Morgunblaðið - 02.12.1986, Blaðsíða 70

70
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. DESEMBER 1986
Eittstærsta
SKAFTAR- T
HLAUP <
í *
NÓV.-DES.
1986 /
KETILLim
%
Skaftárhlaup
frá því mæl-
ingar hófust
SKAFTÁ er nú í rénun eftir
jökulhlaup sem kom í ána um
helgina. Ljóst er að þetta er
eitt stærsta Skaftárhlaup
síðan mælingar hófust. Fyrst
var vart vatnavaxta snemma
á laugardagsmorgun, en
hlaupið náði hámarki um kl.
17.00 á sunnudag. Vakt var
_ höfð við brúna yfir Eldvatn
í Ásum fram á mánudags-
morgun þegar ljóst var að
hún væri ekki lengur í hættu.
Heimafólk i Skaftárdal kemst
enn ekki til byggða akandi,
því áin rennur yfir veginn á
tveimur stöðum við brýrnar
vestan bæjarins. Vatn rann
einnig yfir veginn fyrir neðan
bæinn Hvamm en það hvarf
þegar áin hörfaði í gær.
y Að sögn Siguijóns Rists vatna-
mælingamanns mældist há-
punktur hlaupsins að þessu sinni
um 1600 rúmmetrar á sekúndu,
en það jafngildir fimmtánfoldu
meðalrennsli Þjórsár. Áður en
hlaupið byijaði var rennsli Skaft-
ár um 50 rúmmetrar á sekúndu.
Aætlað er að í þessu hlaupi muni
að minnsta kosti 450 gígalítrar
af vatni bijóta sér leið niður far-
Morgunblaðið/Ámi Sæbcrg
Snorri Sófóníasson og Davíð Guðnason, starfsmenn vatnamælingadeildar Orkustofnunar sjást hér
mæla vatnshæð Skaftár við brúna yfir Eldvatn í Ásum um hádegisbilið á sunnudag. í Ijós kom að
hækkað hafði i ánni um fimm sentimetra frá síðustu mælingu, einum og hálfum tíma áður. Hámarki
náði Skaftárhlaupið tæpum fjórum tímum síðar.
vegi árinnar. Það jafngildir
teningi fullum af vatni sem er
einn ferkílómetri að flatarmáli
og 450 metra hár. Heildarvatns-
magnið nú er nokkru meira en í
síðasta hlaupi.
Marín Böðvarsdóttir, húsfreyja
í Skaftárdal III kippti sér lítið
upp við það þótt Skaftáin hefði
lokað veginum heim að bænum
um stundar sakir. Tvíbýli er í
Skaftárdal, og býr systir Marínar
Ágústa með manni sínum í Skaft-
árdal II. „Áin er í rénun, og
líklega verður orðið fært á morg-
un,“ sagði hún þegar blaðamaður
hringdi austur í gær. „Við tókum
ekki eftir því að Skaftá væri í
vexti fyrr en þegar við vöknuðum
á laugardagsmorgun. Um hádegi
var svo flotið yfír veginn.“ Marín
sagði að fólkið í Skaftárdal hefði
engar áhyggjur af tímabundinni
einangrun. „Við erum orðin vön
Skaftá flaut yfir veginn á nokkrum stöðum.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Vegurinn að bæjunum Skaftárdal II og III rofnaði á tveimur stöðum þegar vaxa tók í Skaftá á laugardag. Vatnið braut sér leið yfir varn-
argarðinn vestan við brúna sem er til vinstri á þessari mynd, og rann yfir veginn á stórum kafla. Vatn rennur líka yfir veginu á kafla
milli brúnna. í Skaftárdal III búa Marin Böðvarsdóttir og maður hennar Guðmundur Árnason, en í Skaftárdal II býr systir Marínar, Ágústa
og maður hennar Eiríkur. Engin teljanleg röskun varð á daglegu lífi heimamanna að sögn Marínar, og telst nokkurra daga einangrun ekki
til tíðinda á þeim bæ yfír háveturinn.
því að vera lengi ein. Bærinn er
það einangraður."
Eina mannvirkið sem er í veru-
legri hættu í Skaftárhlaupum er
brúin yfir Eldvatn í Ásum, á þjóð-
veginum vestur af Kirkjubæjar-
klaustri. Hraunið, sem undirstöð-
ur brúarinnar standa á, liggur
ofan á moldarlagi sem áin gæti
í miklum hleypingum hrifsað
burt. Á sjöunda áratugnum
hrundi brúin yfir Eldvatn í Skaft-
árhlaupi. Oddsteinn Kristjánsson
bóndi í Hvammi, og nágranni
hans Brandur Guðjónsson vökt-
uðu staðinn aðfararnótt sunnu-
dagsins, og einnig á mánudag-
snóttina. Þá þótti Ijóst að hún
myndi ekki valda usla að þessu
sinni. Menn telja að árfarvegur-
inn sé breiðari og dýpri en áður,
þannig að hann geti tekið við
meira vatnsmagni. Oddsteinn
sagði að sér sýndist vatnshæðin
þó vera ein sú mesta sem hann
hefði orðið vitni að.
Byijað var að mæla rennsli
Skaftár árið 1951. Fyrsta jökul-
hlaupið sem mælt var kom árið
1955, og er þetta tuttugast
hlaupið síðan þá. Upptök Skaft-
árhlaupsins árið 1955 voru í
sigkatli austur af megineldstöð-
inni Hömrum, vestast í Vatna-
jökli, sem hlaupið hefur ijórtán
sinnum. Árið 1970 kom lítið
hlaup úr öðrum sigkatli, vestar í
jöklinum, og hefur hann hlaupið
sex sinnum. Einnig hefur orði
vart mun minni sigketils sem
talinn er hafa átt þátt í hlaupinu
árið 1980.