis um
starfsmenn og leiguhúsnæði
ERLEND sendiráð í Reykjavík hafa ekki svarað fyrirspurnum
utanríkisráðuneytisins um starfsmenn þeirra og þau störf, sem
hver þeirra hefur með höndum, né heldur fyrirspurnum um leigu-
húsnæði á þeirra vegum og hveijir nýta það.
Þessar upplýsingar komu fram á
Alþingi í gær, er Matthías Á.
Mathiesen, utanríkisráðherra,
svaraði fyrirspum frá Gunnari G.
Schram (S.-Rn.) um hvað liði fram-
kvæmd ályktunar Alþingis á síðasta
ári um takmörkun á umsvifum er-
lendra sendiráða hér á landi. Utan-
ríkisráðherra taldi, að engin ástæða
væri til að ætla að svör bærust
ekki frá hinum erlendu sendiráðum
og sagði, að utanríkisráðuneytið
myndi íylgja því eftir.
Utanríkisráðherra sagði, að jafn-
framt fyrirspumunum til sendiráð-
anna hefði ráðuneytið beitt sér fyrir
endurskráningu Bifreiðaeftirlitsins
á bifreiðum sendiráða og sendiráðs-
starfsmanna, sem auðkenna myndi
bifreiðar þeirra betur en nú er gert,
og væri það verk nýhafið. Þá sagði
ráðherra, að haldið yrði áfram að
athuga ráðstafanir, sem miðuðu að
því að framfylgja ályktun Alþingis.
í máli fyrirspyrjanda kom fram,
að hann telur umsvif sumra sendi-
ráða hér á landi komin út fyrir
eðlileg mörk. Hann benti á, að það
væri á valdsviði íslenskra stjóm-
valda að setja reglur er takmörkuðu
fjöldi erlendra sendiráðsmanna,
stærð lóða þeirra hér og húsnæðis-
kaup.
Hjörleifur Guttormsson (Abl.—
Al.) kvaðst leggja áherslu á gagn-
kvæmnissjónarmið í þessu máli.
Minnti hann í því sambandi á tak-
markanir á ferðafrelsi íslenskra
sendiráðsmanna í Sovétríkjunum og
þá kvöð á íslenska ferðamenn, sem
til Bandaríkjanna fara, að leita eftir
sérstakri vegabréfsáritun.
Hart deilt um synjun
á utandagskrárumræðu
ÞINGMENN Alþýðubandalags-
ins áttu í gær frumkvæði að um
klukkustundarlöngum umræð-
um á Alþingi um þingsköp i
þvi skyni að mótmæla ákvörðun
Þorvaldar Garðars Kristjáns-
sonar, forseta sameinaðs þings,
að heimila ekki Hjörleifi Gutt-
ormssyni (Abl.-Al.) að ræða utan
dagskrár um fund utanríkisráð-
herra Norðurlanda, sem verður
í Stokkhólmi i dag.
Forseti sameinaðs þings sagði í
lok umræðnanna, að þær hefðu
farið út fyrir eðlileg mörk þing-
skapaumræðna, þar sem ekki ætti
að ræða um efnishlið mála. Kvaðst
hann sjá ástæðu til að efna til sér-
staks fundar með formönnum þing-
flokkanna til að ræða um fram-
kvæmd slíkra umræðna í framtíð-
inni.
Þeir Hjörleifur Guttormsson
og Svavar Gestsson (Abl.-Rvk.)
töluðu hvor um sig þrisvar sinnum
við umræðumar og gagnrýndu
ákvörðun forseta harðlega. Hjör-
leifur Guttormsson kvað tilefni
beiðnar sinnar um utandagskrár-
umræðu hafa verið það, að á fundi
utanríkisráðherra Norðurlandanna
kæmi vafalaust á dagskrá nýleg
samþykkt danska þjóðþingsins um
skipun embættismannanefndar til
að vinna að því að koma á kjam-
orkuvopnalausu svæði á Norður-
löndum. Vildi hann að utanríkisráð-
herra heyrði sjónarmið alþingis-
manna í málinu áður en hann færi
á fund þar sem ákvarðanir kynnu
jafnvel að vera teknar. Taldi þing-
maðurinn öruggt að meirihluti al-
þingismanna væri sömu skoðunar
og fram kæmi í samþykkt danska
þingsins.
