Morgunblaðið - 25.09.1986, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. SETPEMBER 1986

LJtgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, simi 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 50 kr. eintakiö.
„Deilt“ um kjördag
Undarleg orðaskipti hafa
verið um það undanfarna
daga, hvenær kosningar eiga
að fara fram. Eftir fund þing-
flokks og miðstjómar Sjálf-
stæðisflokksins síðastliðinn
laugardag skýrði Ólafur G. Ein-
arsson, þingflokksformaður,
frá því, að á fundinum hefði
komið fram sú skoðun að efna
ætti til kosninga fyrir lok
kjörtímabilsins, en því lýkur 23.
apríl næstkomandi. Þá benti
Ólafur á þá einföldu staðreynd,
sem öllum ætti að vera ljós, að
með hliðsjón af því að páska-
dagur er 19. apríl þá væru
síðustu forvöð að kjósa laugar-
. daginn 11. apríl, ef við þessa
almennu niðurstöðu á fundi
sjálfstæðismanna væri miðað.
Eins og sjá má af yfírlýsingu
Ólafs G. Einarssonar hér í blað-
inu í gær var engin ályktun
gerð um þetta mál á fundinum,
heldur túlkar hann umræðuna
þar „með þessum hætti vegna
þess, að enginn fundarmanna
lét í Ijós þá skoðun að kjósa
skyldi í júni, en slíkt mun hægt
að gera, ef þing er rofíð í apríl,
þ.e. fyrir 23. apríl“ eins og Olaf-
ur G. Einarsson orðar það.
Ekki hafði fyrr verið skýrt
frá því, að miðstjóm og þing-
flokkur sjálfstæðismanna hefðu
rætt jafn sjálfsagt umræðuefni
á fundi stjómmálamanna og
þetta (og komist að sameigin-
legri niðurstöðu) en framsókn-
armenn fóm í fýlu og mku upp
á nef sér. Steingrímur Her-
mannsson, flokksformaður, er
í útlöndum en þeir Halldór Ás-
grímsson, varaformaður, og
Páll Pétursson, þingflokks-
formaður, kvörtuðu. Sagðist
Halldór vera undrandi á því,
að Sjálfstæðisflokkurinn skyldi
„vera að álykta um þetta núna“.
Páll Pétursson sagðist telja yfír-
lýsingar sjálfstæðismanna
„ótímabærar".
í þessari „umræðu" hefur
komið fram, að óheppilegt sé
að efna til kosninga í apríl, af
því að ríkisstjómin og Alþingi
hafí þá svo mikið að gera; ekki
veiti af að draga kosningar sem
lengst vegna anna ráðherra og
þingmanna; þá sé óheppilegt
að huga að kosningum í apríl
af því að þá geti veður verið
vont og vegir slæmir o.s.frv.,
o.s.frv. Fyrir þá, sem ekki sitja
á þingi, er furðulegt að fylgjast
með öllu því, sem stjómmála-
mennimir telja nauðsynlegt að
árétta, þegar kosningar ber á
góma. Samkvæmt stjómar-
skránni er kjörtímabil Álþingis
fjögur ár. Ef miðstjóm og þing-
flokkur sjálfstæðismanna hefði
komist að þeirri niðurstöðu, að
ekki stæðu efni til að virða þá
meginreglu, hefðu harkaleg
viðbörgð frá samstarfsflokki átt
rétt á sér. Framsóknarmenn eru
að gera því skóna, að ekki þurfí
að kjósa fyrr en í síðasta lagi
í júní á næsta ári. Til þess að
þannig verði staðið að málum,
þarf forsætisráðherra að ijúfa
þing. Þarf hann ekki samþykki
sjálfstæðismanna til þess, á
meðan hann situr í stjóm með
þeim?
Fátið á framsóknarmönnum
vegna þessa máls er ef til vill
ekki annað en vísbending um
þá taugaveiklun, sem á eftir
að einkenna stjómmálin og
stjómarsamstarfíð, þangað til
gengið verður til kosninga. Sú
spuming vaknar, hvort nokkur
von sé til þess við slíkar aðstæð-
ur að þoka mikilvægum málum
til réttrar áttar og þess vegna
sé skynsamlegast, að þing
starfí sem styst í vetur. „Deil-
umar“ vegna dagsetningarinn-
ar má kannski einnig rekja til
þess, að framsóknarmenn vilja
fá að vera „með í umræðunni"
að forsögn Sambands ungra
framsóknarmanna. Æskilegt
væri að þeir veldu bitastæðari
mál til þess að komast í fjöl-
miðlaljósið.
Fyrir
Alþingi
Ríkisstjómin ákvað að
leggja fyrir Alþingi tillögu
til þingsályktunar um Rain-
bow-samkomulagið, sem þeir
utanríkisráðherramir Matthías
Á. Mathiesen og George Shultz
undirrituðu í gær í New York.
Þetta er skynsamleg ákvörðun.
