Morgunblaðið - 26.02.1987, Blaðsíða 35

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1987
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1987
35

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingl Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakiö.
Selir og hvalir
Hrikalegar lýsingar berast
nú daglega í fjölmiðla-
fréttum um ágang sela á
helztu fiskislóðir við Norður-
Noreg. Fiskifræðingar telja að
allt að 200 þúsund selir séu á
svæðinu frá Þelamörk að
landamærum Sovétríkjanna í
norðri. Selir þessir, sem eru í
fæðuleit, koma frá íshafs-
svæðum. Hver selur er talinn
torga 6 til 10 kflóum af físki
á dag. Selavöðumar valda
stórtjóni á veiðarfærum. Fiski-
menn eiga í erfíðleikum með
að koma netum í sjó, en þau
fyllast af sel. Um 30 þúsund
selir hafa endað ævi sína í
netum Norðmanna á stuttum
tíma.
Selaplágan hefur ekki sagt
jafn ríkulega til sín hér á landi
og í Norður-Noregi. Við höfum
engu að síður orðið hennar
varir, samanber fréttir af
óvenjumikilli selagengd á slóð-
um Homaflarðarbáta. En
enginn veit fyrir, hvort eða
hvenær selavöður af þessu
tagi berast hingað. Nauðsyn-
legt er að efla vísindalegar
rannsóknir á selastofnum
engu síður en hvalastofnum.
Selir og hvalir hafa verið
nýttir af þjóðum við Norður-
Atlantshaf um aldir, eins og
fleiri nytjastofnar í lífríki sjáv-
ar. Veiðar og vinnsla þessara
nytjastofna em hluti af at-
vinnu, efnahag og lífsmáta
norrænna þjóða. Island og
Norður-Noregur væm lítt
byggileg lönd — svo dæmi séu
tekin — án þessara auðlinda
margvíslegra. Þær hafa hins-
vegar nýtingarmörk, sem ekki
má yfír fara, eins og hmn
sfldarstofnsins er glöggt dæmi
um. Nyljastofna sjávar á að
nýta að þeim mörkum, sem
vísindalegar rannsóknir leyfa,
það er, án þess að ganga á
eðlilega stofnstærð [höfuð-
stól] og án þess að raska
nauðsynlegu jafnvægi í nátt-
úmnni. Eðlileg nýting eða
grisjun þeirra er hinsvegar
hluti af lífsbaráttu og fæðuöfl-
un fólks.
Fátt er mikilvægara fyrir
framtíð mannkyns á næstu
áratugum en að efla umhverf-
isvemd og mengunarvamir —
á landi, í legi og í lofti — og
stuðla að skynsamlegri nýt-
ingu auðlinda lands og sjávar.
Þetta á ekki sízt við um þjóð-
ir, sem byggja afkomu sína á
framleiðslu matvæla, eins og
við íslendingar. Viðleitni í
þessa átt má þó ekki ganga
út í þær öfgar, að stöðva eðli-
lega nýtingu eða grisjun
sjávarstofna, með þeim afleið-
ingum, að jafnvægi í lífríkinu
raskist, eins virðist vera niður-
staðan við Norður-Noreg, þar
sem selamergð er „plága".
Selir og hvalir veita físki-
mönnum harða samkeppni á
fískislóðum. Talið er að selur
eti rúmlega milljón tonn físks
hér við land á ári, jafnvel hátt
í tvær milljónir tonna, og hval-
ur annað eins. Það er því ekki
óeðlilegt að sjávarútvegsþjóð
leggi áherzlu á vísindalegar
rannsóknir sela- og hvala-
stofna, þann veg, að hægt sé
að ná eðlilegu jafnvægi milli
vemdar- og veiðisjónarmiða.
Eðlilegt er að Hafrannsóknar-
stofnun hafí á hendi rannsókn-
ir og ráðgjöf í þessu efni og
að haldið verði áfram að
byggja upp samstarf þjóða við
Norður-Atlantshaf um veiði-
og vemdarmarkmið. Land-
luktar þjóðir, fjarri vettvangi
og með takmarkaða þekkingu
og takmarkaðan skilning á
aðstæðum, eiga hinsvegar
ekki að ráða ferð í þessum
efnum.
Selavöður við Norður-Nor-
eg hafa skapað það stór
vandamál á fískislóðum Norð-
manna, að stjómvöld þeirra
leita stuðnings annarra Norð-
urlanda — á vettvangi Norður-
landaráðs — um viðbrögð,
m.a. við að vinna selaskinnum
markað á ný og hefja aðgerð-
ir gegn ójafnvægi, sem
skapast hefur í lífríki sjávar
að þeirra dómi.