Utanríkisráðherra greindi frá
því að á fundi utanríkismálanefndar
Alþingis í fyrradag hefði verið
samþykkt að ræða ályktun danska
þjóðþingsins og umræðumar á
utanríkisráðherrafundinum á næsta
fundi nefndarinnar á mánudag.
Taldi hann því ekki við hæfí að
fallast á ósk um utandagskrárum-
ræðu um málið og minnti auk þess
á það sem forseti sameinaðs þings
hafði áður nefnt, að skýrslu sinni
um utanríkismál hefði verið dreift
til alþingismanna og ætlunin að
taka hana til umræðu í næstu viku.
Gæfist þar tilefni til að ræða sam-
þykkt danska þingsins.
Þingmennimir Páll Pétursson
(F.-Nv.), Eyjólfur Konráð Jóns-
son (S.-Nv.) og Eiður Guðnason
(A.-Vl.) töldu ekki tilefni til utan-
dagskrárumræðna vegna fundar
norrænu utanríkisráðherranna.
Benti Páll Pétursson á ályktun
Alþingis í fyrra um kjamorku-
vopnalaust svæði í Norður-Evrópu
og sagði að utanríkisráðherra færi
alls ekki nestislaus á fund starfs-
bræðra sinna.
Eiður Guðnason kvaðst hissa á
því langlundargeði forseta, að leyfa
Svavari Gestssyni að ræða efnishlið
málsins undir yfirskyni þingskapa-
umræðna. Til nokkurra orðahnipp-
inga kom milli forseta og Svavars
Gestssonar um túlkun þingskapa.
Vakti forseta m.a. athygli á því,
að á þessu þingi hefðu 18 sinnum
farið fram umræður utan dagskrár,
þar af 11 sinnum að ósk þingmanna
Alþýðubandalagsins.
Öryrkjar fá áfram sömu hlutfallslegu tollaeftirgjöf við bifreiða-
kaup og fyrir hinar almennu tollalækkanir, en það þýðir að
þeir ættu að hagnast meir en aðrir á tollalækkuninni.
Tollar á bifreið-
um öryrkja lækka
ÖRYRKJAR munu áfram njóta sama hlutfallslega tollaafsláttar
við bifreiðakaup og áður en tollar á bifreiðar lækkuðu vegna
efnahagsráðstafana stjórnvalda. Þetta kom fram í svari Þor-
steins Pálssonar, fjármálaráðherra, við fyrirspum frá Helga
Seljan (Abl.-Al.) á Alþingi í gær.
Ráðherra sagði, að eftirgjöf
tolla til öryrkja fæli í sér 25 þús-
und kr. lækkun á hveija bifreið,
sem til greina kæmi, og væri það
nokkuð rýmri eftirgjöf en hlutfall
öryrkja hefði verið.
Fyrirspyrjandi gagnrýndi, að
lækkunin næmi ekki stærri upp-
hæð og taldi að nú væri forskot
öryrkja við bifreiðakaup nær al-
veg úr sögunni. Fjármálaráðherra
sagði, að lagaheimild væri aðeins
til lækkunar tolla á bifreiðum, en
ekki innflutningsverði, og eðlilega
væri um lægri upphæð að tefla
en áður vegna hinnar almennu
tollalækkunar.
