Morgunblaðið - 27.06.1986, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. JÚNÍ 1986
25
I húsinu er mjög stór fundar-
salur, en það er nauðsynlegt til að
geta hýst fjöimenna félagsfundi.
Þess á milli er salurinn leigður út.-
Svona stór salur býður upp á ýmsa
möguleika til félagsstarfs og nám-
skeiðahalds sem ekki hafa áður
verið fyrir hendi. Fundarsalurinn
var opinberlega tekinn í notkun
þann 12. apríl sl.
Uppi á þaki hússins er í byggingu
blómaskáli, þar sem til stendur að
hafa setustofu og fyrir utan er
afgirtur garður og er ætlunin að
skapa þama aðstöðu fyrir þær
konur sem hafa böm sín með sér.
Aðalheiður Bjamfreðsdóttir, for-
maður Sóknar, sagði í samtali við
Morgunblaðið að Reykjavíkurborg
hefði tekið að sér að sjá um ffágang
á lóð hússins og vildi hún koma á
framfæri þakklæti til borgaryfír-
valda sem hefðu reynst þeim Sókn-
arkonum hjálpleg í hvívetna við
byggingu hússins.
Húsið er á tveimur hæðum og
skiptist í tvær álmur. Húsið var
teiknað af Kristni Ragnarsyni arki-
tekt.
Heilsuræktin er opin frá 9:00 til
17:00, nema mánudaga og fímmtu-
daga til 19:00. Aðalheiður sagði að
til stæði að bæta þjónustuna í
heilsuræktinni, lengja opnunartíma
og bæta við tækjum. Einnig kæmi
til greina að ráða sjúkraþjálfa og
vonaðist hún til að þessi aðstaða
gæti orðið verkakonum til heilsu-
bótarogánægju.
"f*
9
/
1
'3
Björg Þorleifsdóttir og Þóra Guðmundsdóttir, starfsstúlkur I heilsu-
ræktinni.
Óskar Jóhannsson nuddari að störfum.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir ANDRÉS MAGNÚSSON
Hér sjást forsíður nokkurra s-afrískra blaða, en á þeim er tekið
fram að blöðin geti ekki skýrt frá „neyðarástandinu“. Einnig
má sjá eyður og útstrikanir á forsíðum þeirra.
Suður-Afríka
á krossgötum
Eins og alkunna er hafa að undanfömu veríð miklar væringar
í S-Afríku. Því hefur jafnvel veríð haldið fram að landið sé á
barmi borgarastyijaldar og megi lítið út af bera til þess að illa
fari. Á yfirborðinu lítur út fyrir að stjórn Botha sé styrk, og
ekki útlit fyrir að slakað verði á klónni. Á Vesturlöndum ráða
menn nú ráðum sínum, um hvað til bragðs skuli taka, en ekki
verður séð að komist verði að niðurstöðu í því efni í bráð. En
jafnvel þó svo að grípið verði til refsiaðgerða gegn S-Afríku er
alls óvíst að það hafi nokkur áhrif á landið.
Ljóst er að „neyðarástandið"
svokallaða hefur mjög mi-
sjöfn áhrif á landsmenn. Til þessa
hafa hvítir íbúar landsins lítt orðið
varir við það, nema hvað frétta-
flutningur er takmarkaðri en áður.
„Engar fréttir eru góðar fréttir",
og sætta hvftir íbúar sig því flestir
við fréttaleysið og treysta ríkis-
stjóminni. Þetta hefur m.a. orðið
til þess að svartir hryðjuverkamenn
hafa fært starfsemi sína inn í
borgimar og er þess skemmst að
minnast að hinn 12. þessa mánaðar
sprakk í fyrsta sin sprengja í borg
hvítra. Það var í Durban, en síðast-
liðinn þriðjudag sprakk sprengja í
Jóhannesarborg. Til þessa hafa
hryðjuverk verið bundin við út-
hverfí svartra. ,
Svertingjar hafa hins vegar orðið 1
áþreifanlega varir við það að rikis-
stjómin er að gera skurk í málefn-
um þeirra. Frá setningu laganna
hafa 59 manns látist, ef marka
má tölur stjómvalda. Soweto er
algerlega aðskilin frá Jóhannesar-
borg. Símasamband er ekkert,
blaðamönnum er hvergi hleypt
nærri og alls staðar eru vegatálm-
anir. Að sögn íbúa Soweto er það
einmitt fréttaleysið, sem er verst.
