Morgunblaðið - 05.02.1987, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. FEBRÚAR 1987
15
Fíkniefna-
lögreglan
tók hass
og kókaín
Fíkniefnadeild lögreglunnar
handtók fyrir nokkrum dögum
konu um þrítugt, sem kærð var
fyrir dreifingu á hassi. Kom í
ljós við rannsókn málsins að kon-
an hefur undanfarið dreift um
800 grömmum af efninu.
Konan var úrskurðuð í gæslu-
varðhald, en henni var sleppt á
mánudagskvöld, enda málið talið
upplýst. Lögreglan lagði hald á um
130 grömm af þeim 800 sem konan
hafði dreift. Konan hefur komið við
sögu hjá fíkniefnadeildinni áður.
Þá lagði tollgæslan fyrir skömmu
hald á 10 grömm af kókaíni. Efnið
var í póstsendingu til fólks í
Reykjavík, en það mun ekki tengt
málinu. Ekki er vitað hver réttur
mótttakandi var.
Fíkniefnadeild lögreglunnar
vinnur enn að rannsókn máls sem
starfsmenn þar vilja lítt ræða um
að svo stöddu. Fjórir menn sitja í
gæsluvarðhaldi vegna þessa máls.
Landsvirkjum:
Nýr kerfis-
ráður keyptur
Kaupverðið er
220 milljónir
STJÓRN Landsvirkj unar hefur
undirritað verksamning við
Harris Corporation í Banda-
ríkjunum um smíði á nýjum
kerfisráð til tölvuvæddrar fjar-
stýringar og fjargæslu á raf-
orkukerfi Landsvirkjunar.
Samningurinn er að fjárhæð
5.555.050. bandarílgadalir sem
er fast verð og er að jafngildi
220 miljjónum íslenskra krona.
Landsvirkjun greiðir 5% eða 11
miljónir á þessu ári en að öðru
leyti greiðist kaupverðið í áföng-
um á árinum 1988 og 1989.
Kerfísráðnum nýja er ætlað að
koma í stað búnaðar sem verið hef-
ur notaður síðan 1974, en er nú
orðinn úreltur. Auk þess nær núver-
andi kerfísráður aðeins til aflstöðva
og spennistöðva Landsvirkjunar á
Suðurlandi og er hinum nýja því
ætlað að ná að auki til stöðvn
Landsvirkjunar í öðrum landshlut-
um, þannig að unnt sé að tryggja
sem hagkvæmasta nýtingu á lands-
kerfínu í heild.
Alls bárust sex tilboð í kerfisráð-
inn og voru þau opnuð 15. júlí 1986.
Athugun og samanburði á tilboðun-
um lauk fyrir skömmu og varð
niðurstaðan sú að tilboð Harris
Corp. væri það hagstæðasta, bæði
fjárhagslega og tæknilega.
Nýr for-
stöðumaður
Þróttheima
BORGARRÁÐ hefur samþykkt
að ráða Helga Grímsson for-
stöðumann Þróttheima.
íþrótta- og tómstundaráð hafði
áður samþykkt á fundi sínum þann
26. þessa mánaðar að Helgi yrði
ráðinn forstöðumaður.
Philippe Sarda, samstarfsmaður Kristínar, við vinnu Basaltsýni af hafsbotni, sem verið er að efnagreina.
sína á rannsóknarstofunni.
var heima hjá honum í níu mánuði,
en eftir þann tíma var ég búin að
fá nóg af því að vera heimavinn-
andi og fór að vinna hjá komungu
fýrirtæki sem sérhæfir sig í meng-
unarvömum.
Geymsla á iðnaðarúrgangi er
mikið vandamál nú á dögum. Þann
úrgang sem ekki er hægt að brenna
eða eyða með öðmm hætti, verður
að koma fyrir á stöðum þar sem
hann getur ekki valdið skaða. Fyrst
og fremst þarf að koma í veg fyrir
að eiturefnin berist með gmnnvatni
í drykkjarvatnið. Því miður hafa
ýmis iðnfyrirtæki ekki sinnt þessu
nógu vel, og í Bandaríkjunum hefur
mengað gmnnvatn stofnað heilsu
íbúa stórra svæða í hættu. T.d.
hefur verið hægt að tengja óeðlilega
háa tíðni blóðkrabba í bömum við
efni úr iðnaðarúrgangi sem hafa
mengað gmnnvatnið.
