Morgunblaðið - 26.02.1987, Blaðsíða 52

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1987
52_________________________
Minning:
Oddur G.
vélsljóri
Fæddtir 4. ágúst 1904
Dáinn 18. febrúar 1987
Þegar ég var bam hugsaði ég
eins og bam, stendur í helgri bók.
Mér kom þetta í hug þegar ég fór
að rifja upp samskiptin við Odd
frænda minn. Ein af fyrstu
bemskuminningum mínum er ter.gd
honum. Þá átti ég heima í vestur-
bænum, eða á Bráðræðisholti. Ég
var fjögurra ára gamall og vildi
óður og uppvægur fara með í
bílnum sem var að flytja Þórunni
ömmu mína á sjúkrahús. Oddur
talaði um fyrir mér og fékk mig til
að vera heima með góðu. Þá var
lífíð einfalt.
Á Bráðræðisholtinu sá vel til
sjávar. Flæðarmálið hafði mikið
aðdráttarafl og oft kom fyrir að
Oddur sótti mig þangað. Heims-
myndin var skýr. Sólin kom upp á
bak við fjöllin á morgnana og sökk
síðan í sjóinn á kvöldin úti í flóa.
Heimsmiðjan var á Holtinu, þar var
alltaf eitthvað að gerast. En ein-
hvem veginn fann ég að Oddur
þekkti stærri heim en ég, því hann
sagði mér tíðum frá ferðum sínum
til útlanda, Englands og Þýska-
lands. í mínum huga hlutu þessi
lönd að vera einhvers staðar á milli
Bráðræðisholtsins og þar sem sólin
sökk í sæinn, því hann hafði farið
þessar ferðir á skipi.
Mér var lfka sagt hvemig Oddur
braust í slæmu veðri til að ná í ljós-
móðurina þegar ég var í þann mund
að skjótast í þennan heim. Og enn-
þá verra veður var þegar hann
hjálpaði séra Áma Sigurðssyni heim
frá því að skíra mig, en þann dag
bar upp á Halaveðrið í febrúar
1925. Og þó að ég muni þessa at-
burði ekki, man ég vel hversu ljúfur
og góður hann var við mig, sem
var einþykkur með afbrigðum, og
alltaf virtist sem erfiðleikar líðandi
stundar væru úr sögunni þegar
vandamálin voru borin undir hann,
því Oddur var ákaflega yfírvegaður
og rólegur maður.
Síðar á uppvaxtarárunum varð
lengra á milli okkar, þegar foreldr-
ar mínir fluttu suður í Hafnir. En
margar ferðimar fór hann suðureft-
ir og þá var hátíð. Alltaf hafði hann
eitthvað nýtt að segja okkur. Frá-
sagnir af ferðalögum á sjó og landi,
bæði innanlands og utan.
Ekki var síðra að koma á heim-
ili hans á Vesturgötu 37. Það var
ævinlega tilhlökkunarefni að koma
þar og helst að dvelja um stund.
Kvæntur var Oddur jafnöldu sinni,
Kristínu Ólafsdóttur. Eignuðust
þau tvö böm, þau Kristbjörgu Maríu
sem dó í bemsku, og Gunnar við-
skiptafræðing. Hans kona er Ema
Magnúsdóttir og eiga þau fjögur
böm. Heimilið á Vesturgötu 37 var
vel búið og fallegt. Gestakomur
voru tíðar, enda margt skrafað í
þá tíð. Tengdamóðir Odds, Þóra
Bjömsdóttir, setti svip sinn á heim-
ilið, en það var afar hlýtt með þeim
tveimur og Oddur reyndist henni
með afbrigðum vel uns hún lést í
hárri elli.
Árin liðu og ég var ekki lengur
bam, en alltaf var sömu alúðina
og vináttuna að fínna hjá Oddi. Ég
vildi fara og sjá eitthvað af þessum
heimi sem hann hafði sagt mér frá.
Hann varð mér innan handar við
að komast á flugvirkjaskóla í Kali-
fomíu þegar ég hafði aldur til.
