Morgunblaðið - 26.02.1987, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1987
*
Jón Þ. Arnason:
Spurningin er: Er sú meinloka ódrepandi,
að frelsi geti orðið til blessunar, þegar því er
sóað á alla án manngreinarálits?
Lífríki og líf shættir CXVII
Engin ofætlun ætti að geta falizt
í að gerð yrði sú krafa til vitibor-
inna manna, að þeir gerðu sér
sæmilega grein fyrir þeim gjör-
breytingum, sem umsvif og umbrot
sjálfra þeirra og forvera hafa haft
á ásýnd og ástand jarðar; og þar
með lífsforsendur. Ef við þeirri
kröfu yrði orðið, og henni fullnægt
af skyldugri samvizkusemi, hlyti
flestum að geta orðið ljóst, að
mannkynið hefir fyrir löngu böðlazt
yfir þau takmörk, sem náttúruríki,
náttúruréttur og náttúrulögmál
settu frelsinu i árdaga sköpunar-
verksins.
Örlagaboðar líðandi aldar eru
óyggjandi vitni þeirrar staðreynd-
ar, að framtíð lífríkis á jörðinni
ræðst ekki nú fremur en áður af
lokleysum þrasfugla um „frelsi"
eða „ófrelsi" í einu og öðru. Hún
ræðst fyrst og síðast af svari við
spumingunni um það frelsi, er fær
samrýmzt lífvænlegum lífsháttum
annars vegar, og hins vegar frels-
ið, sem ekki getur þýðzt frávika-
lausar hegðunarreglur, sízt reglur
um réttindi og skyldur.
Þrír heljarboðar
Frelsi hlýtur því ávallt að verða
ákaflega þýðingarmikið íhugun-
arefni. Auðskilið er, að kostir þess
og ókostir verða hvorki metnir
né vegnir til fullnustu nema með
því móti að ákvarða hlutfallslegt
gildi á báðum vogarskálum fyrir-
fram. í því efni hefir meginvand-
inn venjulega verið talinn fólginn.
Hann hefir og sífellt orðið örðugri
viðfangs, einkum sökum hins
hraðvaxandi ógnarmáttar, er
raunvísindin í sífellu hafa lagt á
vald tækninnar, sem hafa borið
sigurorð af sígildum hugvísindum
í stríðinu um sálir mannanna, og
því mótað lífemi þeirra.
Arftekin, hefðbundin og þraut-
reynd menningargildi hafa orðið
að þoka fyrir ímyndunarveiki
markaðsmanna og marxista, sem
halda að eldabuska þjóðarheimil-
isins, efnahagshyggjan, sé hús-
freyja.
Eg hefi áður gerzt svo djarfur
að setja þann grun á flot, að ef
einhveijum skyldi einhvem tíma
auðnast að skrifa eftirmæli 20.
aldar, þá myndi hann ekki telja
út í bláinn að nefna hana Óld
hinna brostnu vona. Við nánari
athugun þykir mér eins líklegt,
að honum kæmi til hugar að nefna
hana Öld hinna skelfilegv váboða,
af þeirri ástæðu helzt, að eftir
sigur „hins góða í heiminum"
(Churchill) í síðari heimsstyijöld,
hafa þeir þyrmzt yfir vitundarlíf
heimsbyggja hvarvetna með stöð-
ugt svartara myrkri sérhvem dag,
sem Guð hefir gefíð. Og ekki bara
vitundarlífið, heldur líkamslífíð
einnig af tilfínnanlegum þunga.
Oft á dag skýra fréttamiðlar frá,
hveijir váboðamir em, nefnilega:
I. Viðstöðulaus múgfjölgun í
vanþroskaheiminum.
II. Gegndarlaus náttúrurán-
skapur og náttúruspjöll.
III. Yfirvofandi, fyrirvara-
laus kjarnorku-, sýkla- og
eiturefnastyijöld.
Af sérhveijum einstökum þess-
ara þriggja heljarbálka stendur
heimsslitaógnun. Þegar úr þeim
verður samtvinna, yfirstígur hún
allt, sem allar þjóðir samanlagt
hefír frá upphafi vega dreymt um
vítisloga ragnaraka.
