Morgunblaðið - 26.06.1986, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. JÚNÍ1986
Fundur norrænna heilbrigðis- og félagsmálaráðherra
Rætt um alnæmi og- geislavirkni
ÁRLEGUR fundur norrænna
heilbrigðis- og félagsmálaráð-
herra hófst á Hótel Sögu í gær.
Tveir íslenskir ráðherrar, Ragn-
hildur Helgadóttir heilbrigðis-
og tryggingamálaráðherra og
Alexander Stefánsson félags-
málaráðherra sitja fundinn, sem
stendur í tvo daga.
Meðal þeirra helstu mála sem til
umræðu voru í gær, má nefna
samnorrænar aðgerðir til vamar
útbreiðslu alnæmis (AIDS), frum-
kvæði að alþjóðlegum aðgerðum í
áfengismálum og einnig kom til
umræðu, tillaga norska félagsmála-
ráðherrans um viðbrögð Norður-
iandanna við kjamorkuslysinu í
Chemobyl.
í samtali við Morgunblaðið sagði
Ragnhildur Helgadóttur.heilbrigð-
is- og tryggingamálaráðherra, að
samþykkt hefði verið tillaga um að
setja á fót sérstakan vinnuhóp til
að ijalla um spumingar varðandi
alnæmi. Verk þessa hóps ætti m.a.
að vera að fylgjast með þróun sjúk-
dómsins, athuga hvemig best væri
fyrir Norðurlöndin að stuðla að
aukinni þekkingu á sjúkdómnum
með rannsóknum, hópurinn ætti að
samhæfa störf sín við Alþjóða heil-
brigðisráðið (WHO), Evrópubanda-
lagið, Evrópuþingið og fleiri aðila
til að koma í veg fyrir tvfverknað
og koma með tillögur tii ráðherra-
Hlutur kvenna er mjög mikíll á fundi norrænna heilbrigðis- og télagsmáiaráðherra. Talið frá vinstri
eru: Ragnhildur Helgadóttir, heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra, May Flodin, sem sæti á í landstjórn
Álandseyja, Gertrud Sigurdsen, félagsmálaráðherra Svíþjóðar, Mimi Stilling Jakobssen, félagsmálaráð-
herra Danmerkur og Tove Strand Gerhardssen, félagsmálaráðherra Noregs.
nefndarinnar um þörfina á aðgerð-
um bæði samnorrænum og í ein-
staka löndum. Ekki var, að sögn
Ragnhildar samstaða um það hvort
einhver stofnun ætti að taka að sér
verkefnið eða hvort það yrði í
höndum Norræna heilsuvemdar-
skólans.
Norræna áfengisrannsóknar-
tímaritið „Alkoholpolitik“ birti í
fyrsta hefti þessa árs áskorun til
norrænna ríkisstjóma um að stuðla
að því að áfengismálin verði, á
alþjóðavettvangi, flutt upp á það
stig, að unnt væri að athuga sam-
tímis stjómmálalegar, efnahagsleg-
Ottumst langtímaafleið-
ingar geislunar á búfé
— segir Tove Strand Gerhardsen
félagsmálaráðherra Noregs
„ÞAÐ VAR stundum erfitt að
koma upplýsingum áleiðis til
almennings", sagði Gertrud Sig-
urdsen félagsmálaráðherra Svía í
samtali við Morgunblaðið um
áhrifin á Sviþjóð af kjarnorkuslys-
inu í Rússlandi. „Oft vissum við í
Áhrif geislavirkni
í Svíþjóð:
Ekki búið að
sleppa kúm úr
fjósum ennþá
— segirGertrud
Sigurdsen félags-
málaráðherra Svía
„VIÐ VORUM ekki nógu vel undir-
búin fyrir atburð af þessu tagi,“
sagði Tove Strand Gerhardsen fé-
lagsmálaráðherra Noregs, en hún
er tengdadóttir Einars Gerhard-
sen fyrrum forsætisráðherra Nor-
egs.
Tove bað sérstaklega um að afleið-
ingar kjamorkuslyssins í Chemobyl
yrðu til umræðu á þessum ráðherra-
fundi. Þetta sagðist hún hafa gert
til að bæta upplýsingastreymið á
milli landanna í þessum efnum.
Nauðsynlegt ’væri að læra hver af
öðrum. Einnig væri brýnt að sam-
ræma staðla og viðmiðanir fyrir
geislavirkni til að koma í veg fyrir
misskilning af því tagi sem algengur
var þegar umræðan um slysið var í
algleymingi og allir voru að mæla
mismunandi hluti.
Áhrifa slyssins hefur, að sögn hins
norska félagsmálaráðherra, aðallega
gætt á afmörkuðum svæðum í Noregi
þar sem rignt hefur geislavirkri úr-
komu. Mælst hafi geislavirkni í
grænmeti og einstaka vötnum. Mest
væri hræðslan þó við langtímaafleið-
ingar geislunarinnar á búfé. Skamm-
tímaáhrifa gætti mest á hreindýra-
kjöti sökum þess hve stuttan tíma
það tekur fyrir geislavirk efni í fæðu
að koma fram í kjöti dýranna.