Hann var alltaf mín hjálparhella og
stoð. Kannski var hann minnugur
þess er hann braust sjálfur til náms
af litlum efnum en miklum og sterk-
um vilja. En nám hans hófst í
Vélsmiðjunni Hamri og Iðnskóla
íslands og prófí lauk hann frá Vél-
skóla íslands árið 1930. Á þessum
árum var hann oft heilsutæpur
mjög, og sagði hann mér síðar, að
hann hefði tæpast getað lokið þess-
um áfanga nema að til hefðu komið
góðir vinir. Minntist hann sérstak-
lega æskuvinar síns, Erlings
Þorkelssonar, sem með honum var
í Vélskólanum, og móður hans sem
Oddsson
hann virti mikið alla tíð. Sagði
Oddur að hún hefði hjálpað sér
mikið.
Að sjálfsögðu var haldið á sjóinn
eftir að námi lauk, um fáa kosti
var að velja á þeim tímum. Um
skeið var hann hjá Landhelgis-
gæslunni sem vélstjóri, síðan hjá
Eimskipafélagi íslands á Gullfossi.
í einni af Kaupmannahafnarferðun-
um vildi svo til að farþegi féll
útbyrðis úti í hafí. Tilviljun réði því
að Oddur var uppi á þilfari. Hann
stakk sér á eftir manninum og gat
haldið honum uppi þar til frekarí
hjálp barst. Ekki flfkaði Oddur því
að hann hafði fengið verðlaun úr
Camegie-sjóðnum fyrir björgun úr
sjó og heiðursverðlaun frá Eim-
skipafélagi íslands af sama tilefni.
Seinna fór hann sem vélstjóri til
Alliance-útgerðarfélagsins og var
fyrsti meistari á Hannesi ráðherra
um árabil. Þar kynntist hann mörg-
um mætum mönnum, en einn af
hans bestu vinum um borð var loft-
skeytamaðurinn Henry Hálfdánar-
son. Báðir áttu það áhugamál að
efla slysavamir, bæði til lands og
sjávar og unnu að þeim málum.
Ráðherrann strandaði við Kjalames
og var Oddur í þeirri ferð. Hann
sagði mér að óþægilegt hefði verið
að vakna í kojunni við urgið í gijót-
inu þegar það nuddaðist við skips-
botninn. Allir komust heilir í land
en skipið náðist ekki út aftur. Nýtt
skip var fengið í stað Ráðherrans.
Aftur var Oddur orðinn fyrsti meist-
ari og nú á einum stærsta togara
sem til landsins hafði verið keypt-
ur. Hann var nokkum tíma á
skipinu. Stríðið var skollið á og
mikil sala í físki til Bretlands og
siglt með aflann þangað. Kristín,
kona Odds, grátbað hann um að
fara ekki með eitt skiptið með skip-
inu í siglinguna til Bretlands. Með
eftirtölum lét hann það eftir henni.
Skipið kom ekki aftur úr þeirri för.
Þegar þama var komið sögu hætti
Oddur sjómennsku.
Þegar í land var komið var auð-
velt fyrir Odd að snúa sér að öðrum
störfum því hann var afburða hag-
leiksmaður og kunni vel til verka í
jámsmíði. Hann hóf störf í Nýju
blikksmiðjunni við margskonar
smíði sem til féll. Var hann hjá
Haraldi og Einari í nokkur ár og
hélst vinátta þeirra félaga ávallt við
Odd eftir að hann hélt til annarra
starfa.
Fyrir rúmum 40 árum réðst Odd-
ur til starfa hjá Hf. Shell á íslandi.
Hans starfssvið var sala á smurolíu
og smurefnum félagsins og að veita
tæknilegar uppiýsingar varðandi
þær vömr. Hófst nú nýr kafli í
starfsævi Odds. Margar ferðir fór
hann til Shell Intemational í London
og víðar til að taka þátt í margs
konar námskeiðum um smur- og
olíuefni. Fyrstu ferðina fór hann í
lok heimsstyijaldarinnar. Allt var í
rúst. Matur af mjög skomum
skammti, nánast engin upphitun í
húsum manna, lítið um flugferðir
en farið með skipum og þá stundum
með togurum sem voru í fisksölu-
túmm. Allt þetta þraukaði Oddur.