Það er sjálfsagt ýkt samlík-
ing að tala um selavanda
Norðmanna sem „engisprettu-
plágu“ á fiskislóðum, en vandi
þeirra er ærinn engu að síður
— og íhugunarefni fyrir okk-
. ur, enda getur hann orðið
okkar vandi sem fískveiðiþjóð-
ar, áður en langir tímar líða.
Þjóðir við Norður-Atlantshaf
verða að ná samstöðu um
stefnumörkun og framkvæmd
náttúruvemdar og mengunar-
vama á veiðislóðum. Þær
verða að þræða gullinn meðal-
veg vemdar- og veiðisjónar-
miða, sem byggja þarf á
vísindalegum rannsóknum á
lífríki sjávar og efnahagsleg-
um veruleika í viðkomandi
löndum.
Nauðsyn frekari
einkavæðingar
eftir Sigurð Helgason
Undirritaður sótti nýlega árs-
þing Alþjóða verslunarráðsins,
en þing þessi eru haldin þriðja
hvert ár og í þetta skipti var
þingið haldið i Nýju Delhí í Ind-
landi.
Aukin einkavæðing
Eitt af þeim málum sem rætt var
um og vakti mikla athygli var frek-
ari einkavæðing, þ.e.a.s. tilflutning-
ur á vegurn ríkisins yfir til
einkageirans. Ég nota orðið einka-
væðing hér um það sem á slæmu
máli hefur verið kallað „privatiser-
ing“.
Grundvallarástæða þess að
einkavæðing á nú stórum vaxandi
fylgi að fagna er sú að menn gera
sér almennt betur grein fyrir því
að ríkisreknu fyrirtækin standa sig
lakar í þjónustu og framleiðslu í
samanburði við fyrirtæki í einka-
rekstri.
Framsögumenn um mál þetta
voru frá Englandi, Frakklandi, Arg-
entínu, Indlandi og Togo. Allir
höfðu þeir rejmslu af einkavæðingu
og voru þeir talsmenn frekari þró-
unar í þá átt og bentu á augljósa
kosti hennar í ítarlegu máli.
Gallar opinbers
rekstrar
Hvers vegna er svona mikil um-
ræða um einkavæðingu nú um víða
veröld? Sjálfsagt liggja margar
ástæður til þess, en braut sú sem
ríkisstjóm Englands hefur farið og
nú síðast Frakklands, hefur áreið-
anlega ýtt undir þessar umræður.
Reynsla manna af opinbemm
rekstri vegur þar þó þyngst, en í
stuttu máli má segja að hún sé
þessi:
* Slæm reynsla af opinberum
rekstri almennt.
* Lélegri afköst.
* Skortur á hvata til hagkvæmni.
* Einokun sem leiðir til lélegrar
þjónustu.
* Skortur á nýsköpun í rekstri.
* Hár kostnaður.
* Of mikill fjöldi starfsfólks.
Þróun í Bretlandi
Árið 1979 var stærri hluti af
umsvifum í höndum ríkisins í Bret-
landi en í nokkm öðm Evrópulandi.
Því er spáð að árið 1990 verði slík
umsvif hlutfallslega minni en í
nokkm öðm Evrópulandi. Á þessu
tímabili munu um 600 þúsund störf
hjá ríkinu hafa flust yfir til einka-
geirans. í öllum tilfellum slíkrar
sölu hafa starfsmenn fyrirtækjanna
gengið fyrir um kaup hlutabréfa í
viðkomandi félagi.
Frakkland
í Frakklandi, með valdatöku
hinnar nýju ríkisstjómar, hefur ve-
rið tekin ákvörðun um að selja 65
fyrirtæki í opinberri eigu til almenn-
ings. Sú sala er þegar hafin og er
gert ráð fyrir að henni verði lokið
innan 5 ára. Fjöldamörg önnur
dæmi mætti nefna þar sem veruleg
hreyfing er í þá átt að færa rekstur
frá ríkinu yfír til einkagejrans.
Dæmin þar em Tyrkland, Ítalía,
Spánn, Þýskaland, Holland,
Kanada, Portúgal auk fjölda ann-
arra landa í öðmm heimshlutum.