Það er nauðsynlegt, að á Al-
þingi verði ítarlega rætt um þau
málefni, sem borið hefur hæst
í samskiptum íslands og Banda-
ríkjanna á undanfömum vikum
og mánuðum. Gefst þingmönn-
um væntanlega kærkomið
tilefni til þess í umræðum um
slíka þingsályktunartillögu.
í umræðunum um þetta mál
hlýtur að koma fram, hvað fyr-
ir þeim þingmönnum vakir, sem
hafa lýst yfír því, að nauðsyn-
legt sé að endurskoða vamar-
samninginn. Óviðunandi er, að
um jafn mikilvægt málefni og
fyrirkomulag vama landsins
ríki einhver óvissa vegna óljósra
orða þingmanna. Þá þarf það
að liggja ljóst fyrir, hvort það
er ætlun einhverra þingmanna,
að kjósendur taki afstöðu til
nýrra viðhorfa þeirra í þessu
efni í kosningunum á næsta ári.
Prófkjör - Hver Yc
eftirÁrdísi
Þórðardóttur
Inngangur
Enn einu sinni göngum við sjálf-
stæðismenn til prófkjörs við val
einstaklinga á framboðslista flokks-
ins til alþingis. Eins og jafnan áður
beinist mikil athygli manna, hvar í
flokki sem þeir annars standa, að
þessu vali okkar. Auðvitað eru sjálf-
stæðismenn ánægðir með slíkt.
Mætti umfjöllun um fyrirhugað
prófkjör verða sem mest. Það eina,
sem angrar mig og fær mig til að
stinga niður penna í þessu sam-
bandi, er, að mér þykir blaðamenn
megi kynna sér málið betur og
skrifa um það af meiri þekkingu
en þeir gera margir hveijir.
Hvað erum við að
gera í prófkjörum?
Umfjöllun dagblaða og Helgar-
póstsins að undanfömu gefur mér
tilefni til að halda að þessir ágætu
fjölmiðlar vilji reyna að hafa áhrif
á það hverja við veljum á lista. Það
er nú kannski skiljanlegt en verra
er að skilningur skrifaranna er að
mínu mati afskaplega takmarkaður
svo ekki sé meira sagt. Gott dæmi
um þetta skilningsleysi kemur fram
í eftirfarandi texta úr HP hinn 18.
september sl. „Þá hefur HP fregn-
að, að konur í Hvöt sæki nú stíft
fram. Þær hafi gert kröfur um þijár
konur í tíu efstu sætin, en flokks-
forystan ekki treyst sér til að lofa
nema tveimur.“ Það þarf ekki að
líta á mörg undangengin prófkjör
til að sjá að flokksforystan á engin
sæti til að ráðstafa til eins eða
neins. Félagar í Sjálfstæðisflokkn-
um í Reykjavík velja sér málsvara
allir í sameiningu. Þar gildir reglan:
Eitt atkvæði á hvem mann. Óvissa
er töluverð í prófkjöri og þar er
barist drengilega um hylli flokks-
manna. Þátttakendur biðja hinn
almenna flokksmann að sýna sér
traust. Enginn veit fyrr en að leiks-
lokum hvemig hinn almenni flokks-
maður metur mannvalið á vellinum.
Allt tal um eignarhald flokksfor-
yustunnar á sætum er þvílíkt
endemisrugl að með ólíkindum er
að blað, sem þykist hafa einhvem
metnað, birti slíkt. Sjálfstæðismenn
em ekki einræðisherrar og rík hefð
er fyrir próflcjöri í flokknum. Við
bemm virðingu fyrir ölium félögum
okkar og emm hreykin af þessu
fyrirkomulagi — að talsmenn okkar
leggi spilin á borðið með reglulegu
millibili og þá metum við störf
þeirra í þágu flokks og þjóðar.
Gengi manna í
prófkjörum
í umræðum manna á meðal og
einnig í umfjöllun blaða að undan-
fömu hefur nokkuð borið á því að
talað er um misjafnt gengi fólks í
fyrri prófkjömm. Víða er spáð í
hveijir hafi nú möguleika á að lenda
í einhveiju af fyrstu 8 sætunum.
Þar sýnist sitt hveijum og alls kon-
ar einkunnir gefnar. Sumir sagðir
vera fallkandidatar úr fyrri próf-
kjörum en aðrir ekki o.s.frv.
Staðreynd er að nokkur dæmi em
um „fall“ einstaklings í einu próf-
kjöri og svo gott gengi í því næsta
og öfugt. Kjami málsins er sá að
menn vinna sigra í prófkjömm en
þar tapa menn líka. Sami einstakl-
ingurinn hefur í undanfömum
prófkjömm öðlast reynslu af bæði
sigri og ósigri f sitt hvom prófkjör-
inu. Að mínu mati er einmitt þetta
einn af kostum prófkjörs. Það er
þroskandi hveijum manni að þola
jafnt meðbyr sem mótbyr.