„Við í Noregi reynum af fremsta
megni að vera betur viðbúin slíkum
atburðum," sagði Tove Strand.Ger-
hardsen að lokum.
ríkisstjórninni ekki almennilega
hvemig ástandið var. Þegar
fyrstu mælingamar komu héldum
við að eitthvað hefði gerst í Fors-
mark-kjarnorkuverinu í Norður
Svíþjóð".
Gertrud sagði að nú gætti áhrifa
slyssins aðallega innan matvælaiðn-
aðarins. Mest hefðu áhrifin orðið á
mjólkurframleiðslu því að ekki er enn
farið að sleppa nautgripum úr fjós-
um. Stærsti hluti landsins væri ör-
uggur og óhætt að t.d. veiða í ám
og vötnum.
„Það sem kom okkur helst á óvart
í sambandi við þetta slys var hversu
mikil áhrifín voru héma þrátt fyrir
að það gerðist svo langt í burtu. Það
var mikill uggur í fólki þegar þetta
stóð sem hæst og fólk hefur orðið
hræddara við kjamorkuna," sagði
Gertrud. „Aftur á móti verður að
taka það fram að við hér í Svíþjóð
notumst við allt öðruvísi kjamorku-
ver en Sovétmenn. Við verðum að
reyna að læra eitthvað á slysinu,
mörgum spumingum er enn ósvarað"
sagði Gertrud að lokum.
ar og heilsufarslegar hliðar þeirra.
Eins og stendur er til dæmis innan
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar
litið á áfengismál sem heilbrigðis-
mál einvörðungu.
í ályktun norræna ráðherrafund-
arins er lýst uggi yfir stóraukinni
áfengisneyslu á ýmsum stöðum í
heiminum. Alþjóðasamstarf í áfeng-
ismálum er aðallega á sviði heil-
brigðismála. Ekki er hugað jafn
mikið að öðrum atriðum eins og
verslun með áfengi og eftirlit með
aðgangi að því. Það er því, að mati
ráðherranna, biýnt að Norðurlöndin
eigi frumkvæði að því að öllum
hliðum áfengismálanna verði gefinn
gaumur á alþjóðavettvangi. Þetta
mætti t.d. gera með því að tengja
þessi mál nánar stærri málum og
áætlunum á heilbrigðissviðinu s.s.
„Heilbrigði allra árið 2000“.
Nokkrar umræður urðu einnig
um áhrif kjamorkuslyssins í
Chemobyl. Það var Tove Strand
Gerhardsen, félagsmálaráðherra
Noregs, sem hafði óskað eftir því
að öll löndin gerðu grein fyrir áhrif-
um slyssins í viðkomandi löndum,
viðbrögðum stjómvalda og upplýs-
ingaflæði. í skýrslu Ragnhildar
Helgadóttur á fundinum kom m.a.
fram að áhrif slyssins hér á landi
hefðu, fyrst og fremst vegna legu
landsins, verið smávægileg miðað
við hin löndin. Geislun hefði einung-
is verið brot af því sem mældist
annars staðar á Norðurlöndum.
Morgunblaðið innti hana álits á
því hvort ætlunin væri að gera
einhveijar breytingar á viðbúnaði
íslendinga og sagði hún að ráðgert
væri að efla Geislavamir ríkisins
bæði að mannafla og búnaði.
Tove Strand Gerhardsen lagði
fram tillögu á fundinum þar sem
lagt er til að hættumörk og staðlar
er varða geislavirkni verði sam-
hæfð. Þessi mikli munur á viðmið-
unum olli oft misskilningi þegar
umræðan um geislun á Norðurlönd-
um stóð sem hæst í fjölmiðlum.
Einnig olli ósamkvæmni í frétta-
flutningi og staðhæfingum ýmissa
aðila oft ringulreið. Tók danski
innanríkisráðherrann, sem dæmi
um þetta, fréttir sænska sjónvarps-
ins af geislavirkni í sænskum vötn-
um. Þar hefði sérfræðingur komið
og haldið því fram að hættulegt
Morgunblaðið/Þorkell
Knud Enggárd innanríkisráð-
herra Danmerkur.
væri að veiða í öllum vötnum Sví-
þjóðar vegna geislavirkni. Næsta
dag hefði svo annar sérfræðingur
sagt að sænskum vötnum væri ekki
nein hætta búin af geislavirkni.
Dagskrá miðvikudagsins lauk
svo með því að þátttakendur fóru
og skoðuðu elliheimilið Hrafnistu í
Hafnarfirði.
Síðari daginn, fimmtudag, verður
fjallað um hvað verið sé að gera í
málefnum aldraðra fram til alda-
móta. Tveir ungir sérfræðingar,
Dögg Pálsdóttir og Hallgrímur
Magnússon geðlæknir, flytja erindi
er tengjast þeim málum. Erindi
Daggar nefnist „Áætlanir um mál-
efni aldraðra á íslandi til aldamóta"
en erindi Hallgríms íjallar um geð-
heilsu aldraðra.