Verkefni nýrrar
ríkisstjórnar
Telja má að skynsamlegt væri
fyrir þá ríkisstjóm sem tekur við
völdum síðar á þessu ári að huga
að frekari einkavæðingu en fráfar-
andi ríkisstjóm hefur sinnt. Þó
hefur verið lofsverð viðleitni í þá átt.
Forgangur starfs-
manna
Þegar til slíkrar einkavæðingar
kemur er sjálfsagt að starfsmenn
þeirra stofnana eða fyrirtækja sem
selja á hafi forgangsrétt um kaup
hlutabréfa. Með núgildandi skatta-
lögum er hvatning fólgin í eigu
hlutabréfa og reyndar er það svo
að með því frjálsræði sem nú ríkir
í peningamálum leggur hinn al-
menni borgari meiri áherslu á
spamað en áður. Því miður hafa
verið takmarkaðir möguleikar til
fjárfestingar í hlutabréfum, en
þessu mætti gjörbreyta með sölu
ríkisfyrirtækja til einkageirans og
með þar af leiðandi myndun hluta-
félaga, sem almenningur ætti hlut
að.
Fyrirtæki sem selja ætti
Dæmi um fyrirtæki sem rétt
væri að hugleiða sölu á er t.d.
Ferðaskrifstofa ríkisins, Ríkisskip,
ríkisbankamir. ríkisverksmiðiur oe’
svo mætti lengi telja. Rekstri þess-
ara og annarra fyrirtækja væri
örugglega betur komið í höndum
einkaaðila.
Heilbrigðisþjónustan
Hin mikla umræða sem orðið
hefur um heilbrigðisþjónustuna
undanfarið hefur ekki leitt til at-
hugunar á möguleika á því að hluti
af heilbrigðisþjónustunni færi yfir
til einkageirans. í Bretlandi hefur
þetta átt sér stað með góðum
árangri. Um 6% af heilbrigðisþjón-
ustu í Bretlandi er nú í einkahönd-
um. Ekki er ósennilegt að hægt
væri að gera eitthvað svipað hér.
Símaþjónustan
Símaþjónustan er annar vett-
vangur sem vel mætti hugsa sér
að færi til einkageirans. Slíkt hefur
verið gert í Bretlandi og Japan með
góðum árangri og gert er ráð fyrir
að Holland fari sömu leið. Að sjálf-
sögðu þarf að búa svo um hnútana
að sú aðstaða sem þar myndast
verði ekki notuð á þann veg að
íþyngjandi verði fyrir notendur, þar
sem hér er um rekstur að ræða þar
Sigurður Helgason
„Hin mikla umræða
sem orðið hefur um
heilbrigðisþjónustuna
undanfarið hefur ekki
leitt til athugunar á
möguleika á því að hluti
af heilbrigðisþjón-
ustunni færi yfir til
einkageirans. I Bret-
landi hefur þetta átt sér
stað með góðum
árangri. Um 6% af heil-
brigðisþjónustu í Bret-
landi er nú í einkahönd-
um. Ekki er ósennilegt
að hægt væri að gera
eitthvað svipað hér.“
sem takmörkuð samkeppni er fyrir
hendi. Auðvelt er að koma slíkum
vömum við þar sem um slíkan
rekstur er að ræða.
Bæjar- og sveitarfélög
Bæjar- og sveitarfélög ættu líka
að líta til möguleika á einkavæð-
ingu. Gott dæmi um slíkt er breyt-
ing Bæjarútgerðar Reykjavíkur í
hlutafélag með stofnun Granda hf.
Árangurinn er þegar kominn í ljós
og er mjög lofsverður. En hvers
vegna ætti Reykjavíkurborg ekki
að huga að því að t.d. Strætisvagn-
ar Reykjavíkur yrðu reknir af
einkaaðila? Sama má segja um
sorphreinsunina, viðhald gatna
o.s.frv. Slíkt hefur verið gert með
góðum árangri víða um heim og
reynsla í Bretlandi og Bandaríkjun-
um sýnir að hægt er að ná fram
spamaði fyrir skattgreiðendur milli
20 og 40%.
Flugrekstur
Það er mat undirritaðs að í þeim
rekstri þar sem ég þekki best til,
flugrekstri, er greinilegur munur á
rekstri annars vegar flugfélaga í
einkaeign og hins vegar flugfélaga
í eigu hins opinbera. Þessi munur
lýsir sér í því að flugfélög í einka-
eign em almennt betur rekin, veita
betri þjónustu og ná meiri hag-
kvæmni en félög í opinberri eigu.