Mér þykir rétt að benda á tvennt
í þessu sambandi og vísa líka á
grein mína í Stefni (3. tbl. 1986)
fróðleiksfúsum einstaklingum til
upplýsinga. Hið fyrra er að fátítt
er að menn fljúgi inn á lista í próf-
kjöri. Glæsilegustum árangri í
prófkjöri náðu þau Auður Auðuns
árið 1945 og Ólafur B. Thors árið
1970. Bæði vom, á sínum tíma, til-
tölulega ung og óþekkt í flokknum.
Þau buðu sig fram í prófkjöri til
borgarstjómar og unnu þriðja sætið
í fyrstu atrennu. Róðurinn við að
komast inn á listann til alþingis
„Almennt má segja um
gengfi kvenna í próf-
kjöri Sjálfstæðisflokks-
ins til alþingis að það
hafi verið lítið eins og
sést á meðfylgjandi
línuriti. Engu er líkara
en að þær fjölmennu
frambærilegu konur,
sem boðið hafa sig fram
í tímans rás, gjaldi þess
að flokksmenn og
stuðningsmenn hugsi
sem svo: „Alveg er nóg
að hafa eina konu í ör-
uggu sæti á lista.“
hefur verið mun þyngri. Úr próf-
kjöri til alþingis finnast ekki svona
dæmi. Frá árinu 1970 hafa aðeins
tveir einstaklingar náð beint inn á
listann í öragg sæti í prófkjöri án
þess að hafa áður verið kosnir á
vegum flokksins til starfa í borgar-
stjóm eða á þingi. Ellert B. Schram
var valinn í 7. sætið árið 1970 og
Friðrik Sophusson í hið 6. í prófkjör-
inu árið 1978. Aðrir óreyndir
þátttakendur í prófkjöri hafa í raun
allir „fallið" í þeim skilningi að þeir
hafa ekki náð ömggu sæti í próf-
kjöri. Hitt atriðið leiðir í raun af
þessu. Algengt er að menn vinni
sig upp listann. Gott dæmi um slíkt
er ferill Davíðs Oddssonar í borg-
inni. Davíð varð að láta sér lynda
10. sætið í sínu fyrsta próflrjöri
árið 1974, árið 1978 vann hann svo
4. sætið og í tveim síðustu prófkjör-
um hefur Davíð Oddsson verið
númer 1. Dæmi um hvemig menn
stíga upp listann í prófkjöri til al-
þingis er ferill Friðriks Sophusson-
ar. Friðrik var valinn í 6. sætið í
prófkjöri árið 1978 eins og áður
sagði, í hið 5. árið 1979 og í 2.
Klaklaxveiðar í I
Dregið á i Gránesfljóti f Laxá í Leirársveit.
Borgarnesi.
ÞEGAR stangveiði lauk í Laxá í
Leirársveit þ. 13. september
hófst þar klaklaxveiði í net á
vegum veiðifélags Laxár og fisk-
eldisstöðvarinnar Laxeyrar í
Hálsasveit.
Þegar fréttaritara Morgunblaðs-
ins bar að var verið að draga á í
Bakkastrengjum, sem em móts við
bæinn Svarfhól í Svínadal. Þeir lax-
ar, sem þar vora komu sér undan
netinu og földu sig milli steina í
hylnum. Varð þá einum ádráttar-
mannanna að orði að „laxinn vildi
bara ekki í netið", þessu svaraði
Jón Bjamason frá Hlíð, Já, honum
fínnst þetta ekki nógu göfug veiði-
aðferð, laxinum". Þá var haldið
áfram með netið niður ána og í
„Gránesfljótinu" nokkm neðargekk
ádrátturinn betur. Hver laxinn af
öðmm var gripinn og settur í búr
út í ánni, síðan var laxinn færður
í þar til gerðan súrefnistank á bíl
frá eldisstöðinni að Laxeyri. Það
vom viðhöfð snör handtök í þessum
tilfærslum því laxinn má ekki vera
lengi á þurra landi ef hann á að
lifa. Að sögn Sigurðar Sigurðssonar
formanns veiðifélags Laxár á veiði-
félagið hlut í fískeldisstöðinni
Laxeyri og þangað færi sá fískur
sem veiddist núna. Síðan fengi
veiðifélagið sumaralin seiði að ári
og væntanlega yrði þeim sleppt úr
Grafardalsá sem rennur í vötnin
ofan Laxár. Aðspurður sagði Sig-
urður að stangveiði í Laxá hefði
verið með besta móti í sumar, alls
hefðu veiðst 1613 laxar. Nær efst
í Laxá er Eyrarfoss, þar er laxa-
stigi og teljari sem sýnir að um
2000 laxar hafa gengið upp stigann
í sumar. Fyrir ofan stigann em
vötnin Eyrarvatn, Þómstaðavatn
og Geitabergs-vatn, í þessum vötn-
um veiddust um 30 til 40 laxar í
sumar. Að sögn Sigurðar hafa rann-
sóknir sýnt að mikið er af laxaseið-
um í Laxá og í vötnunum.
TKÞ
Reynir Ásgeirsson frá Svarfhóli í
Svínadal og Bjarni Áskelsson,
stöðvarstjóri fiskeldisstöðvar-
innar Laxeyrar í Hálsasveit,
hraða sér með klaklaxana.