Morgunblaðið - 19.07.1987, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ 19897
57
Risinn á póstkorti: hugmyndin
röng?
Kaillis: fundarlaun iokkuðu.
Papandreou, að hann lægi á hafs-
botni nálægt vitanum við höfnina
og gaf upp nákvæma staðsetningu.
Siglt var með hana þangað f bát,
en til þess að leika á hana fór skip-
stjórinn með hana í aðra leitarferð
frá öðrum stað og sagði henni að
vísa á risann. Hún gaf skipstjóran-
um merki um að stanza á nákvæm-
lega sama stað og í fyrri ,'erðinni.
Alekos Eleftheriou, aðstoðar-
hafnarstjóri í Rhodos, telur sig hafa
séð „hnefann" fyrstur manna þegar
María Papandreou fékk hann til að
kafa niður að „risanum" ásamt fé-
laga hans í október í fyrra. Þeir
þóttust geta staðfest „sýn“ Dank-
baars og ákveðið var að kanna
málið betur.
Kaillis fékk Stathis Alexandris
siglingamálaráðherra til að leyfa
leitina, sem var kostnaðarsöm, og
gríska stjórnin reyndi að láta lítið
á henni bera. Melina Mercouri hefur
harðlega gagnrýnt Alexandris, sem
er einn helzti keppinautur hennar,
og sagt að hann hafi gert sig að
fífli. Andstæðingar hennar segja
að henni hafí gramizt að ráðuneyti
hennar fékk ekki að stjóma björg-
uninni.
Til Damaskus
Kaillis hefur lengi haft áhuga á
risanum á Rhodos, sem hrundi í
jarðskjálfta um 70 árum eftir að
hann var reistur á árunum 304 til
294 f.Kr. Risinn var minnisvarði
um sólguðinn Helios, „vemdara
Rhodos", og ákveðið var að reisa
hann þegar eyjarskeggjar höfðu
staðizt umsáttur Makedóníumanna
í eitt ár. Myndhöggvarinn, Chares
frá Lindus, fyrirfór sér þegar verk-
Hin sjö furðuverk fomaldar: Þýramídarnir í Egyptalandi,
núrarnir niklu { Babýlon svifgarðarnir fi Babýlon cru oftar
taldir .-uinað ínrðuverkið), Seifslíkneski Feidíasar í Ólympíu,
musteri Artemisar Díönu) f, Efesus, grafhýsi Mausolosar ií Halík-
arnossos, risastyttan af Helíosi við hafharmynnið á Rhodos og
vitinn á eyjunni Faros við Alexandríu.
inu var lokið. Sumir sögðu að hann
hefði ekki talið sig fá nógu mikla
viðurkenningu fyrir afrekið; aðrir
að hann hefði komizt að reiknings-
skekkju, sem hann hefði gert.
Fílon frá Byzantfum (Istanbul)
taldi risann eitt af „sjö furðuverkum
heims" (sjá teikningu), en hann
hmndi í jarðskjálfta 226 f.Kr. Á
1. öld f.Kr. kannaði rómverski sagn-
fræðingurinn Plinius hið fallna
furðuverk og ritaði: „Þar sem útlim-
imir hafa dottið af má greina stór
holrúm innan í styttunni."
Á lO.öld e.Kr. skrifaði Konst-
antín keisari VI að þegar arabíski
hershöfðinginn Mavias hefði komið
til eyjunnar 663 e.Kr. hefðu leifar
styttunnar verið seldar Gyðinga-
kaupmanni frá Edessa, sem verzlaði
með brotajárn. Hann á að hafa flutt
þær til Damaskus á 980 úlföldum
og málmurinn mun hafa verið not-
aður til að búa til potta og pönnur.
Dankbaar telur að flóðalda hafi
steypt styttunni um koll. Jarðsig
hafi orðið í jarðskjálftanum og sjór
flætt yfír hana. Samkvæmt sýn
hennar stóð risinn ekki klofvega
yfír hafnarmynninu eins og hann
er sýndur á póstkortum.
Samsæri hafnað
Frú Dankbaar hefur sagt Brian
Inglis, höfundi hinnar væntanlegu
bókar um sálarrannsóknir hennar,
að Kaillis hafí reynt að eigna sér
heiðurinn af því að risinn fyndist.