„Það er verst að vita að einhver
kann að vera myrtur, og enginn
mun vita af því.“ I leiðara svert-
ingjablaðsins New Nation var sagt
að lesendur þess hefðu verið rændir
þeim grundvallarrétti „að fá að
vita“. Við hliðina á leiðaranum var
grein um „týnda fólkið" í S-Amer-
íku.
Ekkert er vitað um hversu marg-
ir hafa verið handteknir, en fulltrú-
ar Amnesty Intemational og
Heimskirkjuráðsins töldu að þeir
væm um 3.000 talsins.
En hvað sem um lögin og aðrar
ráðstafanir stjómarinnar má segja,
er ljóst að lítið samræmi virðist
vera milli aðgerða Botha. Hann
hefur gjaman vakið bjartsýni hóf-
samra afla með ákvörðunum eins
og þeirri þegar vegabréfalögin
svonefndu vom numin úr gildi, og
með yfírlýsingu um að apartheid-
steftian væri úrelt.
En í landi eins og S-Afríku vekur
allt bjartsýni. Eins og ástandið er,
má enginn við svartsýni. Þegar
gjaldmiðill landsins kolfellur talar
enginn um verðbólgu. Hins vegar
er talað um að útflutningur muni
stóraukast. Þegar herinn réðst á
skrifstofur ANC í nágrannaríkjum
landsins, var almennt litið á árás-
imar sem ráðstöfun til að friða
hægri öflin í landinu, áður en
Nelson Mandela yrði sleppt úr
haldi.
En það er sáralítið til að byggja
bjartsýni á í S-Afríku þessa dag-
ana. Sé litið til áranna 1960 og
1985, en þá var einnig lýst yfír
neyðarástandi, er ljóst, að í þetta
skipti, er um mun alvarlegra mál
að raaða. Þá vissu S-Afríkubúar og
heimurinn hvað var að gerast. Svo
er ekki nú. Eina uppspretta frétta
í S-Afríku hefur verið embættis-
maður í upplýsingaráðuneytinu.
Síðastliðinn miðvikudag ákváðu
stjómvöld svo að loka þeirri skrif-
stofu þar sem „allt [væri orðið]
með kyrmrn kjömm, og því engin
ástæða til að halda daglega blaða-
mannafundi".
Verst er þó að erfítt hefur verið
að fá nokkra túlkun á ritskoðunar-
lögunum. Rit- og fréttastjóram er
sjálfum ætlað að ritskoða blöð sín
í anda laganna, en verði misbrestur
á því, sæta þeir tafarlausri ábyrgð.
Fulltrúi stjómarinnar ráðlagði hlut-
aðeigandi að taka lögin frekar of
alvarlega, en hitt. Þetta hefur vald-
ið því, að í sumum blöðum hafa
birst eyður, en stjómvöld hafa nú
sagt að jafnvel eyður kunni að
bijóta í bága við lögin! Hópur lög-
fræðiprófessora í Höfðaborg kom
saman í þessari viku til að ræða
lögin og semja yfírlýsingu, þar sem
þau yrðu fordæmd. Niðurstaða
fundarins var að segja ekkert, þar
sem lögfræðileg yfírlýsing kjmni
að valda handtöku þeirra allra.