Það em vafalaust fleiri hundmð
staðir í Bandaríkjunum þar sem
hættulegum efnum hefur verið
komið íyrir án þess að mengunar-
vömum hafi verið hlýtt sem skyldi.
Stundum er um meinta vanrækslu
að ræða. Stór iðnfyrirtæki ráða
minni fyrirtæki til að losa sig við
úrganginn og þessi litlu fyrirtæki
skilja gjaman við hann í umbúðum
sem duga kannski í nokkur ár en
svo fara efnin að seytla niður í jörð-
ina og menga gmnnvatnið."
— Er hægt að ganga tryggi-
lega frá svona úrgangi?
„Ef hann er ekki brenndur eða
gerður skaðláus með öðmm hætti,
verður að grafa stórar gryfjur sem
em einangraðar með þykkum leir-
Iögum og þykku plasti. Stundum
er byggt þak yfir gryfjuna til að
tryggja að regnvatn seytli ekki um
hana og beri eiturefnin út í gmnn-
vatnið. Til að fylgjast með því hvort
nokkuð bjáti á em grafnir bmnnar
í kring til að unnt sé að taka sýni
af grannvatninu.
Bandaríkjastjóm stofnaði öflug-
an sjóð, svonefndan „Superfund“,
til að standa undir þessum kostn-
aði. Það em 95 milljarðar dollara
í sjóðnum, sem áætlað er að nota
á næstu fimm ámm og það er vegna
tilkomu hans sem hægt er að fara
út í svona lagað."
Syndir feðranna
„Reyndar á sjóðurinn að halda
sér við með því að fara í mál við
þá sem bera ábyrgð á menguninni.
Löggjöfin er mjög ströng og ef fyr-
irtækið sem bar ábyrgð á mengun-
inni hefur lagt upp laupana, má
jafnvel höfða mál á hendur erfingj-
um þeirra sem áttu fyrirtækið.
Oftast hafa mörg ár Iiðið milli þess
að hættulegu efnunum var komið
fyrir og að upp hefur komist um
mengunina. Raunar er þessi meng-
un yfírleitt alltaf út af efnum sem
komið var fyrir fyrir ailöngum tíma,
þv{ núorðið er fylgst mjög vel með
hvað iðnfyrirtækin gera við sinn
úrgang. Því má segja að nú sé ver-
ið að hreinsa syndir feðranna.
Fyrirtækið sem ég vann hjá var
stofnsett til að takast á við þessi
verkefni, en þetta er að verða vax-
andi atvinnuvegur. Eg var ráðin til
að hanna tölvumódel um hvemig
ýmis efni berast með gmnnvatninu,
en þar sem fyrirtækið var ungt var
ég látin semja umsóknir, gera tilboð
og sinna stjómunarstörfum. Þó ég
hafí meðfædda stjómunarhæfíleika
leiddist mér að sinna ekki rannsókn-
arstörfum og ákvað að hætta þrátt
fyrir stórfín laun og ágæta stöðu."
— Hvenær kom svo París inn
í myndina?
„Ég kynntist Claude Allégre á
jarðfræðiráðstefnu sem var haldin
heima fyrir nokkmm áram. Þá kom
þetta fyrst til umræðu. Nú er ný-
búið að ráða mig til eins árs hjá
CNRS, sem er rannsóknarstofnun
franska ríkisins. Bemard verður
gistiprófessor við háskóla héma.“
Eðalgös
„Ég verð fyrst og fremst að fást
við að mæla eðalloftegundir eða
eðalgös í jarðhitalofti af ýmsum
svæðum, m.a. frá íslandi. Eðalgös
em þær gastegundir sem ganga
ekki í samband við önnur efni.
Helíum og neon em dæmi um slík
gös. Ég ætla að rannsaka hvemig
þessar lofttegundir berast í gegn
um möttulinn og jarðskorpuna.
Þetta em erfíðar mælingar og París
er einn af sárafáum stöðum í heim-
inum þar sem aðstaða er til að
framkvæma þær.
Mér líst vel á samstarfið við AU-
égre. Hann er mjög góður vísinda-
maður og er gæddur þeim hæfileika
að geta séð hlutina í viðu sam-
hengi."
— Það þarf víst ekki að spyrja
hvort þér þyki ekki jarðfræði
spennandi grein?