Skýrsla utanríkisráðherra:
Aukin áherzla lögð á við-
skiptahagsmuni erlendis
Frumkvæði íslendinga í varnarmálum hefur vaxið
MATTHÍAS Á. Mathiesen, utanríkisráðherra, hefur lagt fram á
Alþingi skýrslu um utanríkismál. Skýrslan samanstendur af stefnu-
markandi inngangi; kafla um einstök alþjóðamál (afvopnunarmál,
Genfarviðræður stórveldanna, Sameinuðu þjóðiraar o.fl); kafla um
alþjóðastofnanir og svæðasamvinnu; kafla um fjarlægari heimshluta;
utanrikisviðskipti (EBE, EFTA, Efnahags- og framfarastofnunina
OECD, Gatt-samkomulag um tolla o.fl.); þróunarsamvinnu, öryggis-
og varaarmál (varnarstefnu NATO, þátttöku í störfum hermála-
nefndar, eftirlits- og varnarhlutverk o.fl.); hafréttarmál (hafsbotns-
málefni, hvalveiðimál, Norður-Atlantshafslaxveiðistofnun, veiðar
annarra þjóða við ísland o.fl.) og loks um utanríkisþjónusta sem slíka.
Hér fer á eftir inngangur skýrsl- sem framkvæmd verði tryggð með
unnar en henni verða gerð nánari
skil á þingsíðu blaðsins síðar.
„Ráðherraskipti urðu í utanríkis-
ráðuneytinu 24. janúar sl. Ég tók
þá við embætti utanríkisráðherra
af Geir Hallgrímssyni, sem gegnt
hafði embættinu frá því að núver-
andi ríkisstjóm tók við völdum 26.
maí 1983, eða í rúm tvö og hálft
ár. Við ráðherraskiptin lýsti ég yfir
óbreyttri stefnu ríkisstjómarinnar í
utanríkismálum. Sú steftia kemur
fram í yfirlýsingu stjómarflokk-
anna um utanríkismál, sem hér fer
á eftir:
Meginmarkmið utanríkisstefnu
íslendinga er að treysta sjálfstæði
landsins og gæta hagsmuna þjóðar-
innar. Það verði m.a. gert með þátt-
töku í norrænu samstarfi, vamar-
samnstarfí vestrænna þjóða, al-
þjóðasamvinnu um efnahagsmá,
starfi Sameinuðu þjóðanna og
stofnana, sem þeim em tengdar. Á
alþjóðavettvangi beiti ísland sér
fyrir aukinni mannúð, mannréttind-
um og friði.
Stefna íslands í afvopnunarmál-
um miðist við að stuðla að gagn-
kvæmri og alhliða afvopnun, þar
alþjóðlegu eftirliti.
Standa þarf vörð um fyllstu rétt-
indi íslands innan auðlindalögsög-
unnar og réttindi landsins á hafs-
botnssvæðunum utan hennar verði
tryggð svo sem alþjóðalög frekast
heimila.
Þá lýsti ég því yfír, að áfram
yrði haldið því fmmkvæði íslend-
inga í öryggis- og vamarmálum,
sem hafist var handa um i tíð for-
vera míns. Við ráðherraskiptin
gerði ég jafnframt grein fyrir
nokkmm þeim verkefnum, sem ég
hygðist beita mér fyrir í störfum
mínum í utanríkisráðuneytinu, sér-
staklega að því er varðar þjónustu
vegna útflutnings. Mér þykir eðli-
legt að víkja að helstu atriðunum í
upphafi þessarar skýrslu.
