Morgunblaðið - 05.02.1987, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. FEBRÚAR 1987
Nýfundnaland:
Óttast ofveiði ve
samningavið
St. Johns, Nýfundnalandi. AP.
BRIAN Peckford, forsætisráð-
herra Nýfundnalands, krafðist
þess í fyrradag, að Kanada-
stjórn kallaði heim sendiherra
sinn í Frakklandi og lokaði
kanadískum höfnum fyrir
frönskum togurum vegna deilu
þjóðanna um lögsögu tveggja
franskra smáeyja.
Á blaðamannafundi, sem Peck-
ford efndi til, hvatti hann alríkis-
stjómina í Ottawa til að
„endurskoða viðskiptaleg sam-
bönd og önnur efnahagsleg og
menningarleg samskipti við
Frakka“ og lagði einnig til, að
Kanadamenn hættu þátttöku í
ráðstefnu frönskumælandi þjóða
en hún verður haldin í Quebec í
september nk. Brian Mulroney,
forsætisráðherra, vísaði í gær á
bug þessum kröfum og sagði, að
fískveiðisamningurinn við Frakka
væri mikilvægt skref í átt til að
leysa deilumar um lögsögu
tveggja smáeyja, sem Frakkar
eiga við Nýfundnalandsströnd.
Það, sem fer fyrir brjóstið á
Nýfundnalendingum, er, að með
bráðabirgðasamkomulagi við
Frakka er þeim veittur aðgangur
að þorskmiðunum úti af Labrador
og til stendur, að þeir fái einnig
þorskkvóta á miðunum fyrir Norð-
austur-Nýfundnalandi. Ástandið í
Moskva:
Borgastjór-
inn vill ný
kosningalög
Moskvu, Reuter.
VALERY Saikin, borgastjóri
Moskvu, hvatti í gær til þess að
teknar yrði upp nýjar aðferðir
við kjör fulltrúa til borgarráða.
Sagði hann þær aðferðir sem nú
tíðkast ýta undir skort á sjálfs-
gagnrýni og leti.
I viðtali við dagblaðið Sovietska-
ya Rossiya sagði Saikin að nýrra
aðferða væri þörf til að tryggja
kjör þeirra manna sem væru hæfír
og áhugasamir. Þá lýsti hann yfír
ánægju sinni vegna nýlegra um-
mæla Mikhails S. Gorbachev, leið-
toga Sovétríkjanna, þess efnis að
taka bæri upp lýðræðislegar kosn-
ingar til flokksembætta.
Saikin sagði núverandi kerfí ein-
ugis bjóða leti og ómennsku heim.
Fjölmargir embættismenn gerðu
nánast ekki neitt allan liðlangan
daginn. Hann bætti við að þegar
hefði verið ákveðið að fækka borg-
arráðsmönnum í Moskvu.
sjávarútveginum þar er hins vegar
þannig, að næstum algert fisk-
leysi er á grunnmiðum og með
ströndinni og kvóti togaranna,
sem sækja dýpra, hefur verið
skorinn niður.
Gegn þessum veiðiheimildum
hafa Frakkar lofað að setja í gerð
deiluna um lögsögu tveggja ör-
smárra eyja, St. Pierre og
Miquelon, sem þeir eiga uppi við
Nýfundnalandsströnd, en þeir
hafa krafist lögsögu, sem að flat-
armáli er á við Nova Scotia.
íbúarnir á frönsku eyjunum
taka ekki afstöðu með stjóminni
í París í þessu máli, heldur með
Nýfundnalendingum. Óttast þeir,
að Frakkamir eyðileggi fískstofn-
ana og taki með því björgina frá
þeim, sem þeir segjast vera að
beijast fyrir.
Moskva:
Reuter
17 pólskir verka-
menn farast í sprenginu
17 kolanámumenn fórust og 20 slösuðust þegar gassprenging
varð í gær í námu skammt frá borginni Katowice í Suður-Pól-
landi. Margir eru alvarlega slasaðir og kann tala látinna þvi að
hækka. 37 menn að auki fengu að fara heim að aflokinni læknis-
skoðun. Myndin var tekin á sjúkrahúsi i Katowice og sýnir lækna
hlúa að einum hinna slösuðu.
Sakharov ræðir
við Kissinerer
Moskvu. Reuter.
SOVÉSKI eðlisfræðingurinn og
andófsmaðurinn Andrei Sak-
harov, sem nýlega var látinn laus
úr innanlandsútlegð, ætlar í dag
að hitta að máli ýmsa kunna
Bandaríkjamenn, þ. á m. Henry
Kissinger, fyrrum utanríkisráð-
herra. Eru þeir nú á ferð í
Sovétríkjunum.