Þessar hryllisýnir öðluðust ein-
mitt þá sjálfstætt líf og áþreifan-
lega tilveru, þegar draumurinn
um áhyggju- og fyrirhafnarlaust
sældarlíf í samrunakrafti hinnar
„ósýnilegu handar" og hins
„vísindalega sósíalisma" hafði náð
suðumarki. Gullöld óendanlegra
efnahagsundra var sögð brosa við
handan næsta götuhoms. Tæknin
og peningatrúin áttu að hafa gert
mannlega bresti, vanhæfni og
umkomuleysi, þ. e. náttúrlegar
hindranir, að hjómi einu. Bæði
kommúnistar í austri og kapítal-
istar í vestri töldu sig standa tæpt
hænufet frá lokatakmarkinu, þó
að rejmdar væri ekki alveg ljóst,
hvað þá greindi á eða voru á einu
máli um, varðandi göngulagið
síðasta spölinn. Sósíalistar Sov-
étrikjanna einsettu sér að komast
fram úr Bandaríkjamönnum í
framleiðsluhamfömm innan fárra
ára og stefna hraðbyri „inn í
kommúnisma". Nokkrir Banda-
ríkjaforsetar höfðu heitið heimin-
um freedom from want, frelsi
undan skorti.
Skyndilega settist frost von-
- og m. a. s. trúir hrokafíflskunni.
Manneskjan ætti því og að
skaðlausu að reyna að flýta sér
að gleyma „að orð em til alls
fyrst", og leitast við að muna, að
hugsun er til alls fyrst, og ekki
síður, að hún er ekki fyrst og
fremst það, sem hún etur, heldur
það, sem hún hugsar og gerir.
Við þetta er þó nauðsyn að bæta,
að hugsun er langt frá að vera
almennur og útbreiddur eiginleiki.
Hún hefir ævinlega verið á valdi
fárra einvörðungu. Ekki fer held-
ur á milli mála, að þegar ábyrgir
og réttsýnir menn leggjast í hirðu-
leysi og óreiðu, tekur hugsunar-
leysið þegar í stað við. Það hefir
því oftar en auðvelt hefir reynzt
að afbera orðið ríkjandi ástand.
Vonin um vald hinna heilbrigt
hugsandi má því aldrei bregðast,
hversu háskalega sem syrta kann
í álinn.
Með hliðsjón af þessu, getur
djúpstæður ágreiningur ekki orðið
um, að óhæfu þeirri, sem mein-
æxlun fijálslyndis og vinstri-
vettvangi hafa „siðaboð" fjáls-
lyndis og vinstrimennsku knúið
fram nær skilyrðislausa uppgjöf
fomra dyggða og því upprætt
„fordóma" í ungum hjörtum, og
uppskorið Stúdenta ’68 og Sam-
tökin ’78. Óvíða hefir samstaða
verið einlægari og fómfúsari, eða
forskriftir allar tvímælalausari.
Eftirtalin 10 meginatriði hafa
þótt bera með sér mestan þokka
og henta borgaralega þenkjandi
velferðarforeldmm með mestum
ágætum (þetta er lauslegur
samtíningur úr dr. Benjamin
Spock: „Common Sense Book of
Baby and Child Care“, 1946, og
Wilhelm Reich: „Die sexuelle Re-
volution", 1936-1945,):
1. Frá blautu bamsbeini skul-
ið þið láta börn ykkar fá allt,
sem þau biðja um eða heimta.
Þannig alast þau upp í þeirri
trú, að þjóðfélagið beri ábyrgð á
að uppfylla allar óskar þeirra og
kröfur siðar á ævinni.
2. Þegar börnin taka að
temja sér ijótt orðbragð, s. s.
SKÖPUNARANDI:
„Látið okkur um að frelsa ungviði ykkar undan firringu, bælingu og fordómum.“
óþægilegum spumingum, því að
svörykkar gætu verið full af for-
dómum gegn „Hose runter/Beine
breit/ Bumsen ist ’ne Kleinig-
keit/“.