I fyrsta lagi tel ég rétt, að
sendiráðin verði efld til að sinna í
auknum mæli viðskiptahagsmunum
íslendinga erlendis. í samvinnu og
samráði við viðskiptaráðuneytið og
hið fyrirhugaða Útflutningsráð ís-
lands verði gert átak í kynningar-
og markaðsmálum, þar sem sendi-
ráð íslands gegni mikilsverðu hlut-
verki. Utanríkisþjónustan verði
aðlöguð stefnuatriðum, sem fram
koma í stjómarfrumvarpi um hið
fyrirhugaða Útflutningsráð og
ráðnir verði sérstakir viðskiptafull-
trúar við það sendiráð, sem þurfa
þykir. Utanríkisráðuneytið hafði
áður hafið samvinnu við Útflutn-
ingsmiðstöð iðnaðarins um mark-
aðsfulltrúa erlendis.
f öðru lagi verði unnið að mörk-
un framtíðarstefnu gagnvart mjög
auknu stjómmálalegu og efnahags-
legu samstarfí ríkja Efnahags-
bandalags Evrópu. Sérstaklega þarf
að kanna frekara samstarf Islands
og EBE um viðskiptamál þar sem
hliðsjón verði höfð af yfirlýsingu
EBE- og EFTA-landanna í Lúxem-
borg í apríl 1984. Fyrsta skref í
þá átt er að efla skrifstofu fastafull-
trúa okkar hjá Evrópubandalaginu.
Nauðsynlegt er að viðskiptaástæð-
um af fylgjast mjög náið með mál-
efnum bandalagsins af hálfu okkar
íslendinga, en helmingur utanríki-
sviðskipta okkar er nú við banda-
lagið eftir að Spánn og Portúgal
hafa gerst aðilar af því.
í þriðja lagi verði gerð sérstök
athugun á fyrirkomulagi utanríkis-
og viðskiptaþjónustu okkar í Asíu
og með hvaða hætti auka megi
viðskipti okkar þar. Japansmarkað-
ur er nú þegar þýðingarmikill
markaður fyrir íslenskar afurðir og
framleiðslu og þar em taldir vera
miklir framtíðarmöguleikar. Sama
máli gæti einnig gegnt um fleiri ríki
í Asíu. Einnig er horft til aukins
samstarfs við Japani á sviði orku-
vinnslu og hátækni.
Frá lokum síðari heimsstyijaldar
hafa hernaðar- og öryggismál sett
sterkan svip á umræður um al-
þjóðamál. Hin síðustu ár hafa þó
alþjóðaefnahagsmál rutt sér æ meir
til rúms sem mikilvægur þáttur
alþjóðamála. Efnahagsástand í
heiminum hefur ekki aðeins áhrif á
afkomu einstakra ríkja, heldur
tengjast efnahags- og öryggismál
margvíslegum og óijúfanlegum
böndum. Utanríkisviðskipti eru snar
þáttur alþjóðaefnahagsmála. Mikil-
vægur þáttur í starfsemi utanríkis-
þjónustunnar á næstu árum verður
fjölþætt markaðssókn í samvinnu
við aðra aðila, svo og hagsmuna-
gæsla vegna nýrra og breyttra
viðhorfa.
Ég gat þess, að frumkvæði ís-
lendinga í öryggis- og vamarmálum
hefði aukist í tíð forvera míns. í
eðlilegu framhaldi þess hef ég lagt
til í ríkisstjóminni, að gerð verði
úttekt á „innra öryggi" þjóðarinnar.
Þar er öðm fremur átt við vamir
gegn alþjóðlegum hryðjuverkum,
svo og gegn ólöglegri upplýsinga-
starfsemi. Fyrirbyggjandi ráðstaf-
anir gegn slíkum verkum þarf að
gera, svo og áætlanir um viðbúnað
ef slík mál koma upp. Sú tillaga,
sem ríkisstjómin hefur nú til með-
ferðar, felur í sér skipun nefndar
til að meta stöðu þessara mála.
Nefndinni er ætlað að skila tillögum
um hvemig yfírstjóm og samræm-
ingu ráðstafana til eflingar innra
öryggis skuli fyrir komið í stjóm-
kerfínu, hvert skuli vera verksvið
hvers þeirra aðila er sinna þessum
málum, svo og að meta þörfína á
sérstökum reglum um samskipti
embættismanna og annarra opin-
berra starfsmanna við erindreka
erlendra ríkja.“