Velflestir gera sér grein fyrir þessu
enda er nú sala nokkurra flugfélaga
í ríkiseign fyrirhuguð eða þegar
framkvæmd. Nefna má British Air-
ways, Malaysian, Singapore og
fleiri flugfélög. Rætt er um sölu
stærri hluta Lufthansa til almenn-
ings.
Við höfum verið svo farsælir,
íslendingar, að slíkur rekstur hefur
verið í einkageiranum allt frá byij-
un, enda er ég sannfærður um að
svo stórfelld þróun sem átt hefur
sér stað i þessum rekstri væri ekki
fyrir hendi ef ekki hefðu komið til
einstaklingar sem að rekstrinum
stóðu.
Lokaorð
íslendingar em fáir og við höfum
ekki efni á að sóa mannafla í opin-
beran rekstur sem gæti verið í
einkarekstri. Með því losuðum við
mannafla til að sinna margvíslegum
aðkallandi verkefnum sem vantar
fólk til að sinna. Öll þau fyrirtæki
sem em nú í opinbemm rekstri em
eign landsmanna allra og hvers
vegna ekki að færa þessa eignarað-
ild yfír til hins almenna borgara?
Hinum almenna borgara er ömgg-
lega betur trúandi fyrir velferð
þessara fyrirtælqa en Qarlægu
ópersónulegu stjómvaldi opinberra
fyrirtækja.
Rekstur hins opinbera er aldrei
jafn hagkvæmur og ef hann er á
einkahöndum því að þann hátt
verða afköstin meiri, aukin hag-
kvæmni næst og þjónustan stómm
betri.
Höfundur er stjómarformaður
Flugleiða hf.
Tónleikar í minningu Björns Ólafssonar fiðluleikara:
Gæfa íslenskra fiðluleikara að
fá að njóta handleiðslu Björns
Hljóðfæraleikarar á æfingu fyrir minningartónleikana í Bústaðakirkju
Morgunblaðið/Bjami
tíma, sem hann stofnaði og
stjórnaði lengst af.
Bjöm Ölafsson er vel kunnugur
þeim sem fylgst hafa með tónlist-
arlífí á íslandi síðustu áratugi.
Hann var konsertmeistari Sinfóníu-
hljómsveitar íslands í 22 ár, frá
stofnun hennar árið 1950 til ársins
1972. Bjöm stundaði fiðlunám úti
í Vínarborg og þar átti hann vísan
frama svo glæsilegur fíðluleikari
sem hann var, en örlögin höguðu
því þannig að hann flentist hér
heima á Islandi og var það mikil
gæfa fyrir okkur íslendinga, að
sögn Helgu Hauksdóttur fíðluleik-
ara. Hann kom heim frá námi árið
1939, þá 22 ára gamall, og kom
stríðið í veg fyrir að hann héldi
aftur í nám erlendis.
Bjöm lést í aprfl árið 1984 og
kom þá strax upp sú hugmynd að
gamlir nemendur hans og sam-
starfsfólk héldi tónleika í minningu
hans enda var hann sérstaklega
ástsæll og vinsæll kennari. „Flest
okkar hófum hljómsveitarferilinn í
Nemendahljómsveitinni hjá Bimi og
hafa reyndar flestir núlifandi fíðlu-
leikarar verið nemendur Bjöms eða
Helga Hauksdóttir, fiðluleikari
nemendur nemenda hans,“ sagði
Guðný Guðmundsdóttir, núverandi
konsertmeistari Sinfóníuhljómsveit-
ar íslands, en hún tók við því starfi
árið 1974, tveimur ámm eftir að
Bjöm lét af því. í millitíðinni var
Jón Sen konsertmeistari. Guðný
sagði að hópurinn starfaði á hvetj-
um degi í Sinfóníunni þannig að
hljóðfæraleikarar væm mjög sam-
hentir.
Guðný verður einleikari og
stjómandi á tónleikunum. Á efnis-
skránni verða verk eftir Bach,
Mozart, BarberogBritten. Aðgang-
ur er ókeypis.
- segir Helga Hauksdóttir fiðluleikari
TÓNLEIKAR í minningu Björns
Ólafssonar fiðluleikara verða
haldnir i Bústaðakirkju í kvöld,
fimmtudagskvöld, og hefjast
þeir kl. 20.30, en Björn hefði ein-
mitt orðið 70 ára í dag hefði
honum enst aldur til. Það er 20
manna strengjasveit úr Sinfóníu-
hljómsveit lslands, sem tekið
hefur sig saman um að leika á
tónleikunum, og hefur efnisskrá-
in verið valin með hliðsjón af
þeim verkum, sem Björn lét
Nemendahljómsveit Tónlistar-
skóla Reykjavíkur leika á sínum
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir Paul Treuthardt
Við lá að stefna Frakka i kjamorkumálum yrði að milliríkjamáli fyrir skemmstu vegna kjarnorku-
vers sem er i smíðum i Cattenom, um 10 km. frá þeim stað þar sem landamæri Frakklands, Vestur
Þýzkalands og Luxemborg mætast.