Hann aflaði sér upplýsinga um sínar
vömr sem hann síðan kom frá sér
í formi upplýsinga og ráðlegginga
til viðskiptamanna félagsins. Ófá
vom ferðalögin innanlands á öllum
árstímum og viðlegumar þegar bíða
þurfti eftir skipum og hafa tal af
skipstjómarmönnum. Þettagattek-
ið nokkrar vikur í senn. En Oddur
hafði ánægju af að takast á við
vandamálin og leysa þau. Ég held
að allir viðskiptavinir félagsins hafí
kunnað að meta þá fyrirgreiðslu
alla.
Að vissu leytí var hann brautryðj-
andi hér á landi varðandi auglýsing-
ar á olíuvörum. Hann fór aldrei í
ferðalag án þess að hafa með sér
kvikmyndavél og fílmur tæknilegs
eðlis og talaði svo textann sjálfur
eftir því sem efnið gaf tilefni til.
Þetta kom oft að ómældum notum.
Annað sem vakti mikla athygli hjá
mönnum var að hann sýndi þeim á
hitaplötu mismun á smurolíuteg-
undum við bruna og þar með
sótmyndunina sem eftir varð í vél-
inni.
Þótt Oddur væri önnum kafínn
við störf sín, hvfldi hann sig oft í
kjallaranum á Vesturgötu 37. Þar
hafði hann tæki og tól til alls konar
smíða, og máti heita að flest væri
hægt að smíða þar niðri sem hægt
var að koma út um dymar. Átti
hann margar ánægjustundimar við
rennibekkinn og skrúfstykkið.
Nýtnin sat í fyrirrúmi og naut ég
oft góðs af því, og fór aldrei bónleið-
ur til búðar ef mig vanhagaði um
eitthvað smálegt.
Tíminn leið og allt í einu var
Oddur orðinn sjötugur. Hann trúði
þessu varla sjálfur, því alla tíð hafði
hann verið fremur heilsuveill og
bjóst ekki við langri ævi. Bræður
hans, Jónas, Sigurður og Maron,
létust allir á besta aldri. Móðir mín,
systir Odds, fylgdi honum þó eftir,
tveimur árum yngri.
Það hafði atvikast þannig, að ég
elti Odd til Olíufélagsins Skeljungs.
Við vomm þar saman í 10 ár, þar
af 3 ár í sama herbergi. Það var
gott að vera nærri honum. Einn
daginn kom hann inn í herbergi
okkar og sagði við mig að nú væri
ég laus við sig, það væri búið að
gefa sér „Híf og heis“. „Ég er að
hætta störfum hér vegna aldurs,"
sagði hann. Ég held að undir niðri
hafí honum fallið nokkuð þungt að
þurfa að hætta, þótt ekki hefði
hann hátt frekar en endra nær.
Vafalaust fannst honum starfsork-
an vera meiri en hann gerði sér
grein fyrir. En svona er gangur
lífsins. Það eldra verður að víkja
fyrir hinu yngra. Hann hélt heim
og vann við ýmsa handavinnu í
kjallaranum góða, og átti nokkur
ánægjuleg ár á Vesturgötunni.
Hann hafði alltaf haft gaman af
spilum og sótti spilaklúbbana hjá
Félagsmálastofnun og eignaðist þar
marga góða kunningja. Því alltaf
var hann vel kynntur hvar sem
hann fór.
Um ættir Odds ætla ég ekki að
íjölyrða. Hann hét fullu nafni Odd-
ur Guðmann. Föðurætt hans var
af Kjalamesi og móðurætt úr
Grímsnesi. Og dvaldi hann stundum
hjá föðurfólki sínu í Bakkakoti og
Króki.
Þau Kristín og Oddur fluttu fyrir
nokkrum árum af Vesturgötunni á
Hrafnistu í Reykjavík. Fyrst í
hjónaíbúð í Jökulgrunni en síðan inn
á „hótelið" eins og hann kallaði
það. Smátt og smátt hrakaði heilsu
beggja, en Kristín dó fyrir tveimur
árum. Eftir það var hann einn, en
átti sína vini þar sem og annars
allt merkilegt í umhverfínu var rík
í honum og þá kannski ekki alltaf
farið að þeim leikreglum em við hin
fullorðnu setjum bömum okkar.
