Morgunblaðið - 05.02.1987, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. FEBRÚAR 1987
Staðgreiðsla skatta
Er allt sem sýnist?
eftirJón
Hálfdanarson
í miklum flýti virðist eiga að
semja og samþykkja gjörbreytingu
á tekjuskatti og útsvari. Lausnar-
orðið er staðgreiðsla skatta. Eins
fjálglega og fjármálaráðherra hefur
útlistað málið gætu menn haldið
að paradís skattborgara rynni upp,
þegar staðgreiðslukerfíð er komið
á. En flas er ei til fagnaðar. Fyrir
nokkrum árum voru færustu menn
í skattavísindum lagðir undir feld
og þeir sömdu nýtt tekjuskatts-
frumvarp. Það átti að vera einfalt.
Þó virðist ekki betur hafa tekist til
en svo að ríkisskattstjóri sendir með
framtalseyðublöðum, sem nú er
verið að bera í hús, 23 síðna leið-
beiningarbækling, sem almenning-
ur þarf að lesa svo hann geti talið
fram. Væri ekki hyggilegra fyrir
þá, sem kallaðir eru til þessara
verka, að byija á því að einfalda
það kerfí, sem við búum við nú, í
stað þess að smíða nýtt kerfí frá
grunni?
Sjálfstæðismenn hafa lýst því
yfír að fella ætti skatta af launum
í áföngum og auka heldur óbeina
skatta. Því kemur það ofurkapp,
sem nú er lagt á að innleiða stað-
greiðslu skatta, ákaflega spánskt
fyrir sjónir. Öllum almenningi finnst
óþarfí að staðgreiða það sem fellt
verður niður. Því eru ýmsar grun-
semdir famar að vakna. Ef til vill
á að hækka tekjuskattinn en ekki
lækka hann, hvað þá fella hann
niður. Þegar menn gera skatt-
framtal sitt þessa dagana, geta
þeir auðveldlega reiknað út, hversu
mjög 35% staðgreidd gjöld hækka
greiðslur þeirra í opinbera sjóði.
Fyrir flesta mun láta nærri að
hækkunin verði um 20%. Að sjálf-
sögðu verða gjöldin tekin alla
mánuði ársins, svo ekki ná menn
að rétta sig af eftir jólin í janúar í
framtíðinni eða fara í sumarleyfí í
skattlausum júlí. Með 35% álagn-
ingu verður greiðslubyrði á mánuði
svipuð og hún er nú, nema greitt
er alla mánuði en ekki í tíu.
Sú kynslóð, sem nú er við völd
á íslandi, hefur verið ásökuð um
að hafa stolið sparifé foreldra sinna
í verðbólgubáli síðustu áratuga og
lifað svo um efni fram að bömin
þurfí að greiða skuldimar. Og ekki
léttir skattastaðgreiðslan byrðina á
bömunum. Hingað til hefíir ungt
fólk, sem er að hefja störf í þjóð-
félaginu, verið skattfrjálst í rúm-
lega eitt ár. Þannig hafa t.d.
námsmenn getað komið undir sig
fótunum, áður en þeir fara að greiða
til samneyslunnar. Þetta hverfur
þegar staðgreiðslu opinberra gjalda
verður komið á. Þess vegna verður
skatti eins árs stolið frá ungu fólki.
Hvemig verður framtíð náms-
manna sem koma eignalausir frá
námi í útlöndum eins og nú er í
pottinn búið í húsnæðismálum. Við
húsaleiguokrið bætist skattamylla
strax frá fyrsta degi. Ætli það verði
ekki fýsilegra fyrir þetta unga fólk
að vera ekkert að koma heim þrátt
fyrir heimþrá og þjóðemiskennd?
Sama gildir um aðra íslendinga,
sem hafa ætlað að starfa um tíma
erlendis og eru þegar búnir að borga
tvisvar skatt á sama ári. Fyrsta
árið, sem þeir unnu í útlöndum,
greiddu þeir bæði skatt á íslandi
og í gistilandinu. Þegar staðgreiðsla
verður tekin upp á íslandi, verður
mönnum af sömu ástæðum auðveld-
ara að flytjast af landinu, því ekki
eiga þeir neitt óuppgert við land
og þjóð. Mega Islendingar við
slíkum atgervisflótta?
EJHífflfl
TRÉSMÍDAVÉLAR
M mm
_____.
jBméíí;
Eigum fyrirliggjandi hinar vinsælu sam-
byggáuggjgnj
trésmíðavélar með ýmsum fylgihlutum.
Ennfremur:
hjólsagir
spónsugur
rennibekkir
Laugavegí 29.
Símar 24320 — 24321 — 24322
Jón Hálfdanarson
„í raun og veru er
skattakerfið, sem við
búum við, alls ekki svo
slæmt, og engin ástæða
til að björbreyta því. A
því eru agnúar, sem
vísir menn hafa marg
oft bent á.“
Forystumenn atvinnurekenda
virðast hrifnir af staðgreiðslukerfí.