Kjamorkuver vin-
sæl í Frakklandi
Sá sem hefur yfirumsjón með smiði kjarnorkuvera i Frakklandi
segist feginn því að starfa i landi þar sem lítið fer fyrir mótmæl-
um frá samtökum kjarnorkuandstæðinga.
Aðeins hefur verið hætt við
smíði eins kjamorkuvers
vegna almennra mót-
mæla, og í Frakklandi, þar sem
miðstýringin ræður ríkjum, hafa
héraðsdómstólar ekkert vald til
að fella úr gildi löglega teknar
ákvarðanir um smíði veranna.
Rafmagnseinkasala ríkisins,
Electricite de France, framleiðir
76% heildar raforkunnar í 16
kjamorkuverum, og fleiri kjam-
orkuver eru í smíðum.
Rene Carle, sem stjómar smíði
kjamorkuvera og annarra orku-
vera landsins, segir að velgengni
Iq'amorkuvæðingar orkuveranna
eigi að miklu leyti rætur að rekja
til stjómkerfísins. Héraða- og
sveitastjómir hafa Iítil völd, ólíkt
því sem er í Bandaríkjunum eða
Vestur Þýzkalandi, og það eru
franska ríkisstjómin og þingið
sem taka ákvarðanimar.
„Hvort kjamorka sé hættuleg
eða hvort hún sé til hagsbóta fyr-
ir Frakkland em spumingar sem
landsyfírvöld svara," segir Carle.
„Við reynum að hafa íbúa ná-
grennisins með í ráðum, gemm
svæðiskannanir og útskýmm mál-
ið fyrir íbúunum. Það er nauðsyn-
legt, en sé um einhvem ágreining
að ræða em það landsyfírvöldin
sem ráða.“ Carle telur að lög varð-
andi þessi mál séu allt of fijálslynd
í Bandaríkjunum og Vestur
Þýzkalandi.
„Þar geta þrír menn komið
saman, stofnað samtök og stöðvað
framkvæmdir sem löggjafavald
landsins, þingið, hefur ákveðið,"
sagði hann.
I júlí 1981 lét Francois Mitter-
rand, þá nýkjörinn forseti Frakk-
lands, hætta við fyrirhugaða smíði
kjamorkuvers við Plogoff á
Bretagneskaga eftir langvarandi
mótmæli þar og stundum hörku-
leg.
Carle kvaðst álíta að mótmælin
þar hafí ekki síður stafað af hefð-
bundinni óánægju með að þurfa
að sætta sig við ákvarðanir tekn-
ar í París en af andstöðu gegn
kjamorkuvemm.
Blaðamenn sem viðstaddir vom
í Plogoff sögðu að mótmælin virt-
ust aðallega beinast gegn spill-
ingu stórbrotins klettabeltis á
ströndinni, þar sem kjamorkuver-
ið átti að standa. En þrátt fyrir
þessi mótmæli, segir Carle, hélt
Edmond Herve þáverandi ráð-
herra orkumála i stjóm sósíalista,
uppi vömum fyrir kjamorku-
stefnu stjómarinnar í hörðum
deilum á þingi þremur mánuðum
síðar.
„Þetta kom ýmsum flokksklík-
um sósíalista, sem vom andvígar
kjamorkuvemm, í opna skjöldu,"
sagði hann.
Það dró einnig úr baráttuvilja
samtaka kjamorkuandstæðinga
að sögn Louise Tmssel, sem er
talsmaður Frakklandsdeildar Gre-
enpeace samtakanna. „Fjölmenn-
ustu mótmælin höfðu verið gegn
smíði Creys-Malville kjamorku-
versins árið 1977,“ segir hún.
Alls er talið að um 100.000 manns
hafí tekið þátt í þeim mótmælum.
„Þegar mönnum varð ljóst að
kjamorkuverinu var komið upp
þrátt fyrir allt urðu þeir vonsvikn-
ir og gramir, þeim fannst þeir
hafa verið að beija höfðinu við
stein," sagði Louise Tmssel.