Samt skulum við hafa hugfast að
það er einmitt þessi rannsóknar-
og könnunarárátta sem fært hefur
mannkynið frá tilveru steinaldar-
mannsins til tæknivæðingar nútím-
ans. Það var eflaust þessi
könnunarþörf sem dró Siguijón að
Elliðaánum örlagadaginn í liðinni
viku, að skoða þar samspil vatns
og íss, hita og kulda í náttúrunni.
Skyndilega verður slys og Siguijón
litli er hrifinn á brott úr þessum
heimi. Eftir situr sár söknuður og
minningin ein.
Við sem erum komin til fullorð-
insára minnumst flest úr bemsku
okkar einhverra atvika þar sem við
staðar. Viggo Backmann, gamall
starfsfélagi frá Shell, var á sömu
hæð, og var Oddi hjálplegur.
Ég kom til Odds fyrir fáum dög-
um. Bemskuminning flaug í hug
mér er ég sá hann þá. Mér fannst
andlitið svo líkt og á Þórunni ömmu
minni þegar ég sá hana síðast þeg-
ar hún fór í bflnum á spítalann og
kom ekki aftur. Þessi gamli vinur
minn var þreyttur, vildi hvfla sig.
Vegmóður var hann af göngunni
löngu. Fáeinum dögum síðar var
hann allur. Göngunni var lokið,
hann hafði loksins fengið að hvfla
sig.
Ég vildi að lokum færa Oddi
móðurbróður mínum bestu þakkir
okkar allra frá Merkinesi í Höfnum.
Faðir minn, Vilhjálmur Hinrik
ívarsson, og móðir mín, Hólmfríður
Oddsdóttir, sjá nú á eftir sínum
kærasta vini sem frá fyrstu tíð vildi
veg þeirra sem mestan og aldrei
bar skugga á vináttu þeirra. Við
systkinin stöndum líka í mikilli
þakkarskuld við þau Kristínu og
Odd. Án þeirra hefði svo margt
orðið öðruvísi. Ég veit að leikfélag-
amir frá Vesturgötunni senda sínar
innilegustu kveðjur og þakkir fyrir
allt það sem notið var þar í gamla
daga.
Kahlil Gibran segir eftirfarandi
um dauðann: „Því að hvað er það
að deyja annað en standa nakinn í
blænum og hverfa inn í sólskinið?
Og hvað er að hætta að draga and-
ann annað en að frelsa hann frá
friðlausum öldum lífsins, svo hann
geti risið upp í mætti sínum og
óQötraður leitað á fund guðs síns?
Aðeins sá sem drekkur af vatni
þagnarinnar mun þekkja hinn vold-
uga söng. Og þegar þú hefur náð
ævitindinum, þá fyrst muntu heíja
íjallgönguna.
Og þegar jörðin krefst líkama
þíns muntu dansa í fyrsta sinn.“
Ég er viss um að Oddur frændi
hefði verið sammála skáldinu.
Kannski er ekki sorgarviðburður
þótt gamall maður deyi. En alltaf
er það nú svo að við sem eftir stönd-
um erum ekki viðbúin að taka
fráfalli náins vinar og ættingja. Svo
er það með mig.
Én ég er glaður hans vegna —
hann er búinn að fá langþráða
hvfld. Á hinn bóginn trega ég hann
og er um leið þakklátur fyrir að
hafa notið samvistar við hann svona
lengi.
Gunnari og Emu konu hans, svo
og fjölskyldu þeirra, flyt ég innileg-
ar samúðarkveðjur með þökk fyrir
allt sem þau gerðu fyrir Odd
frænda.
Sigurjón Vilhjálmsson
höfum þrátt fyrir vamaðarorð farið
út á ystu nöf en eitthvert ólýsan-
legt lán komið okkur til bjargar.
Einmitt þess vegna ættum við að
vita að skammt dugar að vara við
hættum þegar böm eiga í hlut, það
þarf að byrgja bmnninn. Okkur
íbúum Árbæjarhverfis hefur oft
hryllt við þeirri slysahættu sem
stafar af stíflunni og lóninu á bak
við án þess að hafast nokkuð að til
að fá hana ijarlægða. Þó hafa þar
áður orðið hörmuleg slys og verða
áfram þar til eitthvað veður gert.