Bæði tvö vonuðust til að geta krækt
sér í fundarlaun, sem þau gerðu ráð
fyrir að gríska stjómin mundi bjóða.
Þeir sem finna fommuni í Grikkl-
andi fá allt að helming andvirðis
þeirra í fundarlaun samkvæmt þar-
lendum lögum.
Að sögn Inglis hefur hann ekki
þekkt Dankbaar lengi. Þegar
„Sunday Times“ hafði tryggt sér
réttinn til að birta kafla úr bók
hans um hana í vor fóru þau saman
til Rhodos til að fylgjast með björg-
un „risans."
Inglis telur fráleitt að ætla að
Dankbaar hafí samþykkt að taka
þátt í gabbi. Hann heldur að hún
hafí í raun og veru „séð“ eitthvað
við Rhodos 1985, en trúlega ekki
hluta af risanum. Hann viðurkennir
að ekki sé óhugsandi að einhver
hafi fleygt „hnefanum" í sjóinn.
„Sunday Times" dregur í efa
kenningar, sem hafa komið fram
um samsæri. Blaðið spyr hvemig á
því geti staðið, að ef einhver hafi
viljað blekkja heiminn hafí hann
búið til hnefa, sem auðsætt hafí
verið að sérfræðingar mundu ljóstra
upp um á skömmum tíma. Það
bendir líka á að Rhodos er lítil eyja
og slíkt gabb hefði ekki farið fram
hjá neinum; þurft margra mánaða
undirbúning, kostað mikil fjárútlát,
krafízt þó nokkurrar þekkingar og
spurzt út.
Einnig segir „Sunday Tirnes" að
hafí frú Dankbaar tekið þátt í gabbi
hafí hún sýnt því merkilega lítinn
áhuga þangað til á þessu ári. Hún
hafí ekki átt hugmyndina að bók
Inglis, heldur vinkona hennar
(María?), sem segir að sögn blaðs-
ins: „Án mín væri hún ennþá í
Adelaide. Hún er ekki vafasöm eða
óheiðarleg á nokkum hátt. Anna
trúir því enn að risinn sé þarna,
hvað sem hver segir.“
John Barron, prófessor í grísku
við háskólann í London, sem kann-
aði steininn fyrir blaðið, telur að
hann sé hvorki hönd, fótur né ein-
hver annar hluti af styttunni.
Rispumar séu tiltölulega nýlegar,
en hins vegar ekki eftir skurðgröfu.
Hann telur að mannshönd hafi
höggvið rákir í steininn einhvern
tíma á síðustu 200 ámm, þótt hann
hafí ekki legið á sjávarbotni nema
í nokkur ár. Hann kann enga skýr-
ingu á þessu, þótt Grikkir séu
sannfærðir um að þetta sé síðasta
gabbið af mörgum í sögu fomleifaví-
sinda.
Barron var sýnd kvikmynd, sem
var tekin af sjávarbotninum við
Rhodos úr björgunarskipinu „Posei-
don“. Samkvæmt henni virðist
botninn þakinn ýmsum munum, þar
á meðal leirkrukkum og fallbyssuk-
úlum. Mesta athygli vekur að sögn
„Sunday Times" að þar virðist vera
hlutur, sem iíkist sólstaf og kann
að hafa prýtt höfuð risans.
Meinfysní
Risamálið á Rhodos hefur valdið
Grikkjum hugarangri, en ekki er
laust við að meinfýsni gæti í röðum
stjómarandstæðinga. í ritstjórnar-
greinum grískra blaða hefur „tröl-
íaukinn" bamaskapur verið
gagnrýndur og sagt að grísku
stjórninni hafi orðið á „risastór
mistök".
Ibúar Rhodos hafa orðið fyrir
vonbrigðum. Þeim gremst að stór-
laxar frá Aþenu hafi gripið fram
fyrir hendumar á þeim og svipt þá
mikilvægum tekjum af ferðamönn-
um. Þó telur „Sunday Times“
ekkert benda til þess að ferðaþjón-
ustufólk á Rhodos hafí staðið í
tengslum við frú Dankbaar.
