Morgunblaðið - 05.06.1987, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. JÚNÍ 1987

Philips og Kodak
okra á Mendingum
eftirÁsmund
Stefánsson
20% hærra inn-
flutningsverð
í könnun norrænu verðlagsyfir-
valdanna árið 1978 reyndist inn-
flutningsverð til íslands að
meðaltali um 20% hærra en til hinna
landanna. Innflytjendur töldu í
fyrsta iagi að draga mætti niður-
stöður könnunarinnar í efa og í
öðru lagi töldu þeir ótvírætt að
óhagkvæm innkaup mætti rekja til
vondra verðlagsákvæða.
Frelsi og bjartari
framtíð
Þegar innflutningsverslunin
fékk frelsi tii verðlagningar, fögn-
uðu postular þeirrar stéttar með
stórum yfirlýsingum. Framundan
væri blómatíð með lækkandi inn-
flutningsverðlagi. Innflytjendur Reykjavíkur og Bergen í Noregi.
mjmdu sýna hörku í samningum Niðurstöður komu illa á óvart. Inn-
við erlenda aðila, afleggja þann sið • kaupsverð til íslands reyndist um
að bæta umboðslaununum við er- 20% hærra en innkaupsverð sömu
lenda verðið og skila þjóðarbúinu,.
landsmönnum öllum, ódýrum vör-
um.
Hver er svo reynslan af frelsinu?
Fyrir ári var gerð könnun á inn-
kaupsverði íslenskra heildsala á
mat og hreinlætisvörum og kom í
ljós að í 22% tilvika reyndist það
hærra en smásöluverð út úr búð í
Glasgow og í 55% tilvika reyndist
það hærra en það verð sem smásal-
ar í Glasgow greiddu sínum heild-
sölum. Innflytjendur töldu að ekki
mætti draga einhlítar ályktanir af
þeirri könnun, en ljóst var að ekki
var allt gott, þrátt fyrir frelsið.
í síðustu viku birti Verðlags-
stofnun niðurstöður könnunar í
desember á 80 tegundum raf-
magnstækja, ljósmyndavara,
hljóm- og myndsnælda og vetrar-
hiólbarða. Könnunin náði til
Vara til Bergen.
Þrátt fyrir frelsið "eru innkaup
íslenskra heildsala enn í sama
ólestri. Þeir taka enn ymboðslaun
í útlandinu ''og þar að auki sýna
þeir erlenda viðskiptaaðilanum
greinilega þann einstaéða dreng-
skap að kaupa vöruna af honum á
mun hærra verði en starfsbræður
þeirra í Bergen. Sumir myijdu telja
það háttalag stráksskap gagnvart
íslensku þjóðinni.
Alagning hefur
hækkað
Könnunin leiðir aðeins í ljós eina
skýra afleiðingu af frelsinu. Ekki
þá að umboðslaun hafi lækkað;
ekki þá að gerð séu hagkvæmari
innkaup en áður, heldur að frelsið
hefur verið notað til þess að hækka
Ásmundur Stefánsson
álagninguna hér heima frá því sem
áður var. Frelsið virðist því hafa
skilað þeim árangri einum að
hækka heildsölu- og smásöluverð
vegna hærri álagningar. Þrátt fyr-
ir langtum lægri laun á íslandi en
í Bergen er álagning almennt tölu-
vert hærri krónutölu hér en þar.
Könnunin sýnir að hér skortir á
að skilyrði fijálsræðisins séu upp-
fyllt. Markaðskerfið skilar ekki
skynsamlegri niðurstöðu. Skýrast
kemur þetta fram varðandi rakvél-
ar og fílmur, en á báðum þeim
sviðum munar um 40% á innkaups-
verðinu hér og í Bergen f þeim
dæmum sem tekin eru í skýrslu
Verðlagsstofnunar. 70% rakvéla
sem seljast hér eru Philips og 80%
fílma eru Kodak. Þessi þekktu
„Könnunin leiðir aðeins
í ljós eina skýra afleið-
ingu af frelsinu. Ekki
þá að umboðslaun hafi
lækkað; ekki þá að gerð
séu hagkvæmari inn-
kaup en áður; heldur
að frelsið hefur verið
notað til þess að hækka
álagninguna hér heima
frá því sem áður var.
Frelsið virðist því haf a
skilað þeim árangri ein-
um að hækka heildsölu-
og smásöluverð vegna
hærri álagningar.“
merki hafa því nánast einokun á
markaðnum og sú aðstaða er
greinilega nýtt til ófyrirleitins ok-
urs.
Hvað er til ráða?
Ég á ekki von á því að pólitísk
samstaða geti orðið um það í dag,
þrátt fyrir niðurstöður könnunar-
innar, að setja innflutning undir
verðlagsákvæði. Hitt finnst mér
hugsanlegt að samstaða gæti
náðst um að setja hámarksverð á
þá vöruflokka sem aðstaðan er
grimmilegast notuð. Ég hef lagt
FRAMTÍÐIN ER VIÐ