Á þessari sorgarstundu leiftra
fyrir hugskotssjónum okkar minn-
ingar úr Hraunbænum. Við sjáum
Siguijón fyrir okkur, ljóshærðan,
grannvaxinn og kvikan í hreyfíng-
um með eilítið glettnislegan glampa
í augunum. Við minnumst stund-
anna sem hann dvaldi við leiki með
syni okkar inni hjá okkur þar sem
Siguijón var ávallt stilltur og prúð-
ur. Við sjáum hann þar sem hann
stendur á stigapallinum framan við
dymar hjá okkur að bíða þess að
Gunnar komi heim til að leika. Við
sjáum hann á harðaspretti úti með
í fótbolta eða öðrum leikjum með
krakkahópnum. Við sjáum hann
fyrir okkur í strákahópnum sem
hefur skipst í tvær andstæðar fylk-
ingar sem elda grátt silfur saman.
Við sjáum fyrir okkur dreng sem
var góður við sér yngri böm.
Við sendum foreldrum Siguijóns,
Hrönn og Hallgrími, Ellen, litlu
systur hans, og öðrum aðstandend-
um okkar dýpstu samúðarkveðjur.
Ólafur G. Flóvens,
Sigurrós Jónasdóttir.
Sigmjón Hallgríms-
son - Kveðjuorð
Okkur langar til að þakka litla
drengnum okkar, Siguijóni Svan-
berg, samfylgdina og þá gleði sem
hann veitti okkur, þann tíma sem
hann var hjá okkur.
„Ó Jesú bróðir besti
og bamavinur mesti.
Æ breið þú blessun þína
á bamæskuna mína.
(Páll Jónsson)
Afi og amma,
Hamrabergi 7.
Mig langar með örfáum línum
að kveðja litla vininn minn hann
Siguijón S. Hallgrímsson, sem með
svo sviplegum hætti var frá ástvin-
um og foreldrum kvaddur þann 18.
þessa mánaðar aðeins átta ára gam-
all.
Því verður ekki með orðum lýst
þvflíkur harmur það er að sjá á
eftir ungum vini, sem svo skyndi-
lega var frá okkur tekinn, vini sem
ég er þakklát fyrir að hafa fengið
að eignast. Það fer eflaust betur á
því að við skiljum ekki tilganginn,
en þegar slíkur harmur dynur yfír
er ekki óeðlilegt að um stund verði
trúin efablandin og spumingar sem
þessar leiti á hugann: „Hvers
vegna“? Hvers vegna er átta ára
vinur minn látinn deyja? Hann sem
var svo blíður og góður og öllum
þótti vænt um. Hann sem var svo
skýr, áhugasamur og námfús. Af
hveiju fékk hann ekki að takast á
við lífið. En ég veit að við þessu
fæ ég aldrei svör, en hitt veit ég
að minninguna um litla vin min
getur enginn frá mér tekið. Minn-
inguna sem mér er ljúft að geyma.
Guð blessi minningu hans. Ég bið
góðan guð að blessa foreldra hans,
afa og ömmu og veita þeim styrk
og stuðning í hinni miklu sorg, og
megi algóður guð lina þjáningar
þeirra, blessa þau og varðveita og
haldi sinni vemdarhendi yfir þeim
um ókomna framtíð.
Guðrún Halldórsdóttir
í dag verður lítill drengur, Sigur-
jón Hallgrímsson, borinn til hinstu
hvfldar, aðeins átta ára gamall.
Við kynntumst Siguijóni fyrir
allmörgum árum er hann flutti með
foreldrum sínum í fjölbýlishúsið að
Hraunbæ 86, þar sem við bjuggum.
Með árunum tókst góð vinátta með
honum og Gunnari, syni okkar,
þótt á þeim væri nokkur aldursmun-
ur. Þeir undu sé oft langtímum
saman ýmist úti á leiksvæðunum í
Hraunbænum eða inni hjá öðrum
hvorum, einkum þó tvö sfðustu árin
og þar til við fluttum úr húsinu
fyrir fáeinum mánuðum.
Siguijón var athafnasamur
drengur, sístarfandi og leitaðist
alltaf við að vera þar sem eitthvað
var um að vera. Þörfín til að skoða