Hún segir að sósialistar hafí
„bmgðizt þeirri stefnu sinni að
stöðva endurvinnslu kjamakleyfra
efna, sem umhverfísfræðingar
telja höfuðnauðsyn. Þeir réttlættu
virkjun kjamorkunnar með því að
segja að engin hætta stafaði af
geislavirkum úrgangsefnum.
Þetta var fáránlegt, en menn
misstu áhugann."
Carle segir að Frakkar sýni
umhverfísmálum yfirleitt ekki
mikinn áhuga.
„Ég held að áhuginn fari vax-
andi eftir þvi sem norðar dregur
í Evrópu,“ segir hann. Hann segir
einnig að Frakkar séu of miklir
einstaklingshyggjumenn, og
bendir á að fámenn hreyfíng
græningja sé klofín í mörg flokks-
brot.
Louise Tmssel er sammála því
að samtök kjamorkuandstæðinga
séu áhrifalítil og klofin í afstöð-
unni til innlendra vandamála.
Segir hún að viðbrögðin séu allt
önnur en í Bandaríkjunum og
Þýzkalandi.
„Utið bara á þegar 1.800
manns komu saman á afskekktu
svæði í Nevada til að mótmæla
síðustu tilraunum Bandaríkja-
manna með kjamorkuvopn,"
sagði hún, og átti við mótmælaað-
gerðir sem efnt var til nýlega í
Nevadaríki í suðvesturhluta
Bandaríkjanna. „Þar samþykkir
þingið ályktanir. Hér heyrist ekki
hljóð úr homi.“
Hún er sammála Carle um að
mikill pólitískur stuðningur sé við
kjamorku í Frakklandi.
Eitt mannslát hefur verið tengt
kjamorkumótmælum í Frakk-
landi. Það var í mótmælaaðgerð-
unum við Creys-Malville. Carle
segpr að þau mótmæli hafí haft
sérstöðu, því þeim hafi verið beint
gegn tímgunarofnum (breeder
reactors), en það eru kjaraofnar,
sem auk þess að framleiða orku
breyta úrani í kjamakleyft form.
„Menn geta verið fylgjandi kjam-
orku og andvígir tímgunarofn-
um,“ segir Carle.
Creys-Malville kjamorkuverið
er hannað í samvinnu Frakka,
ítala og Vestur Þjóðveija. Verið
hóf framleiðslu með fullum af-
köstum í desember í fyrra og
verður starfrækt í heilt ár áður
en franska stjómin tekur ákvörð-
un um smíði fleiri tímgunarofna.
Carle segir að fleiri atriði hafí
áhrif á skoðanamyndun varðandi
kjamorku í Frakklandi. Bilanir
ollu myrkvunum í Frakklandi f
desember 1978, hálfu öðm ári
eftir mótmælin við Creys-Malville.
„Það stuðlaði mjög að því að
fólk sætti sig við kjamorkuna,"
sagði Carle. En hann taldi að
kjamorkumótmæli í nágranna-
löndum gætu valdið erfiðleikum í
Frakklandi.
„Við eigum á hættu að standa
einir, einangraðir - og það er al-
varlegt vandamál, því við getum
ekki endalaust afsakað það gagn-
vart frönsku þjóðinni að við séum
að halda áfram þótt allir aðrir
hafí hætt,“ segir Carle.
Við lá að stefna Frakka í kjam-
orkumálum yrði að milliríkjamáli
fyrir skemmstu vegna kjamorku-
vers sem er í smíðum í Cattenom,
um 10 km. frá þeim stað þar sem
landamæri Frakklands, Vestur
Þýzkalands og Luxemborg mæt-
ast.
Ákveðið hafði verið árið 1975
að samskonar kjamorkuver yrði
einnig reist í Luxemborg. En þar
hafði mönnum snúizt hugur, og
árið 1978 var ákveðið að hætta
við smíði versins í Luxemborg.
Sú ákvörðun olli erfiðleikum, þvi
smíði kjamorkuversins f Catt-
enom var þegar hafín, sagði Carle.
„Það er rétt að verði ein-
hvemtíma slys, mun geislavirkt
skýið ekki virða nein landamæri,
það var okkur ljóst og það sann-
aði Chemobyl," sagði hann. „Ef
við ætluðum í dag að hefja smíði
nýs kjamorkuvers við landamærin
hefðum við samráð við íbúana
handan landamæranna jafnt sem
franska íbúa svæðisins."
Höfundur er fréttamaður
hjá Associated Press.