Refsiaðgerðir
Nú er talið að hilli undir refsiað-
gerðir af einhverju tagi gegn
S-Afríku. Margaret Thatcher hefur
fordæmt setningu „neyðarástand-
slaganna“ og raddir, sem kreíjast
aðgerða, gerast æ háværari. Þær
koma aðallega af þingpöllum, en
breskur almenningur virðist ekki
vera eins ákveðinn. Ef marka má
skoðanakannanir, er meirihluti
hans andvígur flugbanni, íþrótta-
banni og viðskiptabanni. 46% vom
fylgjandi banni á nýjar fjárfesting-
ar Breta í S-Afríku. (43% vom
því andvíg.) 70% spurðra sögðust
ekki myndu sniðganga s-afrískar
vömr. Hvað varðar hótanir nokk-
urra samveldislanda um að segja
sig úr því, grípi Bretar ekki til
refsiaðgerða, stendur 59% Breta á
sama. Þessum viðbrögðum veldur
e.t.v. viss samkennd, sem margir
Bretar finna til með S-Afríkubúum. (
Af 4,6 milljónum hvítra S-Afr-
ikubúa em um tvær milljónir af |
breskum uppmna. Þar af hafa |
800.000 enn búseturétt í Bretlandi.
Þrátt fyrir þetta virðist ljóst að I
frú Thatcher getur ekki þagað I
þunnu hljóði öllu lengur. Líklegt
þykir að hún banni að flogið sé |
milli ríkjanna. Þeir sem krafíst |
hafa refsiaðgerða telja það spor í |
rétta átt, en aðrir telja það lítils |
virði og segja S-Afríkumenn muna !
lítið um það að aka til Swazilands
og fljúga þaðan.
Ekki er talið að aðrar refsiað- 1
gerðir hafí mikið meiri áhrif. S-Afr-
íka er nefnilega sjálfri sér nóg á
mörgum sviðum. Auk þess nýtur I
sú skoðun vaxandi fylgis innan J
S-Afríku, að þeir eigi að velja sér I
betri vini. S-Afríkubúar hafa fundið
hvemig spjót heimsins standa gegn
þeim, og telja litla ástæðu til að
bjóða hinn vangann. S-Afríka er
rík af fágætum málmum og getur
m.a. beitt önnur lönd þrýstingi þess
vegna. Nú spyija margir S-Afríku-
menn sig þeirrar spumingar, hvers
vegna þeir eigi að sjá Vesturlönd-
um fyrir hráefnum, sem hörgull er
á, þegar ekki er um annað rætt í
viðskiptalöndunum, en hvemig
megi koma s-afrísku stjómkerfi á
kné.
Ljóst er að S-Afrfka mun ávallt
finna kaupendur að vöm sinni, þó
svo að sú verslun þurfí að fara í
gegnum þriðja land. Landið er
sjálfu sér nógt á mörgum sviðum,
og minna má á að þegar vopnasölu-
bannið var sett á S-Afríku fyrir
nokkmm ámm, urðu áhrifin þau
ein, að landið hóf framleiðslu eigin
vopna, og er nú eitt af mestu
vopnaútflutningslöndum heims.
Talið er að ef landið einangraðist,
yrði það sjálfu sér nógt í a.m.k.
20 ár. Efnahagsástand sem af því
leiddi, yrði jafnvel landinu til góða,
í bráð. Vitaskuld hefði það hörmu-
leg áhrif til lengdar, en rikisstjóm
S-Afríku á fullt í fangi með að leysa
skammtímavanda sinn og hefur lít-
inn áhuga á langtímavandamálum.
Leiðari síðasta tölublaðs breska
blaðsins The Economist var óvenju
harðorður. Þar sagði m.a. að S-Afr-
íka væri nú orðin „þriðja-heims
lögregluríki". Stjómin afsakaði sig
með gömlu viðkvæði alræðis-
syóma; því, að núverandi ástand
væri ætlað til þess að koma kyrrð
á landið, svo að það mætti í fram-
tíðinni njóta friðar og lýðræðis.
Segir leiðarahöfundur að saga 20.
aldar kenni okkur að það viðkvæði
sé þvættingur einn. Að lokum
minnir hann á að allt vald spilli.
Alreeðisvald spillir algerlega.
(Heimildin The Observer, For-
eign Report, The Spectator, The
Ek:onomist og Newsweek.)