8. Þegar böm ykkar lenda í
útistöðum við fullorðið fólk, t.d.
kennara, nágranna eða lög-
reglu, skulið þið alltaf taka
einarða afstöðu með þeim, þvi
að þetta pakk getur bara ekki
skilið framfaragildi nýtizku
uppeldisvísinda.
Þannig læra þau að meta frets-
ið og berjast gegn miðstýringu.
9. Ef afspringar ykkar kom-
ast i klandur eða undir
mannahendur, skulið þið af-
saka ykkur með að segja:
„Hann (hún) hefir bara alltaf
verið svo erfitt bara; ég hefi
bara aldrei ráðið við hann
(hana).“
Þannig fá þau staðfestingu
þess, að þau eru orðin frjálsir og
óháðir einstaklingar með sjálfs-
meðvitund.
10. Hafið skjót viðbrögð!
Búið ykkur undir að eyða síðari
hluta ævinnar í andvökur,
áhyggjur og kvíða.
Þannig munið þið loksins gleðja
unglingana svo að um munar;
þeir líta á sálarangist ykkar sem
staðfestingu þess, sem þeir alltaf
hafa haldið fram, að þeir hafi
búið við fordóma, firringu og
bælingu í bemsku og æsku.
Og svo kom AIDS
Guði og gæfunni eiga Vest-
urlönd að þakka, að sáning fijáls-
lyndis hefir hingað til ekki orðið
sú blómlega uppskera vinstri-
mennsku, sem til var stofnað og
ætlun var. Fjöldi ungmenna er
óspilltur enn og „fordóma“-for-
eldrar halda víða velli, en óhæfan
hefir samt sem áður orðið gríðar-
leg, og fullvíst að vinstriverk eru
víðs Qarri að vera afstaðin.
Vesturlönd standa t. d. frammi
fyrir AIDS. Og AIDS kemur frá
vinstri. Afleiðingamar eru taldar
Fijálslyndi í vinstriham
Hagsmunir Stúdentar ’68 Vinstrisýkin
ógna hugsjónum og Samtök ’78 AIDS
brigðanna að. Hinn breiði vegur
mundaði í einstígi, loft blandaðist
lævi, það þrengdi að andardrætti
vonarinnar. En, þrátt fyrir allt,
lítur út fyrir að línur muni skýr-
ast og skerpast, því að ef vinstri-
víman rennur af okkur, hljótum
við að uppgötva, að um aldaskeið
fyrir daga flónskudraumsins um
„frelsi, jöfnun og bræðralag" í
jarðneskri paradís, hafði mann-
eskjan strítt og stritað, þolað og
þreyð án þess að glata voninni
um þolanlegt líf héma megin
grafar. Og nú, þegar 2. árþúsund-
ið frá upphafi tímatals vestrænna
þjóða óðfluga nálgast að verða
fortíð, á mannkynið enn þessa
hófsamlegu og ætíð staðfóstu von
til að hugga sig við.
Von um vald
Að engu getur hún vissulega
orðið. Það gerist örugglega, ef
vanrækt verður að læra af reynslu
og sögu; hveiju manneslg'an á líf
að launa, hvemig henni hefir
famazt í baráttunni við að aga
eðlishvatir sínar til undirgefni við
þau máttar/öld, sem öllu ráða og
stjóma í þeim tilgangi einum að
þóknast sér sjálfum. Ekki til dýrð-
ar „kórónu sköpunarverksins",
„æðstu skepnu jarðarinnar", sem
segist vera „sköpuð í mynd Guðs"
mennsku hefir valdið, verður að
linna og ljúka. Það er óneitanlega
hún, sem um næstliðna áratugi
hefir ákvarðað andleg, sálræn og
siðferðisleg viðbrögð vestrænna
þjóða andspænis aðsteðjandi úr-
lausnarefnum. Samtvinnun
þessara beggja arma efnahags-
hyggjunnar hefir þannig af-
skræmt þjóðfélög Vesturlanda og
gert þau að því, sem þau nú eru:
Krypplingar í siðferðis-, menn-
ingar- og stjómmálalegum efnum.