Gertrud Sigurdsen félagsmálaráðherra Svíþjóðar. Ásamt henni á
myndinni er aðstoðarráðherra hennar, Bengt Lindqvist. Ráðning
Bengts vakti mikla athygli á sinum síma vegna þess að hann er
blindur. Að sögn Gertrudar Sigurdsen hafa störf Bengts haft mjög
jákvæð áhrif á stöðu fatlaðra í Sviþjóð.
Knud Enggárd
innanríkisráðherra
Danmerkur:
„Leggjum áherslu
á sameiginlegar
evrópskar reglur
um geislamælingar“
„ÁHRIF geislunarinnar frá kjarn-
orkuverinu í Chernobyl eru ekki
mikil í Danmörku,“ sagði Knud
Enggaard innanríkisráðherra
Danmerkur í samtali við Morgun-
blaðið, „afleiðingarnar voru smá-
vægilegar miðað við mörg önnur
lönd og núverandi ástand mála í
Danmörku ekki mjög alvarlegt".
Danski innanríkisráðherrann kvað
Dani hafa stundað reglubundnar
geislamælingar undanfarin ár og hafi
þær komið sér vel þá er slysið varð
í Chemobyl; virtist geislamælinga-
kerfi þeirra vera nægjanlegt.
Að sögn Enggaard leggja dönsk
stjómvöld mikla áherslu á það, á
vettvangi Evrópubandalagsins, að
teknar verði upp sameiginlegar reglur
fyrir öll Evrópulönd um hámark geisl-
unar í umhverfi og að notaðir verði
sömu staðlar í öllum löndunum.
V arafréttastj óri útvarpsins vegna ummæla formanns útvarpsráðs:
Ekki hægt að segja að útvarpsráðs-
menn hafi haft undir höndum öll gögn
MORGUNBLAÐINU barst í
gær frá Kára Jónassyni, vara-
fréttastjóra útvarpsins, eftir-
farandi athugasemd vegna
ummæla Ingn Jónu Þórðardótt-
ur, formanns útvarpsráðs í
Morgunblaðinu í gær.
„Við Inga Jóna Þórðardóttir
höfum nú ekki fram að þessu
þurft aðstoð fjölmiðla til að ræðast
við um einstök mál útvarpsins og
vona ég að við þurfum þess heldur
ekki hér eftir. En í Morgunblaðinu
í dag segir hún að á fostudag
hafi útvarpsráð haft undir hönd-
um öll tiltæk gögn um fréttaflutn-
ing vegna Guðmundar J. Guð-
mundssonar og Hafskips. Hið
rétta í því máli er, eins og ég
sagði í viðtali við Morgunblaðið
fyrr í vikunni, að útvarpsráðs-
menn hafa ekki haft tal af neinum
hér á fréttastofu Útvarps til að
fá skýringar á einstökum atriðum
í þessum fréttaflutningi. Það eina
sem útvarpsráðsmenn hafa farið
fram á, er að 18. júní var beðið
um afrit af fréttum sem fluttar
höfðu verið um þetta mál og var
það að sjálfsögðu greiðlega af
hendi Iátið. Útvarpsráðsmenn
hafa t.d. fram til þessa ekki beðið
um afrit af fréttum eða viðtölum
sem voru flutt í kvöldfréttum
fimmtudaginn 19. júní, eða dag-
inn áður en umræddur fundur
útvarpsráðs var haldinn. Þá var
til dæmis rætt við Guðmund J.
Guðmundsson, Svavar Gestsson,
Ólaf Ragnar Grímsson og Guð-
rúnu Helgadóttur. Það er því ekki
hægt að segja að útvarpsráðs-
menn hafi haft undir höndum öll
gögn þegar ljallað var um málið
á föstudag, en að sjálfsögðu geri
ég ráð fyrir að þeir eins og flestir
aðrir hafi hlustað á þessi viðtöl.
Ég ætla ekki að fara að munn-
höggvast við formann útvarpsráðs
um þetta mál í blöðunum, en ég
fagna því að ákveðið hefur verið
að efna til sérstaks fundar um
fréttaflutning útvarps og sjón-
varps, ekki aðeins af þessum
málum, heldur almennt. Þar er
betri vettvangur til að fjalla um
þessi mál, og þar á að Qalla um
þau, ef ástæða þykir til, en ekki
á síðum blaðanna, því að ég álít
einstök atriði í þessum fréttaflutn-
ingi vera „innanhússmál", ef svo
má að orði komast.
Að lokum vil ég endurtaka það
sem ég sagði í viðtali við Morgun-
blaðið, að ég tel fréttastofu Út-
varps hafa hreinan skjöld í þessu
máii. Allt sem sagt hefur verið
um það í Útvarpinu er rétt, og
hvorki útvarpsráð né aðrir hafa
bent á rangfærzlur í þessum efn-
um í fréttum útvarpsins."