„Jarðvísindin hafa þróast ákaf-
lega hratt á síðustu áratugum og
em enn í örri þróun. Það er gífur-
lega mikið sem eftir er að kanna
og margar gátur era óleystar. Af
þessu leiðir að jarðfræðin er ákaf-
lega spennandi fag, ekki síst
sérgrein mín, jarðefnafræði. Við
emm alltaf að átta okkur betur og
betur á því hve mikið efnafræðin
getur hjálpað okkur að skilja ýmis
jarðfræðileg fyrirbæri."
Ég þakka Kristínu Völu fyrir
gott spjall sem er víst ekki hægt
að hafa lengra því annars missir
fréttaritarinn af síðustu neðanjarð-
arlestinni heim til sín.
VIÐTAL OG MYNDIR:
Torfi H. Tulinius
fjallastöðvarinnar, Níels Óskarsson,
Guðmundur Pálmason, Karl Grön-
vold o.fl. njóta almennrar virðingar
fyrir störf sín meðal jarðfræðinga í
heiminum."
„Þú gegnir ákveðnu hlutverki
í frönskum stjórnmálum. Finnst
þér að vísindamenn eigi að láta
meira til sin taka í stjórnmálum?"
„Já, og þess vegna hef ég farið
út í að skipta mér af pólitík. Núttm-
anum er þannig háttað að vísindi
og tækni hafa síaukin áhrif. Þessu
fylgja ákveðnar hættur e.o. kjam-
orkustríð og umhverfíseyðing. Fólk
gerir sér ekki nægilega vel grein
fyrir þessum hættum og stjóm-
málamenn láta gjaman
skammtímasjónarmið ráða ferð-
inni.“
„Er það fjölmiðlum að kenna
að svona lítið ber á vísindamönn-
um?“
„Nei, flölmiðlar endurspegla um-
ræðuna sem á sér stað í þjóðfélag-
inu. Visindamennimir em ekki nógu
duglegir að láta í sér heyra. Að
sumu leyti er það e.t.v. áhugaleysi
sem skýrir þetta en önnur skýring
er sú að eins og málum er háttað
í dag njóta vísindamenn ákveðins
valds sem er dulið og sem má kalla
sérfræðingaveldi. Þessu valdi fylgir
enginn ábyrgð eins og valdi stjóm-
málamannanna, en getur haft
vemleg áhrif á allar ákvarðanatök-
ur. Gallinn við þetta fyrirkomulag
er að enginn sérfræðingur er óskeik-
ull. Ef umræðan færi fram fyrir
opnum tjöldum gætu aðrir sérfráeð-
ingar einnig komið sínu áliti á
framfæri. Það væm lýðræðislegri
vinnubrögð og gætu komið í veg
fyrir mistök.
Annað sem er hættulegt við það
að vísindamenn láti of lítið fara fyr-
ir sér er að til em alls konar hópar
sem nota eitthvað sem þeir kalla
vísindalegan sannleik til að koma
málum sínum áfram. Margir um-
hverfissinnar hafa fallið í þá gryiju
að vilja bara sjá hálfan sannleik-
ann.“
Fréttaritaranum dettur auðvitað
í hug að þetta gæti átt vel við hin
erfiðu samskipti íslendinga og hval-
vemdunarsinna að undanfömu."
„Hvað er til ráða?“
„Aukin fræðsla almennings um
visindi en fyrst og fremst að vísinda-
mennimir stígi niður úr fílabeins-
tuminum og taki þátt í umræðunni
eins og hveijir aðrir þegnar í lýðræð-
isþjóðfélagi," sagði Claude Allégre.
Höfundur er fréttaritarí Morgun-
b'aðsins i París.
Claude Allégre prófessor á skrifstofu sinni í París.
hægt að skoða landrekið þar við
fyrsta flokks skilyrði. Einnig er þar
svokallaður „heitur reitur", Kverk-
Qallasvæðið, þar sem kvika berst
upp frá óvenju miklu dýpi, úr neðri
möttlinum. Þetta veldur því að ís-
land er mjög óvenjulegur staður á
hnettinum og einn af „helgistöðum"
jarðfræðinnar."
íslenskir jarð-
fræðingar
„íslenskir jarðfræðingar em ekki
ýkja margir en þeir em mjög atorku-
samir og hafa unnið mikið og gott
starf. Menn eins og Sigurður heitinn
Þórarinsson, Guðmundur Sigvalda-
son, forstöðumaður Norrænu eld-
Fróöleikur og
skemmtun
fyrirháasemlága!