En þeir míga í skóinn sinn. Vel
gerur verið, að fyrsta árið komi út
á vinnumarkað ódýrt vinnuafl, sem
nú situr heima eða í skólum. Eflaust
verða menn fúsari að taka á sig
yfírvinnu, þegar ekki verða lagðir
skattar á launin. En eftir fyrsta
árið kemur bakslagið. Staðgreiðsla
er vinnuletjandi en ekki vinnuhvetj-
andi. Þegar einn þriðji af launum
hverfur jafnóðum taka menn ekki
að sér yfírvinnu. Launamenn færu
að taka sér frí frá störfum, því
ekki rekur skattaskuldin á eftir
þeim. Þá færu að renna tvær grímur
á atvinnurekendur. Eftir eins árs
gandreið tæki að hægja á hjólum
atvinnulífsins.
En hvernig snýr skatturinn sjálf-
ur að hinum svokölluðu sjálfstæðu
atvinnurekendum? Hagur þeirra
verður ekki gerður upp fyrr en árið
er liðið. Því munu þeir greiða sína
skatta eftir á en launamenn jafnóð-
um. Þá eykst enn munurinn á
skattgreiðslu einstæðra mæðra og
sjálfstæðra atvinnurekenda.
í greinum hér í blaðinu hafa
kunnugir menn lýst hvemig til tókst
þegar Danir tóku upp staðgreiðslu-
kerfi skatta. Skattstofan byggði sér
stórhýsi og afgreiðslumönnum var
fjölgað. Báknið bólgnaði. Hætt er
við að það sama verði upp á ten-
ingnum héma, því staðgreiðslukerfí
er flóknara í meðförum en þegar
dæmið er gert upp um leið og allar
tölur liggja fyrir.
í raun og vem er skattakerfíð,
sem við búum við, alls ekki svo
slæmt, og engin ástæða til að gjör-
breyta því. A því em agnúar, sem
vísir menn hafa marg oft bent á.
Ef menn vilja taka upp eitt skatt-
þrep í stað þriggja, eða flatan skatt
eins og slíkt hefur verið nefnt, er
ekkert auðveldara. Um leið hyrfí
það óréttlæti, sem nú ríkir í skatt-
lagningu heimila. Nú borgar
bamaheimili, þar sem aðeins annað
hjóna getur unnið úti, hærri skatta
af sömu tekjum en barnlaus hjón
sem bæði vinna úti. Við flatan skatt
greiddu bæði heimilin það sama,
og bamaheimilið nyti bamabót-
anna. Sömuleiðis þarf vaxtafrá-
dráttur vegna húsakaupa og
-bygginga að hverfa. Það er órétt-
læti að styrkur ríkisins til hús-
byggjenda fari eftir því hvemig
menn fjármagna framkvæmdir og
hversu klókir þeir em að borga upp
verðbætt lán með nýjum. Heilbrigð-
ara er að afhenda slíka styrki í
gegnum húsnæðislánakerfíð og
hafa þá upphæð styrkjanna óháða
tekjum eins og bamabætur em. Og
auðvitað em vextir umfram verð-
bólgfu tekjur, sem ber að skattleggja
eins og launatekjur.
Allt em þetta endurbætur sem
auðvelt er að koma á. En það sem
mest er um vert: Það þarf að auka
eftirlit með því að farið sé eftir leik-
reglum. Ef til vill ætti skattaeftirlit-
ið að líta yfír listann yfir atvinnu-
rekendur á ísafírði, sem birtur var
hér í blaðinu fyrir nokkm. Slíka
lista getur skattrannsóknarstjóri
fengið í hvaða bæjarfélagi sem er
á íslandi. Reglumar em ekki rang-
ar. Það er bara ekki farið eftir þeim.
Almenningur greiðir ánægður í
sameiginlega sjóði. En hann vill að
allir taki jafnt á og sumir skjóti sér
ekki undan óátalið og lifí samt í
veljystingum praktuglega.
í stuttu máli:
Staðgreiðsla skatta:
a) mismunar ungu fólki sem er
að koma til starfa
b) eykur landflótta
c) er vinnuletjandi
d) leggst þyngra á launafólk
e) eykur skriffinnsku í stjóm-
kerfínu.
Að lokum skora ég á fjármála-
ráðherra að snúa sér að því sem
skiptir máli:
a) lækka skatta á launafólk
b) sníða agnúa af núverandi
kerfí
c) láta skattstofur athuga þau
tilfelli um hugsanleg skattaundan-
skot, sem blasa við augum.
Menn vilja réttlæti en ekki glund-
roða.
Höfundur er eðliafræðingur og
vinnurhjá íslenakajámblendifé-
laginu.
IUÝR AUGL ÝSIfílGA TfMI
MEÐ TVOFALDRI HLUSTUN
Frá 5. febrúar verða rás-1
og rás-2 samtengdar fyrir
lesnar auglýsingar kl. 10.00
og 1 6.00.
Símar auglýsingadeilda
eru 22274 og 687511.

>/LS/Q
______
/ /71 /A
* / / i / / i
JLL
I Æ
If
PP/Ð
UTVARP ALLRA /ANDSMANNA