Aðeins eitt hrikalegt dæmi:
Kirkjan daðrar við lágvaxtastefnu
í stað þess að leggja áherzlu á
þann boðskap, sem henni var í
upphafí ætlað að koma til skila.
Hún lýsir yfir stuðningi við komm-
únískar launmorðingjasveitir í
Afríku og Mið-Ameríku og styrkir
með fjárfúlgum, en lætur sig engu
skipta útrýmingarherferð Israels-
gyðinga gegn vamarlausum,
sveltandi og langhijáðum Pal-
estínumönnum, sem þeir flæmdu
af eigin ættjörð, með hiyllilegri
atgangi en orð fá lýst og eiga sér
naumast fordæmi annars staðar
en í Gamlatestamentinu að boði
Jahves.
Auðunnið hráefni
Af uppeldis- og menntamálum
er það helzt að segj'a, að á þeim
:......1 11i
r /Vfíiei
blóts- og klúryrði, skulið þið
bara hlæja eða brosa.
Þannig eykst sjálfstraustið og
losnar um bælingu.
3. Forðist allar fortölur af
trúar- og siðgæðisrótum.
Þannig eiga þau auðveldara
með að mynda sér sjálfstæðar
skoðanir, þegar þau eru orðin 16
ára.
4. Takið alltaf til eftir bömin
ykkar; skó, sokka, föt, mynda-
blöð, hljómplötur, videospólur
o. s. frv., og látið þau ekki
ofreyna sig.
Þannig venjast þau á að koma
alltaf eigin skyldustörfum á aðra,
og losna því við fírringu.
5. Rífizt og skammizt sem
oftast í návist baraanna.
Þannig munu þau ekki fyllast
gremju ogsöknuði, þegarþið slítið
samvistum.
6. Látið þau fá peninga eins
og þau vilja; látið þau ekki hafa
fyrir að vinna þá inn.
Þannig forðið þið þeim frá því
óláni, sem þið komust ekki hjá,
þegar þið voruð ung.
7. Leyfið þeim ótrufluðum
að njóta framleiðslu klámvöru-
iðnaðarins, og kynnast kynlífi
af eigin raun, þegar þeim finnst
sjálfum að þau hafi burði til.
Þannig komizt þið hjá að svara
muni verða ofboðslegar. Jafnvel
sáðmenn skelfast — og læðast nú
niðurlútir með veggjum.
Bandaríkjamaðurinn dr. Spock
(1903-) játaði að vísu sekt sína
og afneitaði fyrri kenningum, og
gyðingurinn Wilhelm Reich
(1897-1957) er dauður. Hann dó
í bandarísku fangelsi úr sýfflis
(eins og faðir Churchills mesta,
Lord Randolph (1849-1895), sem
lézt úr sýfilisbijálsemi tæpra 46
ára að aldri, reyndar ekki í banda-
rísku fangelsi.)
En þótt forystan sé lömuð, þá
æpa verkin, og fyrirhugaðar
„vamir“ velferðarríkisins gegn
AIDS eru einvörðungu reistar á
von um aukna framleiðslu gúmmí-
vamings. Siðferðislegt hreinlæti
kemur naumast til álita. Frelsið
skal ekki skert, enda mælti yfír-
páfi kynfæraverkfræðinnar,
marxistinn Wilhelm Reich (í bók
sinni, „Die sexuelle Revolution",
endurútgáfa Frankfurt 1971):
„Það, sem gerir fjöldann
óhæfan til frelsis, er bæling
kynfæralegs ástalífs barna,
unglinga og fullvaxta.“ „Kyn-
færaleg bæling breytir eðli hins
efnahagskúgaða þannig, að
hann vinnur gegn eigin hags-
munum."
Tíðarandinn býður upp í
dans — í kringum frelsistréð:
Um síðustu helgi smituðust
yfir 300 manns af AIDS I Ham-
borg.
í Bandaríkjunum voru yfir
1.500.000 manns talin smituð í
lok ársins 1986 og 70-100.000
í Vestur-Þýzkalandi.
—

J 9a