„Ég held að steinninn hafí ekki
verið rannsakaður til hlítar,“ segir
Kaillis og er greinilega ekki á þeim
buxunum að gefast upp. „Ég vil fá
fleiri erlenda fomleifafræðinga til
að koma og rannsaka hann.“
Virtur vísindamaður virtist vilja
gera gott úr öllu og sagði: „Það
jákvæða, sem þetta hefur haft í för
með sér, er að leitinni að risanum
kann að verða hraðað," Ion Papac-
hristodoulou, forstöðumaður
þjóðminjasafns Tylftareyja, sagði:
„Hrein hending ræður því að steinn-
inn líkist mannshendi. Á honum eru
engar sjávarlífverur svo að heitið
geti. Honum hefur greinilega verið
hent í sjóinn ekki alls fyrir löngu."
Þrátt fyrir allt þykir steinn frú
Dankbaars svo merkilegur að hann
er varðveittur á hluta af lóð Kross-
farahallarinnar, sem er lokaður
almenningi.
GH
Bandaríkin:
95 milljón-
ir dollara í
skaðabætur*
Washinglon. Reuter.
DÓMSTÓLL í Washington í
Bandaríkjunum úrskurðaðií vi-
kunni sem leið, að lyQafyrirtæki
eitt þar i landi skyldi greiða átta
ára dreng, er fæddist vanskapað-
ur, 95 milljónir dollara í skaða-
bætur (tæpl. 3,8 milljarðar
ísl.kr.).
Móðir drengsins hafði á með-
göngutímanum notað lyfið,
Bendectin, við ógleði. Dómstóllinn
komst að þeirri niðurstöðu að aGA
lyfjafyrirtækið, Merrell Dow, hefði
sýnt vítaverða vanrækslu er lyfíð
var prófað og síðar sett á markað.
Hefði átt að vara almenning við
hvaða afleiðingar neysla þess gæti
haft. Talsmaður fyrirtækisins sagði
í gær að úrskurði þessum yrði áfrýj-
að til æðri dómstóls.
Ítalía:
Vilduláta
gestinn
borga fyrir
andrúms-
loftið
Mílanó. Reuter.
FERÐAMAÐUR, sem pant-
aði herbergi á ítölsku hóteli
nýlega, var beðinn að borga
aukalega fyrir loftræstingu
vegna eiginkonunnar, „því
að tveir anda meira lofti að
sér en einn“. Þetta kom firam
í tilkynningu frá neytenda-
samtökunum á ítaliu. I
Samtökin kváðu þetta tilfelli
eitt af mörgum, þar sem hótel
og veitingahús plötuðu ferða-
menn til að borga meira en
þeim bæri. Meðal annarra
klækjabragða, sem nefnd voru
í tilkynningunni var „ferða-
mannaspagettí" á einum veit-
ingastaðnum. Það var töluvert
dýrara en venjulegt spagettí,
en í engu frábrugðið því.
Breskar getraunir:
Vörubíl-
stjóri fékk
metvinnisig
London. Reuter.
V ÖRUBÍLSTJÓRI, sem
hreppti metvinning í bresku
knattspyrnugetraununum,
1,3 milljónir sterlingspunda
(um 86 millj. ísl. kr.), sagði,
að sér hefði fyrst komið í
hug, þegar honum var til-
kynnt um vinninginn, að
hann þyrfti endilega að fáera
eiginkonu sinni nýjan ísskáp. 4
Vörubflstjórinn, Jim Ander-
son, borgaði 40 pence (um 25
kr.) fyrir miðann og fékk átta
rétta.
„Ég vildi helst halda áfram
að vinna, en ég veit ekki, hvort
það verður mögulegt,“ sagði
hann, þegar honum var af-
hentur vinningstékkinn á
miðvikudag. Anderson hefur
farið ofan um þrjúleytið á næt-
umar og ekið kjötflutningabfl
um þvert og endilangt Bret-
land.
Eiginkona hans, Ann, sem
unnið hefur við hreingemingar
fyrir tvö sterlingspund á
tímann (um 130 kr.), sagðist
hlakka til þeirrar stundar, er
hún losnaði við gamla ísskáp-
inn, sem hún erfði eftir móður
sína.