Sakharov sagði fréttamönnum,
að hann myndi eiga fund með Kiss-
inger, Cyrus Vance, sem var
utanríkisráðherra í tíð Jimmy Cart-
er, Harold Brown, varnarmálaráð-
herra Carters, og Jeane Kirkp-
atrick, áður sendiherra
Bandaríkjanna hjá SÞ. Bandaríkja-
mennirnir, sem fóru í ferðina á
vegum óháðrar stofnunar um ut-
anríkismál, ræddu í gær við
Alexander Yakolev, náinn ráðgjafa
Mikhails Gorbachev, Sovétleiðtoga,
en Yakolev var í síðustu viku gerð-
ur að félaga án atkvæðisréttar í
stjómmálaráðinu.
Sakharov sagði einnig, að Yevg-
eny Velikhov, aðstoðarforseti
sovésku vísindakademíunnar, hefði
hringt í sig í fyrradag og boðið sér
þátttöku í alþjóðlegri ráðstefnu um
heimsfriðinn en hún verður haldin
í Moskvu síðar í mánuðinum. Ætlar
Sakharov að ákveða síðar hvort
hann þiggur boðið.
Danmörk:
á vinnumarkaðnum
Kaupmannahöfn. Frá Nils Jörgen Bruun,
SAMNINGAR tókust í fyrrinótt í
kjaradeilunni milli útgefenda og
blaðamanna, ogþar með var yfirv-
ofandi verkfalli afstýrt. Kvöldið
áður var samið við prentara og á
þriðjudag samþykktu póstmenn
og járnbrautarstarfsmenn nýjan
kjarasamning við ríkið.
Nú hefur verið samið við langflest
starfsgreinafélög á hinum almenna
markaði. Eiga allir samningamir það
sammerkt, að gildistíminn er fjögur
ár og vinnutíminn styttist um hálfa
klukkustund á ári. Verður vinnuvik-
an orðin 37 stundir við lok samn-
ingstímans árið 1990.
Þar að auki kveða samningamir
fréttarítara Morgunblaðsins.
á um svo verulegar kjarabætur, að
þess voru aðeins örfá dæmi, að samn-
ingamenn launþega beruðu verkfalls-
vopnið.
Nærri öll stéttarfélög höfðu búið
sig undir hörð átök við stjóm borg-
araflokkanna fyrir þessar samninga-
viðræður. Voru blöðin undirlögð af
slagorðatilkynningum og verkfalls-
sjóðimir barmafullir. En nú segja
félögin, að engin not verði fyrir bar-
áttuféð. Stjómin slakaði á taumun-
um, svo að allt féll í ljúfa löð —
langtum fyrr en gerðist t.d. i tveimur
síðustu samningalotum, þegar jafn-
aðarmenn vom við stjóm.
Grænland:
Um 3000 manns at-
vinnulausir í þéttbýlinu
Kaupmannahöfn. Frá Nils Jörgen Bruun, fréttarítara Morgunblaðsins.
Gengi
gjaldmiðla
London. AP.
GENGI Bandaríkjadollara hækk-
aði í gær gagnvart öllum helstu
gjaldmiðlum nema kanadíska
dollaranum. Gullverðið hækkaði
nokkuð.
Gjaldeyrissalar sögðu, að þrátt
fyrir gengishækkun dollarans ríkti
mikil óvissa á markaðnum. „Við
bíðum bara og sjáum hvað setur,"
var haft eftir einum þeirra. Fyrir
pundið fengust í gær 1,5235 dollar-
ar en 1,5265 í fyrradag. 152,40 jen
fengust fyrir dollarann en 152,28
í fyrradag. Gagnvart öðrum gjald-
miðlum var gengi dollarans þetta:
1,8185 v-þýsk mörk (1,7875).
1,5355 sv. fr. (1,5095).
6,0625 fr. fr. (5,9700).
2,0525 holl. gyll. (2,0185).
1.293,25 ít. lír. (1.275,50).
1,3265 kan. doll. (1,3328).
Fyrir gullúnsuna fengust í gær
403,25 dollarar en 400,40 í fyrra-
kvöld.
TALA atvinnulausra á Græn-
landi jókst um 1.860 manns frá
1980—85, úr 640 í 2.500 manns.
Nú í ársbyijun var áætluð tala
atvinnulausra 3.000 manns, að
því er grænlenska útvarpið sagði
með tilvísun í tölur frá vinnu-
málastofnun landsins. Tölurnar
eru ónákvæmar, þar sem íbúar
stijálbýlisins eru ekki taldir með.
Josef Motzfeldt, sá landstjómar-
manna, sem fer með atvinnumál,
nefnir sem dæmi um öfugþróun á
vinnumarkaðnum, að 38% þeirra
Grænlendinga, sem menntaðir eru
í ýmsum greinum byggingariðnað-
ar, gangi atvinnulausir á sama tíma
og fyrirtæki sæki sífellt fleiri iðnað-
armenn til Danmerkur. Þessir
dönsku handverksmenn vinna oft á
tíðum 70—80 tíma á viku, en græn-
lenskir starfsbræður þeirra hafa
ekki áhuga á slíku.
Þá er það einnig vandamál á
Grænlandi, að koma nemum að í
verklegt iðnnám. Um 2.500 ung-
menni sækja árlega um námsvist,
en aðeins eru rúm fyrir 1.000 nema
alls.
Hætta á að hunda-
æði breiðist út
Hætta er á, að hundaæði breiðist
út á Grænlandi, af því að bóluefni
er þrotið hjá yfírvöldum.
Hundaæði kom fyrst upp í refum
í kringum Syðri-Straumíjörð. Það-
an barst sjúkdómurinn til Holsteins-
borgar á vesturströndinni, og
samkvæmt upplýsingum yfírdýra-
læknis, Sören Holck, hefur hunda-
æði nú fundist í öllum héruðum frá
Holsteinsborg til Thule á vestur-
ströndinni.
Á þessu svæði eru um 30.000
sleðahundar og ber að bólusetja þá
þriðja hvert ár. Holck sagði í við-
tali við grænlenska útvarpið, að
brestur hefði orðið á þessu og að-
eins um helmingur hundanna verið
bólusettur reglulega.
Krefjast 20% kaup-
hækkunar og 35
stunda vinnuviku
Á þriðjudag hófust viðræður
vegna væntanlegra kjarasamninga
á grænlenska vinnumarkaðnum.
Launþegasamtökin, SIK, sem
hafa um 6.000 manns úr mörgum
starfsgreinum innan vébanda sinna,
krefjast 20% launhækkunar. Nemur
hækkunin um 220 milljónum d.
króna. SIK setur fram kröfu um,
að heimamenn og aðkomufólk fái
sömu laun fyrir sömu vinnu. Kraf-
ist er lengingar fæðingarorlofs úr
14 í 26 vikur og 35 stunda vinnu-
viku, auk fastráðningar fískvinnslu-
fólks.
Kína:
Sljórn-
málasam-
band við
Israel?
Jerúsalem. Reuter.
Kínveijar virðast reiðubúnir
að taka upp stjórnmálasamband
við Israela gegn því að fá að
taka þátt í hugsanlegri alþjóðar-
áðstefnu um Miðausturlönd. Var
sagt frá þessu í gær í blaðinu
Davar og kom þar einnig fram,
að Avraham Tamir, ráðuneytis-
stjóri í ísraelska utanríkisráðu-
neytinu, hefði í fyrri viku átt
leynilegan fund með kínverskum
embættismönnum í París. Jórd-
aníumenn og Egyptar vilja efna
til ráðstefnu um Miðausturlönd
með fulltrúum allra ríkja í ör-
yggisráði SÞ en ísraelar vilja
ekki viðurkenna þátttöku Sovét-
manna og Kínveija nema þeir
komi fyrst á eðlilegu stjórn-
málasambandi við þá.
Friðarverðlaunin:
Terry Waite
tilnefndur
Ósló. Reuter.
TERRY Waite, sendimaður
ensku biskupakirkjunnar,
Corazon Aquino, forseti Filipps-
eyja, og blökkumannaleiðtoginn
Nelson Mandela eru meðal
þeirra, sem tilnefndir hafa verið
til friðarverðlauna Nóbels á
þessu ári. Alls eru tilnefningam-
ar 84, 56 einstaklingar og 28
samtök. Er þetta haft eftir heim-
ildum innan Norsku nóbelstofn-
unarinnar. írski rokksöngvarinn
Bob Geldof, sem unnið hefur
mikið starf í þágu flóttamanna,
og sovéski andófsmaðurinn
Anatoly Koryagin eru einnig til-
nefndir og í annað sinn. Eindagi
tilnefninganna var 1. febrúar.
Stokkhólmur:
Dýrkeyptur
starfsmaður
Stokkhólmi. Erik Liden, fréttaritari
Mbl.
22 ára gamall viðskiptafræðing-
ur og starfsmaður Stokkhólms-
borgar hefur unnið það
vafasama afrek að gera borgar-
sjóð 300 millj. skr. fátækari.
Hafði hann um nokkurt skeið
tekið þátt í alls kyns verðbréfa-
braski með peninga borgarinnar
en þegar honum þótti vera farið
að síga ískyggilega mikið á
ógæfuhliðina varð hann sjálfur
til að skýra yfirboðurum sínum
frá hvemig komið væri. Fjár-
málastjóri borgarinnar hefur
vikið úr starfí meðan rannsókn
fer fram en upplýst hefur verið,
að hvorki meira né minna en
20 milljarðar kr. af lausafé borg-
arinnar hafí verið í umferð án
þess, að borgaryfirvöld vissu af.
Spánn:
Framtíð her-
stöðva óráðin
Madrid, Reuter.
Francisco Fernandez Ordonez,
utanríkisráðherra Spánar, sagði
í gær að tilboð Bandaríkjastjórn-
ar í samningaviðræðum um
framtíð herstöðva á Spáni væri
ófullnægjandi.
Sagði hann að ekki yrði samið
um herstöðvaramar án þess að
Bandaríkjamenn fækkuðu í herliði
sínu á Spáni í samræmi við kröfur
stjómvalda í Madrid. Hann kvaðst
hins vegar bjartsýnn um að áfram-
haldandi viðræður myndu skila
viðunandi árangri fyrir báða aðila.